Menjëherë pasi fushata e përbashkët bombarduese amerikano-britanike 'Operacioni Desert Fox' shkatërroi pjesë të Irakut në dhjetor 1998, unë po ankohesha te një mik në hollin e hotelit Palestine në Bagdad.
Isha i zhgënjyer me faktin që orari ynë i ngjeshur në Irak – kryesisht duke vizituar spitale të mbushura me viktima të lënduar ose të varfëruar të uraniumit – nuk më la kohë për të blerë disa libra arabë për vajzën time të vogël në shtete. Ndërsa bëhesha gati për të nisur udhëtimin e gjatë me autobus për në Jordani, një burrë irakian me mustaqe të trasha dhe mjekër të dizajnuar me kujdes m'u afrua. "Kjo është për vajzën tuaj," tha ai me një buzëqeshje ndërsa më dha një qese plastike. Çanta përfshinte mbi një duzinë libra me imazhe shumëngjyrëshe të tregimeve tradicionale të fëmijëve irakianë. Nuk e kisha takuar kurrë atë njeri më parë, as nuk u takuam më. Ai ishte mysafir në hotel dhe disi mësoi për dilemën time. Ndërsa e falënderova me bollëk, por me nxitim përpara se të ulej në autobus, ai këmbënguli se nuk nevojiteshin fjalë të tilla. "Ne jemi vëllezër dhe vajza juaj është si e imja," tha ai.
Nuk u befasova saktësisht nga kjo. Bujaria e veprimit dhe shpirtit është një karakteristikë e veçantë irakiane dhe arabët e dinë këtë shumë mirë. Cilësitë e tjera irakiane përfshijnë krenarinë dhe këmbënguljen, e para i atribuohet faktit se Mesopotamia – që përfshin pjesën më të madhe të Irakut modern – është ‘djepi i qytetërimit’ dhe e dyta për shkak të vështirësive të patreguara të përjetuara nga irakianët në historinë e tyre moderne.
Ishte Britania ajo që shkaktoi tragjedinë moderne të Irakut, duke filluar me pushtimin e Bagdadit në vitin 1917 dhe riformimin e rastësishëm të një vendi për t'iu përshtatur plotësisht nevojave koloniale dhe interesave ekonomike të Londrës. Dikush mund të argumentojë se rrëmuja e hershme dhe e pakrahasueshme e krijuar nga pushtuesit britanikë vazhdoi të bënte kërdi, duke u shfaqur në mënyra të ndryshme – duke përfshirë sektarizmin, dhunën politike dhe grindjet kufitare midis Irakut dhe fqinjëve të tij – deri më sot.
Por sigurisht, SHBA-ja tani meriton pjesën më të madhe të meritës për të përmbysur çdo gjë që është arritur nga populli irakian për të fituar sovranitetin e tyre gjithnjë të pakapshëm. Ishte Sekretari Amerikan i Shtetit James Baker, i cili thuhet se kërcënoi ministrin e Jashtëm irakian Tariq Aziz në një takim në Gjenevë në 1991 duke thënë se SHBA do të shkatërronte Irakun dhe "do ta kthente atë në epokën e gurit". Lufta e SHBA, e cila zgjati nga viti 1990 deri në vitin 2011, përfshiu një bllokadë shkatërruese dhe përfundoi me një pushtim brutal. Këto luftëra ishin sa të paskrupullta aq edhe të dhunshme. Përveç numrit të tyre dërrmues njerëzor, ata u vendosën brenda një strategjie të tmerrshme politike që synonte të shfrytëzonte linjat sektare ekzistuese të vendit dhe gabimet e tjera, duke shkaktuar kështu luftëra civile dhe urrejtje sektare nga të cilat Iraku nuk ka gjasa të mbulohet për shumë vite.
Për amerikanët, kjo ishte thjesht një strategji që synonte të pakësonte presionin e ushtruar mbi ushtarët e saj dhe të tjerë aleatë, ndërsa ata u përballën me rezistencë të ashpër në momentin që shkelën në Irak. Megjithatë, për irakianët, ishte një makth i tmerrshëm që nuk mund të shprehet as me fjalë e as me numra. Por numrat sigurisht që mungojnë mezi. Sipas vlerësimeve të OKB-së të cituara nga BBC, midis majit dhe qershorit 2006 "një mesatare prej më shumë se 100 civilë në ditë (vriteshin) në dhunë në Irak". Sipas vlerësimeve të rezervuara të OKB-së, numri i viktimave të civilëve gjatë vitit 2006 ishte 34,000. Ky ishte viti që strategjia e SHBA-së për përça dhe pushto doli më e suksesshme.
Me kalimin e viteve, shumica e njerëzve jashtë Irakut – si në konfliktet e tjera ku dhuna e zgjatur sjell numër të rregullt të vdekjeve – thjesht u desensibilizuan ndaj numrit të vdekjeve. Është sikur sa më shumë njerëz të vdesin, aq më pak të denja bëhet jeta e tyre.
Megjithatë, mbetet fakti se SHBA-ja dhe Britania e kishin shkatërruar së bashku Irakun modern dhe asnjë sasi pendimi apo faljeje – as që u ofrua në fillim – nuk do ta ndryshojë këtë fakt. Ish zotërinjve kolonialë të Irakut dhe të rinjve të tij u mungonte ndonjë bazë ligjore apo morale për të pushtuar vendin e shkatërruar nga sanksionet. Atyre u mungonte gjithashtu ndjenja e mëshirës pasi shkatërruan një brez dhe krijuan skenën për një konflikt të ardhshëm që premton të jetë po aq i përgjakshëm sa e kaluara.
Kur brigada e fundit luftarake e SHBA-së thuhet se ishte larguar nga Iraku në dhjetor 2011, ky ishte menduar të ishte fundi i një epoke. Historianët e dinë mirë se konfliktet nuk përfundojnë me një dekret presidencial apo dislokime trupash. Iraku thjesht hyri në një fazë të re konflikti dhe SHBA, Britania dhe të tjerët mbeten palë integrale të atij konflikti.
Një realitet i pas pushtimit dhe luftës është se Iraku u nda në zona ndikimi bazuar në linja thjesht sektare dhe etnike. Në klasifikimin e fituesve dhe humbësve të mediave perëndimore, sunitët, të fajësuar për favorizimin e ish-presidentit irakian Saddam Hussein, dolën si humbësit më të mëdhenj. Ndërsa elitat e reja politike të Irakut u ndanë midis politikanëve shiitë dhe kurdë (secila parti me ushtrinë e saj private, disa u mblodhën në Bagdad dhe të tjera në rajonin autonom të Kurdistanit), popullsia shiite mbahej nga grupe të ndryshme militante përgjegjëse për sunitët. fatkeq. Më 8 shkurt, pesë makina bomba shpërthyen në ato që u njohën shpejt si "zona shiite", duke vrarë 34 njerëz. Disa ditë më parë, më 4 shkurt, 22 persona u vranë gjithashtu në një mënyrë të ngjashme.
Përplasja sektare në Irak, e cila është përgjegjëse për vdekjen e dhjetëra mijërave, po kthehet. Sunitët irakianë, duke përfshirë fiset kryesore dhe partitë politike, po kërkojnë barazi dhe fundin e heqjes së të drejtës së tyre në sistemin politik relativisht të ri, të shtrembër të Irakut nën kryeministrin Nouri al-Maliki. Janë organizuar protesta masive dhe greva të vazhdueshme me një mesazh të unifikuar dhe të qartë politik. Megjithatë, shumë parti të tjera po e shfrytëzojnë polarizimin në çdo mënyrë që mund të imagjinohet: për të larë hesapet e vjetra, për ta shtyrë vendin përsëri në prag të luftës civile, për të përforcuar kaosin që po ndodh në vende të ndryshme arabe, veçanërisht në Siri, dhe në disa raste përshtatni kufijtë sektarë në mënyra që mund të krijonin mundësi të mira biznesi.
Po, ndarja sektare dhe biznesi në Irakun e sotëm shkojnë krah për krah. Reuters raportoi se Exxon Mobil punësoi Jeffrey James, një ish-ambasador i SHBA në Irak (nga 2010-12) si 'konsulent'. Sigurisht, ai është një shembull se si diplomacia dhe biznesi i pasluftës janë aleatë të natyrshëm, por ka më shumë historia. Duke përfituar nga autonomia e rajonit të Kurdistanit, korporata gjigante shumëkombëshe e naftës dhe gazit kishte arritur marrëveshje fitimprurëse që janë të pavarura nga qeveria qendrore në Bagdad. Kjo e fundit ka grumbulluar trupat e saj pranë rajonit të diskutueshëm të pasur me naftë duke filluar nga fundi i vitit të kaluar. Qeveria kurde ka bërë të njëjtën gjë. Në pamundësi për të përcaktuar se cila palë ka dorën e sipërme në konfliktin e prodhimit, pra kontrollin e ardhshëm mbi burimet e naftës, Exxon Mobile është i grisur: për të respektuar kontratat e tij me kurdët, ose për të kërkuar kontrata ndoshta më fitimprurëse në jug. James mund të ketë ide të mira, veçanërisht kur përdor levat e tij politike të fituara gjatë mandatit të tij si ambasador i SHBA.
E ardhmja e Irakut aktualisht po përcaktohet nga forca të ndryshme dhe pothuajse asnjëra prej tyre nuk përbëhet nga shtetas irakianë me vizion bashkues. I kapur mes sektarizmit të hidhur, ekstremizmit, elitave të uritura për pushtet, elitave që grumbullojnë pasuri, lojtarëve të fuqisë rajonale, interesave perëndimore dhe një trashëgimie shumë të dhunshme lufte, populli irakian po vuan përtej aftësisë së analizave të thjeshta politike apo statistikave për të kapur ankthin e tyre. Kombi krenar me potencial mbresëlënës njerëzor dhe perspektiva të jashtëzakonshme ekonomike është bërë copë-copë.
Shkrimtari irakian me bazë në Mbretërinë e Bashkuar Hussein Al-alak shkroi në dhjetëvjetorin e ardhshëm të pushtimit të Irakut me një homazh për 'viktimat e heshtura' të vendit, fëmijët. Sipas Ministrisë së Punës dhe Çështjeve Sociale të Irakut, raportoi ai, ka rreth 4.5 milionë fëmijë që tani janë jetimë, me një "tronditëse 70 përqind" të tyre që kanë humbur prindërit e tyre që nga pushtimi i vitit 2003.
"Nga ky numër i përgjithshëm, rreth 600,000 fëmijë jetojnë në rrugë, pa strehim apo ushqim për të mbijetuar," shkroi Al-alak. Ata që jetojnë në ato pak jetimore shtetërore "aktualisht u mungojnë nevojat e tyre më thelbësore".
Unë ende mendoj për burrin e sjellshëm irakian që i dhuroi vajzës sime një koleksion tregimesh irakiane. Mendoj edhe për fëmijët e tij. Një nga librat që bleu ishte i Sindbadit, i paraqitur në libër si një fëmijë i guximshëm, i pashëm, i cili e donte aventurën po aq sa e donte vendin e tij. Pavarësisht se sa mizor kishte qenë fati i tij, Sinbad gjithmonë kthehej në Irak dhe fillonte nga e para, sikur asgjë të mos kishte ndodhur kurrë.
Ramzy Baroud (www.ramzybaroud.net) është një kolumnist i sindikuar ndërkombëtarisht dhe redaktor i PalestineChronicle.com. Libri i tij i fundit është: Im Father was A Freedom Fighter: Gaza's Untold Story (Pluto Press).
ZNetwork financohet vetëm nga bujaria e lexuesve të tij.
dhuroj