Fa'ailoga fa'afouvale i luga o puipui o faleta'ele fou fa'atūina mo tagata fa'atete'e i Cairo's Tahrir Square. Ata: Ben Curtis/AP
O le mumusu o tagata e sogi pe le amanaiaina le sasa na aʻoaʻia ai i latou mo le tele o tausaga ua tatalaina ai se mataupu fou i le talafaasolopito o le malo o Arapi. O le faavalevalea, pe afai e sili ona mitamita, neocon manatu faapea o Arapi po o Muslims sa tetee i le faatemokalasi ua mou atu e pei o paʻu manu i le afi.
O i latou na faalauiloaina ia manatu e foliga mai e sili ona le fiafia: Isaraelu ma ana lobbyists i Euro-Amerika; le pisinisi o auupega, taumafai faanatinati e faʻatau atu le tele aʻo mafai (le palemia Peretania galue o se faatauoloa o le oti i le Abu Dhabi fa'atauga lima); ma taʻitaʻi faʻalavelave o Saudi Arabia, ma mafaufau pe o le a sosolo le faʻamaʻi i lo latou malo sauā. E oo mai i le taimi nei ua latou saunia se lafitaga i le toʻatele o tagata sauā, ae a oo mai le taimi o fea o le a sulufaʻi atu i ai le aiga tautupu? E tatau ona latou nofouta o le a lafoaʻi i latou e latou tagata e aunoa ma se sauniga ma fai mai latou te fiafia i taimi uma i le faatemokalasi.
Afai e i ai se faatusatusaga e fai ma Europa o le 1848, ina ua na o Peretania ma Sepania e leʻi paʻia e le fouvalega - e ui lava o Queen Victoria, mafaufau i le au Siata, sa fefe i se isi itu. I le tusi atu i lona tei ua vagaia i luga o le nofoalii Belgian, sa ia faailoa atu lona tiga alofa ae sa ia mafaufau pe “o le a fasiotia uma i tatou i o tatou moega”. O lo'o taoto le le mautonu i le ulu o lo'o fai se pale po'o se pulou maa, ma e faitau piliona o lo'o teuina i faletupe i fafo.
E pei o Europa i le 1848 o tagata Arapi o loʻo tau faasaga i pulega mai fafo (82% o Aikupito, a su'esu'ega manatu lata mai faʻaalia, maua se "vaaiga le lelei o le US"); faasaga i le solia o latou aia tatau faatemokalasi; faasaga i se au maualuluga ua faatauasoina e ana lava tamaoaiga faasolitulafono – ma le lagolagoina o le faamasinoga tonu tau tamaoaiga. E ese lenei mea mai le galu muamua o le nationalism Arapi, lea sa sili ona popole i le tuliesea o toega o le malo o Peretania mai le itulagi. O le Aikupito i lalo o Nasser na fa'atunuu le alāvai o Suez ma osofa'ia e Peretania, Falani ma Isaraelu - ae e aunoa ma se fa'atagaga a Uosigitone, ma sa fa'apea le to'atolu e fa'amavae.
Na manumalo Cairo. O le malo lagolago-Peretania na faatoilaloina e le 1958 fouvalega i Iraq, radicals ave le pule i Tamaseko, o se tagata sinia Sa taumafai le perenise o Saudi i se osofaʻiga a le maota ma sosola i Cairo ina ua le manuia, o tauiviga faaauupegaina na oso i totonu Yemen ma Omana, ma sa tele talatala o se atunuu Arapi e tolu laumua tutusa. O le tasi itu o aafiaga o se osofaʻiga faʻafuaseʻi i Libya na aumaia ai se talavou, e lē mafai ona iloa le tusitusi, Muammar Kadafi, i le pule. O ona fili Saudi e masani lava ona fai mai o le osofaʻiga na faʻatautaia e le atamai o Peretania, e pei lava o le mea na faʻaosoina. Amene i le pule i Uganda. O le ta'utinoga a Gaddafi o le nationalism, modernism ma radicalism sa fa'aalia uma, e pei o ana tala fa'asaienisi-fiction tala pupuu.
E lei oo atu lava i ona lava tagata. E ui i le tamaoaiga o le suauʻu na ia musu e aʻoaʻoina tagata Libyans, pe tuʻuina atu ia i latou se auaunaga faʻalesoifua maloloina poʻo ni fale fesoasoani, faʻaumatia tupe i luga o galuega faʻavalevalea i fafo - o se tasi o ia mea o le faʻafefeina o se vaalele a Peretania o loʻo ave ai tagata faʻaagafesootai ma komunisi Sudanese ma tuʻuina atu i latou i le au faipule. Gaafar Nimeiry i Sudan ina ia faatautauina, ma faapea ona faaleagaina ai le ono tulai mai o se suiga mata’utia i lea atunuu, faatasi ai ma taunuuga matautia, e pei ona tatou molimauina i aso uma. I le fale na ia tausia ai se fausaga malosi o ituaiga, ma manatu e mafai ona ia vaeluaina ma faatau ituaiga e tumau ai i le pule. Ae le toe.
Taua uila a Isaraelu i le 1967 ma o le manumalo na ta'ua ai le logo oti o le lotonuu Arapi. O fete'ena'iga fa'alotoifale i Suria ma Iraki na ta'ita'ia ai le manumalo o le itu taumatau Ba'athists na fa'amanuiaina e Uosigitone. Ina ua mavae le maliu o Nasser ma lona sui o Saadat's pyrrhic manumalo faasaga ia Isaraelu i le 1973, na filifili le au fitafita a Aikupito e tipi ana tupe leiloa, talia le piliona piliona-tala fesoasoani mai le US ma faia se feutagaiga ma Tel Aviv. O le taui na fa'amamaluina ai lona ta'ita'i malo e Euro-Amerika, e pei o Saddam Hussein mo se taimi umi. Maimau pe ana latou tuua o ia e aveesea e ona tagata nai lo se taua mataga ma le faataumaoi ma galuega, e silia ma le miliona ua maliliu ma le 5 miliona tamaiti matuaoti.
O fouvalega a Arapi, na mafua mai i le faaletonu o le tamaoaiga, ua faaosofia ai le tele o gaioiga, ae le o vaega uma o le olaga ua fesiligia. O aia tatau faʻale-agafesootai, faʻapolokiki ma faʻalelotu ua avea ma autu o fefinauaiga mataʻutia i Tunisia, ae le o se isi nofoaga. E leai ni vaega faaupufai fou ua tulai mai, o se faailoga o taua o le palota o le a oo mai o le a avea ma tauvaga i le va o Arab liberalism ma conservatism i foliga o le Muslim Brotherhood, faʻataʻitaʻiina o ia lava i Islamists i le pule i Turkey ma Initonesia, ma faʻafeiloaʻi i le fusi a le US. .
O le pule a Amerika i le itulagi ua paʻu ae leʻi faʻaumatia. E foliga mai e sili atu le tutoʻatasi o pulega a le post-despot, faatasi ai ma se faiga faʻatemokalasi e fou ma faʻalavelave ma, faʻamoemoe, o tulafono fou e faʻatumauina manaoga faʻaagafesootai ma faaupufai. Ae o le militeri i Aikupito ma Tunisia o le a mautinoa e leai se mea e tupu. O le popolega tele mo Euro-Amerika o Bahrain. Afai e aveese ona pule o le a faigata ona taofia se vevesi faatemokalasi i Saudi Arabia. E mafai ea e Uosigitone ona fa'ataga lena mea e tupu? Pe o le a faʻapipiʻi le malosi faʻaauupegaina e tausia le Wahabikleptocrats i le pule?
I ni nai sefulu tausaga talu ai, o le tusisolo lauiloa a Iraqi o Mudhafar al-Nawab, na ita i le faapotopotoina o tagata pulepulepule ua faamatalaina o se Arap Summit, na leiloa lona toafilemu:
… Mubarik, Mubarik,
Oa ma le soifua maloloina lelei
Fax le tala i le UN.
Tolauapiga ina ua mavae Tolauapiga ma Tavita,
Tama o au Tolauapiga uma.
Malaia o outou tama
Loto pala;
O le manogi leaga o o outou tino e tafe mai ai o outou isu…
Le Fonotaga Fai-Talitonu
taitai
Ia faauliuliina o outou mata;
Auleaga ou manava fa'afefe
Auleaga au asini pepeti
Aisea ua faateia ai
O ou foliga e foliga uma e lua…
Fonotaga … tumutumu … tumutumu
O 'oti ma mamoe e fa'apotopoto,
U'u ma se fati
Ia avea le Summit
Ia aua le avea le Summit
Tuu atu i le Summit e faia le faaiuga;
Ou te feanu ia te outou taitoatasi
Tupu … Sheikhs … Lackeys …
Po o le a lava se isi mea, o le a le toe tutusa fonotaga a Arapi. O le tusisolo ua auai faatasi ma tagata.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo