Felicitaties aan enkele van de leidende figuren van Labour, die dat wel hebben gedaan begon te ontdekken wat 19th Eeuwse voorstellen voor politieke hervormingen. Proportionele vertegenwoordiging, decentralisatie vanuit het centrum, afschaffing van het House of Lords: een paar hoge Labour-politici nemen nu de radicale stap om deze ‘radicale’ innovaties te durven overwegen. Terwijl ik niets tegen 19 hebth Eeuwse oplossingen voor onze 18th Zou het te veel gevraagd zijn om, met het risico deze stoutmoedige pioniers in een flauwte te storten, te vragen dat zij ook enkele recentere ideeën zouden gaan onderzoeken?
Ongeacht welke engerd de andere engerds verslaat om de volgende premier te worden, er zal opnieuw buitensporige macht worden toegekend aan iemand die daar niet in de buurt mag komen. Maar zelfs als de belangrijkste kanshebbers om Boris Johnson te vervangen vleugels en halo's hadden, konden ze ons nog steeds niet goed regeren. De samenleving is een complex systeem, en complexe systemen kunnen nooit verstandig en welwillend vanuit het centrum worden bestuurd. Een gecentraliseerd, hiërarchisch systeem betekent geconcentreerde macht, en geconcentreerde macht bevordert geconcentreerde rijkdom. Systemen als het onze zijn gemakkelijk te coöpteren voor miljardairs en hun media-imperiums.
De menselijke drang om de controle terug te nemen, luidkeels beloofd door regeringen die het tegenovergestelde hebben gedaan, is reëel. In veel grotere mate dan in onze opgetekende geschiedenis is toegestaan, zouden we ons eigen leven moeten kunnen besturen.
Met andere woorden: het is misschien tijd om Murray Bookchin te herontdekken. Bookchin, die in 2006 stierf, was een Amerikaanse gieter, autoarbeider en winkelbediende die professor werd op het gebied dat hij hielp ontwikkelen: sociale ecologie. Hoewel hij vaak in verband werd gebracht met het anarchisme, had hij tegen het einde van zijn leven met die traditie gebroken. Hij noemde zijn politieke filosofie 'communisme'.
Zijn geschriften over dit thema werden postuum gepubliceerd in een boek genaamd De volgende revolutie. Je zou het niet voor je plezier lezen. Zijn stijl is streng, onhandig en breedsprakig, zonder warmte of humor. Maar zijn ideeën zijn krachtig.
Hij maakt een cruciaal onderscheid tussen staatsmanschap en politiek. Hij ziet de staat als een kracht voor overheersing en staatsmanschap als het middel waarmee deze in stand wordt gehouden. Politiek daarentegen is ‘de actieve betrokkenheid van vrije burgers’ bij hun eigen zaken. Hij ziet de gemeente (dorp, stad of stad) als de plek waar we voor het eerst ontsnapten aan tribalisme en parochialisme en onze gemeenschappelijke menselijkheid begonnen te verkennen. Dit is de arena waarin we nu de overheersing kunnen ontwijken en ‘een werkelijk vrije en ecologische samenleving’ kunnen creëren.
In tegenstelling tot klassieke anarchisten stelt hij een gestructureerd politiek systeem voor, gebaseerd op meerderheidsstemming. Het begint met volksvergaderingen, bijeengeroepen in oppositie tegen de staat, open voor iedereen uit de buurt die zich daarbij wil aansluiten. Naarmate er meer vergaderingen ontstaan, creëren ze confederaties waarvan de bevoegdheden niet naar beneden worden overgedragen, maar naar boven worden gedelegeerd. De vergaderingen sturen afgevaardigden om hen in confederale raden te vertegenwoordigen, maar deze mensen hebben geen eigen bevoegdheden: zij mogen alleen de besluiten die aan hen zijn overhandigd, overbrengen, coördineren en beheren. Ze kunnen op elk moment door hun vergaderingen worden teruggeroepen. Uiteindelijk zullen deze confederaties, in zijn visie, de staten waarmee ze concurreren, verdrijven.
Hij ziet dat de vergaderingen ook geleidelijk de controle verwerven over cruciale elementen van de lokale economie. Burgerbanken zouden grondaankopen en ondernemingen die eigendom zijn van de gemeenschap financieren. Het doel is uiteindelijk niet alleen het staatsmanschap, maar ook de economische dominantie te vervangen.
Het commonisme van Bookchin is een belangrijke inspiratiebron voor de autonome regio in het noordoosten van Syrië, algemeen bekend als Rojava. Nadat de lokale bevolking de ISIL-terroristen had verslagen en de Syrische regering haar troepen had teruggetrokken om de burgeroorlog elders te bestrijden, grepen de Rojavans de kans aan om bouwen hun eigen politiek. Onder buitengewoon moeilijke omstandighedenhebben ze een plek gecreëerd waar mensen meer vrijheid en controle hebben dan waar dan ook in de omliggende regio’s. Het is geenszins een perfecte republiek, maar de bevolking heeft de ideeën van Bookchin tot een niveau gebracht dat volgens velen onmogelijk was.
Dit lijkt een kenmerk te zijn van deliberatieve, participatieve democratie: het werkt in de praktijk beter dan in theorie. Veel van de obstakels die critici denken, verdwijnen als mensen transformeren door het proces waarin ze betrokken zijn. Een klassiek voorbeeld is de participatieve budgettering in Porto Alegre, Zuid-Brazilië. Tijdens de topjaren (1989-2004), voordat de stad werd beknot door een vijandiger lokaal bestuur, veranderde het leven in de stad. De corruptie was bijna geëlimineerd, menselijk welzijn en openbare diensten sterk verbeterd. De beslissingen van de volksvergaderingen waren groener, eerlijker, wijzer en distributiever dan die van het stadsbestuur.
Waarom werkt het beter dan we ons misschien voorstellen? Misschien omdat het huidige systeem van overheersing ons overtuigt van ons eigen onvermogen. Het dwingt ons tot concurrentie terwijl we zouden moeten samenwerken om onze gemeenschappelijke problemen op te lossen. De vreselijke cultuuroorlogen die door regeringen en de media worden aangewakkerd en uitgevochten tussen mensen met vergelijkbare sociaal-economische belangen worden mogelijk gemaakt door onze uitsluiting van betekenisvolle macht: we hebben geen mogelijkheid om op creatieve wijze met elkaar samen te werken bij het opbouwen van betere gemeenschappen. Onmacht onderscheidt ons. Gedeelde, gelijkwaardige besluitvorming brengt ons samen.
Toch zie ik de recepten van Bookchin niet als een wondermiddel. Ik geloof niet dat hij adequaat omgaat met de problemen van mondiaal kapitaal, mondiale toeleveringsketens, de verdediging tegen agressieve staten of de noodzaak van mondiale actie bij mondiale crises. Maar we kunnen op zijn minst enclaves van democratie creëren in een landschap van overheersing. Naarmate de voordelen van echte, participatieve democratie duidelijk worden, zullen meer mensen zich afvragen waarom ze die niet kunnen krijgen. Gezien de schijnbare tendens naar een institutionele ineenstorting over het volledige spectrum in Groot-Brittannië, is het moeilijk in te zien hoe wij, het volk, het in veel cruciale kwesties slechter zouden kunnen doen dan de staat.
Er wordt ons verteld dat staten en de heerschappij die zij opleggen, hoe disfunctioneel en destructief ze ook zijn, een onvermijdelijke en onvervangbare vorm van menselijke organisatie zijn. Bookchin en degenen die hij heeft geïnspireerd, helpen ons deze bewering te betwisten.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren
