Als teken van hoe politiek kwetsbaar hij snel is geworden, stortte premier Benjamin Netanyahu Israël vorige week in nieuwe verkiezingen – minder dan twee maanden nadat zijn extreemrechtse blok bij de verkiezingen leek te winnen.

Netanyahu werd gedwongen het 120 leden tellende parlement te ontbinden om te voorkomen dat zijn belangrijkste rivaal, Benny Gantz, de kans zou krijgen een alternatieve regeringscoalitie samen te stellen.

Gantz, een voormalige legergeneraal die aan het hoofd staat van de Blauw-Wit-partij, won bij de verkiezingen van april 35 zetels, hetzelfde aantal als Netanyahu's Likud-partij, maar had minder potentiële bondgenoten om een ​​meerderheid te vormen. Dus in september zullen de Israëliërs opnieuw hun stem uitbrengen.

De ogenschijnlijke reden voor de ontbinding van het parlement is een impasse tussen Netanyahu en Avigdor Lieberman, zijn voormalige minister van Defensie. Ze kregen ruzie over Liebermans aandringen op de oproeping van ultraorthodoxe joden voor het leger.

Maar het lijkt erop dat Lieberman ervoor heeft gekozen om van een relatief marginale kwestie een regelrechte crisis te maken, als een manier om de premier te onttronen.

Om een ​​extreemrechtse meerderheid te winnen had Netanyahu niet alleen Liebermans kleine Yisrael Beiteinu-partij nodig, maar ook de ultraorthodoxe partijen, die fel tegen de dienstplicht zijn.

Netanyahu werd zo wanhopig dat hij op het laatste moment – ​​zonder succes – probeerde Avi Gabbay, de leider van de centristische Labour-partij, het hof te maken. Labour werd in april verpletterd en kreeg slechts zes zetels, het laagste resultaat ooit.

De paniek van Netanyahu was volledig gerechtvaardigd. Hij zal in oktober worden gehoord, wanneer algemeen wordt verwacht dat hij zal worden aangeklaagd wegens meerdere beschuldigingen van corruptie.

Nu het parlement is ontbonden, heeft hij geen tijd meer om twee wetsvoorstellen aan te nemen die hem vóór de deadline van oktober hadden kunnen vrijspreken. Ten eerste had hij een immuniteitswet nodig die hem vrijstelde van berechting, en vervolgens een zogenaamde “override law” om te voorkomen dat het Israëlische Hooggerechtshof zijn bevoegdheden van rechterlijke toetsing zou gebruiken om de immuniteitswet ongrondwettelijk te verklaren.

Gabbay maakte bezwaar tegen het feit dat Netanyahu aandrong op steun voor de immuniteitswet als prijs voor de opname van Labour in de coalitie.

Ayman Odeh, leider van de grootste partij die de Israëlische Palestijnse minderheid vertegenwoordigt, een vijfde van de bevolking, maakte de spot met Netanyahu's hectische onderhandelingen.

Hij lokte veel vrolijkheid uit bij andere wetgevers door voor de grap te zeggen dat Netanyahu een “einde aan de bezetting” had aangeboden en een belofte had aangeboden om “de historische fouten van de Nakba” te erkennen, de onteigening van de Palestijnen door Israël in 1948, in ruil voor de steun van de Palestijnse partijen aan de Nakba. immuniteitswet.

Lieberman vernederde Netanyahu ook, zij het zonder de humor. Hij begreep dat de premier niet in een positie was om te onderhandelen.

De winst voor Lieberman is dat hij, door een wetsvoorstel in te dienen om ultraorthodoxe joden in het leger te betrekken, een beroep deed op seculiere joden. Dat zal hem, zo hoopt hij, bij de verkiezingen in september nieuwe aanhangers opleveren, waardoor hij opnieuw de koningsmaker zal worden.

Netanyahu zal niet op de steun van Lieberman kunnen rekenen en dat zet weer druk op de Likud om zijn leider te laten vallen.

Maar er is nog een andere, minder voor de hand liggende manier waarop Lieberman zijn eigen hand kan versterken.

De strijdlijnen bij de nieuwe verkiezingen liggen, net als bij de vorige, tussen de extreemrechtse partijen, geleid door Netanyahu, en de centrumrechtse partijen, geleid door Gantz.

Lieberman kan nu zijn weddenschappen afdekken. Extreem-rechts is openlijker religieus geworden, met de opkomst van ideologische kolonisten en de snelle groei van het ultraorthodoxe electoraat.

De oproep van Lieberman is intussen beperkt tot een afnemend kiesdistrict van ontevreden immigranten uit de voormalige Sovjet-Unie, wier politiek ultranationalistisch maar onverbiddelijk seculier is.

En dit geeft hem reden om de Blauw-Wit-partij van Gantz, die grotendeels ook seculier is, te willen beïnvloeden.

De afgelopen weken is er in Israël een politieke ‘verzetsbeweging’ ontstaan ​​tegen Netanyahu, in navolging van die tegen Donald Trump in de VS. Met Gantz als boegbeeld heeft het land zich gemobiliseerd tegen de dreiging die Netanyahu vormt voor het Israëlische systeem van checks and balances.

De grootste zorg is de toenemende aanval van extreemrechts op het Hooggerechtshof, het laatste relatief liberale instituut. De overheersende wet, die de rechtbank zou neutraliseren, heeft voor centrumrechts de intensivering van de erosie van zelfs de meest oppervlakkige democratische normen belichaamd.

Tienduizenden Israëli's woonden vorige maand een protest bij tegen Netanyahu en zijn legale manoeuvres.

Maar Odeh, de meest prominente leider van de Palestijnse minderheid, werd niet uitgenodigd – niet voordat Gantz op het laatste moment van gedachten veranderde.

Zonder de tien of meer zetels van de Palestijnse partijen in het parlement achter hem heeft Gantz momenteel weinig hoop om bij de komende verkiezingen de balans in zijn voordeel tegen Netanyahu te doen doorslaan.

Lieberman, een kolonist, koestert een bijzondere afkeer van Palestijnse wetgevers. Hij heeft zelfs opgeroepen tot executie. Eén optie is dat hij Gantz uit Odeh weg lokt en belooft dat zijn Yisrael Beinteinu-partij na de verkiezingen in september de sleutels van het kasteel kan overhandigen.

Wat betekent al dit gedrang voor de Palestijnen?

Als hij opnieuw kan winnen, zal Netanyahu ongetwijfeld plannen maken om een ​​proces af te wenden en hopen door te gaan zoals voorheen.

Als hij wordt geveld, is het onwaarschijnlijk dat een opvolger van zijn Likud-partij gematigder of ontvankelijker zal blijken voor de Palestijnse ambities voor een staat. De Likoed is de afgelopen tien jaar aanzienlijk opgeschoven naar extreemrechts.

Maar Gantz, het enige plausibele alternatief, is evenmin een vredestichter. Hij hield toezicht op de verschrikkelijke verwoesting van Gaza in 2014, steunt het behoud van de meeste nederzettingen en het lijkt onwaarschijnlijk dat hij meer dan lippendienst zal bewijzen aan een vredesproces.

Mocht hij afhankelijk worden van Lieberman om een ​​regering op te bouwen, dan zal Gantz de meer rechtse elementen van het toch al agressieve programma van zijn partij moeten benadrukken.

Geconfronteerd met de huidige politieke onrust zou de regering-Trump er echter de voorkeur aan kunnen geven de pogingen om door te gaan met haar ‘deal van de eeuw’-vredesplan op te geven – in ieder geval na een initiële investeringsconferentie die eind juni gepland staat.

Dat is een soort uitstel. Alles wees erop dat het plan catastrofaal slecht zou zijn voor de Palestijnen en mogelijk ook delen van de Westelijke Jordaanoever zou annexeren.

Maar zelfs als die specifieke dreiging wordt opgeheven, zal de volgende Israëlische regering – of deze nu wordt geleid door Netanyahu, zijn opvolger of Gantz – waarschijnlijk niet afwijken van de langetermijnconsensus van Israël, een consensus die het Trump-plan alleen maar zou versnellen.

De nederzettingen zullen hun meedogenloze expansie voortzetten en er zal nog meer Palestijns land worden gestolen, waardoor elk vooruitzicht op een levensvatbare staat voor de opkomende Palestijnen wordt uitgehold.

Een versie van dit artikel verscheen voor het eerst in de National, Abu Dhabi.

Jonathan Cook won de Martha Gellhorn Speciale Prijs voor Journalistiek. Zijn boeken omvatten “Israël en de botsing der beschavingen: Irak, Iran en het plan om het Midden-Oosten opnieuw te maken” (Pluto Press) en “Verdwijnend Palestina: Israëls experimenten in menselijke wanhoop” (Zed Books). Zijn website is www.jonathan-cook.net.

---