Tsebisong ea morao-rao ea mecha ea litaba, 'Lipolao tsa Falluja - BBC e Bolella Lehlakore le Le leng la Pale' (April 29, 2003), re tlalehile kamoo litaba tsa lijo tsa motšeare tsa BBC li sebelisitseng metsotso ea 3 le metsotsoana ea 10 polaong ea 16 le ho lematsa ba 75. Baipelaetsi ba sesole sa Iraq ke masole a US Falluja. Metsotsoaneng eo ea 190, BBC e ile ea pheta tseko ea hore US e nkile bohato ba ho itšireletsa ka makhetlo a mahlano. Taba e entsoeng ke baipelaetsi ba Iraq - ea hore pontšo e bile ea khotso ebile e se na libetsa - ha ea boleloa. Ha a araba lipotso tse tsoang ho babali ba Media Lens, Richard Sambrook, motsamaisi oa litaba oa BBC, o hlalositse:
"Lintlha tsa ho thunngoa ha Falluja li ile tsa kena nakong ea morao ea hoseng, 'me boitsebiso bo eketsehileng, ho akarelletsa le litlaleho tsa liketsahalo tsa lipaki tse boneng ka mahlo, li ile tsa tsoela pele ho kena letsatsi lohle. Ka O'Clock e le 'ngoe,' nete e ka sehloohong e ne e le bonolo. , hore Maamerika a bolaile ma-Iraq a 13 'me a lematsa ba bang ba bangata." (E fetiselitsoe ho Media Lens, May 7, 2003)
Leha ho le joalo, joalo ka ha re bontšitse tlhokomeliso ea rona, ka 11:41 hoseng hona hoo, tlaleho ea litaba ea BBC Online e ne e ngotsoe botong ea melaetsa ea Media Lens e qotsa moruti oa lehae oa Sunni Falluja, Kamal Shaker Mahmoud, ea ileng a re: e ne e le pontšo ea khotso. Ba ne ba se na libetsa. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/2984663.stm
Bukeng ea hae e ncha, Web Of Deceit, Mark Curtis o bontša kamoo mecha ea litaba e ka sehloohong e khothalletsang khopolo e le 'ngoe ea bohlokoa ho feta tse ling kaofela - "khopolo ea molemo oa motheo oa Brithani". Thetso e ntse e tsoela pele, Curtis oa ngola, ka leeme le sa fetoheng le "hloekisang maano a mabe le ho a hlahisa e le 'tloaelehileng'". Boikarabello ba US-UK bakeng sa mahlomola bo lula bo nyenyefatsoa, ha ho mohla bo tsosang tlhokomelo kapa tšabo e bo tšoanelang.
Re ile ra botsa David Mannion, mohlophisi oa litaba tsa ITN, hobaneng, leha ho bile le litlaleho tse ngata mabapi le bana ba babeli ba Iraqi - Hanna a tšoeroe ke ho chesa habohloko, le Ali Abbas ea ileng a lahleheloa ke matsoho ka bobeli ka ho phatloha ha libomo - mathata a mangata haholo a tobaneng le baahi ba lipetlele tsa Iraq. sechabeng ka bophara ha li fetisetsoe ho bashebelli.
Karabo ea Mannion:
"ho hlakile hore ha u shebelle ka ho lekaneng". (Imeile ho media Lens, May 7,2003)
Babali ba ka ikahlola ka bobona hore na re ’nile ra “sheba ka ho lekaneng” ka ho nahanisisa ho isa bohōleng bofe boo linnete tse ka tlaase li hatisoang ka tsona, kapa tse boletsoeng ho hang, libekeng tse sa tsoa feta. Haeba lintlha tsena li 'nile tsa phatlalatsoa ka ho pharaletseng ke ITN le mecha e meng ea litaba libeke tse sa tsoa feta, ho hlahisa boemo ba sello le khalefo eo ba e tšoanelang, joale re fositse 'me Mannion o nepile. Ke teko e bonolo.
Kantle ho Saddam - US-UK e "Ikarabella ka ho Feletseng"
Ke babali ba bakae ba tsebang, ka mohlala, hore, ho ea ka UNICEF, bana ba Iraq ba fetang 300,000 hona joale ba tobane le lefu la khaello ea phepo e nepahetseng - ke hore, palo e imenneng habeli ho feta tlas'a Saddam? E re'ng ka mosebetsi oa US-UK hore re khonne ho eketsa mahlomola a mabeli ao bana ba kileng ba e-ba le 'ona tlas'a "e' ngoe ea mebuso e bohloko ka ho fetisisa lefatšeng", joalokaha Andrew Rawnsley oa Observer a e hlalositse? (Rawnsley, ‘Mantsoe a timetso a ne a fositse haholo’, The Observer, April 13, 2003) ’Me e re’ng ka baqolotsi ba litaba ba neng ba halefile khahlanong le ho hlonama hoo hore ebe ba khutsitse hona joale?
Ka la 14 Mots'eanong, lefapha la UNICEF le ile la lemosa hore bana ba Iraq - ho kenyeletsoa hoo e ka bang liperesente tse 8 tsa bana bohle ba ka tlase ho lilemo tse hlano - ba tobane le koluoa:
"Re ne re tseba ho kena ntoeng hore bana ba Iraq ba ne ba sa fepeha hantle," ho boletse moemeli oa UNICEF Baghdad Carel De Rooy. "Empa liphuputso tsena li hlakisa hore ha hoa lekana ho etsoa ho fetola boemo. Ho e-na le hoo, e mpefetse. Re tseba likotsi tseo bana ba Iraq ba tobanang le tsona, 'me re tseba seo re lokelang ho se etsa. Empa re basebetsi ba liphallelo, eseng mapolesa. Ho fana ka thuso e sireletsehileng ho tšoana le ho fana ka thuso e sebetsang. " (Reuters, May 15, 2003)
Ha re so bone ho buuoa ka tlaleho ena e nyarosang ho BBC kapa litaba tsa ITN ho tloha ka la 14 Motšeanong.
Nako e fetang khoeli ka mor'a hore ntoa e lale, baahi ba likete tse makholo ba Baghdad "ba ntse ba loanela ho phela ntle le litšebeletso tsa motheo", UN OCHA e tlaleha ka May 15. Motlakase o lula o le teng, metsi a nooang a hloekileng ha a fumanehe ho batho ba bangata, 'me ba boholong ha ba tobane le bothata ba ho qhalloa ha likhoerekhoere.
Sebakeng sa Baghdad sa Adamiya, mookameli oa kabo ea matla a motlakase, Muthanna al-Ubaydi, o re batho ba 30,000 lefapheng la hae joale ba fumana lihora tse ka bang tse tšeletseng feela tsa motlakase ka letsatsi. Muthanna o re nakong ea ntoa, lithapo tse ngata tsa phepelo ho tloha liteisheneng tsa motlakase ho ea toropong li sentsoe. Har'a mela e 245 ea khatello e phahameng ke tse 15 feela tse sebetsang hona joale.
Komiti ea Machaba ea Sefapano se Sefubelu (ICRC) e tlaleha hore ke feela 2,200 MW ea motlakase e ntseng e etsoa naheng ka bophara Iraq ho tsoa ho 10,000 MW e hlokahalang. E itse sena se hlahisitse tšokelo e kholo bophelong ba sechaba, kaha se fokotsa tlhahiso ea metsi a bolokehileng, 'me kotsi e tla eketseha ha lehlabula le fihla.
Ke batho ba bakae ba tsebang boemo ba 'nete ba lipetlele tsa Iraq khoeli kamora' tokoloho '?
Beke ka mor'a ho oa ha Baghdad ka la 9 Mmesa, Sefapano se Sefubelu se tlalehile hore lipetlele tse 32 ho tse 35 tsa Baghdad li koetse ka mor'a ho tlatlapa le pefo - koluoa e makatsang e ileng ea tlalehoa 'me ea theoha kapele ke mecha ea litaba. Ha re khone ho fumana se ileng sa etsahala kamora moo ho tsoa ho batho ba tloaelehileng, re ile ra sheba marang-rang. Re khonne ho fumana likarabo sebakeng sa ReliefWeb. Baghdad "e ntse e se na lipetlele tse sebetsang ka botlalo," (www.reliefnet.int) Morten Rostrup, hlooho ea Médicins Sans Frontií¨res e Iraq, o tlalehile ka la 2 Motšeanong.
Ka lebaka leo, batho ba tšoeroeng ke mafu a sa foleng a kang lefu la tsoekere, lefu la pelo, lefu la liphio le sethoathoa ba ne ba se na moo ba ka tlatsang meriana ea bona hape. Mafu a sokelang bophelo a kang lefuba le kala azar, e leng lefu le bakoang ke lintsintsi, a ne a “tsoela pele a sa phekoloe ka lebaka la khaello ea meriana” Amarah, Basra, Karbala, Nasariyah le libakeng tse ling. Rostrup o fane ka mofuta oa kahlolo e nyarosang e seng e thibetsoe ho tsoa mecheng ea litaba, e ntseng e ts'oarehile ka mokhoa oa ho rata naha oa 'ho tšehetsa ntoa':
"Selekane se etelletsoeng pele ke US se ne se tsepamisitse maikutlo haholo letšolong la sesole hoo ho bona hore tsamaiso ea bophelo bo botle e sebetsa ka mor'a ntoa e ne e se ntho ea pele. Eo e ne e le phoso e kholo, e kholo. Ba ikarabella ka ho feletseng."
Ka la 9 Motšeanong, Ngaka Hadi Rahim Dayri sepetleleng sa Al-Tahrir sa Basra o tlalehile lipakeng tsa 45 le 50 tseo ho belaelloang hore tsa k'holera li fihla letsatsi le leng le le leng, kaofela li e-na le letšollo le matla, ho felloa ke metsi 'meleng le ho hlatsa. Ke ba ka bang 30 feela ba bona ba neng ba ka amoheloa ka bosiu bo le bong ka lebaka la khaello ea libethe, ha ba bang kaofela ba ne ba lokela ho khutlisetsoa hae. Ba bangata ba se ba shoele.
Khaello e sa feleng ea likhoerekhoere Baghdad e bakile maemo a mabe ka ho fetesisa a letšollo a kileng a bonoa, moo lingaka le teng li tšaba ho qhoma ha k'holera: "Ha ho na likhoerekhoere ebile ha ho na metsi a hloekileng," ho boletse Ngaka Husayn Fadil al-Jawadi, ngaka ea bana. . "Esita le metsi a pompo, ho na le monko, 'me ha u o kenya ka khalase u ka bona thepa e ho eona." Ka 1999, lingaka li khonne ho laola ho qhoma ha k'holera Iraq, "empa ke tšaba hore e ka mpefala le ho feta lekhetlong lena," ho boletse Dr al-Jawadi.
Mohokahanyi oa litaba oa setereke oa Oxfam, Alex Renton, o boletse bekeng e fetileng hore Oxfam e ntse e tsoela pele ho kopa mabotho a US-UK mabapi le mesebetsi ea bona e le matla a ho sireletsa baahi molemong oa bophelo ba Iraq:
"Re lumela hore hajoale matla a ntseng a le teng a hloleha ho phetha mesebetsi eo." (Renton, ea qotsitsoeng Agence France-Presse, May 5, 2003)
Ke mofuta oa ho hloleha o ileng oa sithabetsa baahi ba Sepetlele sa Al Rashad Psychiatric ha Baghdad e oela mabothong a US mathoasong a Mmesa. Ba tšohile, baahi bohle ba 1,015 ba ile ba baleha ha masholu a utsoa meriana le lisebelisoa, ebe ba amoha sepetlele mamati, lifensetere le lisebelisoa tsa mabone.
Ka la 25 Mmesa, mosebeletsi oa lithuso Steve Weaver oa Mennonite Central Committee (MCC) o ile a etela Al Rashad. Har'a timetso eo, o ile a bona litlaleho tsa bakuli ba mashome a lilemo li hasane hohle. Setho se le seng sa basebetsi se ne se ntse se hlophisa liqubu tsa lipampiri ka hloko, se leka ho li kenya hape. MCC e hlalosa setšoantšo se seholoanyane:
"Ketsahalo ena e bua pale e kholoanyane ea Iraq ka mor'a ntoa - ho oa le ho senngoa ha lipetlele, mekhoa ea ho hloekisa metsi le litsi tse ling tsa bohlokoa, tse sieang batho ba tlokotsing mathateng a tsielehileng." (www.reliefnet.int, May 13, 2003)
Weaver o ile a bolelloa hore bakuli ba ka bang 700 ba ntse ba le sieo ho Al Rashad. Basebetsi ba ne ba tšoenyehile ka hore ba ntse ba lelera literateng tse kotsi tsa Baghdad. Ka la 13 Motšeanong, Mokhatlo oa Sefapano se Sefubelu o tlalehile hore liketsahalo tse ngata tsa tšireletso li etsahala letsatsi le leng le le leng motse-moholo: bosholu, bosholu, ho lalla, ho tlatlapa likoloi, litlhaselo tsa 'mele le lipolao. Setho sa basebetsi se ile sa bolella Weaver hore bakuli ba bang ba basali ba Al Rashad ba ne ba betiloe nakong ea bosholu.
Mme nahana ka lihele tseo e leng sona feela sepetlele sa Umm Qasr, se nang le libethe tse 12 hajoale tse sebeletsang batho ba ka bang 45,000. "Lingaka" tse hlano tsa lehae tsa ka ho sa feleng ke liithuti lilemong tsa bona tsa boraro le tsa bone tsa sekolo sa bongaka: "Ha ho na bohloeki ba mofuta ofe kapa ofe, ha ho na lisebelisoa tsa motheo, ha ho basebeletsi ba tsa bongaka ba koetlisitsoeng ka ho feletseng, ha ho na setsi sa ho buoa, ha ho sehatsetsi - ha ho letho feela. moo," ho bolela Mark Cockburn, mooki ea fanang ka thuso ea bongaka maemong a tšohanyetso Rescue Net.
" Nyeoe ea "boitšoaro ba ntoa" ea Blair e bolela'ng ha bakuli, ba etsoa opereishene ea motheo ntle le li-painkillers, "ba tlameha ho tsikitlanya meno, kapa ho kenya sengoathoana sa lesela ka hanong hore ba lome," joalo ka ha Cockburn a tlaleha? Sello se kae lipolotiking le mecheng ea litaba tsa rona mabapi le qetello ee e hlahelang naha eo ho thoeng re e “lokolotse”?
Thetso ea karabelo ea 'muso oa Borithane e se e ka bonoa esale pele. Kahoo, Moemeli ea Khethehileng ea sa tsoa khethoa oa Tony Blair Iraq, John Sawer, haufinyane tjena ho Newsnight:
"U tsepamisitse maikutlo mathateng a Baghdad. Ha re e behe ka tekanyo e itseng. Litoropong tse kholo tse kang Mosul le Basra, le libakeng tse mahlonoko tsa sechaba tse kang Kirkuk, kapa libaka tsa bohlokoa tsa bolumeli joaloka Najaf le Karbala, boemo bo teng. Ha e le hantle, ke haufi le ho khutlela setloaeling. Boemo ka har'a naha ha bo bobe haholo; bothata bo mona motse-moholo." (Newsnight, BBC2, May 14, 2003)
Letsatsing lona leo Sawer a faneng ka maikutlo ana ka lona, Carel De Rooy oa UNICEF o tlalehile ho imena habeli ha khaello ea phepo e nepahetseng ho bana ba ka tlase ho lilemo tse hlano Baghdad ho tloha ka Hlakola, a eketsa:
"Re ka nahana hore boemo bo bobe haholo haeba bo se bobe haholo libakeng tse ling tsa litoropo ho pholletsa le Iraq." (UNICEF, 'phuputso ea Iraq e fumana ho thella ho bophelo bo botle ba bana', May 14, 2003)
Sena se "haufi le ho khutlela setloaeleng", ho latela mmuso oa Borithane.
David Edwards ke mohlophisi oa Lense ea litaba. Bakeng sa lingoliloeng tse ling ka David Edwards ka Iraq e ea ho http://www.zmag.org/CrisesCurEvts/Iraq/david_edwards.htm