Ha letsatsi le leng le le leng le ntse le feta, mabotho a Taliban a atamela haufi le ho laola Afghanistan eohle. Bekeng ea pele ea August, Ma-taliban a ile a haola le liprofinse tse ka leboea tsa naha—Jawzjan, Kunduz le Sar-e Pul—tse etsang mokoloko o haufi le meeli ea linaha tsa Asia Bohareng tsa Turkmenistan, Uzbekistan le Tajikistan. Pefo e bile matla; the ikutloisa bohloko e hlasetsoeng ho baahi ka matla a ntoa e bile mpe. Kamora ho tlosa mabotho a eona a fatše, United States E rometsoe ka li-B-52 tsa eona ho ea qhomisa libomo motseng oa Sheberghan (motse-moholo oa profinse ea Jawzjan); litlaleho tse fana ka maikutlo a hore bonyane batho ba 200 ba bolailoe libomong. E bontša bofokoli ba 'muso oa Kabul hore' muelli oa Lekala la Tšireletso, Fawad Aman nyakallo ka libomo.
Ha ho na monyetla oa hore mmuso oa Afghan oa Mopresidente Ashraf Ghani o tla feta ho otla ha lehalima la Taliban. Ho phatloha ha libomo tsa US ho tla liehisa tsoelo-pele, empa e ke ke ea khona ho khutlisa leqhubu. Ke ka lebaka leo mebuso ea libaka Asia e tebileng mabitso a mang le boetapele ba Taliban, eo puso ea eona ea naha eohle e bonahalang e ke ke ea qojoa.
"Moderate" Taliban
"Taliban ha se mokhatlo ka boeona," ho boletse Heela Najibullah ha ke bua le eena bekeng ea bobeli ea Phato. "E entsoe ka lihlopha tsa batho ba feteletseng le bahlabani ba sebelisang puo ea jihad ho fumana matla." Najibullah, mongoli oa buka ea bohlokoa Poelano le Pholiso ea Sechaba Afghanistan (2017), ke morali oa Mohammed Najibullah, mopresidente oa Afghanistan ho tloha 1987 ho 1992. Tumellano ea Doha (2020), Heela Najibullah o itse, "Taliban e bontšitse ka liketso hore ha e lekane empa e se e fetelletse le ho feta mofuteng oa pefo eo e e etsang khahlanong le batho le naha ea Afghan." Taliban e na le eona e hanngoe Phetoho e 'ngoe le e 'ngoe ea ho emisa ntoa ho tsoa mekhatlong ea khotso ea Afghan.
Ho shebisisa boetapele ba Taliban ho senola phetoho e nyane ho tloha ha e thehoa ka Loetse 1994. Sefahleho sa sechaba sa Taliban — Mullah Abdul Ghani Baradar — se thehile Taliban mme e ne e le motsoalle ea haufi oa moemeli oa pele oa mokhatlo, Mullah Omar. Kamora hore United States e hlasele Afghanistan ka Mphalane 2001, ke Baradar ea ileng a nka Mullah Omar ka mokokotlo oa sethuthuthu ho ea setšabelong sa bona Pakistan. Baradar, ea tšeptjoang ke bohlale ba Pakistani, ha a behe mots'eare lipakeng tsa hae moetapele oa hajoale oa Taliban — Mawlawi Haibatullah Akhundzada — le batlatsi ba hae ba babeli — Mullah Yaqoob (mora oa mofu Mullah Omar) le Sirajuddin Haqqani (moetapele oa marang-rang a Haqqani a Pakistan). Akhundzada ba matha Tsamaiso ea boahloli ea Taliban ho tloha 1997 ho isa 2001 mme e ne e ikarabella ho tse ling tsa likahlolo tse mpe ka ho fetesisa tsa eona. Ha COVID-19 e tšoaetsa boholo ba boetapele, ho etsa liqeto ho ile ha oela Baradar.
Sebokeng sa machaba sa khotso sa Hlakubele 2021 se neng se tšoaretsoe Moscow, moifo oohle oa batho ba 10 oa Taliban - o etelletsoeng pele ke Baradar - e ne e le monna (ho bua ka toka, ho ne ho e-na le basali ba bane feela har'a Maafghan a 200 ts'ebetsong). E mong oa basali ba bane ba neng ba le tafoleng e ne e le Dr. Habiba Sarabi, ea ileng a khethoa e le letona la Litaba tsa Basali ka 2004 'me ea e-ba' musisi oa pele oa mosali oa profinse ea Afghan ka 2005. Ho bohlokoa ho hlokomela hore e ne e le 'musisi oa Bamyan. , profinse eo Mataliban a ileng a phatlola liemahale tse peli tsa Buddha tsa lekholong la botšelela la lilemo ka Hlakubele 2001. Ka Mphalane 2020, Dr. Sarabi e bontšitse hore basali ba Afghan ba "kopantsoe haholoanyane," leha Afghanistan e tobane le "nako ea bohlokoa ntoeng ea rona." Reports li se li hlahile ka manyalo a qobelloang le ho shapuoa phatlalatsa ha basali libakeng tse laoloang ke Taliban.
Poelano ea Sechaba
Dr. Sarabi o re basali ba hlophisitsoe, empa hase mokhatlo o matla oa sechaba. Mabotho a Afghanistan a lokolohileng haholoanyane le a tlohetseng sechaba "a sebetsa ka sekhukhu ebile ha se matla a hlophisitsoeng," Najibullah o mpolella. Mabotho ana a kenyelletsa likarolo tse rutehileng, tse sa batleng "lihlopha tse chesehang ka ho feteletseng li hulela naha ntoeng e 'ngoe ea boemeli." Ntoa eo ea projeke e ne e tla ba lipakeng tsa Taliban, mmuso o tšehelitsoeng ke US ho Kabul, le lihlopha tse ling tsa bahlabani tse seng kotsi ho feta Taliban kapa mmuso oa US.
Najibullah o fihla morao nakong eo ntate oa hae a neng a etsa tlhahiso ea Leano la Poelano la Naha la Afghan. Lengolo la Mopresidente Najibullah o ile a ngola ho lelapa la hae ka 1995 ho ka be ho ngotsoe kajeno: "Afghanistan e na le mebuso e mengata hona joale, e 'ngoe le e' ngoe e entsoe ke matla a fapaneng a libaka. Esita le Kabul e arotsoe ka mebuso e menyenyane ... ntle le haeba batšoantšisi [matla a libaka le a lefats'e] ba lumellana ho lula tafoleng e le 'ngoe, ba tlohele liphapang tsa bona ka thōko ho fihlela tumellano ea 'nete ea ho se kenelle Afghanistan le ho boloka tumellano ea bona, khohlano. e tla tsoela pele.”
Heela Najibullah o re Leano la Naha la Poelano le tla hloka ho nka karolo hoa lipolotiki ha batšoantšisi ba bangata kopanong ea machaba le ea tikoloho. Batšoantšisi bana ba tla kenyelletsa ba sebelisitseng Afghanistan bakeng sa merero ea bona ea naha, joalo ka India le Pakistan. Sebokeng se joalo, Najibullah o fana ka tlhahiso ea hore Afghanistan e lokela ho “amoheloa ka molao e le naha e sa nkeng lehlakore,” ’me “naha ena e sa jeleng paate” e lokela ho tšehetsoa ke Lekhotla la Tšireletso la Machaba a Kopaneng. "Ha sena se se se fihletsoe, mmuso o pharalletseng o ka laola ho fihlela likhetho li tšoaroa, ho buisanoa ka liphetoho, 'me ho raloa mekhoa ea ho e kenya ts'ebetsong," ho bolela Najibullah.
Lipolotiki tsa moemeli
Lilemong tsa bo-1990, leano la Mopresidente Najibullah le ile la sitisoa ke ho teba ha lipolotiki tsa moemeli. Mebuso ea linaha tse ling e ile ea nka khato ka baemeli ba eona ba hlometseng—batho ba kang Abdul Rasul Sayyaf, Burhanuddin Rabbani, Gulbuddin Hekmatyar le Sibghatullah Mojaddi—ho baka moferefere naheng. Ba ile ba bula lemati ho Ma-taliban, a ileng a tsoa ka leboea ho Pakistan ho pholletsa le Afghanistan. Najibullah o ile a tšabela setsing sa Machaba a Kopaneng sa Kabul, 'me a bolaoa ka sehlōhō ke Ma-taliban ka hare ho setsi seo ka September 1996. Leha ho le joalo mabotho a tšehetsoeng ke US-Saudi-Pakistani (ho tloha Rabbani ho ea Mojaddedi) kapa Ma-taliban a ne a thahasella mofuta ofe kapa ofe. leano la poelano.
Leha e le hona joale ba se ba tsetelitsoe khotsong ea 'nete. Ma-taliban a bontšitse hore a ka etsa tsoelo-pele e kholo le hore a tla sebelisa maruo a sebaka sa bona molemong oa lipolotiki; Leha ho le joalo, litho tsa pragmatic tsa Taliban li re ha li na lisebelisoa le boiphihlelo ba ho busa naha ea sejoale-joale. Mopresidente Ashraf Ghani ha a laole mmuso oa hae, haholo-holo o se na tšireletso ntle le matla a moea a US. E mong le e mong a ka tlisa ho hong tafoleng ka ts'ebetso ea poelano, empa monyetla oa eona o tlase.
Ho sa le joalo, mebuso ea linaha tse ling e ntse e tsoela pele ho tšoara Afghanistan e le lebala la ntoa bakeng sa litabatabelo tsa bona tsa libaka. Bofofu ba histori bo laola boikutlo ba lihlooho tse 'maloa, tse tsebang ho tsoa phihlelong ea pele hore ho feteletseng ho ke ke ha e-ba teng ka hare ho Afghanistan; e senya sebaka seo. Pitso ea Heela Najibullah ea ho nahana ka Leano la Naha la Poelano la ntate oa hae ha se tšepo ea morali feela. Mohlomong ke eona feela tsela e sebetsang ea khotso Afghanistan.
Sehlooho sena se hlahisoa ke Globetrotter.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate