I le taimi o le tusitusiga, o loʻo faʻateleina sauaga i totonu o le va o tagata i Ierusalema, ma o loʻo i ai le tele o tala e uiga i le ono faʻaalia o se faʻalavelave lona tolu mai le Faletupe i Sisifo o loʻo nofoia. O le tusi fou a Norman Finkelstein, Method and Madness: the Hidden Story of Israel's Assaults on Gaza o loʻo taulaʻi atu i le mea na sili ona vaʻaia ai le feteenaiga i tausaga talu ai nei - o le Gaza strip. O loʻo faʻamatalaina e le tusi 'taua' e tolu a Isaraelu i Kasa [1] – Operation Cast Lead (2008-09) Operation Pillar of Defense (2012) ma le Operation Protective Edge (2014). O le tusi e aofia ai le tele o mea i luga o le lipoti 2009 a le United Nations Fact Finding Mission on the Gaza Conflict (sili atu ona lauiloa o le Goldstone lipoti). Ma o le faamasino Richard Goldstone na toe soloia ana faaiuga ia Aperila 2011. O le tusi foi o loʻo tuʻuina mai ai auiliiliga o le osofaʻiga a Isaraelu i le Mavi Marmara o le Freedom Flotilla i le 2010.

O le 'Madness' o le ulutala e faasino i osofaʻiga ma le loto i ai a Isaraelu i tagata lautele ma atinaʻe lautele i le faagasologa o ana osofaʻiga i Kasa. E ui lava o osofaiga a Isaraelu i le faitau aofaʻi o tagata lautele o Kasa o loʻo saofagā i le faʻasolosolo malie o le tulaga faʻavaomalo o Isaraelu, ae e pei ona faʻaalia e Finkelstein, e le naʻo se faʻaaliga o le le mafaufauina o se sosaiete faʻateleina le fiafia. Ae o Finkelstein o loʻo faʻaalia e faʻapea o sauaga o loʻo i totonu o le tautua a se fuafuaga faʻapitoa e vaʻaia ai fili o Isaraelu. E ala i le auai i taimi taʻitasi o le faamasaa toto, ua taumafai ai Isaraelu e toe faʻafoʻisia lona 'mafai ona puipuia' e uiga i ona setete ma fili e le o ni malo. I le taimi lava e tasi e faʻaaogaina e Isaraelu le faʻaleagaina e faʻaleagaina ai avanoa mo le filemu i luga o faaupuga e faapea, o nisi o tautalaga i fafo, e le taliaina e Isaraelu (o le lua-setete fofo i le 1967 tuaoi).

Fa'a Ta'ita'i

Ole fa'ata'ita'iga muamua ole su'esu'ega a Finkelstein ole Operation Cast Lead (2008-09). Finkelstein o loʻo maua le mafuaʻaga o le feteenaiga e le o le faʻalavelave faʻafuaseʻi a Hamas (lea na faʻaosoina e Isaraelu lava ia e ala i le talepeina o se taofi) ae nai lo le manaʻomia e osofaʻia le fefe i Hamas ma ona fili faʻaitulagi ina ua maeʻa le taua o le 2006 ma Hezbollah, faatasi ai ma o le mana'oga e alu ese mai se 'osoga filemu' a Hamas. O le fa'aauauina pea o le nofoia e Isaraelu e fa'atatau i le fa'afoliga e leai sana paaga mo le filemu. Ae ui i lea, o gaioiga a Hamas aʻo leʻi faia le Cast Lead na faʻateleina ai le faigata o le tausia o lena tala fatu. Na tausisia e Hamas le taofiga ma (e oo lava i le vaaiga a le au ofisa maualuga o le atamai o Isaraelu) o loʻo agai atu i le taliaina o le lua-setete fofo i luga o le 67 tuaoi.

Ina ua maeʻa le faʻaiʻuga o le feteenaiga, o le lipoti a Goldstone na faʻamatalaina le Cast Lead o se "osofaʻiga le talafeagai ma le loto i ai ua fuafuaina e faʻasalaina, faʻalumaina ma faʻafefe ai tagata lautele." Ae ui i lea, e pei ona taʻua e Finkelstein, e le manaʻomia e se tasi le faʻatalanoaina o suʻesuʻega a le UN poʻo le auʻiliʻiliga o faʻalapotopotoga o aia tatau a tagata e maua ai se ata lelei o le mea na faia i ai. Fai mai Finkelstein faamatalaga a le Minisita o le Va i Fafo a Isaraelu i lena taimi o Tzipi Livni i le faaiuga o le taotoga:

"Ua malamalama nei Hamas e faapea a e fanaina tagatanuu [Isaraelu] e tali mai e ala i le faʻafefe - ma o se mea lelei lenei ... Na faʻaalia e Isaraelu le faʻamalosi moni i le faagasologa o le taotoga talu ai nei, lea na ou manaʻomia."

O fa'amaumauga e le'o maua o lo'o tu'uina mai ai fo'i se fa'aaliga manino lelei po'o le a le ituaiga 'taua' Cast Lead - i le faagasologa o le taotoga na fasiotia ai le 1,400 Palestinians, faatasi ai ma le 300 tamaiti. O Isaraelu, i se faʻatusatusaga, na mafatia i le taua e sefulu na maliliu (fa o latou ona o le 'afi faauo') ma le tolu maliu o tagata lautele.

I le tautotogo o le 2011 na faia ai e le Faamasino o Richard Goldstone se vaega o le soloia o faaiuga o le lipoti a le UN lea e tauaveina lona igoa. O le mafuaaga a Goldstone mo lona toe soloia o le faamatalaga fou lea na aliali mai talu mai le tuuina atu o le lipoti na fesiligia ai ana uluai sailiiliga. Ae ui i lea, e pei ona faʻaalia e Finkelstein, o le a le faʻamatalaga na oʻo mai i le malamalama, o le mea moni, na fesoasoani e faʻamalosia atili ai le faʻaiuga o le lipoti (lea na faʻafuaseʻi ona tutu ai le au faigaluega e toatolu a Goldstone). E foliga mai e talafeagai le manatu, e pei ona faia e Finkelstein o le ogaoga o faitioga ma le mamafa na oo ia Goldstone i le maea ai o le lipoti, o le mafuaaga moni lea o le le mafai ona faamatalaina o Goldstone.

Toto i luga o le sami

I le 2010, na folau atu ai le International Freedom Flotilla i Kasa i se taumafaiga e talepe le poloka a Isaraelu i le teritori - o loʻo faʻamalosia talu ona siaki e Hamas se osofaʻiga a Fatah i le US i le 2007. Mavi Marmara - o se vaa Turiki e ave 10,000 tone o sapalai ma 700 pasese. I le faagasologa o le taʻaloga, na fanaina e fitafita Isaraelu ni tagata Turki se toʻavalu ma le tasi o Turki-Amerika. E pei ona taʻua e Finkelstein, na faigofie lava ona alu Isaraelu i luga o le vaʻa i le ao pe faʻagata le vaʻa ma tosoina i le taulaga - nai lo le faʻalauiloaina o se osofaʻiga a le Entebbe style commando i le ogatotonu o le po. Fai mai Finkelstein e faapea o le faamoemoega o Isaraelu i le filifilia o lenei faiga mamafa lima e muamua ona siitia le tau o le lotogatasi faavaomalo ma lona lua e toe faaleleia ai le faaletonu o le militeri talu ai nei a Isaraelu. O le mea e ofo ai, e pei ona taʻua e Finkelstein, na faʻataʻitaʻiina e Isaraelu le osofaʻiga mo vaiaso ma na fausia ai foi se faʻataʻitaʻiga o le Mavi Marmara e sauniuni ai mo le latou gaioiga mataʻutia. E ui lava i a latou fuafuaga sili ona lelei, ae na mafai lava e le Naval commandos ona faʻaumatia le misiona - e toʻatolu fitafita na puʻeina e le au pasese e le faʻaauupegaina, ma o le mea na tupu na avea ma faʻalavelave faʻalumaina mo Isaraelu.

Fa'alavelave Faavalevalea

Ia Novema 2012, na faʻalauiloa ai e Isaraelu le Operation Pillar of Defense - o se osofaʻiga i luga o le ea mo aso e valu i luga o le Gaza. Na amata le taʻaloga i faʻamatalaga masani a le au taʻitaʻi o Isaraelu e faʻapea o loʻo amio mama a Isaraelu ina ia puipuia o ia mai le afi roketi a Hamas. Mai le amataga o le 2012 e na o le toʻatasi Isaraelu na fasiotia e le Palestinian projectiles ae 78 Palesitina na maliliu i osofaʻiga a Isaraelu (ae leʻo taʻua le tele o mafatiaga na aʻafia e le fanua faʻatulafonoina ma le gataifale). O le mafuaaga moni o le osofaiga a Isaraelu o se suiga i le paleni o le malosi e lagolagoina ai Hamas. I Aikupito o tausoga manatu o Hamas, o le auuso Mosalemi, ua oo mai i le pule, ua avea Turkey ma tagata faitio leotetele o Isaraelu ma le Emir o Qatar na asiasi atu ma folafola atu le selau miliona tala mo Kasa. E ui lava o le faʻateleina o le faʻaaloalo faʻavaomalo a Hamas o le taimi lea mo le osofaʻiga a Isaraelu ae na i ai foi le aafiaga o le faʻatapulaʻaina o le lautele o osofaiga a Isaraelu. E pei ona faʻamatalaina e Finkelstein, na faʻaalia manino e Turkey ma Aikupito latou te le taliaina se osofaʻiga a Isaraelu. O le fa'aitiitia o fa'asalaga a Aikupito i le laasia o Rafah o lona uiga o fa'asalalauga fa'avaomalo o lo'o i ai le malosi tele i totonu o le teritori. E le gata i lea i le maeʻa ai o le lipoti a Goldstone, na matua fefefe Isaraelu i le ono molia o taʻitaʻi Isaraelu e le International Criminal Court. O le mea lea na 'na'o le fitusefulu Palesitina na fasiotia i le faagasologa o le taotoga. O le taofiga mulimuli ane o se to'ilalo tele lea mo Isaraelu - na mana'omia ai le taofi o le tasi, ae le o le taofiga tutasi na mana'o ai Isaraelu. E le'i aofia ai so'o se fa'atonuga e fa'atatau i le fa'aputuga o roketi a Hamas, ma na aofia ai fa'amatalaga ufiufi i le si'itia o le poloka. O le pulega a Obama na o faatasi ma tusitusiga o le taofiga, e le ona o ni lagona fou na maua e uiga i le vevesi a Amerika i Sasaʻe Tutotonu, ae ona o le pulega o loo faauo i le malo fou o Aikupito.

O le tusitusi i le 2012 i luga o le suiga i le paleni o malosiaga i le itulagi ma le faʻamoemoega faʻamoemoe mo le tauiviga Palesitina Finkelstein fai mai: 'Ua uma aso o Cast Lead'. O le mea e faanoanoa ai, o lenei mea na vave ona fai. O le osofaʻiga i Aikupito, o le faʻatusatusaina o le faʻaitiitia o popolega Arapi mo Palesitina ona o faʻalavelave faʻalotoifale na oʻo atu ia i latou, ma o le faʻateleina o le faʻaesea o Hamas na faʻatulaga ai le tulaga mo le toe foʻi atu i le sauā ogaoga a Cast Lead.

Faʻamatalaga Puipuiga Galuega

Toe tasi foi, e pei ona faamatalaina e Finkelstein, na faalauiloa e Isaraelu le Operation Protective Edge i le tulaga o le faaleleia o faamoemoega mo le filemu. I le faaiuga o Aperila 2014 na fausia ai e Hamas ma Fatah se malo lotogatasi o le atunuu, o se vaega lea e leʻi tetee ai Hamas i le lagolago a Peresitene Abbas mo le US ma le EU muaʻi aiaiga mo feutagaiga: aloaia o Isaraelu, lafoaia o sauaga ma le taliaina o maliega ua mavae. Ia Iuni na fasiotia ai ni talavou Isaraelu se toʻatolu i le Faletupe i Sisifo (i le mea moni, e leʻi faʻaaluina e Isaraelu le tele o tausaga e faʻafeiloaʻi le faitau selau o afe o Isaraelu i le teritori o loʻo nofoia faasolitulafono). O le fasiotia o nei talavou e toatolu na maua ai le mafuaaga mo le alu ese mai le mataʻutia o le faʻamoemoega o se faiga filemu anoa. O se vaega leaga a Hamas lea, e pei ona iloa e taʻitaʻi Isaraelu, e leʻi pulea e le taʻitaʻi o Hamas le faʻalavelave. E pei o le tulaga o Cast Lead OPE na faia se faʻalavelave mataʻutia i Palesitina - e sili atu nai lo le 2000 Palesitina na fasiotia, e aofia ai ma le 500 tamaiti. Ae ui i lea, o le faʻaleleia atili o le militeri a Hamas na faʻaolaina ai le IDF - 66 fitafita Isaraelu na maliliu i le taimi o le taua.

Ua faaiuina e Finkelstein lana tusi i se aioiga malosi mo Palesitina e auai i le tele o faʻataʻitaʻiga e le faʻaleagaina e faʻamutaina le galuega. I lona fa'afetai e le matamuli o ia mai le fa'amatalaina o le uiga moni o lenei mea: Fa'amaturoina Palesitina i se fua tele ina ia mafai ai ona le mafai ona fa'amauina le lagolago fa'avaomalo mo Isaraelu. Ae ui i lea, o le faʻaleleia atili o le faʻatinoga o le vaega a le Hamas i le taimi o le OPE e foliga mai e faʻamalosia ai Hamas e talitonu o le filifiliga a le militeri o loʻo tumau pea se fuafuaga talafeagai.

Soʻo se fautua mo Palesitina o le a avea ma se tagata faʻatauvaʻa i totonu o aganuu faʻapolokiki a Amerika, ae o Finkelstein atonu e sili atu ona faʻatauvaʻa nai lo se isi lava taimi. O se faitioga leo o le mea ua taʻua o le tasi-setete fofo ma le le mautonu o sini o le boycott, divestment and sanctions movement (BDS) Finkelstein ua sau mo le tele o faitioga mo le taofimau i lona tulaga.

E tusa lava po o le a le manatu o se tasi i le tulaga o Finkelstein i se fofo i le feteenaiga, po o lona manatu i le BDS, e tumau pea o ia o se tasi o tagata faitio sili ona malamalama i le faateleina o le nofoia e Isaraelu o Kasa ma le Faletupe i Sisifo. O se fa'alavelave la'ititi pe afai e le amana'ia lana tusi fou ona o ona manatu i se fofo o le fete'ena'iga e le o masani ai.

Alex Doherty o se tasi na faavaeina Poloketi Agavale Fou ma se tamaititi fa'au'u i le matagaluega o Taua a le King's College London. Sa ia tusi mo Z Magazine ma Tatala Temokalasi faatasi ai ma isi lomiga. E mafai ona e mulimuli ia te ia i luga ole twitter @alexdoherty7


O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.

lafo
lafo

lesitala

O tala fou uma mai le Z, sa'o i lau pusa meli.

lesitala

Auai i le Z Community - maua vala'aulia o mea na tupu, fa'asalalauga, o le Weekly Digest, ma avanoa e auai ai.

Alu i fafo le faʻamatalaga