Aferika i Saute ua lauiloa o se tasi o nofoaga taugofie e gaosia ai suka. O lona uiga, miliona tone e gaosia i le itulagi i tausaga taʻitasi. E lua kamupani ua latou pulea le tele o lenei pisinisi tau tupe: Illovo Sugar ma Tongaat-Hulett. E le o se mea e ofo ai (tu'u mai pe o le a le aoga o le vaega), i le 2012 na toe fa'aalia ai e nei kamupani tetele suka suka e lua a Aferika i Saute le tele o tupe mama faaletausaga.[1][2]. O le mea moni, ua seleseleina e Illovo ma Tongaat-Hulett le faitau piliona o Rands mai a latou galuega i Aferika i Saute, Mozambique, Zimbabwe, Tanzania, Malawi, Zambia ma Swaziland i le tele o tausaga.
 
Illovo ma Tongaat-Hullett ua fa'ailoa fa'alaua'itele e ui lava i lo latou taumafai e fa'ateleina tupe mama ma a latou sini fa'ailoa e avea ma tagata gaosi suka sili ona taugofie i le lalolagi; sa latou faia foi se sao taua faaleagafesootai i Aferika i saute. I le avea ai o se vaega o lenei mea, o nei kamupani uma e lua ua faalauiloa faalauaitele latou te matua popole i le manuia o tagata faigaluega. Latou te fai mai o tagata faigaluega o loʻo faʻafaigaluegaina i latou e lelei totogi, e faʻaaloalogia ma faʻatauaina. Ae ui i lea, e le gata i tagata faigaluega o loʻo fai mai nei kamupani e lua e lelei le togafitia. Illovo ma Tongaat-Hulett ua fa'ailoa fa'afia a latou polokalame Tiutetauave Lautele, e aofia ai galuega fa'atatau i le HIV/AIDS ma le fa'ateleina o polokalame. O nei mea uma ua faʻaaogaina e nei kamupani e lua e finau ai latou te faia se sao lelei i sosaiete[3][4].
 
O le mea e leaga ai, o le tele o nei mea o se faʻasalalauga faʻasalalauga lautele lea ua mamanuina e faʻafefeteina ai faiga paolo a nei kamupani e lua. O le mea moni, o tupe mama a nei kamupani e lua e fa'avae i luga o le totogiina o totogi maualalo. O le so’otaga i lea tulaga, ua taatele ai isi faiga le lelei e pei o le faamalosia o tagata faigaluega e galulue ma ola i lalo o tulaga mata’utia, o le aafia i le ave faamalosi o fanua, faaleagaina o le soifuaga o tagata, ma le faatautala o le siosiomaga. O le fa'ailoga tagata i tagata faigaluega uliuli totogi maualalo e foliga mai o se vaega o faiga a Illovo. Afai e taʻu le mea moni, ua manuia foi Illovo ma Tongaat-Hulett i soʻotaga faʻapolokiki o loʻo ia i latou i totonu o le itulagi, lea na aofia ai setete o loʻo fesoasoani i nei kamupani e talepe le teteʻe poʻo le tufatufaina atu o lafoga. O le autu o lenei tusitusiga o le sailia lea o nisi o nei faiga le lelei, ma ia tuu faatasi ma ata lelei ua faaalia e masini o fesootaiga lautele a kamupani nei.  
 
Totogiina se Pittance
 
A'o fai mai e totogi lelei a latou tagata faigaluega, pe a sasaa e se tasi i lalo o faʻamatalaga a le aufaasālalau, e maua e se tasi se tala sili atu ona pogisa. O le tele o tagata faigaluega e leaga totogi, ova galuega ma/poo fa'alavelave. E le taumateina, o tagata faigaluega sili ona leaga totogi i Illovo ma Tongaat-Hulett o tagata faigaluega i le tootoo. I le 2007 i Togaat-Hulett's Mozambique fa'ato'aga, mo se fa'ata'ita'iga, o tagata tipi to'oto'o na totogi e na'o le R300 i le masina. E oʻo atu i le 2012, e leʻi faʻaleleia le tulaga i le au tipi tootoo o loʻo maua pea le R 378 i le masina.[5]. Fai mai le kamupani e sili atu lea i totogi maualalo a le atunuu, ma o lea e talitonu ai e leai se mea o faaletonu. Ae ui i lea, e le o se mea faigata lenei e mitamita ai - o le totogi maualalo i Mozambique e le lava e faʻamautinoa ai mea taua o le olaga. O le mea lea, o le toʻatele o tagata faigaluega i le fanua ua tatau ona suʻe isi auala e maua ai se tupe faʻaopoopo e faʻaalu ai tau o meaʻai ma lisi.[6]. Faatasi ai ma lea tulaga, o nisi o tagata faigaluega ua faʻasea ona o le faʻamalosia o latou e le kamupani e faigaluega i le 14 itula i le aso ma o loʻo faʻamoemoe e faigaluega foi i faaiuga o vaiaso. O lona uiga, i totonu o le masina, o nisi o tagata faigaluega ua oo atu i le 30 i le 31 aso, ae na o le 26 aso na totogi ai.[7].
 
O ia faiga e le o ni mea tuufua. O tagata faigaluega i le vaega suka mai Tanzania i Malawi ua faitio i le leaga o totogi[8]. O tagata tipi tootoo i galuega a Illovo i Tanzania ma Malawi na maua le R 371 ma le R 349 ​​i le masina i le 2011/12. O tagata faigaluega i fanua a Tongaat-Hulett i Zimbabwe sa fai si lelei atu ma sa latou mauaina na o le sili atu i le R 600 i le masina - ae peitai, o se mea itiiti lava.[9]. O tagata faigaluega foi i Aferika i Saute na latou faʻailoa faʻanoanoa i Illovo ma Tongaat-Hulett. E le o taimi uma e totogi ai ovataimi tagata faigaluega[10]ma ponesi folafolaina, i nisi taimi, sa taofia[11].
 
Ina ia faaitiitia tau ma faateleina tupe mama, o le tele o tagata faigaluega i le fanua o Illovo ma Tongaat-Hulett e fa'afaigaluegaina i na'o taimi. O le fa'atauina o fa'ato'aga ua masani fo'i. E ui ina fai mai Illovo ma Tongaat-Hulett e faapea ua faaleleia olaga o le toatele o tagata ona o nei faiga ‘outgrower’, ae e lei faigofie tele le upu moni. Ua lipotia mai e Illovo ma Tongaat-Hulett le mamafa tele o le au faifaato'aga ina ia gaosia le suka i se tau maualalo. Ina ia taugofie, o le tele o le au faifaatoaga o loʻo aʻafia i le faʻafaigaluegaina o tagata faigaluega vaivai i totogi maualalo. Ua fa'atulaga fo'i fa'amoemoe mo tagata faigaluega; ma afai e le ausia, e le totogi atoa. E lē o iai foi ni penefiti mo le toatele o tagata faigaluega, lea e aofia ai aia tatau e pei o aso malolo failele, aso malolo maʻi ma totogi ovataimi. O le mea moni, o Illovo ma Tongaat-Hulett o loʻo manuia mai ia faʻaleagaina: ua sili atu ona taugofie ma sili atu ona aoga mo Illovo ma Tongaat-Hulett le faʻatau atu o faʻatoʻaga, ae o tagata faigaluega na latou totogiina iʻuga.[12][13].
 
Faatasi ai ma le totogiina o le tele o tagata faigaluega e matua maualalo lava totogi, o Illovo ma Tongaat-Hulett o loʻo galulue foi o ni tagata faʻatau fanua e faʻafaigaluegaina a latou tagata faigaluega i tau maualuga. O lenei nofoaga e masani ona i ai i se tulaga mataʻutia. Ua lipotia mai e le Tanzania Union of Industrial and Commercial Organization e faapea o le lisi na totogi e Illovo mo fale mo tagata tipi tootoo sa matua taugata lava ma e oo atu i le 10 tagata faigaluega na faamalosia e nonofo i le potu e tasi; e ui lava i le kalapu o latou totogi e totogi ai le lisi[14]. E faapena foi, i le fale o Tongaat-Hulett mo tagata tipi tootoo i Mozambique, e toa 4 tagata faigaluega sa faamoemoe e nonofo faatasi i se potu e tasi. O lenei nofoaga sa i ai i se tulaga matautia, ma o se taunuuga o le faamai o le kolera na tulai mai i le 2010. I lea taimi, e 3 tagata faigaluega na maliliu i le nofoaga; ae o le tele o tagata faigaluega na lipotia mai na maliliu mulimuli ane ina ua ave i latou i le falemai[15]. O le mea moni, e ala i le lisiina o fale i tagata faigaluega i tau maualuga, o Illovo ma Tongaat-Hulett, i le faʻatinoga, ua faʻaitiitia ai totogi moni e maua e tagata faigaluega. O le mea lea, o le totonugalemu o le tele o tupe mama a nei kamupani o le faʻaleagaina lea o tagata faigaluega.
 
Tagata faigaluega taufaaleaga
 
E ui lava ina manino le totogiina o le tele o tagata faigaluega e matua maualalo lava totogi, Illovo ma Tongaat-Hulett, e ui i lea, fai mai latou te faʻaaloalo i aia tatau a tagata faigaluega, e aofia ai la latou aia tatau e faʻatulagaina. Ae ui i lea, i taimi eseese, ua faitioina ai e le au faigaluega le faia o sauaga i lima o nei kamupani, e aofia ai le osofaia o latou aia tatau faavae.
 
E tele faʻamaoniga e lagolagoina ai nei faʻamatalaga. I Illovo Malawi, ina ua amata e tagata faigaluega se teteʻe i le 2011, e manaʻomia ai le faʻaleleia o totogi, o nisi o tagata faigaluega autu na aofia ai na faʻateʻaina loa. O le mafuaaga na faatea ai e le kamupani le aufaigaluega e aofia ai, faatasi ai ma isi mea, o le faia o se fonotaga a le iuni e aunoa ma le iloa ma le faatagaga a le kamupani.[16]. O nisi o i latou na faate'a o ni sui mai le Faalapotopotoga o Toga Suka ma le Aufaigaluega Soofaatasi. A'o le'i fa'ate'aina nei ta'ita'i e to'alua sa fa'amata'u i lima o le pulega. Faʻafesoʻotaʻi i lenei mea, na maua e le iuni lona avanoa i imeli faʻatapulaʻaina e le kamupani. Na taupulepule foʻi le kamupani ma leoleo i le lotoifale, ma mulimuli ane taofia ai i latou nei e toʻalua[17]. O le mea moni o le kamupani e talitonu faʻaalia e le tatau ona faʻatagaina se iuni e feiloai e aunoa ma lana faʻatagaga, e faʻaalia ai le maualuga o le faʻamaualuga o loʻo i ai i le pulega maualuga a Illovo. O le mea moni, o ia faiga o se soliga atoatoa o le aia tatau o le saolotoga o fegalegaleaiga.
 
I Zambia i le ogatotonu o le 2012, na tupu ai se osofaʻiga faapena i tagata faigaluega taʻavale i Illovo's Nakambala Estate. I le agai atu i le ogatotonu o le 2012, o galuega a le kamupani i Zambia na faʻaalia ai le tele o tupe mama. E tusa ai ma lea tulaga, e 3000 tagata faigaluega na latou talosagaina a latou sao sa'o ma o atu e tetee mo totogi maualuga. Illovo ma le setete, e ui i lea, na faʻaalia e le tusa ai ma le tulafono[18]. O se fofo e foliga mai na maua ina ua maua e le kamupani ma le National Union of Plantation and Allied Workers se maliliega e uiga i siitaga o totogi. Faatasi ai ma lenei mea, na toe foi ai le aufaigaluega e galulue. Ae ui i lea, o Illovo, na alu i le osofaʻiga ma tusi tusi i le 119 o tagata faigaluega, ma faʻailoa ia i latou le faʻamoemoe o le kamupani e molia i latou i le amio le pulea. O i latou nei, e to'a 70 tagata faigaluega na fa'ailoa mai o ta'ita'i ta'ita'i na fa'amalolo lē tumau. Afai e taʻu le mea moni, e foliga mai o loʻo taumafai le kamupani e faʻateʻaina nei tagata faigaluega i se mea e foliga mai o se taui ma sui i vaega o tagata faigaluega na o atu i le solo.[19].
 
O se tala faapena na tupu i le taotoga a Illovo i Tanzania. Ina ua faia e tagata faigaluega mai fafo se faiga-telegese e tetee ai i faiga le lelei ma le maualalo o totogi i le 2011, sa faamataʻuina i latou i le aveesea o a latou galuega. I se tasi taimi, na valaau ai leoleo i le lotoifale e le kamupani, i se faiga e le faʻaalia e faʻafefe ai tagata faigaluega. O lea foi na vaaia ai e leoleo taitoatasi le fesiligia o tagata faigaluega pe latou te faamoemoe e faaauau a latou gaioiga. Afai o lea, na logoina i latou o le a le toe faʻafaigaluegaina ma o le a toe faʻafoʻi atu faaletino i nofoaga na latou o mai ai. O le tele o tagata faigaluega na filifili e le toe foi i le galuega ma i le faaiuga e oo atu i le 1 400 tagata faigaluega na faamalolo. O le kamupani, i le iloaina o le gaosiga o le a matua lavea, ona ofoina atu lea e toe faafaigaluegaina nisi o nei tagata faigaluega; o le toatele o i latou na teena le ofo[20]. E manino lava, o Illovo i Tanzania e itiiti se faʻaaloalo mo tagata faigaluega poʻo a latou aia tatau[21]- e ui lava i mea e ono fai mai i luga o lana upega tafaʻilagi.
 
I le tulaga o Tongaat-Hulett, ua naunau foi le kamupani e faaaoga sauaga e talepe ai osofaiga. I Mozambique i le 2007, e toatasi le tagata faigaluega na fasiotia e le au leoleo a Tongaat-Hulett i le taimi o se osofaiga. I le taimi o lenei faʻalavelave, na faʻaupuina e leoleo ni pulu paʻu ma e oʻo lava i pulu ola i tagata faigaluega na tuʻia[22].
 
O tagata faigaluega i Illovo e le gata na feagai ma se osofaʻiga i la latou aia tatau e faʻatulagaina ai, ae o nisi taimi na faʻaalia ai le faʻaleagaina ma le faʻalumaina. I galuega a Illovo i Zambia, mo se faʻataʻitaʻiga, ua fai mai o nisi o pule - o le toʻatele o tagata papaʻe Aferika i Saute - ua latou faʻaogaina gagana faʻailoga tagata i tagata faigaluega. O le kamupani lava ia e foliga mai e fiafia e faafaigaluegaina Aferika i Saute i tulaga tau pulega nai lo le au faauu mai Zambia. O le pulega lava lea e tasi ua lipotia mai e le tusa ai ma le tulafono le faia o vavao mo tagata faigaluega i aso ua mavae i lona fanua o Nakambala.[23]. E foliga mai e matua manino lava o faamatalaga a Illovo ma Tongaat-Hulett e popole i aia tatau a tagata faigaluega e leai se aoga.
 
Fa'amata'u nu'u, fa'atosina fanua ma fa'aleaga
 
Ae paga lea, e le gata o tagata faigaluega na feagai ma le le mautonu o nei kamupani e lua, ae faapea foi nuu - nuu lea e fai mai Illovo ma Tongaat-Hulett e popole ma le faamaoni.
 
I Zambia, mo se faʻataʻitaʻiga, i le avea ai o se vaega o le faʻasalalauga a Illovo, o loʻo taumafai le kamupani e faʻalautele lana polokalame faʻalautele i le nuu o Magobbo. O se vaega o lenei mea, sa fa'amoemoe tagata e tu'ufa'atasia o latou fanua i totonu o le polokalame. O nisi o tagata o le nuu, e ui i lea, sa le fia auai. Na matauina e se tasi o nei tagata o le nuu e faapea, ina ua tupu lenei mea, sa faamataʻu e Illovo o le a sau ma tamaiti aoga ma faaleagaina o latou fale sei vagana ua latou auai.[24].
 
I Mozambique, sa iai foʻi faiga faapena a Illovo. I Maragra o loʻo taumafai foi e faʻalautele lana polokalame faʻalautele. O le isi foi, o tagata na mumusu e auai na afaina. O lo o tuuaia na faia e Illovo lea mea e ala i le pupuni o le vai-vai i le lotoifale, ona teena lea o le aufaifaatoaga a le aufaifaatoaga i le lotoifale e maua lenei vai sei vagana ua latou auai i le polokalame. O le mea e lelei ai, o le National Union of Peasant Farmers (UNAC) ua faia le tauiviga e faasaga i lenei mea[25]
 
E lei faasaoina foi le au faifaatoaga i Malawi. O iina, na faʻafeiloaʻi ai e le setete fanua o loʻo faʻaaogaina e tagata mo faʻatoʻaga ola i Chipakuza i Illovo, e aunoa ma le maliega a tagata. E ui ina sa tuuina atu e le kamupani ni taui, ae na o fale o tagata ma faatoaga o loo i ai; ae le mo le fanua po o le leiloa o tupe maua i le lumanai. E faaopoopo i ai, e laititi le taui[26].  
 
O le tuleia o tagata mai le fanua e le gata i galuega i fafo atu o Aferika i Saute. I Aferika i Saute foi, ua tuliesea e Tongaat-Hulett le au faifaatoaga ua leva ona aumau i lona fanua[27]. Faatasi ai ma lenei, Illovo ma Tongaat-Hulett e foliga mai e matua le amanaiaina le soifua maloloina o nuu o loo siomia ai a latou faleoloa i Aferika i Saute. I Durban, o nuu o loo siomia ai le falegaosimea a Illovo ua faafia ona faitio i le leaga o le ea ma le pisapisao; ma ua aafia i mea filogia e pei o le sulfur, nitrous oxide, carbon monoxide; e mafua ai le tele o faafitauli tau le soifua maloloina[28].
 
O le mea moni, o taunuuga o le siosiomaga o Illovo ma Tongaat-Hulett e mafai ona vaaia i Aferika i Saute. E tusa ma le 60% o le vai i le Vaitafe o Zambezi - o loʻo faʻasolo atu i Zambia, Zimbabwe, ma Mozambique - o loʻo faʻaaogaina mo le gaosiga o suka, lea o Illovo ma Tongaat-Hulett e sili ona taʻalo.[29]. O Illovo i Malawi na faʻafefe foi le Vaitafe o Shire e faʻafefe ai ona faʻatoʻaga. O le taunuuga o le le toe maua lea e le aufaifaatoaga o loo ola ai i lea nofoaga le suavai. I le vaitau o mugala o lona uiga o nei tagata e feagai ma le faʻamoemoe moni o le le manuia o fualaʻau ma le matelaina[30]. O le mea lea, o nei kamupani e lua e le o ni tagata paia e fesoasoani i sosaiete, ae o manu feʻai e faʻaleagaina tagata.   
 
So'oga i nofoaga sa'o uma
 
O se vaega o le mafuaaga e foliga mai e mafai ai e Illovo ma Tongaat-Hulett ona sola ese mai ia faiga, o le malosi lea o loʻo ia i latou, faatasi ai ma soʻotaga faʻapolokiki o loʻo ia i latou, i Aferika i Saute. O le mea moni, o nei kamupani e lua e vavalalata sootaga ma setete, ma sui o le au faipule, i totonu o atunuu o loʻo latou galulue ai.
 
Ua saunia e Zambia se faʻataʻitaʻiga lelei o lenei mea. O Peresitene Banda, faatasi ai ma le Peresetene o Aferika i Saute Zuma, na tatalaina foi le Nakambala Expansion Project a le kamupani[31]. I a latou saunoaga na faʻaalia ai e nei Peresetene uma le faʻaogaina o faiga faʻavae tau tamaoaiga a setete o loʻo latou faʻauluuluina e faʻamanuiaina ai faʻalapotopotoga, e pei o Illovo. O le mea moni, i Zambia ua tuʻuina atu i le kamupani le tele o lafoga lafoga ma faʻamalosia e le setete. E puipuia foi e le setete ia Illovo mai tauvaga mai oloa faaulufale mai, e ala i le tuʻuina atu o tau maualuga mai fafo i luga o le suka. Faʻaopoopoina i lenei mea, na mafai e Illovo ona faʻatagaina le setete e poloka le ulufale mai o se tauva, le kamupani faʻafesoʻotaʻi Initia Shree Rakuna, i totonu o le atunuʻu.[32]. I le 2009, na faasilasila mai ai foi e Peresitene Banda o le a soloia lafoga o fua o faatoaga mo faifaatoaga faapisinisi, lea o Illovo na sili ona faamanuiaina.
 
I le tulaga o le setete o Aferika i Saute, o loʻo puipuia foi galuega faʻapitonuʻu a Illovo ma Tongaat-Hulett e ala i tau.[33]. I nisi o setete i Aferika i Saute, Illovo ma Tongaat-Hulett e oʻo lava i le auai saʻo ma le setete o ni paaga i le gaosiga o suka, lea e aofia ai faiga faʻapaʻaga a le malo ma le tumaoti, mauaina o tupe taugofie mai le setete ma isi ituaiga fesoasoani tetele. I le isi itu o le itulagi, o nisi setete ua latou unaʻia, ma talia avanoa, i a latou faiga faʻavae fefaʻatauaʻiga ma feutagaiga e manuia ai Illovo ma Tongaat-Hulett. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le setete o Aferika i Saute i ana feutagaiga e uiga i fefaʻatauaʻiga ma le Iuni a Europa na unaʻia le avanoa faʻapitoa i maketi a Europa mo suka na gaosia i Aferika i Saute. O le mea moni, o le fa'amanuiaga autu o lenei mea o Illovo ma Tongaat-Hulett[34].   
 
O nisi o tagata fa'aupufai o lo'o avea fo'i ma sui o le komiti fa'afoe a nei kamupani. Mo se faʻataʻitaʻiga, o sui o le komiti a Tongaat-Hulett na aofia ai se Faʻatonu i le SADC, o le sa avea muamua ma Kovana o le Faletupe Tutotonu o Mozambique, o se tasi na avea ma sui o le Komisi o Fuafuaga a le Atunuʻu a le Setete o Aferika i Saute ma se faufautua i le au tusitala o le tamaoaiga o le setete o Aferika i Saute. faiga faavae, ASGISA[35].
 
O le mea moni, o le tele o faiga faʻavae ma gaioiga a setete i Aferika i Saute na faʻatatau i le manuia o tagata fai pisinisi, e pei o Illovo ma Tongaat-Hulett. E oo lava i maliega a le SADC e uiga i le suka na fuafuaina e manuia ai tagata pei o Illovo ma Tongaat-Hulett. I le tele o atunuu Aferika, e pei ona taʻua i luga, ua faʻalavelave foi setete i le lotoifale e fesoasoani i tagata pei o Illovo i le faoa o fanua ma faʻaleagaina osofaʻiga. O lea la, o le tagata fouvale tele o Peter Kropotkin sa i ai se manatu ina ua ia fai mai:
 
 “E fa'alavelave pea setete i le olaga tau tamaoaiga e lagolago ai le
tagata fa'atau tupe. Ua latou tuuina atu pea le puipuiga i le faomea,
tuuina atu le fesoasoani ma le lagolago mo le saga faatamaoaigaina. Ma e le mafai
a leai. O le faia o se tasi lea o galuega - o le misiona sili - a
le setete.”[36]
 
iʻuga
 
Nai lo le manuia o sosaiete i Aferika i Saute, o le tele o gaioiga a Illovo ma Tongaat-Hulett na i ai se aafiaga le lelei i tagata faigaluega ma nuu. O lea la, o tagata faigaluega ma nuu e feso'ota'i, po'o galulue i totonu, Illovo ma Tongaat-Hulett o lo'o feagai ma se tauiviga tele. O nei kamupani o loʻo i ai le tele o malosiaga ma ua faʻamaonia le sili atu ona naunau e faʻaaoga lenei malosiaga e faasaga i tagata faigaluega. O setete o loʻo faʻagaioia ai nei kamupani e lua, o loʻo lagolagoina malosi ia Illovo ma Tongaat-Hulett, ma faʻalavelave e faʻafefe ma faʻavaivaia tauiviga a tagata faigaluega ma tagata lautele.
 
E ui lava i nei lu'itau tetele, ae laki o tagata faigaluega ma nuu sa auai i le tauina o le tele o sauaga a Illovo, Tongaat-Hulett ma latou lagolago a le setete, e pei ona molimauina i ia gaioiga e pei o le osofa'iga (e aofia ai osofaiga a le pusi vao). O le mea moni o Illovo ma Tongaat-Hulett o loʻo galulue i le tele o atunuʻu, peitaʻi, o se luʻitau tele i le aoga o ia tauiviga. Talu ai o Illovo ma Tongaat-Hulett e iai a latou galuega i atunuu eseese ua mafai ai ona latou faʻavaivaia ma taofi faʻasaga i osofaʻiga a le lotoifale ona o a latou gaioiga i isi atunuu o loʻo tumau pea le le afaina. E pei o lea, e mafai ona latou taʻalo tagata faigaluega le tasi i le isi, ma mafai ona faʻaauau le gaosiga i isi vaega e pei ona masani ai 
 
Ina ia faʻafetaui lelei lenei mea e manaʻomia ai le galulue faʻatasi o tagata faigaluega i luga o tuaoi, ma i totonu o le itulagi e amata ai ona latou galulue i le fausiaina o se malosi faʻafeagai e mafai ona manumalo i le tele o tupe maua lea e matua manaʻomia. O Illovo ma Tongaat-Hulett o ni atunu'u fa'ava-o-malo, ma o le mea lea, e tatau ona lu'iina i vaega uma o lo'o latou fa'agaioi ai, ina ia 'aua ne'i tu'ufua pe toe fa'afo'i so'o se tupe maua. E ala i tauiviga i tuaoi, o le malosi o Illovo ma Tongaat-Hulett i le taimi nei e mafai ona faʻaleagaina. Mo se fa'ata'ita'iga, o le a sili atu le aoga o ta'aloga pe a mafai ona faia fa'atasi i tua'oi. O lona uiga o Illovo ma Tongaat-Hulett fa'agaioiga atoa o le a a'afia; fa'atapula'aina le fe'avea'i o lo'o ia i latou. O le faʻamoemoe o tagata faigaluega e faʻamalosia le lotogatasi ma le faia o tauiviga i luga o tuaoi, e ui i lea, e tumau pea le mamao; ae ua uma ona faia laasaga i lenei itu e ala i se fuafuaga e taʻua o le Southern African Farm Workers Network[37]. Ae ui i lea, e tatau ona fausia i luga pe afai e maua e tagata faigaluega i Illovo ma Tongaat-Hulett ni totogi sili atu ma tulaga faigaluega aua e manaʻomia ai le lotogatasi e tau i le itulagi atoa.
 
O fesoʻotaʻiga i luga o tuaoi, e ui i lea, e manaʻomia foi ona fesoʻotaʻi ma fesoʻotaʻiga o tauiviga a nuʻu ma tagata faigaluega. O le fa'alāpotopotoga fa'alāpotopotoga iuni e iai le agava'a e faia ai lea tulaga. Ae ui i lea, o lenei mea, e manaʻomia ai le faʻaogaina o iuni i tua atu o le vaʻai faʻatatau i tagata faigaluega tumau. O le mea lea, e manaʻomia ai iuni e faʻatautaia mataupu o tagata faigaluega faʻapitoa ma i latou o loʻo feagai ma nuʻu matitiva o loʻo siomia ai Illovo ma Tongaat-Hulett. Mo se fa'ata'ita'iga, e mafai e iuni fefa'ataua'iga ona faia ni fa'afitauli e pei o le faoa o fanua, po'o le maua o vai, pe mafai fo'i ona latou mana'omia ni galuega mo tagata o le nu'u. E mana'omia fo'i e Iuni se fetu'una'iga sili atu ina ia mafai ai ona fa'afaigaluegaina tagata faigaluega fa'apitoa ma tagata matitiva o le nu'u. I le manatu o le galuega tumau o loʻo faʻaitiitia foi, o sea taʻiala e mafai ona faʻamaonia le taua mo le ola o iuni. Ae o le faia o tauiviga a tagata faigaluega uma ma le lautele lautele o le a faamalosia ai foi lima o tagata faigaluega tumau, ma e mafai ona mautinoa le lagolago a tagata lautele pe a faia teteiga.
 
O se vaega taua o le tauiviga e faasaga i kamupani e pei o Illovo ma Tongaat-Hulett o le tatau lea i iuni ona faavae i luga o le faatemokalasi tuusaʻo, faʻalapotopotoga faʻapitoa ma aʻoaʻoga a le tagata lava ia. O Iuni e tatau ona fa'atonu e sui lava ia fa'atasi ai ma le fa'atuina o se aganu'u o a'oa'oga a le tagata lava ia. E taua tele lenei i le fa'ato'a lelei o le fa'atupuina o pule - a aunoa ma ni tagata fa'amata'u, to'a, fa'atonu e le tagata lava ia, ma malamalama, e le mafai e iuni ona manumalo i ni manuia i luga o se fa'avae tumau. Afai e motusia ofisa o le iuni mai tagata faigaluega, afai e faalagolago iuni i tagata faufautua faʻapitoa, faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga faʻasalalauga ma le tulafono e taumafai e manumalo ma faʻamautu manuia, e masani lava ona iu ina avea ma ofisa pule ma paʻu ai lo latou malosi. Ua na'o le malosi o tagata faigaluega tuto'atasi e mafai ona manumalo ai, ma e mana'omia ai iuni fa'atemokalasi ma fa'afitafita. E mautinoa lava, o le faʻamoemoe o le faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga faʻasalalauga poʻo le setete (lea e fesoʻotaʻi ma pule) o le a aumaia ai tupe maua a tagata faigaluega, e ese mai i tagata faigaluega latou te faʻatupuina ma tauivi mo tupe maua, e maua ai se faʻamoemoe itiiti. A'o mana'oga a tagata faigaluega e tatau ona tu'uina atu i pule ma le setete, ina ia manumalo i tupe maua 'anoa mana'omia le malosi ma le malosi o tagata faigaluega. Ua leva ona faailoa mai e na o tagata faigaluega e mafai ona faasaolotoina i latou lava, e faapena foi mo tagata faigaluega o loo tauivi mo se manumalo faasaga ia Illovo ma Tongaat-Hulett.  
 



[1]http://www.iol.co.za/business/companies/illovo-profits-increase-1.1305830?showComments=true
[2]http://www.bloomberg.com/news/2012-05-28/tongaat-hulett-profit-climbed-17-to-1-02-billion-rand.html
[3]ttp://www.illovosugar.co.za/files/2010-11_SUSTAINABLE_DEVELOPMENT_REVIEW.PDF
[4]http://www.tongaat.co.za/imc/annual_reports/ar08/sustainability/s_report.asp
[5]Fesootaiga a le Aufaifaatoaga a Aferika i Saute. 2012. Sugar Bulletin. Mataupu 2. Kolisi o Khanya: Aferika i Saute
[6]Richardson, B. 2010. Toto i Aferika i Saute: O se tau e sili atu ona suamalie mo tagata matitiva i tua. Iunivesite o Warwick: Peretania
[7]www.libcom.org/news/tasi-oti-mozambique-wildcat-ta'i-18072007
[8]http://www.iuf.org/cgi-bin/dbman/db.cgi?db=default&uid=default&ID=2601&view_records=1&ww=1&en=1
[9]Fesootaiga a le Aufaifaatoaga a Aferika i Saute. 2012. Sugar Bulletin. Mataupu 2. Kolisi o Khanya: Aferika i Saute
[10]www.newsmoz.blogspot.com/2011/11/taia-i-suka-falegaosi-faaauau.html
[11]http://allafrica.com/stories/201111220251.html
[12]http://www.thoughtleader.co.za/jasonhickel/2011/10/13/sweatshop-sugar/
[13]http://www.theafricareport.com/index.php/soapbox/the-dilemma-of-growing-sugar-cane-in-kwazulu-natal-501817294.html
[14]http://www.theexpress.com/express%20357/business/businessnews.htm#19
[15]Richardson, B. 2010. Toto i Aferika i Saute: O se tau e sili atu ona suamalie mo tagata matitiva i tua. Iunivesite o Warwick: Peretania
[16]http://zodiamalawi.com/zbs%20malawi/index.php?option=com_content %view=article&id=1737:union-takes-      on-illovo-over-dismissals&catid=44:news-top&Itemid=123
[17]http://survey10.ituc-csi.org/Union-members-dismissed-for,10854.html
[18]http://www.wsws.org/articles/2012/jun2012/wkrs-j15.shtml
[19]http://www.daily-mail.co.zm/?p=7529
[20]http://www.ippmedia.com/frontend/index.php?l=32518
[21]http://allafrica.com/stories/200006090088.html
[22]www.libcom.org/news/tasi-maliu-Mozambique-faʻailoga--18072007
[23]http://allafrica.com/stories/200310270814.html
[24]Richardson, B. 2010. Suka tele i Aferika i Saute: atinaʻe i tua ma le faʻalavelave faʻaleagaina o le auina atu i fafo o suka / ethanol. Journal of Peasant Studies Vol. 37, Lomiga 4 itulau 917-938
[25]http://anothercountryside.wordpress.com/2011/11/30/mozambique-land-grabs-expose-hypocrisy-of-large-scale-land-transfers-to-private-investors/
[26]http://farmlandgrab.org/post/print/5578
[27]www.sacp.org.za/main.php?ID=1505
[28]http://www.h-net.org/~esati/sdcea/pr22june00.html
[29]Laufanua Fa'ava-o-malo. 2008. Biofuels i Aferika: Su'esu'ega o A'afiaga ma Faamanuiaga mo Laufanua Taufusi Aferika. Wetlands International: Netherlands
[30]http://allafrica.com/stories/201204121203.html
[31]http://www.illovo.co.za/News?Archived_News.aspx
[32]Richardson, B. 2010. Suka tele i Aferika i Saute: atinaʻe i tua ma le faʻalavelave faʻaleagaina o le auina atu i fafo o suka / ethanol. Journal of Peasant Studies Vol. 37, Lomiga 4 itulau 917-938
[33]Machemedze, R & Chizarura, L 2011. Aafiaga o Maliega Fa'aPa'aga Tamaoaiga i le Soifuaga i Aferika i Saute. Aferika Vaega o Suetena: Suetena.
[34]www.businessday.co.za/articles/Content.aspx?id=129286
[35]http://www.tongaat.co.za/imc/annual_reports/ar_2012/corporate/board_directors.asp
[36]Kropotkin, P. 1996. Evolution ma le Siosiomaga. Tusi Black Rose: Iunaite Setete itulau 98
[37]http://khanyacollege.org.za/content/centre-labour-education-and-organising 

O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.

lafo
lafo

Tuu se Tali faalēaogāina tali

lesitala

O tala fou uma mai le Z, sa'o i lau pusa meli.

lesitala

Auai i le Z Community - maua vala'aulia o mea na tupu, fa'asalalauga, o le Weekly Digest, ma avanoa e auai ai.

Alu i fafo le faʻamatalaga