“Aferika i Saute ua iloa le Nakba faifaipea faasaga i tagata Palesitina.”
Faatasi ai ma na upu, na tatala ai e Vusimuzi Madonsela, le amepasa o Aferika i Saute i Netherlands, le tagi iloga a lana malo i le Faamasinoga Faava o Malo i The Hague, Netherlands, ma molia ai le setete o Isaraelu i le tele o soliga o le Genocide Convention i le tolu masina Kasa.
Aferika i Saute, o se atunuu na mafatia lona faitau aofaʻi mo le tele o tausaga i lalo o le pulega apartheid na lagolagoina e le US, ua amata lana taumafaiga faʻasolopito e molia Isaraelu mo lana taua fasioti tagata faasaga i tagata o Kasa. O lona itulau e 84 failaina i le ICJ o se pepa mataʻutia. I auiliiliga auiliili, ua ofoina mai ai se aotelega o se osofaiga fasioti tagata na faia faasaga i se faitau aofaʻi o tagata lautele i lalo o le faʻamatalaga taufaasese o le "puipuiga o le tagata lava ia." O loʻo faʻaalia ai le mataʻutia o le faʻaumatiaga o Isaraelu i Kasa o le olaga o le tagata, atinaʻe lautele, talafaasolopito, ma aganuu, ma valiina se ata faʻaleagaina o tulaga tuʻugamau na feagai ma na tagata Palesitina na mafai ona ola.
O moliaga o loʻo faʻamatalaina ai "se osofaʻiga a le militeri mataʻutia a Isaraelu i Kasa, lea e lautele ma faʻaauau, ma o loʻo faʻamoemoe Isaraelu e faʻateleina pea," na finau ai loia a Aferika i Saute. "Ua auai Isaraelu ma ua le mafai ona taofia pe faasala gaioiga ma faiga e fasioti tagata, e aofia ai le solia ma le manino o matafaioi a Isaraelu" i lalo o le Feagaiga o le Genocide.
O le faila a Aferika i Saute o loʻo taʻua ai le tele o faʻamatalaga fasioti tagata na faia e le malo o Isaraelu ma taʻitaʻi o le militeri, fai tulafono, ma tagata ofisa muamua o loʻo faʻamatalaina le faʻamoemoe o Isaraelu i Kasa talu mai Oketopa 7. E tusa ma le iva itulau. E faigata ona mafaufau i se finauga faamaoni e faapea o le aotelega o nei faamatalaga - e aofia ai ma le Palemia o Isaraelu o Peniamina Netanyahu o loo taʻua ai le tala faatusipaia o le fasiotia faatasi e Isaraelu o tane, fafine, tamaiti, ma lafumanu a Amaleka - e le o se faasilasilaga o le. fa'atupu fa'ama'i.
Ae o le mea tonu lena e manaʻo ai ofisa o le US e talitonu tagata lautele. “Ioe, na ou faitauina le moliaga,” o le tala lea a le sooupu a le National Security Council Adm. John Kirby. “Matou te maua e aunoa ma se aoga. Ua matou iloa e le aoga. Ma o le a ou tuua iina.”
Afai tatou te ola i se sosaiete amiotonu, o se tasi e pulea e se tulafono o le tulafono e faʻaogaina tutusa ma saʻo i atunuu uma, o le a faʻaalia tagata ofisa o Amerika i faamasinoga faʻavaomalo o taua faʻatasi ma taʻitaʻi Isaraelu o latou solitulafono o loʻo latou faia i soʻo se auala fuaina. Ae o le a le tupu lava lena mea. Talu mai le faaiʻuga o le Taua Lona Lua a le Lalolagi, sa galue le malo o Amerika o se emeperoa i mataupu o tulafono faava o malo, ma tuuina atu faatonuga e uiga i ai e mafai ma e le mafai ona tali atu mo le ogaoga o solitulafono. E i ai lava se tulafono, ua ta'ua o le Tulafono o osofaiga a Hague, e fa'atagaina ai le peresitene o le US e fa'aaoga le malosi e fa'asa'oloto ai so'o se tagata Amerika po'o tagata fa'atasi e aumai i luma o se fa'amasinoga fa'ava-o-malo i moliaga tau solitulafono.
I mataupu e fesoʻotaʻi ma Isaraelu, o le US na galue e avea ma ana puipuiga leaga o se mataupu o le bipartisan orthodoxy, veto pe poloka soʻo se taumafaiga uma - e masani ona lagolagoina e le tele o malo o le lalolagi - e faʻamauina Isaraelu mo ana solitulafono faasaga ia Palesitina.
O le Failautusi o le Setete o Amerika, Antony Blinken, i lana asiasiga lata mai ma le au kegi i Tel Aviv, Isaraelu, i le Aso Lua, na faaauau ai lana faatinoga o le kabuki i masina uma, i le taimi lava e tasi e avea ai ma se tagata faasalalau tuuto ma le faafaigofieina o osofaiga a Isaraelu ma se tagata matau o loo faamoemoe e faapea. Atonu e mafaufau Isaraelu e fasioti ni nai tagata lautele ma tuʻuina atu nisi fesoasoani agaalofa. "O loʻo matou galulue faʻanatinati e fausia se ala i le filemu tumau ma le saogalemu i lenei itulagi," o le tala lea a Blinken aʻo ia tu faʻatasi ma le peresetene o Isaraelu. "Matou te talitonu o le tuʻuina atu e faasaga ia Isaraelu i le Faamasinoga Faavaomalo o Faamasinoga e faʻalavelaveina ai le lalolagi mai nei taumafaiga taua uma. E le gata i lea, o le moliaga o le fasioti tagata e leai se aoga.”
Ua avea ma aga mata'utia mo Blinken le faafoliga faanoanoa mo tamaiti ua maliliu o Kasa a'o fa'ata'amilo i le taimi e tasi le Konekeresi e faʻavave o le "faalavelave faʻafuaseʻi" utaina o auupega i se malo o loʻo faʻaalu e le au ofisa lautele ma le au fai tulafono le tolu masina talu ai e faʻaalia manino ai lo latou faʻamoemoe e faʻaumatia Kasa o se teritori Palesitina.
Aʻo ulufale atu le taua a Isaraelu o le faʻaumatiaina o tagata o Kasa i lona fa masina, o le pulega a Biden ua faʻamautuina lona talatuu o le faʻaupuga tele o le fasioti tagata faʻapolokiki ma le militeli lagolago. E leai se aofaʻi o tala gaogao na ofoina mai e Blinken ma isi ofisa sinia a le US mo tagata lautele o Kasa o le a soloiesea le toto mai lima o le pulega.
O le faamasinoga o Isaraelu mo le fasioti tagata, pe afai e filifili faamasino i le ICJ e talafeagai le mataupu, e ono tele ni tausaga. Ae ua finau foi Aferika i Saute e tatau i le faamasinoga ona tuuina atu ni faiga le tumau e puipuia ai Palesitina o Kasa mai osofaiga faifaipea, ma taʻua ai le tele o molimau o loo auai Isaraelu i le solia pea o le Genocide Convention. "Ua auai Isaraelu i totonu, o loʻo auai ma lamatia atili le faia o le fasioti tagata faasaga i tagata Palesitina i Kasa," o le finauga lea a Aferika i Saute i lana suti. E tatau i le ICJ ona faʻatonu Isaraelu e "vave ona taofia ana galuega faʻafitafita i totonu ma faasaga i Kasa." E tusa ai ma mataupu ua mavae, o ia poloaiga e mafai ona tuuina atu i totonu o vaiaso.
Na molia e le loia a Aferika i Saute Adila Hassim e faapea o Isaraelu ua auai i se “mamanu masani o amioga e mafai ona iloa ai le fasioti tagata.” Fai mai a ia, na tuuina atu e Isaraelu tagata o Kasa i “se tasi o osofaʻiga masani a pomu masani i le talafaasolopito o taua i aso nei” e ala i le sami, laueleele, ma le ea. "O le maualuga o le fasiotia o Isaraelu e matua tele lava e leai se mea e saogalemu i Kasa," o lana faaopoopo mai lea. "Ua fasiotia e Isaraelu se numera e le mafaatusalia ma le mafaatusalia o tagata lautele ma le malamalama atoatoa i le tele o ola o le a ave e pomu taitasi. O le faatafunaga ua faamoemoe ma ua faatafunaina i Kasa.”
I tua atu o upusii o le toatele o tagata maliliu ma manuʻa na mafua mai ia Isaraelu i Kasa, na finau malosi ai loia a Aferika i Saute e faapea o le uluai "evacuation" poloaiga a Isaraelu sa i totonu ma o latou lava fasioti tagata, e manaʻomia ai le lele vave o le miliona tagata, e aofia ai maʻi i falemaʻi. Na taʻua e Hassim faʻamaumauga a le UN o loʻo faʻaalia ai ua faʻamalosia e Isaraelu le siitia o le 85 pasene o Palesitina i Kasa. O le poloaiga na tuuina atu e Isaraelu ia Oketopa 13, lea na valaau ai mo le silia ma le miliona Palesitina e sosola ese mai o latou fale ma falemai, o ia lava o le fasioti tagata, o lana tala lea.
Na tuʻuina atu e Hassim faʻamaoniga o le tuʻuaʻia e Isaraelu o soliga patino o Mataupu 2A, 2B, 2C, ma le 2D o le Tauaofiaga o le fasiotiga tagata, lea e faasā ai le fasiotia, faamanuʻalia, ma le faaleagaina o le olaga ma le mafai ona fanauina so o se ituaiga, ituaiga, po o lotu, ona o le avea ma sui o lena vaega. "O nei gaioiga uma e taʻitoʻatasi ma faʻatasi e fausia ai se mamanu fuafuaina o amioga a Isaraelu e faʻaalia ai se faʻamoemoe o le fasioti tagata," o le tala lea a Hassim.
I tua atu o le faʻamaʻi faʻamaʻi na faia e Isaraelu, o Tembeka Ngcukaitobi, o le isi loia mo Aferika i Saute, na ia faʻamatalaina le mataupu o le faʻamoemoe o le fasioti tagata. "O le a le setete o le a ioe i se faʻamoemoe o le fasioti tagata?" O le fesili lea a Ngcukaitobi. O le tulaga tulaga ese o lenei mataupu e le o le filemu o Isaraelu, na ia finau ai, ae o le toe faia o tautalaga fasioti tagata i soʻo se vaega o sosaiete Isaraelu, e taitaia e lona palemia, peresitene, minisita o le puipuiga, ma isi ofisa sinia.
Na taʻalo e Ngcukaitobi le vitio o faʻamatalaga a Netanyahu ma isi ofisa sinia ma matauina o se tasi "tulaga ese" elemene i le taua a Isaraelu faasaga ia Kasa o le taʻutaʻu faʻasalalau ma faʻalauaʻitele e taʻitaʻi ma taʻitaʻi o Isaraelu lo latou naunau e faʻaumatia Palesitina mai Kasa.
Fai mai Ngcukaitobi o le faamatalaga a Netanyahu i le amataga o le taua, o loo taʻua ai le tala faatusipaia o le faaumatiaga o Amaleka e Isaraelu, na taliaina e fitafita Isaraelu i luga o le eleele i le "faatonuina o a latou gaioiga ma sini." “E tatau ona e manatua le mea na faia e Amaleka ia te oe, o loo faapea mai ai la tatou Tusi Paia,” o le tala lea a Netanyahu. “Ma matou te manatua.” O le fuaiupu mai le Tusi a 1 Samuelu o loo faamatalaina ai se poloaiga mai le Atua ia Isaraelu: “O lenei, alu ia oe, ma e tau ma Amaleka, ma faaumatia a latou mea uma. Aua le faasaoina i latou; ia fasiotia tane ma fafine, o tamaiti ma tama meamea, o povi ma mamoe, o kamela ma asini.”
O faʻamatalaga mai taʻitaʻi o Isaraelu e fai ma faʻamaoniga o le faʻamoemoe o le fasioti tagata ua lipotia lautele. Ae o le latou taulotoina ma o nisi taimi e taina i luga o le vitio i se faamasinoga tau solitulafono faavaomalo e manino ai o Netanyahu ma isi ofisa na lagona le mafanafana i le faia o ia faamatalaga faateia ma talitonu e le mafai ona latou tali atu. O le mea moni, ua iloa lelei e Isaraelu ua uma ona faʻateʻaina e le US le moni o moliaga a Aferika i Saute.
O John Dugard, o se loia Aferika i Saute ma sa avea muamua ma U.N. Special Rapporteur on the Human Rights Situation in the Occupied Palestinian Territories, na tuuina atu le finauga a Aferika i Saute mo pulega faaletulafono. “O le a se isi faamaoniga e manaʻomia?” O le fesili lea a Dugard. "E mafua ona o se tulaga faapena o loʻo aʻafia ai le lalolagi lautele lautele" o le ICJ o loʻo i ai le puleʻaga e faʻatonu ai se taimi e taofi ai le masalomia o le fasioti tagata.
"O le mea o loʻo tupu i Kasa i le taimi nei e le o saʻo le faʻatulagaina o se feeseeseaiga faigofie i le va o itu e lua," o le finau lea a le isi loia Aferika i Saute, Max du Plessis. Na tuuina atu e Du Plessis le finauga faaletulafono e tatau i le ICJ ona tuuina atu ni poloaiga le tumau ia Isaraelu e taofi ana galuega i luga o le masalosalo e ono tupu le fasioti tagata i Kasa, o le tulaga lea i lalo o le poloaiga a le faamasinoga. Fai mai a ia, e tatau i le ICJ ona tuʻuina atu ni faiga le tumau e taofi ai osofaʻiga a Isaraelu e faasaga ia Gaza i luga o le faʻavae e ono faʻasalaina Isaraelu i le fasioti tagata ma o le le mafai ona taofia i le taimi nei o le a avea ma sui o se soliga ogaoga o aia tatau a Palesitina o loʻo ola pea.
O Isaraelu, na ia molia ai, ua "tuuina atu tagata Palesitina i se soliga sauā ma faaumiumi o latou aia tatau i le faia o le tagata lava ia mo le silia ma le afa seneturi. O na soliga e tutupu i se lalolagi lea ua tele tausaga o manatu Isaraelu o ia lava e sili atu nai lo le tulafono.”
O le loia Irish o Blinne Ní Ghrálaigh, o loo fai foi ma sui o Aferika i Saute, na ia tuuina mai se faamatalaga mataga o le tulaga o mafatiaga ma le faatafunaga faifai pea o tagata, ma tautino atu ma le tuusao e faapea “o le tele o vaega o Kasa … o loo soloiesea mai le faafanua.” O aso uma, na ia fai mai ai, ma taʻua fuainumera mai le Save the Children, e toʻa 10 tamaiti Palesitina o le a tipi se tasi pe sili atu vae, e masani lava e aunoa ma se faʻamaʻi; o le a toe eliina nisi tuugamau tetele, pomu fanuatanu, ma eliina tino. O le a tuʻi pomu tagata i nofoaga na taʻu atu ia i latou e o ese ai; o le a tafiesea uma aiga.
O le ICJ na tuʻuina atu i tala faʻasolopito ni poloaiga le tumau i malo, e aofia ai Rusia ma Serbia, e taofi galuega a le militeri, na ia faʻaalia. "O loʻo tupu lenei mea i Kasa i se tulaga sili atu ona malosi [faʻasaga i le] o loʻo vagaia, maileia, fefefe tagata e leai se mea saogalemu e alu i ai," o lana tala lea.
"O loʻo faʻaauau pea ona teena e Isaraelu o ia e nafa ma faʻalavelave alofa na ia faia, e tusa lava pe matelaina Kasa," o le tala lea a Ní Ghrálaigh, lapataia le ICJ faamasino o le le mafai ona faʻatonuina le taofia le tumau o osofaʻiga a Isaraelu e faasaga ia Gaza o le a matuia. "O le igoa tonu lava o tulafono faava o malo, lona gafatia ma le naunau e fusifusia ma puipuia tutusa tagata uma, o loʻo tautau i le paleni."
I le tapunia o lana finauga, na ia tautino mai ai, "E ui lava i le mataʻutia o le fasioti tagata faasaga i tagata Palesitina o loʻo faʻasalalau mai i Kasa i a tatou telefoni feʻaveaʻi, komepiuta, ma televise - o le fasioti tagata muamua i le talafaasolopito lea o loʻo faʻasalalau ai e tagata na afaina a latou lava faʻaumatiaga. i le taimi moni i le atuatuvale, matua le aoga, faʻamoemoe e mafai e le lalolagi ona faia se mea - o Kasa e leai se mea e na o se toilalo mama."
O Isaraelu, lea na tuuaia Aferika i Saute i le “toto pepelo,” o le a tuuina atu lana puipuiga i le Aso Faraile. O le loia mulimuli i le laina o Aferika i Saute, Vaughan Lowe, sa nafa ma le faʻamoemoeina o finauga a Isaraelu. O le loia tuai a Peretania na muai tautalagia le taumafaiga a Isaraelu e sui le taulaiga ia Hamas ma Oketopa 7: O lenei mataupu e faatatau i osofaiga a Isaraelu i Kasa, o lana tala lea. "O Hamas e le o se setete ma e le mafai ona avea ma se pati i le Feagaiga Faʻasalaga." O loʻo i ai isi faiga faʻaletulafono e faia faasaga ia Hamas ma isi tagata fai, o lana tala lea.
Na teena e Lowe le tagi a Isaraelu o loʻo galue i le "puipuiga o le tagata lava ia" ma taʻua ai faʻaiuga a le UN e faʻapea o Kasa o loʻo avea pea ma teritori o loʻo nofoia ona o le tele o pulega o loʻo faʻaauau pea ona faʻaogaina e Isaraelu lona fanua, ea, sami, ma le avanoa i mea e manaʻomia mo le olaga. "E tusa lava po o le a le mataʻutia poʻo le mataʻutia o se osofaʻiga poʻo se faʻaosoosoga, o le fasioti tagata e le o se tali faʻatagaina," o le tala lea a Lowe. "O le faʻaaogaina o le malosi, pe i le puipuia o le tagata lava ia poʻo le faʻamalosia o se galuega poʻo le leoleo, e tatau ona tumau i totonu o tapulaʻa ua faʻatulagaina e tulafono faʻavaomalo."
I le finau foi, mo le ICJ e faatonu le taofia vave o osofaiga a Isaraelu faasaga ia Kasa, na faapea mai Lowe, "Afai o se galuega faamiliteli - tusa lava po o le a le faaeteete e faia - e faia e tusa ai ma se faamoemoe e faaumatia se nuu, atoa po o. i se vaega, ua solia ai le Feagaiga o le Fasioti Tagata ma e tatau ona taofia.” E le mafai e Isaraelu ona aloese mai faaiuga a le faamasinoga, na ia fai mai ai, e ala i le na o le taʻutino atu o loʻo mulimulitaʻia tulafono faʻavaomalo, ma taʻua ai "le mafai e Isaraelu ona iloa ua ia faia se mea sese i le oloina o Kasa ma ona tagata i le efuefu."
Madonsela, le amepasa o Aferika i Saute i Netherlands, na tapunia le fofogaina e ala i le faitauina o manaoga o Aferika i Saute mo le ICJ e faatonu le taofia o osofaiga a Isaraelu i Gaza. “Ua oo mai Aferika i Saute i lenei faamasinoga e taofia le fasioti tagata,” o lana tala lea. Na ia talosagaina le faamasinoga e faatonu le tumau Isaraelu e taofi ana galuega faamiliteli i Kasa ma ia faasaoina molimau mo se faamasinoga i le lumanai.
E ui e le o taʻua le US i le mataupu a Aferika i Saute, ae o loʻo lagolagoina ma le naunautai ma faʻaauupegaina le faʻaupuga a Isaraelu ma e tatau ona vaʻaia o se taupulepule e le taʻua igoa i gaioiga a Isaraelu. E ui atonu e leai se mea e faia e le ICJ e taofia ai le fasioti tagata a Isaraelu i Kasa, o se faaiuga i Aferika i Saute o le a faateleina ai le mamafa i atunuu i le salafa o le lalolagi e faamanino o latou tulaga. O le a avea foi ma se suʻega taua pe o malo, e taʻua o US soʻo i Europa, talitonu i le lagolagoina o tulafono faʻavaomalo ma tauaofiaga pe latou te talia le US e avea ma pule sili e faʻamalosia ana lava seti o tulafono le faʻaaogaina.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo