Muamua na fasiotia e tagata Amerika le tusitala o al-Jazeera i le aso ananafi ma manu'a ai lana pu'eata. Ma, i totonu o le fa itula, na latou osofaʻia le ofisa televise a le Reuters i Baghdad, ma fasiotia ai se tasi o ana puʻeata ma se tagata puʻeata mo le Tele 5 a Sepania ma manuʻa ai isi tagata e toafa o le aufaigaluega a le Reuters.
Pe sa mafai ona talitonu o se faalavelave lea? Pe faamata o le upu sa'o mo nei fasiotiga tagata - o le muamua ma se vaalele vaalele, o le lona lua ma se tane M1A1 Abrams - o le fasioti tagata? O le mea moni, e le o ni tusitala muamua na maliliu i le osofaʻiga a Anglo-Amerika i Iraq. O Terry Lloyd o le ITV na fanaina e fitafita Amerika i le itu i saute o Iraq, lea e foliga mai na faaseseina lana taavale o se taavale Iraqi. O loo misi pea lana auvaa. O Michael Kelly o le Washington Post na malemo i se alavai. E toalua tusitala ua maliliu i Kurdistan. O le au tusitala e toalua - o se Siamani ma se tagata Sipaniolo - na maliliu i le po o le Aso Gafua i se nofoaga autu a Amerika i Baghdad, faatasi ai ma ni tagata Amerika se toalua, ina ua pa se fana a Iraqi i totonu ia i latou.
Ma e le tatau ona galo ia i tatou tagata lautele o Iraqi o loʻo fasiotia ma faʻaleagaina e le selau ma e - e le pei o latou malo tusitala - e le mafai ona tuua le taua ma lele i le fale. O mea moni o ananafi e tatau ona tautala mo i latou lava. Ae paga lea mo Amerika, latou te faia e pei o le fasioti tagata.
O le vaalele a Amerika na liliu atu i le ofisa o al-Jazeera i luga o auvai o le Tigris i le 7.45am i le taimi i le lotoifale ananafi. O le tusitala autu o le televise i Baghdad, Tariq Ayoub, o se Jordanian-Palestinian, sa i luga o le taualuga ma lana pueata lona lua, o se Iraqi e igoa ia Zuheir, na lipotia se taua tele i tafatafa o le ofisa i le va o fitafita Amerika ma Iraqi. Na toe manatua e le uo a Ayoub Maher Abdullah mulimuli ane, na vaaia e alii uma le vaalele o sasaina le roketi a o tafe agai i le latou fale, lea e latalata i le Jumhuriya Bridge lea na faatoa aliali mai ai tane Amerika e lua.
"I luga o le lau, sa i ai le taua ma sa mafai ona matou vaʻaia pulufana o felelei ona matou faʻalogoina lea o le vaalele," o le tala lea a Mr Abdullah.
“Sa matua maulalo lava le lele o le vaalele lea na manatu ai matou i lalo o le a tu i luga o le taualuga – e matua latalata lava. Na matou faalogo moni lava o le roketi o lo o faalauiloaina. O se lavea tuusa'o - o le fana na pa moni lava i le matou afi eletise. Na toeitiiti lava maliu Tariq. Na manu’a Zuheir.”
O le taimi nei mo faʻafitauli a Amerika i le faʻamatalaina o lenei tala itiiti. I tua i le 2001, na fanaina ai e le Iunaite Setete se fana folau i le ofisa o al-Jazeera i Kabul - lea na faʻasalalau ai lipine a Osama bin Laden i le lalolagi atoa. E leai se faamatalaga na tuuina mai mo lenei osofaʻiga mataʻina i le pō a o lumanaʻi le “saʻolotoga” o le aai; o le tusitala Kabul, Taiseer Alouni, sa lei afaina. O le tulaga uiga ese o le tusitala, sa i ai le alii o Alouni i le ofisa o Baghdad ananafi e onosaia le osofaiga lona lua a le USAF i al-Jazeera.
Ae ui i lea, e sili atu ona faʻalavelave, o le mea moni e faapea o le al-Jazeera network - o le televise a Arapi sili ona saoloto, lea na faʻatupuina le ita o tagata Amerika ma pulega Iraqi mo lana faʻasalalauga tuusaʻo o le taua - na tuʻuina atu i le Pentagon. le faʻamaopoopoina o lona ofisa Baghdad i le lua masina talu ai ma maua faʻamautinoaga o le a le osofaia le ofisa.
Ma i le Aso Gafua, na asiasi atu ai le failauga a le US State Department i Doha, o se Arapi-Amerika e igoa ia Nabil Khouri, i ofisa o al-Jazeera i totonu o le taulaga ma, e tusa ai ma se punaoa i totonu o le Qatari satellite channel, na toe faia le faamautinoaga a le Pentagon. I totonu o le 24 itula, na fanaina e tagata Amerika a latou fana i le ofisa o Baghdad.
O le isi osofaiga, i luga o Reuters, na oo mai a o lei oo i le aoauli ina ua faafuaseʻi ona faasino atu e se tane a Abrams i luga o le Alalaupapa Jamhuriya lana paelo fana agai i le Faletalimalo Palesitina lea o loo nonofo ai le silia ma le 200 tusitala mai fafo e faasalalau le taua mai le itu a Iraqi. Na matauina e le Sky Television David Chater le gaioi o le paelo. O le televise Farani Farani 3 sa i ai le auvaa i se potu tuaoi ma puʻeina le tane i luga o le alalaupapa. O lo'o fa'aalia i le lipine se fa'alifu afi o lo'o alu a'e mai le paelo, o le leo o se pa'u ona pa'u ifo lea o fasi vali i tua atu o le meapueata a'o tetete i le aafiaga.
I le ofisa o le Reuters i le fogafale 15, na pa ai le atigi i le lotolotoi o le aufaigaluega. Na manu’a tigaina ai se tagata pu’eata Ukrainian, Taras Protsyuk, o ia fo’i na pu’eina tane tane, ma manu’a tigaina ai le isi tagata faigaluega, o Paul Pasquale mai Peretania, ma isi tusitala e to’alua, e aofia ai ma le tusitala o le Reuters’ Lebanese-Palestinian Samia Nakhoul. I le fogafale na sosoo ai, o le tagata pueata a le Tele 5 o Jose Couso na tigaina. Na maliu Mr Protsyuk i se taimi puupuu mulimuli ane. O lana mea pu’eata ma lana tripod sa tu’u i totonu o le ofisa, lea sa lilofia i le toto o le auvaa. O le alii o Couso na tipi ese lona vae ae na maliu o ia i le afa itula talu ona uma le taotoga.
Na tali atu tagata Amerika i mea uma e faʻamaonia e faʻamaoniga o se pepelo tuusaʻo. O le General Buford Blount o le US 3rd Infantry Division - o ana tane sa i luga o le alalaupapa - na faailoa mai o ana taavale na oo mai i lalo o roketi ma fana fana mai tagata fana i totonu o le Faletalimalo o Palesitina, o lana tane tane na fanaina se taamilosaga e tasi i le faletalimalo. ma ua uma ai loa le fana. Ae peitai, o le faamatalaga a le taitai aoao, e le moni.
Sa ou aveina le taavale i luga o se auala i le va o tane ma le faletalimalo i le taimi na fana ai le atigi - ma e lei faalogoina se fana. O le lipine vitio Farani o le osofaʻiga o loʻo tamoʻe mo le sili atu ma le fa minute ma faʻamaumau le filemu atoatoa aʻo leʻi faʻaolaina le auupega a le tane. Ma sa leai ni tagata fana i totonu o le fale. O le mea moni, o le tele o le au tusitala ma le auvaa o loʻo nonofo ai - e aofia ai aʻu - sa matamata e pei o hawks e faʻamautinoa e leai ni alii faʻaauupegaina e tatau ona faʻaogaina le faletalimalo e avea ma nofoaga e osofaʻia ai.
O le mea lea, e tatau i se tasi ona faʻaopoopo, o le General Blount lea na faʻamaualuga i le silia ma le masina talu ai e faʻapea o le a faʻaaogaina e ana auvaa auupega o le uranium - o le ituaiga lea e talitonu le toʻatele e nafa ma le pa o kanesa ina ua maeʻa le 1991 Gulf War - i totonu o latou tanevai. Mo le fautuaga a General Blount, e pei ona ia faia manino, o le au pueata a le Reuters sa i ai i se auala na aafia i le fanaina o tagata Amerika ua na o le liliuina o se faamatalaga taufaaleaga i se faamatalaga taufaaleaga.
Toe foi, e tatau ona tatou manatua o le au tusitala e toatolu ua maliliu ma le toalima na manunua e le o se fasiotiga tagata - ae tuu ai le tutusa o le faitau selau o tagata lautele ua afaina i le osofaiga. Ma o se mea moni e tatau ona manatua, o le pulega a Iraqi na fasiotia ni nai tusitala i le tele o tausaga, ma le fiasefulu afe o ona lava tagata. Ae o se mea mataʻutia na foliga mai o loʻo matala ananafi. O le faamatalaga a General Blount, o le ituaiga lea na faaaogā e Isaraelu ina ua uma ona latou fasiotia tagata lē sala. O lea la e i ai se fe'au e tatau ona tatou a'oa'oina mai i nei mea uma? E i ai se vaega o le militeri a Amerika ua oo ina inoino i le au lomitusi ma manao e ave ese le au tusitala e faavae i Baghdad, e afaina ai i latou na fai mai ma le leaga e lo tatou Failautusi o le Fale, David Blunkett, o loo galulue "i tua atu o laina o le fili". Mata e faapea o lenei faamatalaga - o tusitala faavaomalo o loʻo galulue faʻatasi ma le fili o Mr Blunkett (o le toʻatele o Peretania e leʻi lagolagoina lenei taua i le taimi muamua) - ua liua i se ituaiga o faasalaga oti?
Na ou iloa Mr Ayoub. Sa ou faasalalau i le taimi o le taua mai luga o le fale na maliu ai o ia. Na ou taʻu atu ia te ia le faigofie o le taulaʻi o lona ofisa Baghdad pe a manaʻo tagata Amerika e faʻaumatia lana faʻasalalauga - vaʻaia i le lalolagi atoa o Arapi - o tagata lautele na afaina i le pomu. O Mr Protsyuk o Reuters e masani ona faasoa mai ia te au le lifi o le Faletalimalo Palesitina. Samia Nakhoul, e 42 ona tausaga, sa avea ma se uo ma se paaga talu mai le 1975-90 Lepanese taua. Ua faaipoipo o ia i le tusitala o le Financial Times David Gardner.
O le aoauli ananafi, na taoto ai o ia i le toto i le falemaʻi i Baghdad. Ma sa lototele General Blount e fai mai o lenei tamaitai mama ma ana uo totoa o ni tagata fana. O le a, ou te mafaufau, e taʻu mai e lenei mea ia i tatou le taua i Iraq?
Mo nisi tala a Robert Fisk i Iraq alu i http://www.zmag.org/CrisesCurEvts/Iraq/robert_fisk.htm
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo