IW Iranie skorumpowany i teokratyczny reżim niezwykle utrudnił życie pracownikom, biednym i ogromnej większości obywateli kraju. Prawie 50 procent populacji żyje poniżej progu ubóstwa; stopa bezrobocia wynosi około 20 procent, ponad 1,500 fabryk zostało zamkniętych, a inflacja utrzymuje się na poziomie około 30 procent, częściowo z powodu złego zarządzania budżetem przez rząd Mahmuda Ahmadineżada. Jednocześnie kraj przeszedł wzmożoną prywatyzację, podczas której przedsiębiorstwa państwowe są sprzedawane po zaniżonej cenie podmiotom mającym powiązania z insiderami reżimu, w tym bogatymi i wpływowymi. W efekcie dochodzi do redystrybucji bogactwa kraju, głównie na korzyść niewielkiej mniejszości. Najbogatsze 10 procent populacji ma 21 razy większe dochody niż te z najniższych 10 procent.
W ciągu ostatnich 30 lat duchowni władcy i ich partnerzy ekonomiczni w tradycyjnych centrach handlowych (bazarach) brutalnie tłumili uzasadnione żądania emancypacyjne i ekonomiczne ludności, szczególnie biednych, klasy robotniczej, kobiet i młodzieży. Do tych ciemiężycieli dołączyli członkowie bezpieczeństwa/wojska, których organizacje albo są właścicielami głównych firm finansowych, albo sprawują kontrolę na podstawie „przyjaznej” prywatyzacji poprzednio zarządzanych przez państwo instytucji gospodarczych.
Podczas niedawnych masowych demonstracji przeciwko wynikom wyborów prezydenckich (najwyraźniej sfałszowanych na korzyść Mahmuda Ahmadineżada, przy wsparciu najwyższego przywódcy religijnego Alego Chameneiego), Strażnicy Rewolucji i Paramilitarni Basidżi wzięli udział w brutalnych atakach na protestujących. Tak naprawdę przez ostatnie 30 lat reżimowi udało się stłumić dysydentów i okresowe powstania, konsekwentnie wykorzystując „antyimperialistyczną”, nacjonalistyczną kartę i posługując się populistyczno-religijną propagandą. W ostateczności nie waha się brutalnie stłumić masowego oporu.
W międzyczasie naród irański nigdy nie zaprzestał swego oporu, walcząc o wolność, demokrację, sprawiedliwość społeczną i prawo do społecznego samostanowienia. Ruch robotniczy od dawna walczył o swoje prawa. W pierwszych miesiącach rewolucji 1979 r. robotnicy zorganizowali rady związkowe i przejęli część fabryk i instytucji. Wkrótce jednak rozpoczęły się represje polityczne i ci działacze związkowi, a także jednostki i grupy postępowe i socjalistyczne zostały brutalnie stłumione. Następnie w celu kontrolowania pracowników utworzono sponsorowane przez reżim centra i instytucje pracy, takie jak Dom Robotniczy i Islamskie Rady Pracy (ILC). Zgodnie z irańskim prawem pracy rady te można tworzyć w firmach zatrudniających powyżej 50 pracowników. Ich celem jest „propagowanie i szerzenie kultury islamskiej oraz obrona osiągnięć rewolucji islamskiej”.
W ciągu ostatnich kilku lat działacze związkowi organizowali niezależne związki zawodowe. Ich wysiłki były odpowiedzią na prywatyzację, w ramach której nowi właściciele w poszukiwaniu szybkich zysków zamknęli wiele firm. To z kolei spowodowało dramatyczny wzrost zwolnień i trudne warunki pracy pracowników, którzy znosili dłuższe okresy opóźnień w wypłatach i zmuszali do pracy tymczasowej za niższe wynagrodzenia.
Część działaczy, świadoma faktu podpisania przez Iran statutu Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), nawiązała kontakty z kilkoma związkami międzynarodowymi, w tym z ITUC (Międzynarodową Konfederacją Związków Zawodowych) i EI (Międzynarodową Edukacją), jak podaje Kongres Związków Zawodowych (dokument informacyjny, wydany 13 kwietnia 2009 r.). ITF (Międzynarodowa Federacja Pracowników Transportu) i IUF (Międzynarodowa Unia Stowarzyszeń Rolnictwa Spożywczego, Hoteli, Restauracji, Cateringu, Tytoniu i Pracowników Pokrewnych) wezwały do ogólnoświatowej akcji w dniu 26 czerwca 2009 r., mającej na celu żądanie uznania podstawowych demokratycznych praw pracowniczych w Iranie .
|
Nauczyciele demonstrują podczas strajku w 2008 r. — zdjęcie: Roohollah Vahdati, ISNA |
Podczas walk pracowniczych w Iranie w ostatnich latach niektórym działaczom o radykalnych tendencjach politycznych udało się utworzyć mniejsze grupy solidarnościowe, takie jak Wolny Związek Pracowników w Iranie, Centrum Praw Pracowniczych w Iranie, Komitet Koordynacyjny ds. Pomocy w Tworzeniu Organizacji Pracowniczych oraz Komitet Dążenia do Utworzenia Organizacji Wolnych Pracowników. Kluczowym wydarzeniem było ogłoszenie utworzenia Syndykatu Pracowników Teheranu i Przedmieść Vahed Bus Company w 2005 roku i jego uznanie przez ITF i kilka innych związków międzynarodowych. Kolejnym ważnym posunięciem irańskiego ruchu robotniczego było utworzenie w październiku 2008 r. niezależnego Syndykatu Pracowników Haft Tapeh Sugar Cane Company, co sprowadziło gniew reżimu na bojowników.
Od 2005 r. członkowie Syndykatu Przedsiębiorstw Autobusowych, a w ciągu ostatnich trzech lat działacze związkowi należący do Syndykatu Haft Tapeh, Związku Nauczycieli, Syndykatu Malarzy i wielu innych grup zawodowych byli prześladowani, chłoszczeni, torturowani i skazani na wiele lat więzienia. Od kilku lat działacze związkowi obchodzą Międzynarodowy Dzień Pracy, mimo że reżim dał jasno do zrozumienia, że będzie tłumił takie symboliczne działania. W rezultacie wiele osób nadal przebywa w więzieniach lub zostało postawionych przed sądem za udział w obchodach majowych i podobnych wydarzeniach.
Niemniej jednak wysiłki bojowników robotniczych miały ważny oddźwięk polityczny. W proklamacjach wydawanych przez działaczy związkowych znajduje się stwierdzenie wskazujące na politycznie wyrafinowaną siłę roboczą. Brzmi ono częściowo: „Pracownicy Iranu borykają się z rażąco niskimi płacami, masowymi zwolnieniami i wydaleniami, niewypłacaniem wynagrodzeń milionom pracowników, egzekwowaniem umów o pracę tymczasową, podwykonawstwem… umowami podpisanymi in blanco, aresztowaniami i uwięzieniem pracowników, represje wobec protestów i organizacji robotniczych… średniowieczne wyroki… chłosta pracowników… łamanie praw pracowniczych… Takie opresyjne warunki trwają od lat… My, robotnicy… jesteśmy zorganizowanymi producentami wszelkiego bogactwa i bogactw w społeczeństwie i uważamy, że to nasze najbardziej podstawowe prawo do życia w pokoju i komforcie, zgodnie z najwyższymi standardami dzisiejszej ludzkości.”
W oświadczeniu podniesiono wiele żądań, m.in.:
- Gwarantowane bezpieczeństwo pracy
- Natychmiastowa podwyżka płacy minimalnej
- Prawo do tworzenia niezależnych organizacji pracowniczych
- Pełna równość kobiet
- Zwolnienie wszystkich uwięzionych pracowników
- Uznanie 1 maja za święto oficjalne
Podczas niedawnych demonstracji przeciwko wyborom prezydenckim w czerwcu i lipcu 2009 r. zorganizowani robotnicy zdecydowanie poparli żądania obywateli dotyczące wolnych wyborów, swobód obywatelskich, demokracji politycznej i sprawiedliwości gospodarczej. Choć działacze związkowi nie są zjednoczeni, a prosocjalistyczna opozycja jest bardzo słaba, niektóre radykalne ugrupowania podkreślają udział w walce ludu o zmianę istniejącego systemu politycznego. Na przykład wśród żądań komitetu koordynacyjnego dotyczących pomocy w tworzeniu organizacji pracowniczych znajdują się „bezwarunkowa wolność polityczna” i wolność zrzeszania się, w tym „organizacji antykapitalistycznej”. Inna grupa, Komitet Solidarności na rzecz Tworzenia Związku Zawodowego Budownictwa, poparła masową rewoltę i wezwała do „wolnych i demokratycznych wyborów”, wolności partii politycznych i wolności demonstracji. Bez wątpienia irańska klasa robotnicza jest już zaangażowana w toczącą się walkę demokratyczną.
Z
Faramarz Dadvar jest socjalistyczną pisarką i aktywistką feministyczną.
