"Дайн бол бүрэн механикжсан нийгмийн дээд жүжиг юм."
- Льюис Мумфорд
Есдүгээр сарын 9-нээс хойш дэлхий даяар цэргийн ажиллагаа эрс нэмэгдсэн. Энэ тал дээр АНУ-ын эзэнт гүрэн Афганистан, Пакистанаас Йемен, Сомали, Ливи, Ирак болон бусад газар руу нисгэгчгүй онгоцоор цохилт өгч, тамлан зовоож, хөнөөсөн нь эргэлзээгүй. Үүний зэрэгцээ дэлхийн олон улс орнууд цэрэгжүүлж, дээд хэмжээний зэвсэг, сум импортолж байна.
Энэ хүрээнд цэргийн технологи, ялангуяа нисгэгчгүй зэвсгийн системийг орчин үеийн милитаризмын тэргүүн эгнээнд авав. Хиймэл оюун ухаан, нанотехнологи, биотехнологийн хөгжил нь дайн тулааны ирээдүйд үл тоомсорлож байна. Брукингсийн хүрээлэнгийн Пит Сингер бидэнд сануулсанчлан, "Бид дайнтай хэрхэн тэмцэх тухай ярихаа больсон, бид дайнд хэн тулалдаж байгааг ярьж байна." Өөрөөр хэлбэл, дайн тулааны ирээдүйг ихэвчлэн бие даасан роботууд удирддаг бол энэ нь юу гэсэн үг вэ?
Түүнээс гадна бид цаг уурын өөрчлөлт, экологийн сүйрлийн хүрээнд милитаризмын ирээдүйг судлах ёстой. Кристиан Парентигийн хэлснээр, неолиберал эдийн засгийн шинэчлэл, хүйтэн дайны милитаризм, уур амьсгалын өөрчлөлтийн өв залгамжлалаар сүйдсэн Сири, Афганистан зэрэг улс орнуудад ирээдүй аль хэдийн шийдэгдэж байна.
Дэлхийн милитаризм өсөн нэмэгдэж байна
АНУ бол яах аргагүй манай гараг дээрх хамгийн цэрэгжсэн хөгжилтэй улс юм. 1,000 орчим цэргийн бааз, олон арван нисэх онгоц тээгч хөлөг онгоцууд дэлхийн олон далай тэнгисийг гаталж, дэлхийн өнцөг булан бүрт эргэлддэг хиймэл дагуулуудтай тул дэлхийн өөр ямар ч улс АНУ-ын цэргийн хүчинд ойртдоггүй. Гэсэн хэдий ч 9-р сарын 11-ний дараа бараг бүх үндэстэн улс уг халдлагыг цэрэгжүүлэх боломж болгон ашигласан гэж Ноам Чомский сануулсан. Түүнээс хойш дэлхийн эдийн засгийн систем сүйрч, аль хэдийн хэврэг болсон дэлхийн хамтын нийгэмлэгийг улам тогтворгүй болгож, одоо байгаа хурцадмал байдлыг улам хурцатгаж, хүчирхийллийн нөхцөл байдлыг бий болгов.
Үүний үр дүнд дэлхийн улс орнууд урьд өмнө байгаагүй хэмжээнд цэрэгжүүлж байна. Тухайлбал, “Энэтхэг улс сүүлийн таван жилд 2008 оныг дуусталх өмнөх таван жилийн хугацаатай харьцуулахад хоёр дахин их томоохон зэвсгийг импортолсон... дэлхийн хамгийн том зэвсгийн худалдан авагч болсон” гэж Снеха Шанкар “International Business Times” сэтгүүлд тэмдэглэжээ. Цаашлаад Шанкар Стокгольм дахь Олон улсын энх тайвны судалгааны хүрээлэнгийн (SIPRI) саяхан хийсэн судалгаанаас иш татан “Энэтхэгийн томоохон зэвсгийн импорт 111-2009 онд 2013-2004 онтой харьцуулахад 2008 хувиар өссөн бол эзлэх хувь нь Судалгаанаас харахад импортын хэмжээ мөн хугацаанд 14 хувиас 7 хувь болж өссөн байна.”
SIPRI-ийн судалгаагаар Орос улс Энэтхэгт зэвсгийн гол нийлүүлэгч бөгөөд Африк тивд зарагдсан зэвсгийн 75 гаруй хувийг эзэлж байна. Нэмж дурдахад, уг нийтлэлд "Хятад улс хоёр дахь том зэвсгийн импортлогч бөгөөд Өмнөд Азийн томоохон нийлүүлэгч болж, Пакистаны зэвсгийн импортын 54 хувь, Бангладешийн импортын 82 хувийг бүрдүүлсэн" гэж дурдсан байна. Дэлхийн хэмжээнд Саудын Араб одоо зэвсгийн импортын тавдугаарт ордог. 2010 онд Саудын Араб, АНУ хоёр АНУ-ын түүхэн дэх хамгийн том буюу 60 тэрбум долларын зэвсгийн наймаа хийхээр тохиролцсон. Гэрээнд "84 шинэ F-15 сөнөөгч онгоц, 70 гаруй шинэчлэгдэж, 70 Апачи, 72 Хар Хоукс, 36 Бяцхан шувуу гэсэн гурван төрлийн нисдэг тэрэг худалдаж авах" багтсан.
Урьдын адил улс төрийн ашиг сонирхол нь аж ахуйн нэгжийн ашиг сонирхолтой салшгүй холбоотой байдаг. Тиймээс зэвсгийн үйлдвэрлэл 9-р сарын 11-ний дараах геополитикийн ландшафтаас ихээхэн ашиг хүртэв. Жишээлбэл, Винс Калио, Александр Е.М.Хесс нар Time сэтгүүлд “100 онд хамгийн том 395 зэвсэг үйлдвэрлэгч болон цэргийн үйлчилгээний гэрээт компани 2012 тэрбум долларын зэвсгийн борлуулалт хийсэн” гэж бичжээ. Эдгээр гэрээт гүйцэтгэгчдийн хамгийн том нь болох Lockheed Martin компани 36 тэрбум долларын борлуулалт хийсэн байна. Хоёр дахь том “Боинг” компани 27.6 тэрбум долларын борлуулалт хийсэн бол Raytheon, BAE Systems, General Dynamics компаниуд дэлхийн хэмжээнд хэдэн арван тэрбум долларын зэвсгийн борлуулалт хийж эхний тавд багтжээ. Сонирхуулахад, дэлхийн хамгийн том зэвсгийн наймаа эрхэлдэг таван улс болох АНУ, Их Британи, Герман, Хятад, Орост Германыг эс тооцвол НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн байнгын гишүүн таван орны дөрөв нь багтдаг.
Милитаризмын ирээдүй
Одоогийн байдлаар дэлхийн гуч гаруй улс дрон технологийг хөгжүүлж байна. Бүх зэвсгийн уралдааны нэгэн адил зэвсэг бүтээсний дараа "буцах" гэж байдаггүй. Жишээлбэл, атомын бөмбөг бүтээгдсэний дараа бусад улс орнууд өөрсдийн гараар шатаж буй цөмийн зэвсгээ бүтээхээр улайрч байв. Өнөөдөр нисгэгчгүй онгоц, сүүлийн үед бие даасан байлдааны талбайн роботуудын хувьд ч мөн адил: АНУ ийм зэвсгийг байлдааны ажиллагаанд ашигласан анхны улс байж магадгүй ч энэ нь сүүлчийнх биш. АНУ-ын хувьд ийм зэвсгийг байршуулах нь урт удаан түүхтэй. Жишээлбэл, Пит Сингерийн ажил руу буцаж ирэхэд:
“Анхны махчин амьтдын нисгэгчгүй онгоцыг 1995 онд Босни, Косово дахь Балканы мөргөлдөөний үеэр ашигласан. 2000 он гэхэд Агаарын цэргийн хүчин махчин амьтдын нисгэгчгүй онгоцыг зөвхөн тагнуулын ажиллагаанд ашигладаг байсан тул зэвсэглэх арга замыг боловсруулж эхэлжээ. Саяхан, [АНУ] 2003 онд Иракт дайн эхлүүлэх үед агаарт цөөн тооны нисгэгчгүй онгоц байсан. Одоогоор Иракийн агаарын орон зайд 5,300 гаруй нисгэгчгүй онгоц ажиллаж байна. Нэмж дурдахад, [АНУ] Ирак руу нисгэгчгүй газрын системгүй очсон бөгөөд одоо байлдааны бүсэд 12,000 гаруй хүн ажиллаж байна."
Тагнуулын машинаас эхэлсэн энэ зүйл эцэстээ алах зэвсэг болон хувирчээ. Цаашилбал, нисгэгчгүй онгоц үхлийн бус зэвсгээс үхлийн аюултай зэвсэг рүү эрс шилжсэн нь эхний жилүүдэд бараг дурдагддаггүй, мэдээлэгдээгүй бөгөөд эргэлзээ төрүүлэх нь тэнэг байсан гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. Мэдээжийн хэрэг, эдгээр чиг хандлагын үр дагавар нэн даруй тодорхой байх ёстой. Хамгийн гол нь зэвсгийн системийг хүний амийг золиослох эрсдэлгүйгээр, ямар ч эргэлзээгүйгээр ажиллуулж чадвал улс орон, ард түмэн ийм зэвсгийг байрлуулах хүсэл эрмэлзэлтэй байх болно. Хэрэв залуу эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс өөрсдийн амь насыг эрсдэлд оруулахгүйгээр олон мянган бээрийн алсаас дайсны дайчдыг хөнөөж, алж чадах юм бол цэрэгт элсэх хүсэл эрмэлзэл улам нэмэгдэнэ.
Түүгээр ч зогсохгүй Японы цэргийн бус дройдуудын дэвшил нь байлдааны талбайн роботуудын дараагийн үеийнхний тухай ойлголтыг бидэнд өгдөг. Өнөөдөр судлаачид бие даасан тулааны талбарт оролцоход шаардлагатай тархины хүч чадал бүхий роботуудыг бүтээж байна. Үнэхээр дараагийн үеийн тулааны талбайн роботуудад хүний оператор шаардлагагүй болно. Японы Fujitsu компьютерийн фирм HOAP (Humanoid for Open Architecture Platform) нэртэй цуврал роботуудыг бүтээжээ. Эдгээр машинууд нь хүн сурдаг шиг хөдөлгөөнийг сурах чадвартай. Яг одоо HOAP бол ирээдүйн роботуудад зориулсан хиймэл оюун ухаан, программ хангамжийг судлахад судлаачдад туслах хэрэгсэл юм.
HOAP-ийн удирдлагын системийг Динамикаар дахин тохируулагдах мэдрэлийн сүлжээ (DRNN) гэж нэрлэдэг. Энэ нь үндсэндээ юу гэсэн үг вэ гэвэл судлаачид хүний тархинд тохиолддог үйл ажиллагааны төрлийг дуурайхын тулд компьютер ашиглаж байна гэсэн үг юм. Энэ үйл явц нь роботуудад хүний нялх хүүхэдтэй адилхан суралцах боломжийг олгодог. Пит Сингер мөн бидэнд сануулснаар "Хиймэл оюун ухаан (AI) судалгааны асар их хэсэг нь суралцах үйл явцыг давтах оролдлого юм. Хиймэл мэдрэлийн сүлжээ хөгжихийн хэрээр роботууд улам боловсронгуй үйлдэл хийх боломжийг олгоно." Өөрөөр хэлбэл, ирээдүйд роботууд "хүн шиг" шийдвэр гаргах чадвартай болох тул хүн төрөлхтөн роботуудад хэрхэн үүрэг гүйцэтгэхийг хэлэх шаардлагагүй болно.
Хамгийн чухал асуулт бол: ямар үед бид машинуудад хүнийг алах эсэхээ шийдэх боломжийг олгодог вэ? АНУ-ын нэгдсэн хүчний командлалын бэлтгэсэн судалгаагаар 2025 он гэхэд байлдааны талбайн бие даасан робот бүтээх технологи АНУ-ын зэвсэгт хүчинтэй болно. Өөрөөр хэлбэл, роботууд хүний амь насыг хөнөөх шийдвэр гаргах хэтийн төлөв үнэхээр бодитой юм. Арав хүрэхгүй жилийн дараа дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа хүмүүс энэ бодит байдалтай нүүр тулах болно. Харамсалтай нь бие даасан роботууд нь цэрэг-шинжлэх ухаан-үйлдвэрлэлийн цогцолборын зөвхөн үзүүрийг төлөөлдөг.
Өнгөрсөн жил Стивен Хокинг, Стюарт Рассел болон бусад тэргүүлэх эрдэмтэд Independent сэтгүүлд “Хиймэл оюун ухааны үр дагаврыг давж гарахуйц хардаг, гэхдээ бид хиймэл оюун ухааныг хангалттай нухацтай авч үзэж байна уу?” гэсэн гарчигтай нийтлэл бичсэн. Уг нийтлэлд Хокинг болон компани хиймэл оюун ухааны боломжит ашиг тус нь хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн түүхэн дэх гайхалтай дэвшил байж болох талаар дурьдсан боловч нэгэн зэрэг ийм технологийн сөрөг үр дагаврыг судалжээ.
“Ойрын хугацаанд дэлхийн цэргийнхэн байг сонгож, устгаж чадах бие даасан зэвсгийн системийг авч үзэж байна; НҮБ болон Хүний эрхийн ажиглагчид ийм зэвсгийг хориглох гэрээ байгуулахыг дэмжиж байна. Дунд хугацаанд Эрик Брайнжолфссон, Эндрю МакАфи нарын "Машины хоёр дахь эрин" номонд онцлон тэмдэглэснээр хиймэл оюун ухаан нь манай эдийн засгийг өөрчилж, асар их баялаг, асар их сүйрэл авчрах болно."
Зохиогчид хиймэл оюун ухааны технологийн хөгжил нь хүн төрөлхтний сүүлчийн хамгийн том ололт байж болох талаар эргэцүүлэн дүгнэж, “Ийм технологи нь санхүүгийн зах зээлийг давж, хүн судлаачдыг зохион бүтээж, хүний удирдагчдыг удирдаж, бидний ойлгодоггүй зэвсгийг бүтээж байна гэж төсөөлж болно. Хиймэл оюун ухааны богино хугацааны үр нөлөө нь түүнийг хэн удирдаж байгаагаас шалтгаалдаг бол урт хугацааны үр нөлөө нь түүнийг удирдаж чадах эсэхээс хамаарна."
Уур амьсгалын өөрчлөлт ба сүйрлийн нэгдэл
Зохиолч, сэтгүүлч Кристиан Паренти 2011 онд Эмх замбараагүй байдлын халуун орны: Уур амьсгалын өөрчлөлт ба хүчирхийллийн шинэ газарзүй гэсэн чухал чухал ном бичсэн. Энэхүү ном нь Парентигийн хэлснээр "Сүйрлийн нэгдэл" буюу неолиберал эдийн засгийн бодлого, Хүйтэн дайны үеийн милитаризм ба уур амьсгалын өөрчлөлтийн нэгдэл зэргийг голчлон авч үздэг. Хэдэн долоо хоногийн өмнө би Кристиантай ярилцлага хийхээр суусан. Би түүнээс Сирийн нөхцөл байдал дахь сүйрлийн нэгдлийн талаар асуув:
“Сири бол хамгийн том жишээ. Ассадын засгийн газраас суннит тариачдад үзүүлэх тусламжаа танах арга хэмжээ авсантай давхцсан аймшигт ган гачиг болсон. Тэдний олонх нь ган гачиг, зарим талаараа ган гачигтай зөв тэмцэхэд дэмжлэг үзүүлээгүйн улмаас газар нутгаа орхихоос өөр аргагүй болсон. Дараа нь тэд хотуудад хүрч ирэхэд илүү хэмнэлт гарч байна. Энэ нь газар нутгаас нь хөөгдсөн улам бүр ядуурч буй суннит пролетариатын эсрэг алавитын элитүүдийн дарангуйлал гэж үзэж байна. Энэ байдал нь шашны мөргөлдөөн болон дэлбэрэх бөгөөд энэ нь байгаль орчны хямралыг неолиберал эдийн засгийн бодлоготой хослуулсан явдал юм. Мэдээжийн хэрэг, энэ бүхний хүчирхийллийн оч нь бүс нутгийг бүхэлд нь зэвсгээр дүүргэсэн явдал юм. Эдгээр зэвсгүүдийн зарим нь Хүйтэн дайны үеийнх бол зарим нь АНУ-ын бүс нутаг дахь сүүлийн үеийн милитаризмын зэвсгийнх."
Сүйрлийн нэгдэл нь дэлхий даяарх өнөөгийн болон ирээдүйн мөргөлдөөнийг илүү сайн ойлгоход хэрэгтэй тогтолцоо болох нь тодорхой. Тодорхой болгохын тулд Паренти уур амьсгалын өөрчлөлт нь эдгээр мөргөлдөөний гол шалтгаан гэж маргахгүй байгаа ч ирээдүйд ийм байж магадгүй юм. Паренти уур амьсгалын өөрчлөлт нь урьд өмнө үүссэн хурцадмал байдлыг улам хурцатгаж, цаашид эмх замбараагүй байдлыг бий болгодог гэж маргаж байна. Заримдаа эдгээр динамикууд нэг агшинд, тухайлбал Афганистанд АНУ тэргүүтэй түрэмгийлэл, эзлэн түрэмгийлэл нь дайнд нэрвэгдсэн тус улсын түүхэн дэх хамгийн аймшигт ган гачигтай давхцаж байв. Паренти хэлэхдээ, дайн ирж, эдийн засаг сүйрч, бүс нутгийг хүйтэн дайны үеийн милитаризмаас буу зэвсгээр хог хаягдал, дараа нь Афганистан сүүлийн үеийн хамгийн аймшигт ган гачгийг туулж, Калифорнид болж буй экологийн тогтворгүй байдлыг илтгэж, цаашид эмх замбараагүй байдал, хүчирхийлэл, тогтворгүй байдалд хүргэж байна. .
Ирээдүйгээ төлөвлөх нь үргэлж хэцүү байдаг нь эргэлзээгүй ч бид өөрсдийн төсөөлөл, мэдээллээр боломжийн санал гаргах боломжтой. Энэ үүднээс авч үзвэл, дэлхийн бусад улс орнуудаас илүү их зэвсгээр дүүрсэн, неолиберал эдийн засгийн бодлогод идэгдсэн, одоо гамшигт нэрвэгдэгсдийн бодит хувь хэмжээг амсаж буй АНУ-ын нөхцөлд сүйрлийн нэгдэл ямар байхыг судлах нь ашигтай байх болно. уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр дүнд эрс тэс цаг агаар. Хэрэв АНУ-д улс төр, эдийн засаг, шашин шүтлэг, соёлын институцийг эрс өөрчлөхгүй, татан буулгахгүй бол, ялангуяа уур амьсгал, нийгмийн харилцаа, эдийн засаг улам бүр тогтворгүй болохын хэрээр хүчирхийллийн эрс хэлбэрүүд нэмэгдэнэ гэж бид найдаж байна.
Милитаризмыг ойлгох
Милитаризмыг эсэргүүцэхийн тулд хүмүүс милитаризм болон түүний олон давхаргыг ойлгох ёстой. Энд би милитаризмын цөөн хэдэн динамикийг судалсан. Хувь хүн, нийгэм, институц гэх мэтийг цэрэгжүүлэхэд эцэгчлэлийн ёс, соёл хэрхэн нөлөөлж байгааг судлах нь мөн адил чухал юм. Жишээлбэл, Америкийн мэргэн буудагч кино 250 сая гаруй долларын ашиг олсон нь Холливудын бүх цаг үеийн хамгийн өндөр ашиг олсон дайны кино болсон юм. Энэ нь орчин үеийн Америкийн нийгэм, соёлын талаар бидэнд юу хэлж байна вэ?
Одоохондоо хүлээн зөвшөөрөх хамгийн чухал зүйл бол дэлхийн бараг бүх үндэстэн цэргийн бэлтгэл, технологи, зэвсэглэлд асар их мөнгө зарцуулж, асар хурдацтай цэрэгжүүлж байгаа явдал юм. Мэдээжийн хэрэг, энэ нь зэвсгийн үйлдвэрлэлийн хувьд гайхалтай мэдээ боловч хүн төрөлхтний хувьд муу мэдээ юм. Цаашилбал, зэвсгийн үйлдвэрлэл, дэлхийн засгийн газрууд одоогоор хамгийн өндөр технологийн цэргийн зэвсгийг бүтээж байгаа бөгөөд нисгэгчгүй байлдааны талбайн роботууд болон улам бүр бие даасан байлдааны зэвсэгт анхаарлаа хандуулж байна. Түүгээр ч зогсохгүй эдгээр бүх чиг хандлага уур амьсгалын өөрчлөлтийн хүрээнд өрнөж, хүчирхийлэл, тогтворгүй байдлын өөр нэг эх үүсвэрийг нэмж байна.
Би эдгээр асуудлуудыг одоо байгаа доромжлол, эрх мэдлийг сулруулах уур амьсгалыг нэмэхийн тулд биш, харин орчин үеийн милитаризмын олон талыг харуулахын тулд судалж байна. Яг одоо ихэнх хүмүүс милитаризмын тухай бодохдоо АНУ-ын дайн, цагдаа, шорон гэх мэт зүйлсийн тухай боддог. Гэсэн хэдий ч милитаризмын бусад илрэлүүдийг ихэвчлэн судлалгүй орхиж, маш ховор хэлэлцэж, мэтгэлцдэг. Энд би дэлхийн милитаризм, цэргийн технологийн ирээдүй, цаг уурын өөрчлөлтийн талаар ярилцах нь чухал гэж бодож байна.
Винсент Эмануэле бол Зэврийн бүсэд ажиллаж амьдардаг зохиолч, идэвхтэн, радио сэтгүүлч юм. Тэрээр UAW Local 1981-ийн гишүүн бөгөөд дараах хаягаар холбогдож болно [имэйлээр хамгаалагдсан]
ZNetwork нь зөвхөн уншигчдынхаа өгөөмөр сэтгэлээр санхүүждэг.
Хандивлах