Libekeng tse peli tse fetileng, Wall Street Journal le Financial Times li ile tsa ngola lihlooho tsa maqephe a ka pele mabapi le liqoso tse khahlanong le Medco, e leng setsi sa setsi sa Merck & Co. ka lipolelo tsa bohata le liqoso ho 'muso. Sena se tlatselletsa liphuputsong tsa Medco mabapi le tlolo ea molao e khahlanong le ts'epo, ts'ireletso ea bareki le melao ea laesense ea khemisi ke bonyane babuelli ba molao ba mmuso ba 25. Mochochisi ea ka sehloohong oa Philadelphia, Patrick Meehan o itse: liqoso tsena li fana ka maikutlo a hore, kae-kae moleng, ho tsepamisitsoe maikutlo ho ile ha fetoha phaello ho e-na le mokuli. (FT, Phupjane 24, 2003)
Kae-kae moo mokhatlo oa capitalist o ile oa khetha phaello ho feta mokuli.? Emisa mechine ea khatiso. Sena ke mahlabisa-lihlong. Mokhatlo o etsang phaello, Medco, o qosoa ka ho lahlela melao ea boitšoaro ka ntle ka fensetere ho tsepamisa maikutlo ho eketsa phaello ea eona ho tsetelo.
Na re lokela ho makatsoa ke hore meriana e mengata e susumetsoa ke thahasello e tšoanang le ea moruo oa rona o tsamaisoang ke phaello? Haeba ho joalo, ke hobane feela re hlahisa litekanyetso tsa rona hore meriana e mabapi le ho folisa le ho holisa indastering ea bongaka. Rea lebala hore lebaka le le leng feela leo setsi sa kajeno sa bongaka se bonahalang eka se na le botho bo fokolang ke ka lebaka la mathata a batho ba tloaelehileng bakeng sa melao ea mekhoa ea bongaka. Re iphapanyetsa taba ea hore indasteri ea bongaka, joalo ka khoebo ea bokapitale ka kakaretso, e hlophiselitsoe ho etsa chelete ho sa tsotelehe litšenyehelo tsa motho, tsa sechaba kapa tsa tikoloho.
Lik'hamphani tsa bongaka li iphapanyetsa lihlahisoa tse bolaeang.
Libeke tse peli tse fetileng, Guidant Corp, e mong oa baetsi ba kholo ka ho fetisisa ba lisebelisoa tsa bongaka o ile a qosa litlokotsebe tse 10, a lumela hore o ile a bua leshano ho mmuso mme a pata likete tsa mathata a tebileng a bophelo bo botle, ho kenyelletsa le lefu la 12, le bakiloeng ke e 'ngoe ea lihlahisoa tsa eona (NY Times June 13) . Bofelong ba May, NY Times e ile ea tlaleha hore bohareng ba lilemo tsa bo-1980 k’hamphani ea meriana ea Bayer e ile ea rekisa lidolara tse limilione tsa meriana e thibelang mali bakeng sa batho ba nang le lefu la haemophilia, meriana e neng e e-na le kotsi e khōlō ea ho fetisetsa AIDS, Asia le Lain America. Ba ile ba rekisa sehlahisoa se neng se ka bolaea nako e fetang selemo ha ba ntse ba rekisa sehlahisoa se secha, se sireletsehileng ka Bophirimela. (La 22 Motšeanong)
Lik'hamphani tsa bongaka li qhekella 'muso neng le neng ha ho khoneha.
Lichelete tsa tlhokomelo ea bophelo tsa Tenet li theohile ka 26% ho ea ho $ 12 ho tloha holimo ho $ 50 ka October. Lebaka ke hore Tenet e ntse e etsoa lipatlisiso kaha, boholo ba phaello ea eona lilemong tsa morao tjena e bakiloe ke litefo tse khethehileng tse tsoang ho Medicare. Ka ho phehella leano la ho nyolla litheko ka mabifi lipetleleng tse ling tsa eona, Tenet e ile ea thabela tekanyo e sa tloaelehang ea litefo tsena tse khethehileng. (NY Times, June 24)
Lipetlele tsa poraefete li nka monyetla ka batho ba seng matla haholo.
Lipetlele tsa Amerika li lula li lefisa batho ba se nang inshorense ka sekhahla se phahameng ho feta ba inshorense bakeng sa kalafo e tšoanang. Ho ea ka KB Forbes le sehlopha sa boemeli ba se nang inshorense Consejo de Latinos Unidos, Tenet Healthcare Corp., ketane ea bobeli ea sepetlele se seholo sa USA, e qosa bakuli ba sa fuoang inshorense ka makhetlo a mararo ho isa ho a 10 ho feta li-HMO. (Wall Street Journal, June 19)
Lik'hamphani tsa lipetlele li qobella mebuso hore e be le batho ka bomong ho sa tsotellehe litšenyehelo tsa batho.
Mmuso oa Liberal o sebetsanang le khoebo oa British Columbia (Canada) hajoale o ntse o leka ho etsa lipetlele tsa sechaba. Leha ho le joalo, liphuputso tsa morao tjena ho Canadian Medical Association Journal le Journal of the American Medical association li bontša hore bakuli ba na le monyetla o moholo oa hore ba shoe pele ho nako ba le lipetleleng le litleliniking tse etsang phaello ho feta libakeng tse sa etseng phaello (Globe and Mail). La 16 Phuptjane).
Kutloelo-bohloko ea indasteri ea bongaka e mabapi le tlhoko ea lichelete.
Keketseho ea litletlebo tse mpe tsa bongaka e na le phello e le 'ngoe e ntle. Ho ntse ho nolofala ho ngolisa litletlebo mabapi le tlhokomelo e fokolang le ho batla likarabo mabapi le kotsi e neng e sa lebelloa kapa lefu. Lebaka ke hore liphuputso li bonts'a hore boholo ba lisutu tse sa sebetseng hantle ha li tlisoe ka lebaka la sephetho se sebe kalafong empa hobane bakuli le malapa a bona ba ne ba utloa eka basebeletsi ba tsa bongaka ba ile ba bua leshano kapa ba leka ho li koaela ka majoe ka mor'a moo. (Wall Street Journal, June 19) Li-HMO ka mor'a lilemo tsa ho hlaseloa ka lebaka la ho beha litšitiso ho bakuli ho fumana litsebi le liteko tsa bongaka, li entse qeto ea ho hatella bakuli ho fumana liteko tse eketsehileng le ho bona litsebi. Sepheo: ho qhekella, ho qhekella le ho khathatsa bakuli hore ba bone lingaka, ho tlatsa litaelo le ho itlhokomela hamolemo. Maikutlo ke hore mokuli ea phetseng hantle e tla ba mokuli ea theko e tlaase, le haeba ho hloka chelete e eketsehileng pele. (Wall Street Journal, June 17)
Lik'hamphani tsa meriana li atleha haholo ha li sebelisoa ka mokhoa o hlakileng.
Lik'hamphani tsa lithethefatsi li buella bokhoni bo sa lekanyetsoang ba ho phatlalatsa lihlahisoa tsa tsona, ho sa tsotellehe liphello tsa bophelo bo botle. Hajoale, Pharma e kholo e hatella mebuso ea Canada le ea Europe hore e laole ka botlalo papatso ea lithethefatsi ho ea ho bareki joalo ka ha ho le joalo US. Leha bopaki bo bontša hore lipapatso tsa DTC li baka khatello ho lingaka hore li fane ka litaelo le hore li senya kamano ea ngaka/mokuli. Ka ho tšoanang, li eketsa tšebeliso ea lithethefatsi, tse nang le kamano e fokolang e ntle le bophelo bo botle ba batho. Ka mohlala, ma-Amerika ke lipilisi tse kholo ka ho fetisisa lefatšeng, leha ho le joalo ba shoa ba le banyane ho feta baahi ba naha e 'ngoe le e 'ngoe e tsoetseng pele indastering (ka tsietsi, US ke naha e tsoetseng pele e nang le maikutlo a maholo ka ho fetisisa a lichelete ka har'a setsi sa bophelo bo botle, re sa bue ka sechaba ka kakaretso.)
Lisebelisoa tsa bophelo bo botle tse pholosang bophelo ke tsa ba ka lefang feela.
Selemo se seng le se seng batho ba limilione tse 14 ba bolaoa ke boloetse boo meriana e leng teng empa e sa fihlellehe (National Post, June 2). Khampani ea Fora, Aventis, eo ka 1995 e ileng ea emisa tlhahiso ea ntho e neng e sebetsa khahlanong le boloetse ba ho robala ka mabaka a hore e ne e sa sebetse. profitable, o e hlahisitse hape ka mor'a ho fumana hore e ne e sebetsa hantle le ho tloseng moriri oa sefahleho sa basali. (Mohlokomeli Beke le beke, June 5)
Lipatlisiso tsa bongaka li lebisa tlhokomelo ho se molemo.
Ho na le ho se lekane ho hoholo ha lefats'e la lisebelisoa tsa bophelo bo botle. Basebeletsi ba bophelo bo botle ba sechaba ba sebelisa lentsoe lekhalo la 10/90. Ha e le hantle, 10% e ruileng ka ho fetisisa ea lefats'e e fumana 90% ea lichelete tsohle tsa lipatlisiso tsa bophelo bo botle, athe 90% e futsanehileng ka ho fetisisa e fumana 10%. Ho ea ka MSF [Medecin Sans Frontieres], mafu a hlokomolohuoang, a sokelang bophelo ba batho ba limilione tse mashome, haholo-holo Afrika, a ikarabella ka 2002 ka tlase ho 0.001% ea $ 60-70bn e sebelisitsoeng selemo ho etsa lipatlisiso tsa bongaka lefatšeng ka bophara. (Guardian Weekly June 5) Ho ea ka sepheo sa phaello 90% ea botho ha e na bohlokoa bo fokolang.
Ha feela lithahasello tsa bokhaphithaliste li laola setsi sa bongaka, phaello e seng boiketlo ba batho e tla tsamaisa sistimi. Joalokaha sehlopha se kileng sa hlomphuoa sa Metallica se boletse, sena se utloisa bohloko empa ke 'nete.
yves engler ke moitseki ea thehiloeng Montreal hajoale ea ntseng a sebetsa bukeng e buang ka boipelaetso ba baithuti Univesithing ea Concordia. A ka finyelloa ho [imeile e sirelelitsoe]
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate