Fa'aa'oa'oga Mai le Vasa o Puapuagatia
I le 1992 na malaga atu ai se vaega o neuroscientists i Initia e sailiili i aafiaga o le mafaufau loloto. I luga o mauga i luga aʻe o Dharamsala, na faʻaalu ai e saienitisi le taimi ma se tamaʻitaʻi monike na mafaufau loloto mo le ono tausaga. Richard Davidson, o se psychobiologist mai le Iunivesite o Wisconsin, sa faia galuega paionia e faamaopoopoina suiga minute i foliga vaaia ma lagona. Na ia faamatala atu i le monike o le a faaali atu ia te ia se ata vitio o tagata tetee Tibet na sasaina e le au leoleo a Saina. O ona foliga o le a pueina i le taimi e tasi e pueina ai soʻo se tali. Na faamatalaina e le tusitala o Alan Wallace le taunuuga:
"A o matamata le monike i le vitio, matou te lei iloaina lava se suiga o foliga i ona foliga, leai se aue, leai se tete, leai se faʻaaliga o le faʻanoanoa." (Wallace, Buddhism With An Attitude, Snow Lion Publications, 2001, p.176)
Na fesiligia le monike e faamatala lona aafiaga a o matamata i le vitio. Sa ia tali mai:
"Ou te leʻi vaʻai i se mea ou te leʻi iloa e alu i taimi uma, e le gata i Tibet ae i le lalolagi atoa. Ou te nofouta i lenei mea i taimi uma."
E le faapea ua le mafai e le monike ona maua le alofa a o matamata i nei vaaiga mataga, ua faamatala mai e Wallace: “Sa ia iloa sa na ona faaali atu ia te ia o se vitio—faatusa o le malamalama—e fai ma sui o mea na tutupu i aso ua mavae. le mea na tupu i le aotelega o mafatiaga o samsara [o loo i ai], lea na ia nofouta ai i taimi uma. O lea, a o vaavaai atu i luga o le vasa o mafatiaga, na te lei lagonaina se mea uiga ese ina ua faaali atu ia te ia se ata o se ipu vai ". (Imeli i le tusitala, Iulai 15, 2005)
Na oo mai lenei tala i loʻu mafaufau ina ua ou vaai i le tali atu i le osofaʻiga a le au faatupu faalavelave ia Iulai 7 i Lonetona. I le faʻataʻitaʻiga vitio, o le mafaufau o le monike na matua tumu i le agaalofa ma e leʻi suia lava ona foliga e tusa lava pe na ia vaʻai i ata o ona lava tagata o loʻo sauāina. O le a la le mea e taʻu mai ai ia i tatou le tele o tagata Peretania na matua luluina i mafatiaga o o latou uso a tagata?
A uma mea uma, pe tatou te leʻi faitau ea ma matamata i tala e le gata ma ata o mea mataʻutia latalata i Iraq ma Palesitina i luga o faʻasalalauga faʻasalalau ma luga ole initaneti i nai tausaga talu ai? O mafatiaga o tagata Iraqi, mo se faʻataʻitaʻiga, e toetoe lava a le talitonuina. Ina ua toe osofaʻia e Sisifo Baghdad ia Mati 2003, na sosoo ai ma tausaga o taua ma faʻasalaga na faʻaumatia ai atinaʻe a le atunuʻu. O le faitau aofaʻi o tagata na toe tuʻipomuina ua uma ona latou onosaia le maliliu o le faitau selau afe o tamaiti mai le le lelei o meaai, faʻamaʻi e mafua mai i le vai ma isi mea mataʻutia na mafua mai i le US-UK. O lenei mea moni o mafatiaga faʻaputuina i luga o mafatiaga.
Na faia e Howard Zinn le manatu ina ua maeʻa osofaʻiga ia Setema 11:
"O se tasi o mea na tupu ia te aʻu, ina ua uma ona ou manumalo i laʻu uluai lagona o le teʻi ma le fefe i le mea na faia, o isi vaaiga mataʻutia na tutupu i isi vaega o le lalolagi ma e leʻi matua taua tele. ia i matou.” (Zinn, Terror And War, Open Media Book, 2002, p.90)
Tasi le Lua i le Oti
Ou te le talitonu o lenei faʻatusatusaga le fiafia e faʻapipiʻiina i totonu o le natura o le tagata. O le mea moni ua aʻoaʻoina i tatou e faʻatauaina olaga o tagata o le atunuʻu e ala i se faiga faʻaagafesootai-faʻaupufai e tele mea e maua mai i le faʻatapulaʻaina, lotonuu o le agaalofa, ma le tele o mea e leiloa mai le tele o popolega lauiloa mo mafatiaga o loʻo aʻafia ai. 'tagata ese' a tatou malo ma fa'alapotopotoga.
O se fa'alavelave moni lava mo tagata maualuluga Amerika ina ua feita tagata Amerika masani i le mala na fa'aolaina e le malosi a Amerika i tagata o Vietnam. O lenei atugaluga na matua faʻalavelaveina US realpolitik, faʻaosoina au faʻatemokalasi tuai ma faʻamataʻu le pule sili o sosaiete (tagai Howard Zinn ma Anthony Arnove, Voices of a People's History). O le lauiloa, o le siamupini fusu Muhammad Ali na musu e fusu i Vietnam, fai mai:
“Leai, ou te le alu i le sefulu afe maila mai lo’u aiga e fesoasoani i le fasioti tagata ma susunu se isi malo mativa, ona o le faaauauina o le pule a matai pologa papalagi o tagata pogisa i le lalolagi atoa, o le aso lea e tatau ai ona muta ia mea leaga. " (Ali, 1966. Sii mai, Howard Zinn ma Anthony Arnove, Voices of a People’s History, Seven Stories, 2004, p.431)
I le taimi na tusia ai, o le aofaʻi o tagata maliliu mai le osofaʻiga i Lonetona e tusa ma le 56 tagata maliliu. I le afiafi po o Mati 28, 2003, na lipotia ai e le aufaasālalau le fasiotia o le 55 Iraqi civilians (o le numera mulimuli e 62) e se fana a Amerika i le itumalo al-Shula o Baghdad. I itula mulimuli ane, David Sells o le BBC's Newsnight polokalame na tuʻuina atu le 45 sekone i le faʻalavelave 16 minute i totonu o le polokalame - e itiiti ifo ma le tasi le sekone i le oti.
O nei 45 sekone na faʻaalia ai le fasia o se faʻafitauli o fesoʻotaʻiga lautele a Anglo-Amerika, ma o se mea e mafai ona vaʻaia i lena mea: "O se taua, pe a uma", Sells na matauina ma le le fiafia i ata o tamaitai Iraqi o tagi i le faanoanoa, ma faaopoopo atu: "Ae o le tuufaatasiga O le fa'amoemoe o le fa'ato'ilaloina lea o Saddam Hussein e ala i le manumalo i loto ma mafaufau."
Va'ai faalemafaufau pe ana fai mai Sells e uiga i pomu i Lonetona na maliliu ai tagata +, "O se faiga faatupu faalavelave, pe a uma", ae o le sini a le au pomu "ia manumalo i loto ma mafaufau".
Sa ou fesili ia George Entwistle, sa sosoo ai ma le faatonu o le Newsnight, pe na faapefea ona ia faamaonia le na o le 45 sekone o faasalalauga. Na ia tali mai: "I le avea ai o se polokalame o mataupu o loʻo i ai nei, matou te taʻitaʻia se tala fou lea matou te manatu e mafai ona matou faʻaopoopoina le taua o iloiloga; o lona uiga, e mafai ona matou faʻaaogaina? Matou te leʻi lagona e mafai ona matou faʻaopoopoina se mea. " (Faatalanoaga ma le tusitala, Mati 31, 2003)
O se mea o le "taua suʻesuʻe" e mautinoa lava e maua pe ana fai o tagata na afaina o Peretania poʻo Amerika. E mafai ona tatou faia uma alofaga tatou te fiafia i ai, ae o le mea moni e faapea o faalavelave faapenei e le o se mea e sili ona taua ia i tatou.
O le vaiaso na teʻa nei, na taʻua ai e le Tutoatasi o Oketopa 2004 i le Lancet na faʻatatauina le maliliu o tagata Iraqi i le lata i le 100,000, ae o le metotia "na mulimuli ane faitioina". (Terry Kirby ma Elizabeth Davies, ‘O feteenaiga a Iraq e faapea mai e 34 tagata lautele o loo ola i aso taitasi e pei o le “faatauvaa,” The Independent, Iulai 20, 2005)
Ae o le Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, lea na faia le suʻesuʻega, o se tasi lea o faʻalapotopotoga suʻesuʻe sili ona lauiloa i le lalolagi. Ma o le Lancet o se tasi o tusitala faasaienisi taʻutaʻua i le lalolagi. Sa ou fesili ia Terry Kirby, le tusitala o le Independent article, po o fea faitioga sa ia mafaufau i ai. Na tali Kirby: "E pei ona ou iloa, o le lipoti a le Lancet na faitioina e le Ofisa o le Va i Fafo." (Imeli i le tusitala, Iulai 22, 2005)
E le mafai ona e faia!
I le aso lava lea, na faʻaopoopo mai ai e se taʻitaʻi Tutoʻatasi e faʻapea na maua le Lancet "e ala i le faʻapipiʻiina mai se tamaʻi faʻataʻitaʻiga ... E ui lava e leʻi faʻaleagaina atoatoa, o na fuainumera na masalosalo lautele." (Ta'ita'i, 'O le fua moni o le toilalo a le US ma Peretania,' The Independent, Iulai 20, 2005)
Na taʻu mai e le tusitala taʻitaʻi o Gilbert Burnham mai le Aʻoga a Johns Hopkins ia te aʻu o le tele o le faʻataʻitaʻiga sa matuaʻi tulaga masani lava:
"O matou faʻamaumauga ua toe foʻi mai i le va o le tele o tagata suʻesuʻe i le Lancet ma iinei i le aʻoga (taʻitaʻifono o Biostatistics Dept), o lea ua matou maua ai le malosi faʻasaienisi e taʻu atu ai ma le mautinoa tele mea na matou fai atu ai. tele asiasiga vavalalata i tausaga talu ai nei e pei ona faia e lenei!" (Dr. Gilbert Burnham, imeli i le tusitala, Oketopa 30, 2004)
I se faʻatusatusaga, o se upega tafaʻilagi tutoʻatasi, Iraq Body Count, na lomia i le vaiaso talu ai se lipoti e faʻatatau i le toeitiiti atoa le 25,000 Iraqi civilians ua maliliu talu mai le osofaʻiga ma le galuega. O le lipoti e leʻi faʻatautaia e se faʻalapotopotoga suʻesuʻe taʻutaʻua, e leʻi iloiloina e tupulaga, ae na talia lautele ma tuʻuina atu le ulutala ulutala e le BBC, ITV News, le Guardian ma le tele o isi faʻasalalauga. E oo lava i tagata sinia a le malo sa fiafia e taʻu mai taunuuga o le upega tafaʻilagi.
O se fa'ata'ita'iga lelei lea o le fa'aogaina e le fa'alapotopotoga na'o mea e mana'o e va'ai i ai. E lelei lena, vagana ai ua le mafai e tagata lautele ona malamalama pe foia faafitauli moni ua faia e a tatou malo. O lona uiga e sili atu mafatiaga mo tagata uma.
Fa'aauau pea, ma fa'atusatusa i le tele o fa'asalalauga o tagata papalagi na afaina i le mata'utia, o ia fa'aituau fa'atupu fa'aituau e mautinoa lava e a'oa'oina ai i tatou e fa'atauaina olaga papalagi nai lo olaga e le o ni tagata i Sisifo. E pei o le ea tatou te manavaina, o lenei alofa faaparokia e foliga mai e masani ma masani i le tulaga tatou te tau le matauina pe a fasiotia e a tatou vaegaau tagata o le Lalolagi Tolu i se numera tele. Noam Chomsky o se leo seasea naunau e talanoaina lenei mea moni:
"Afai latou te faia se mea ia i tatou, o le a oʻo mai le iʻuga o le lalolagi. Ae afai tatou te faia ia i latou, o se mea masani lava, aisea e tatau ai ona tatou talanoa i ai?" (Chomsky, Power and Terror, Seven Stories Press, 2003, p.20)
Matou te fetagisi! Tatou te Ola!
O nisi taimi sa ou talanoa ai ma tagata i le mataupu o le altruism, alofa ma le agaalofa lea na faailoa mai ai e se tasi, fai mai, o latou toalua ma fanau, ma tautino mai: "Ou te ofoina atu loʻu ola e puipuia ai i latou."
Ua valaaulia i tatou e Alan Wallace e mafaufau pe o lenei ituaiga o tautinoga e tatau ona mauaa i le agaalofa ma le fiasili, pe atonu e aofia ai le faʻalauteleina o le manatu faapito. O tatou puipuia moni ea le mea tatou te vaʻaia o se vaega o "aʻu" ma "maʻu", faʻaopoopoga o i tatou lava?
Ua viia e le aufaasālalau le sasaa atu o le agaalofa ma le faanoanoa mo tagata na afaina i Lonetona, Niu Ioka ma Madrid o ni faailoga o le tagata soifua o se malo. Ma e mautinoa lava. Ae o le a le tele o lenei atugaluga o loʻo mauaa foi i se lagona o tatou - o tatou tagata, lo tatou saogalemu, o tatou olaga - o loʻo osofaia? O le a le tele o lo tatou tali atu o se faailoaga moni o le manatu faapito?
E taua tele lo tatou faanaunautaiga e faalautele ma tutusa lo tatou agaalofa mo mafatiaga. E le ona e "manaia", e le ona e tatau ona tatou "aoao le lalolagi e pepese". E taua tele aua a le o lea e i ai se tulaga lamatia moni, i le tausia loloto o 'tatou' moni ma le taua, ma le le amanaiaina o 'latou' le taua, tatou te matua tauaso lava i le pagatia tatou te faatupuina, ma matua le alofa i le tuʻimomomoina o i latou e mafua ai i tatou. leaga.
E ui lava o loo fesiligia e le aufaasālalau pe mafai faapefea e tagata soifua ona fasiotia tagata feoaʻi mama i Lonetona, na tusia e Christopher Hitchens i le Daily Mirror: "O le a tatou sailia i latou e nafa. (Hitchens, '07/07: Taua i Peretania,' The Mirror, Iulai 8, 2005)
I le New York Times i le vaiaso talu ai, na tusia ai e le tusitala sili o Thomas Friedman:
"E tatau ona tatou faʻamalamalamaina le faʻamalamalamaina o tautalaga ita i soʻo se mea e aliali mai ai. E faia e le Matagaluega a le Setete se lipoti faaletausaga o aia tatau a tagata. Mai le taimi nei, e tatau foi ona faia se Lipoti o Taua o Manatu faalekuata, lea o le a taulaʻi atu i na taʻitaʻi lotu ma tusitala o loʻo faʻaosoina sauaga. faasaga i isi. Ou te tuufaatasia i se auala e le faailoga tagata." (Friedman, ‘E leai se mea e lalafi ai i latou e feita,’ New York Times, Iulai 22, 2005)
Ae o le Thomas Friedman lava lea e tasi na ia tusia i le maualuga o le pomu a NATO i Serbia ia Aperila 1999:
"E fiafia pe leai, matou te tau ma le malo Serbian (e mautinoa lava le manatu o Serbs), ma e tatau ona matua manino le tulaga: O vaiaso uma e te faʻaleagaina ai Kosovo o le isi sefulu tausaga o le a matou toe faʻafoʻi ai lou atunuu e ala i le faʻaumatia oe. mana'o i le 1950? E mafai ona tatou faia le 1950. E te mana'o i le 1389? E mafai fo'i ona tatou faia le 1389." (Friedman, ‘Taofi le musika,’ New York Times, Aperila 23, 1999)
E talitonu le toʻatele o tagata o loʻo i ai se vaeluaga loloto i le va o amio ma faiga faʻapolokiki. Ae o se uiga lotonuu o le agaalofa e masani lava o le auupega sili ona malosi o realpolitik. E faʻaaogaina e faʻaosoosoina ai i tatou e le amanaiaina a tatou lava solitulafono ma liliu faasaga i "tagata fai mea leaga", o fili aloaʻia e masani ona filifilia i luga o le faʻavae o fuafuaga natia ma le faaeteete.
Ae ui i lea, o le agaalofa e mafai foi ona avea ma meafaigaluega sili ona malosi o le faasaolotoina, e motusia ai sootaga o le matapeʻapeʻa, inoino ma le valea lea e fausia ai a tatou filifili faaupufai. E mana'omia e le mana le alofa ina ia fa'aituau, lotonuu, maua'a i le manatu faapito. E mana'omia e le tagata soifua le agaalofa ina ia lautele, e le faatuaoia ma tutusa.
O le faavae o lenei popolega tutusa e saʻo lava i luma: e tutusa tagata uma i le faanaunau mai le taele o o latou loto mo se mutaaga o mafatiaga ma le fiafia tumau. O le iloaina o le mea tonu lava lea - o isi e pei lava o tatou i lenei tulaga - e maua ai se faavae mo le agaalofa lautele. Pe o tatou matuā talitonu ea o mafatiaga e sili atu ona loloto ma sili atu ona tāua ‘iinei’ nai lo o le ‘iinā’? O mafatiaga o le mafatia lava.
O taimi uma lava e faʻaalia ai e a tatou faʻasalalauga tagata o le Lalolagi Lona Tolu e pei o ni motu o tagata e le o taʻua, o ni faʻaopoopoga e le taua i tala tetele i Sisifo, atonu tatou te faamanatu ia i tatou lava upu loloto faaletagata na tautalagia e le tausoga o se tagata Palesitina na fanaina e le autau a Isaraelu i le tolauapiga a Nablus. Na tautala le tamaloa i lona teʻi i mea na tutupu ia Setema 11, ae na faaauau:
"Ou te iloa o latou lagona, ae ou te manao ia latou iloa oʻu lagona, ou te manatu o le toatele o i latou e le fia iloa e uiga ia i matou, latou te le fia iloa o matou lagona, latou te manatu o matou mai se isi atunuu, pe mai se isi fetu. Tatou te pei foi o i latou, tatou te fetagisi! Tatou te ola! Tatou te lagona le faanoanoa! Tatou te lagona le fiafia! Ma e i ai foi o tatou mafaufau! Ou te manao ia latou faaaoga o latou mafaufau ma malamalama i le mea na tupu iinei." (Through Muslim Eyes, Channel 4, Setema 6, 2002)
Ina ia lesitala mo Cogitations faʻamolemole kiliki iinei ma lesitala.
http://www.medialens.org/subscribe_cogitations.html
Asiasi i le upega tafa'ilagi a le Media Lens: http://www.medialens.org