Saunia e Rena Schild/Shutterstock.com
O taumafaiga talu ai nei a Joe Biden e faafitia lana faamaumauga o le lagolagoina o le osofaʻia o Iraki o se mea ofoofogia o le aloese, faatasi ai ma pepelo ua faʻamaonia e le tasi faʻamaumauga faʻamaonia ma le isi ma le isi. Na taʻua talu ai nei e Biden o lana palota mo taua i luga o le fola o le Senate e le o se palota mo taua. O le mea e ofo ai, a o ia toe taamilo e faafitia le mea e le mafai ona faafitia, na amata ona matamata fale tifaga i le atunuu atoa se ata tifaga e faʻaalia ai le auala taufaasese i le taua a Iraq lea na faʻataʻitaʻia e Biden.
O mea moni fa'asolopito, O Mea lilo Aloaia e popole i le mea moni-ma taunuuga faaletagata o le aloese pe ta'uina. Katharine Gun, o loʻo faʻaalia e le tamaitai fai pese o Keira Knightley, o se tagata faigaluega i le ofisa faʻapitoa a Peretania GCHQ. I le lamatia o tausaga i le falepuipui, sa ia faia mea uma na te mafaia e taofia ai le taua a Iraq, ma sa ia tauaveina le matafaioi mo le faia.
Na faia e Biden mea uma na te mafaia ina ia mafai ai le taua a Iraq, ma-ae-e le o ia te ia se matafaioi mo le faia.
E sili atu nai lo le 16 tausaga talu ai, o Biden ma Gun sa i ai i le felafolafoaiga aʻo latalata le osofaʻiga a Iraq. Subterfuge vs. faamaoni. Fa'amatalaga sese vs. fa'amatalaga. Taua ma le filemu. I aso nei, o latou leo lautele e tutusa lava le eseesega.
Na manatua e Gun e faapea o Peresitene George W. Bush aemaise lava le Palemia o Peretania o Tony Blair sa “naunau ina ia maua le puipuiga a le UN” mo le osofaʻiga a Iraq i le amataga o le 2003. I le aso mulimuli o Ianuari o lena tausaga, na vaaia ai e Gun se faamatalaga mai le US National Security Agency lea na faʻaalia ai o loʻo galulue faʻatasi ia malo e lua e faʻapipiʻi telefoni ma mataʻituina sui mai atunuʻu o le UN Security Council-mo faʻamoemoega e pei o le taufaaleaga-e manumalo i se palota e faʻatagaina se osofaʻiga.
Na avea Gun ma tagata fa'asalalau e ala i le tu'uina atu o le fa'amanatu i le nusipepa a le Observer i Lonetona. E pei ona ia fai mai i se faatalanoaga talu ai nei ma Salon, "O loʻu faamoemoe o le taofia o le taua.... Na ou lagona o loʻo i ai lenei faʻamatalaga e matua taua lava, e mafai ona faʻaumatia le faanatinati i le taua, ma na ou lagona e i ai i tagata le aia tatau e iloa ai.
Biden-o le na faia se sao taua i le faanatinati i le taua e avea ma taitaifono o le Senate Foreign Relations Committee-na faagasolo e peiseai e leai se aia a tagata e iloa ai. Na ia le aofia ai leo faitio ma faʻamatalaga autu mai le iloiloga maualuga a le komiti i le ogatotonu o le taumafanafana 2002, ma faʻaʻoleʻole avea ma faipule sili ona taua na faʻafeiloaʻi le iuga o taua i le fola o le Senate, lea na ia palota ai i le ogatotonu o Oketopa. Na amata le taua i le lima masina mulimuli ane. E le'i uma lava.
Ae o lenei, i luga o le auala faʻaupuga, ua naunau Biden e faʻamalosi ma toe tusi talaʻaga. O loʻo ia faʻaalia le ituaiga o le le amanaiaina o mea moni na saunia ai le auala mo le osofaʻiga a Iraq i le mea muamua.
O se fa'aletonu autu i le tala fou a Biden i Iraq e fa'atatau i lona fesuia'i o le taimi tonu. Pe na te le manatua le taimi na malilie ai le malo o Iraqi e faʻatagaina tagata asiasi a UN e toe foʻi atu i Iraq, pe o loʻo ia matua naunau e pepelo e uiga i ana faamaumauga moni i le taua a Iraq e le mafai ai ona ia faʻamaoni.
Fai mai Biden na ia palota mo le iugafono o taua ina ia mafai ai ona ave tagata asiasi o auupega a le UN i Iraq. I le taimi o se felafolafoaiga a le ABC, na fai mai ai Biden na ia palota mo le faʻatagaina o osofaʻiga a Iraq "e faʻataga ai tagata asiasi e alu i totonu e fuafua pe leai se mea na faia i auupega faʻamaʻi poʻo auupega faaniukilia." Ae o lana tagi e iai le taimi i tua.
Na faasilasila e le malo o Iraqi ia Setema 16, 2002-faatasi ai ma se tusi na tuʻuina atu i le Failautusi Aoao a le UN Kofi Annan-e faʻatagaina ai le au asiasi a le UN e toe foʻi i "e aunoa ma ni tuutuuga." Na lipotia mai e le New York Times le tala tele i lalo o le ulutala "E Mafai e Tagata Asiasi a Malo Aufaatasi ona Toe Foi Atu ma le Faʻatasi, Fai mai Iraq." Na atoa le 25 aso aʻo leʻi palota Biden ma toetoe lava o senators Republican ma le tele o le Democratic senators e faʻamaonia le iʻuga o taua a Iraq.
E faʻafefea ona vaʻaia lena iugafono na ia palotaina ia Oketopa 11 o se meafaigaluega mo le faʻaogaina ina ia mafai e le malo o Iraqi (i upu a Biden) "faʻataga tagata asiasi e o i totonu," ae ua uma ona malilie le malo o Iraqi e faʻatagaina tagata asiasi i ni nai vaiaso na muamua atu?
Ou te manatua lelei le taimi na gau ai le tala o lena maliliega. Sa ou i Baghdad e lata i le faaiuga o se malaga ma se sui tutoatasi na faatulagaina ma lagolagoina e le Institute for Public Accuracy (lea o loʻo avea ai aʻu ma faatonu sili) lea na aofia ai le konekeresi Nick Rahall ma le Senate James Abourezk. Faatoa matou feiloai ma le ofisa numera lua a Iraq, Tariq Aziz. I lana lipoti, na lipotia ai e le Washington Post ia Setema 16 e faapea: “Ua taofimau e Iraq e faapea o ana auupega uma o le faaumatiaga tele ua faaleagaina. Na tauanau e le sui palemia, Tariq Aziz, . . . e tusa lava pe toe talia e lona malo ia tagata asiasi o auupega, o le a faaauau pea e le Iunaite Setete ma Peretania le osofaiga a le militeri. 'E malaia pe a e faia, malaia pe a e le faia,' o lana tala lea.
I ni itula mulimuli ane, ina ua oʻo mai le tala e faʻatagaina e Iraq tagata asiasi o auupega a le UN e aunoa ma ni faʻatapulaʻaina, na aveesea ai le faʻatagaina o tagata asiasi-i-Iraq mo le faʻaiuga o taua lea na alu atu i le Konekeresi. Ae o se alofaga lea ua pefu e Biden ma oomi atu i le auaunaga, mimilo le faasologa o taimi o mea moni na tutupu.
O le iugafono a le konekeresi lea na saunoa i ai Biden ma palota i luga o le fola o le Senate, na manino mai, fai mai: “Ua faatagaina le Peresetene e faaaoga le Vaegaau a le Iunaite Setete e pei ona ia filifili e tatau ma talafeagai ina ia (1) puipuia le atunuu. saogalemu o le Iunaite Setete e tetee atu i le faaauau pea o le taufaamatau mai Iraq; ma (2) fa'amalosia iugafono talafeagai uma a Malo Aufaatasi e uiga i Iraq."
E fa masina mulimuli ane, ia Fepuari 2003, i le taimi na faatalitali ai ma le naunautai Katharine Gun e vaai pe o le pepa a le NSA na ia faʻasalalau i se tala fou a Peretania o le a faʻaalia moni i tagata lautele, na folafola atu e Biden lana lagolago mo le osofaʻiga lata mai. Na ia taʻu atu i se fonotaga a le Chamber of Commerce i Delaware: “Na ou lagolagoina le iugafono e alu i taua. Ou te le tetee i taua e aveese ai auupega o le faatafunaga tele mai Iraq.
Ina ua uma le osofaiga, sa faaauau pea ona lagolagoina e Biden le taua. I le faaiʻuga o Iulai 2003, i le fā masina talu ona amata le taua, na ia faapea mai ai i se lauga i le Brookings Institution: “I le iva masina talu ai, na matou palota ai ma aʻu paaga e tuu atu i le peresitene o le Iunaite Setete o Amerika le pule e faaaogā ai le malosi, ma o le a ou toe palota faapena i le asō. O le palota sa'o i lena taimi ma o se palota sa'o i aso nei."
Ina ua mavae le isi tausaga, na tusia e Biden se tala o le mekasini lea na faitioina ai le auala na faia ai le taua a o puipuia pea lana matafaioi i le fesoasoani e faalauiloa: “I le tausaga ma le afa talu ai, na ou palota ai e tuuina atu ia Peresitene Bush le pule e faaaoga ai. malosi i Iraq. Ou te talitonu lava sa tonu la’u palota—ae o le faaaogaina e le peresitene o lena pule sa le atamai i ni auala ou te lei mafaufauina.”
E pei ona taʻua talu ai nei e le Washington Post, "E leʻi oʻo ia Novema 2005 na faʻaalia e Biden o lana palota o se mea sese." E oo lava i lena taimi, i luga o le NBC's "Meet the Press," na taumafai Biden e sui le tuuaiga ia Peresitene Bush mo le liliu atu e le agavaa mo lona faatuatuaina. “I le toe tepa i tua,” o le fesili lea a le tagata fai faatalanoaga, “o le iloaina o mea uma ua e iloa nei e uiga i le leai o ni auupega o le faatafunaga tele, pe o se mea sese ea lau palota?” Na tali Biden: “O se mea sese. O se mea sese le manatu e faaaoga tatau e le peresitene le pule na matou tuuina atu ia te ia.”
E na o le tasi o le au tetee a Biden mo le filifilia o le 2020 Democratic presidential sa i le Konekeresi i le taimi o le faaiuga o taua a Iraq. Bernie Sanders (o lo'o ou lagolagoina malosi) palota leai.
O lenei tau mafanafana, ua faʻaalia e Biden se tala fou e uiga i osofaiga a Iraq. I luga o le tulaga o felafolafoaiga i le faaiuga o Iulai, na ia siitia ai le le faamaoni e ala i le faapea mai: “Mai le taimi na amata ai le 'teʻi ma le maofa', mai lena taimi, sa ou tetee i le taumafaiga, ma sa ou tautala saʻo e pei lava o soo se tasi. i le Konekeresi.” Ua faaalia i faamaumauga o tala faasolopito e faapea o se tala pepelo.
Ma o le taimi i tua e le na o le pau lea o le faaletonu tele i le tautinoga a Biden na ia palota mo le iuga o taua e faateleina ai le avanoa mo tagata asiasi o auupega a UN e oo atu i Iraq. O se faafitauli autu i lana tala o loʻo i ai nei o le mea moni o le alu i le Fono a le Puipuiga a Malo Aufaatasi mo le faʻatagaina e amata ai se taua i Iraq o se sailiga mo se lau o le mati e ufiufi ai fuafuaga a Amerika mo osofaʻiga le lavalava.
O le tusitala o le New York Times o Thomas Friedman sa matua ese lava le saʻo ina ua, ia Novema 13, 2002 - tasi le masina talu ona palota Biden e faʻamaonia le iʻuga o taua - na ia tusia i se koluma: "Na iloa e le au a Bush o le auala sili e faʻamaonia ai lona malosi lofituina - i se taua o filifiliga-e le na o le faʻamalosia, ae o le faʻasalalauina e ala i le UN"
O le fa'asesega lea e fa'apea e fa'atulafonoina le osofa'iga o lo'o fa'atali na faia e Katharine Gun se fa'alavelave tele e fa'aalia, ma logoina ai le lalolagi e uiga i le mata'ituina malosi o lo'o faia ina ia maua ai le fa'atulafonoina o sui o le UN Security Council.
"O le faaaliga a Gun na faaalia ai e le gata ina pepelo le malo o Amerika ma Peretania ina ia osofaʻia Iraki, ae o loʻo latou faia le solia o tulafono faʻava-o-malo e faʻafefe ai atunuu uma ina ia oʻo i le laina," o le tusi lea a Sam Husseini, tagata suʻesuʻe sinia a le Institute for Public Accuracy. Na ia taʻu mai ia te aʻu: "O le taufaasese o Biden o lona fai mai ma le lelei e tatau ona faʻaogaina lelei e Bush le UN."
A o ia tulituliloaina le au peresitene, o Joe Biden o loo faaauau pea i ni faiga fou e faasese ai lana faamaumauga i le taua a Iraq. I le fa'agasologa, o lo'o fa'agaioi atoatoa o ia ma le mea o lo'o fa'atatau i le ata o le Official Secrets ma Katharine Gun. Z
O Norman Solomon o le fa'avae fa'atasi ma le fa'amaopoopo fa'alotoifale o RootsAction.org. O ia o le faatonu sili o le Institute for Public Accuracy ma le tusitala o le sefululua tusi e aofia ai Faʻatau Faʻatau Faʻamatalaga: Faʻafefea ona Taofia i Tatou e Peresitene ma Pund i le Oti. O Solomona o lo'o avea nei ma fa'amaopoopo o le fa'alapotopotoga tuto'atasi a Bernie Delegates Network.