O le taʻitaʻi o le vaega a Isaraelu o Yair Lapid na asiasi atu i NYC i le mea na aliaʻe mai o se faʻataʻitaʻiga tusi aʻoaʻoga o mafaufauga faʻalelalolagi a Isaraelu ma manatu saoloto. Tu'ua'ia le fa'agaioiga a le BDS i le fa'atinoina o osofa'iga fa'atupu fa'alavelave on Setema 11, 2001, ma taumafai e faʻaoso tagata Iutaia Amerika i tua atu o faiga faʻavae a Isaraelu, o manatu taupulepulega a Lapid na faʻamaonia ai le mafuaʻaga o loʻo paʻu ai pea faʻatau a Isaraelu i le lalolagi atoa.
O le au faipule o Isaraelu e le o lauiloa mo le taofiofia o i latou lava i lena tulaga maualuga pe a oʻo i le saʻo i le iloiloga o tala faʻasolopito o Isaraelu-Palestina poʻo Sasaʻe Tutotonu. Peita'i, a'o fa'aitiitia le ta'uta'ua fa'ava-o-malo a Isaraelu ma, e fa'apea, o ana fa'asalalauga e le'o fa'ataunu'uina lelei le galuega e pei ona masani ai, e mafai e se tasi ona matauina le fa'atuputeleina, le mafaatusalia le fa'aaloalo mo mea moni i totonu o ta'ita'i fa'apolokiki a Isaraelu.
O Yair Lapid, o se tasi o faipule sili ona taualoa a Isaraelu, o molia le Boycott, Divestment and Sanctions (BDS) gaoioiga o le faia o osofaiga faatupu faalavelave a Setema 11, 2011. Na faia e Lapid nei tagi i le Manhattan's Park Avenue Synagogue i Niu Ioka.
E le gata ai iina. E tele atu mea e faasoa mai e Lapid ia i matou. O le BDS movement foi e nafa ma le taua a Suria ma osofaiga faatupu faalavelave i Lonetona ma Madrid. E sii mai le tusiga a le Jerusalem Post:
"Fai mai Lapid o le auala e tau ai le BDS o le siitia mai le puipuiga i le solitulafono ma faamanatu atu i le lalolagi o tagata i tua atu o latou" e nafa ma 9/11, mo osofaʻiga a tagata faatupu faalavelave i Madrid ma Lonetona ma mo le 250,000 tagata na fasiotia i Suria" - ma e mafai e Amerika Iutaia ona fesoasoani e faia Isaraelu i lena tulaga."
Sei o tatou mafaufau i lenei mea mo sina sekone. A'o le'i tatalaina le valaau BDS ia Iulai 9, 2005, o le vaega to'aitiiti, agava'a agavale o tagata ta'ito'atasi i tua atu o le BDS initiative, na muamua fa'atinoina le 9/11 osofaiga a tagata faatupu faalavelave faasaga ia Amerika. Ma, i le 2004, i luga atu o le tausaga aʻo lumanaʻi le valaau a le BDS, o le vaega toʻaitiiti lava lea a Palesitina agavale agavale na faʻatulagaina le pomu nofoaafi a Madrid. Ona, ia Iulai 7, 2005, o le au faʻalapotopotoga aʻoaʻoga Palesitina lava e tasi na faʻatautaia le pomu i Lonetona. Ma, i le lua aso mulimuli ane, na latou tuʻuina atu le BDS valaau e faʻavae i luga o tulafono faʻavaomalo.
O le tala lenei ia te au. Ola ma aoao, ou te manatu.
O loʻo ou taumafai e faʻataʻitaʻiina se ofisa Palesitina tutotonu o folafola atu i le Aai o Niu Ioka e faapea o i latou i tua o le Setete o Isaraelu e "nafa ma 9/11, mo osofaiga faatupu faalavelave i Madrid ma Lonetona ma mo le 250,000 tagata na fasiotia i Suria”. E iai se mea e taʻu mai ia te aʻu o se faʻamatalaga faʻalauaʻitele e ono avea ma faʻalavelave faʻavaomalo. Ae peitai, e le'i avea lenei mea ma se mea. E le o se mea na tupu.
So'o se tasi e su'esu'e upu fa'apolokiki e sau i tala pepelo, i nisi taimi o pepelo pepelo. O lona uiga, e seasea tatou vaʻai i se tasi e oʻo atu i tulaga o Lapid o le faʻaseseina ma le loto i ai o mea moni.
Ae o le mea e sili ona manaia, o le auala na tuuina atu ai e le malo i Sisifo ia Isaraelu carte blanche e le gata ina ia nofoia teritori Palesitina ma faamalosia se faiga faapolokiki e pei o le apartheid i West Bank, ae o le carte blanche e ave ai tala faaseseina i se isi tulaga. Ma o loʻo mulimulitaʻia e ala o faasalalauga i Sisifo.
O le tu'u 'ese'ese o le manatu o se faipule Palesitina mo le taimi nei, mafaufau e uiga i se tagata fa'apolokiki maualuga a Iran po'o Rusia fai mai le tala a Lapid. Po o le sui o le pulega a Assad. I Niu Ioka. O ala o faasalalauga ma malo i Sisifo atonu e iai se mea pe lua e fai mai ai. O na Iranians ma Rusia, latou te le faʻaaloalo i mea moni.
Mo Isaraelu, o lona ata i le lalolagi atoa e le na o le pau lea o le faafitauli. Ua fa'atupula'ia le aofa'i o tagata Iutaia i Europa ma Amerika ua amata ona le'o fa'atauaina pe vaivai fo'i i faiga fa'atauva'a a Isaraelu. E ese mai i nei vaega e lua, o loʻo i ai foi se isi mea mataʻutia: o le faʻateleina o le aofaʻi o tagata Europa ma Amerika Iutaia o loʻo aʻafia i faiga faʻapolokiki ma faʻataʻitaʻiga e faasaga i le nofoia o Isaraelu ma le faʻailoga tagata.
I le manatuaina o lenei mea, o faʻamatalaga a Lapid i le auala "E mafai ai e Amerika Iutaia ona fesoasoani" e ala i le faʻailoaina o ana pepelo i luga o le BDS e toetoe lava a faʻalavelave e pei o nei pepelo. Na faʻamatala atili e Lapid lenei mea:
"Matou te manaʻomia le faʻalapotopotoga a Iutaia. Matou te manaʻomia oe -- Ua matou sauni e tuʻuina atu ia te oe soʻo se lagolago e te manaʻomia ae i lenei taua o oe o a matou fitafita vae i laina pito i luma.
Pe na'o a'u pe o iai sina fa'anoanoaga i le ea? E tatau ona 'ai a Isaraelu faiga-fuafua ua o'o mai i lenei mea. Na sili atu ina ua amata le Intifada Lona Lua. Na sili atu le lelei ina ua amata le First Intifada, ae le o le taua o le 1967. Ae o lea e ono fa'ai'u le tafaoga a Isaraelu ma Amerika Iutaia.
"O le auala e faatoilaloina ai le BDS o le tatou tutu faatasi, ma tutu maualuga," Lapid tauto i Niu Ioka. Ae o tagata Iutaia Amerika o le a le tutu faʻatasi pe umi i tua o le auala o loʻo faia ai e Isaraelu i le taimi nei - ma e leai se mea e mafai e Lapid poʻo se isi faipule a Isaraelu ona faia e uiga i ai.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo