Ho e 'ngoe ea likotlo tse matla ka ho fetisisa tseo tsamaiso ea Bush e sebetsanang le demokrasi ea rona ea molaotheo, Pentagon e ile ea hlasela babuelli ba molao ba ithaopetseng ho emela batšoaruoa ba Guantanamo. Motlatsi oa Motlatsi oa Mongoli oa Tšireletso Charles Stimson o ile a tšosa babuelli ba molao ba mekhatlo ba lumelang ho buella banna le bashanyana ba koaletsoeng moo. Ha a hlakisa lethathamo la likoporasi tse sebelisang lifeme tsa molao tse etsang mosebetsi ona oa pro bono, Stimson o ile a phatlalatsa, 'Ho bona sena ho lokela ho kopa lifeme ho khetha pakeng tsa batho ba bolokang chelete e ngata le ho emela likhukhuni.'
Ka 1770, John Adams o ile a sireletsa masole a robong a Brithani ho kopanyelletsa le molaoli ea neng a qosoa ka ho bolaea Maamerika a mahlano. Ho ne ho se ramolao e mong ya neng a ka ba buella. Adams o ne a nahana hore ha ho motho naheng e lokolohileng ea lokelang ho haneloa tokelo ea ho ahloloa ka toka le tokelo ea ho fana ka keletso. O ile a songoa le ho songoa 'me a bolela hore o lahlehetsoe ke halofo ea molao oa hae ka lebaka la boiteko ba hae. Hamorao Adams o ile a re kemelo ea hae ea masole ao a Brithani e ne e le 'e 'ngoe ea liketso tse sebete ka ho fetisisa, tse seatla se bulehileng, tsa banna le tse sa thahaselleng bophelong bohle ba ka, le e 'ngoe ea likarolo tsa tšebeletso tse molemo ka ho fetisisa tseo nkileng ka li etsetsa naha ea heso.'
Moahloli oa 'Muso Green, ea sebelitseng likopo tse ngata tsa habeas corpus tse hlahisitsoeng ke batšoaruoa ba Guantanamo, o bontšitse kananelo bakeng sa babuelli ba molao: 'Ke batla ho re re leboha haholo liakhente tseo tse amohetseng ho khethoa ha pro bono. Ke tšebeletso ea naha, tšebeletso ho mekha. Ho sa tsotellehe hore na u nka boemo bofe tabeng ena, ke tšebeletso e babatsehang.'
Banna le bashanyana ba fetang 750 ba 'nile ba tšoaroa joaloka liphoofolo tse koaletsoeng ka har'a masaka lilemong tse hlano tse fetileng Guantanamo. Ba bangata ba ile ba nkoa ke balaoli ba ntoa 'me ba rekisetsoa sesole sa United States bakeng sa ho fumana chelete e ngata. Ha ho le ea mong ea kileng a qosoa ka tlōlo ea molao. Ke ba fokolang haholo ba nang le liqoso leha e le life tsa tlōlo ea molao khahlanong le bona.
Ho makatsang ke hore ho ne ho se na likhukhuni tseo ho thoeng li amana le 9/11 moo ho fihlela Bush a sa tsoa fetisetsa banna ba 14 lichankaneng tsa hae tsa lekunutu tsa CIA ho ea Guantanamo. Ho sa le joalo, batšoaruoa ba makholo ba sotlehile litlamong, ba thusoa ke babuelli ba molao ba sebete ba 500 ba tsoang lifemeng tse 120 ba ithaopetseng lihora tse ngata ho ba emela.
Tlas'a Molao oa Likhomishene tsa Sesole Bush o sa tsoa hlasela Congress, batšoaruoa ba Guantanamo ba ne ba ka ts'oaroa bophelo bohle ba bona ntle le ho bona moahloli. Ba etsang qeto ea hore lefu le ka se be mpe ho feta bophelo ba Gitmo ba kentse letsoho seteraekeng sa tlala. Sebakeng sa ho beha tsamaiso ea Bush lihlong ha batšoaruoa ba e-shoa litlamong tsa US, balebeli ba sesole ba ba qobella ho ba fepa. Li-tubes tse teteaneng tsa polasetiki li qobelloa ho theosa 'metso ea tsona ntle le anesthesia. Li-tubes ha li hloekisoe pele li sebelisoa hape ho batšoaruoa ba bang. Komisi ea Litokelo Tsa Botho ea Machaba a Kopaneng e bitsitse ho fepa ka likhoka 'tlhokofatso.' Batšoaruoa ba bangata le bona ba tlaleha hore baa hlokofatsoa nakong ea ha ba hlongoa lipotso.
Guantanamo e fetohile letšoao la boikaketsi ba US. Ha ba ntse ba loana 'ntoa ea bokhukhuni' le ho hlasela linaha tse ling bakeng sa tlhekefetso ea litokelo tsa bona tsa botho, ba boholong pusong ea Bush ba fetohile linokoane tsa ntoa. Tlhokofatso le tšoaro e sehlōhō kapa e se nang botho li ahloleloa e le litlolo tsa molao tsa ntoa tlas'a Molao oa Litlolo tsa Molao oa Ntoa ea US.
Lekhotla le ka Holimo-limo le ile la tšoara Rasul v. Bush hore chankana ea Guantanamo e tlas'a taolo ea US, kahoo batšoaruoa ba teng ba na le tokelo ea ho fumana tšireletso ea Molaotheo. Sehlomathiso sa Botšelela se laela hore motho e mong le e mong ea qosoang ka botlokotsebe o na le tokelo ea ho sireletsoa ke ’muelli oa molao. 'Muso o hanetsoe ke Lihlomathiso tsa Bohlano ho hana 'motho' ofe kapa ofe - moahi oa US kapa che - ts'ebetso e loketseng ea molao. Khopolo ea ho hloka molato e kentsoe tsamaisong ea rona ea molao.
Tlhaselo ea Bush ho babuelli ba molao ke tlhaselo ea morao-rao ea tokoloho ea rona ea sechaba, eo hona joale e kenyelletsang ho lekola mehala ea rona ea mehala le lengolo-tsoibila morao tjena, mme haufinyane tjena ke US Mail. Leha Bush a re o hloela likhukhuni, ba nyatsang maano a hae, ho kenyelletsa le ntoa ea hae e seng molaong le ea boitšoaro bo bobe ea Iraq, le bona ba lula ba le moriring oa hae.
Baamerika bohle ba lokela ho ela hloko mantsoe a Martin Niemoller: 'Ba ile ba tla pele bakeng sa Makomonisi, empa ke ne ke se Lekomonisi, kahoo ha kea ka ka bua letho. Eaba ba tla bakeng sa Social Democrats, empa ke ne ke se Social Democrat, kahoo ha kea ka ka etsa letho. Joale ho ile ha tla li-trade unionists, empa ke ne ke se motho oa basebetsi. Mme yaba ba tla bakeng sa Bajude, empa ke ne ke se Mojuda, ka hona ke entse ho fokolang. Joale ha ba tla bakeng sa ka, ho ne ho se motho ea ka emang bakeng sa ka.'
George W. Bush o tlameha ho hana hang-hang litšokelo tsa Stimson le ho mo imolla mesebetsing ea hae. Naha e neng e ka tela litekanyetso tsa eona ka boikaketsi ba ho e sireletsa ha e na matla a boitšoaro lefatšeng lena.
Marjorie Cohn, moprofesa Sekolong sa Molao sa Thomas Jefferson, ke mopresidente oa National Lawyers Guild le moemeli oa US ho komiti e kholo ea American Association of Jurists. Buka ea hae, 'Cowboy Republic: Six Ways the Bush Gang Has Defied the Law,' e tla hatisoa ka June.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate