Michael Albert
We
batla ho fana ka seriti mosebetsing kahoo re batla ho leka-lekanya liphello tsa matlafatso ea mesebetsi eohle.
Empa joang?
Ntlafatso
ka Tlase
Boholo
mosebetsi o koetsoe ka boomo ka nepo hore basebetsi ba se ke ba rua
boits'epo le tsebo tse nolofatsang ditlhoko mabapi le maemo kapa meputso. Mme le
ho ts'oana ho ts'oana ha basebetsi ba ikarola ho ba bang le ho haneloa
tšebelisano le botsoalle. Tšenyo ena eohle e ntlafatsa taolo e tsoang holimo.
So
mohato o le mong oa pele o lebisang mosebetsing o nang le seriti ke ho ntlafatsa maemo,
maemo, le dikgetho tsa ba mesebetsing e nyatsehang, e hlokisang matla. Rona
e ka batla maemo a ntlafetseng, lebelo le fokolang la mosebetsi, le molemo
moea kapa lintlafatso tse ling tse amehang, hammoho le meputso ea ho tsoela pele
thuto ho fumana mosebetsi o motle, mohlala.
E mong le e mong
sebaka sa mosebetsi le mosebetsi o na le lintlha tsa eona tse ikhethang, ehlile, empa leha ho le joalo, ka
Sebaka sa mosebetsi se nang le maemo a mangata a monate le a tenang, basebetsi ba ka batla
tokelo ya ho gweba ka mesebetsi bakeng sa mefuta e fapaneng, ho eketsa tšebelisano ea sebaka sa mosebetsi bakeng sa
sociality, le ho sebelisa ka bolokolohi linako tse sa sebetseng bakeng sa boitlamo le
ho ithuta ho ena le ho mamella ho jewa ke bodutu feela.
Oa tlase
ka Holimo
fallela
mabapi le meaho e leka-lekaneng ea mesebetsi ha e akarelletse feela ho ntlafatsa maemo a mabe ka ho fetisisa
ho tima, empa hape le ho ba le ba nang le boinotši ba mesebetsi e lakatsehang le e matlafatsang
jara boikarabelo bo itseng bo boima. Nahana ka feme ea molao. E se e ntse e le teng
mohopolo o khahlisang oa mosebetsi oa molao oa pro bono. Litho tse tiileng, ke hore, li
ba lokelang ho fana ka tekanyo e itseng ea matla a bona ho bahloki e le
boikarabello sechabeng. Matšolo a ho etsa mosebetsi o nang le seriti le oona a ka rua molemo ka ho ba le
ba nang le mesebetsi e phahameng ba etsa mesebetsi eo ba neng ba ke ke ba e khetha. Kahoo, re
e ka 'na ea batla hore ba nang le mosebetsi o thabisang le o matlafatsang ba fallele libakeng tse ling
ba bang ba nako ea bona ea ho ea mesebetsing eo ka tloaelo e leng tlase ho bolaoli ba bona
libakeng tsa mosebetsi, kahoo ba lumella ba nang le likabelo tse fokolang tsa mosebetsi nako
ho phehella likhetho tse betere.
Barekisi ba molao
ba ne ba tla qeta nako e itseng ba etsetsa bangoli ba bona kapa ba hloekisang mesebetsi
mohaho, ho lokolla ba morao hore ba natefeloe ke koetliso ea mosebetsi, joalo-joalo Kapa baoki,
ba nang le taolo, le bahlokomeli ba ka hloka nako ea koetliso e eketsehileng, ho fokotsa khatello ea maikutlo,
maemo a betere, le litokisetso tse ngata tsa mosebetsi oa sechaba le lingaka le
balaoli lipetlele tsa bona ba ka tlameha ho etsa bonyane karolo ea
phapang ea basebetsi. Ha u nahana ka eona feela, na ha u iphumane u bososela?
Ho bōpa
Bohareng bo Bocha
Ho batla
ho ba le bangodi le bahlokomedi, baoki le ba nang le taolo, kapa batho ba etsang rote
basebetsi meleng ea kopano kapa litafole tsa ho emela lireschorenteng ba rua molemo ho tsoa ho betere
maemo kapa ho fumana nako e eketsehileng bakeng sa koetliso e ncha, le ho ba le tsona
ka holimo ho bona libakeng tsa bona tsa mosebetsi ba etsa mesebetsi e boima ho e etsa
bakeng sa tahlehelo, ehlile e ka ba hantle haholo. Empa mokhoa o betere le ho feta o ne o tla
fetola ka ho toba mesebetsi eo batho ba e etsang. Ka mohlala, re ka batla seo
beng ba fa basebetsi ba maemong a tlase mesebetsi e mengata ea ho sebetsana le litaba, ho feta
mesebetsi e fanang ka kholiseho le ho ntlafatsa tsebo ea ho etsa liqeto, le tse ling
mesebetsi ea ho etsa liqeto ka se, ha ho ntse ho fokotsa palo ea mesebetsi e tšoanang ka
mesebetsi ya ba maemong a phahameng a tsamaiso le a ho etsa maano.
Kahoo,
baoki le bahlokomedi le basebetsi ba dikopano le baapehi le baapehi le ba pepa
bakhanni ba hlahloba libaka tsa bona tsa mosebetsi le ho batla ho aroloa bocha ha mesebetsi le
boikarabello ho tloha mesebetsing ea ba kaholimo ho bona ho ea ho ea bona
tlhaloso ea mosebetsi, 'me e meng ea mesebetsi ea bona e boima e nyolohela holimo. Joalo ka
Ka lebaka leo, litlhoko tsa mosebetsi li fetoha botho le ho matlafatsa, 'me li fetela pele
ho lekalekana.
Bangoli
batla boikarabello bo bongata bo fapaneng bo ba fang nako e eketsehileng
mesebetsi e amanang le kelello le liqeto. Li-waiters li hlalosa ho ema litafoleng bocha
ho sebelisana le batho le ho phela sechabeng le ho se sebetse hantle. Ba batla maemo a macha
le likamano tsa sechaba tse amehang, hammoho le matla a mangata a ho etsa liqeto ho bona
lireschorente.
I
Kea tseba hore sena sohle se utloahala se sa hlaka - empa ke nahana hore ho nepahetse
sethaleng sa puisano. Ho na le melao e seng mekae haeba e le teng ka kakaretso mabapi le litaba tse joalo. The
taba ke hore ba hiriloeng femeng ka 'ngoe ba sebelise makhotla a bona ho hlahloba bocha
sebetsa le ho phahamisa litlhoko tsa ho abela likarolo tsa mosebetsi bocha ka toka ho feta neng
li abetsoe ho theola botho, atomize, le ho felloa ke matla basebetsi ba bangata, le
phahamisa ba seng bakae feela.
Ho hatisa
matla
The
taba ea mantlha ea ho leka-lekanya mesebetsi ke ho netefatsa hore ka lebaka la moruo oa bona
bophelo ba basebetsi bohle ba itokiselitse ho nka karolo ho etseng liqeto
le ho ba le phihlello e tshwanang ya ho nka diqeto. Kahoo, molemo ka ho fetisisa le
Liphetoho tse bohlokoa ka ho fetisisa tsa ho batla tseleng e isang mosebetsing o nang le seriti ke tseo
e amang matlafatso. Basebetsi ka ho khetheha ba batla lintlafatso tse jalang phihlello ho
tsebo le boitsebiso, tse holisang litšebelisano tsa sechaba tsa letsatsi le letsatsi, tse
ntlafatsa tsebo ea ho etsa liqeto, 'me seo se tla eketsa ho etsa liqeto ka kotloloho
tšusumetso, ehlile.
Ho fapana
ea lingaka feela tse amehang lipuisanong le liqetong tse mabapi le sepetlele
leano, "mosebetsi" ona o abeloa lingaka, baoki le ba nang le taolo.
Ho e-na le hore batsamaisi e be sehlopha se ikemetseng se nang le tse amehang
tlhahisoleseding ea ho etsa liqeto le menyetla lifemeng, litlhaloso bocha
ho aba boikarabello le tlhahisoleseding har'a basebetsi bohle, kahoo ba fokotsa
lihlopha tsa matla.
Ho hlompheha
Mosebetsi oa Rona
etsoe
mekhatlo le mekhatlo ea ho buella ka katleho meaho e leka-lekaneng ea mesebetsi ho
sechabeng, ba tla tlameha ho sebetsana le meaho ea bona ea mesebetsi ea kahare le bona. Bakeng sa
ntho e le 'ngoe, ke mang ea il'o batla likabelo tsa mosebetsi feela ho GM ebe a sa etse letho
o etsa mesebetsi ea rote feela mokhatlong oa hae kapa mokhatlong o mong oa mokhatlo? Le mang
kantle ho motsamao o joalo o tla khahloa ha e sa etse seo e leng sona
oa rera? “U re u bakeng sa meaho e leka-lekaneng ea mesebetsi. Joale ke hobane'ng ha u sa etse joalo
ba na le tsona?”
nahana
ka The Nation, Mother Jones, Greenpeace, The Institute for Policy Studies,
HONA joale, NAACP, mekhatlo ea basebetsi, mekhatlo e meholo ea khotso, matšolo a matlo a lehae,
Mokha o Mocha, le mekhatlo kapa mekhatlo efe kapa efe e tsoelang pele kapa e tlohetseng
o lakatsa ho kenya maikutlo. Boemong bo bong le bo bong u ka botsa hore na ba na le eona
meaho e leka-lekaneng ea mesebetsi kapa hore na e na le likarohano tse tloaelehileng tsa basebetsi
e le hore batho ba bang ba iketsetse mesebetsi e khotsofatsang le e matlafatsang ha ba bang ba e etsa
feela ba rote le ba mamelang. Haeba, boemo ba ho qetela bo amana, etsa joalo batho
ho etsa mesebetsi e boima le ho lefshoa ho feta? Na mokhatlo "beng", "ceos,"
'me "batsamaisi" ba amohela litlhoko tse tsoang ho basebetsi ba bona ho leka-lekanya motsamao
maemo bakeng sa liphello tsa matlafatso? Na ba tla arola mesebetsi ka mokhoa o tsitsitseng
tsoelo-pele e lebisang litsing tse leka-lekaneng tsa mesebetsi, ho kenyelletsa le ho fokotsa maemo a bona a phahameng sechabeng
litokelo? Mohlomong ka linako tse ling karabo e tla ba e, empa eseng kamehla.
Leha ho le joalo, taba ea mantlha ha se ho kokobetsa matšoenyeho a bao hona joale
ho tsamaisa mekhatlo ea mekhatlo. Ke ho fihlela motsamao o itloaetsang
seo e se rutang ka moruo, mokhatlo o tsoelang litho tsa oona molemo, lia ntlafala
sehlahiswa sa eona, e ba se loketseng mabatooa a sehlopha sa basebetsi, 'me se etsa
e ka tšeptjoang ka litlhoko tsa eona tsa kantle, kaofela ka ho fumana mekhoa e leka-lekaneng ea mesebetsi ho eona
mekhatlo ea bona.
feela
e le Batšo le Latinos le basali mererong ea motsamao, mekhatlo, le
matšolo a bile le boikarabello ba ho sututsa, ho khoasolla, le ho sokolla mokhatlo
ho fetisa litaba tsa morabe oa ka hare le likamano tsa botona le botšehali lilemong tse 'maloa tse fetileng
lilemo tse mashome, ho joalo le ka bao hona joale ba leng maemong a phahameng le a tlase a rona
mekhatlo ea mokhatlo e na le boikarabello ba ho sutumelletsa, ho qhekella, le ho loana
ho ea pele litabeng tsa tlhaloso ea ka hare ea sehlopha. Leano le tsepamisitse maikutlo
le litlhoko tse hlokometsoeng ho tlhaloso ena bakeng sa sechaba, li sebetsa le ho rona
litsi tsa rona, leha re ka ts'epa hore ho na le mathata ka hare ho litsi tsa rona
e tla potlaka, e phethoe haufinyane, 'me e khone ho fana ka motheo o tiileng oa
mathata a maholo a ileng a latela ka ntle ho mekhatlo ea rona.