Kua kitea e te Kooti Whakawa o te Ao ko nga mahi a Iharaira i Kaha he patu tangata hei takahi i te ture o te ao. Kua whakamanahia e te Kooti Takiwa o Amerika te kimi me te kii atu, "Ko ia tangata te kawenga ki te aro ki te whakapaenga o Kaha i naianei." He aha ta tatou e ako mai i nga hitori mo te kawenga a nga tangata takitahi ki te whakaeke i nga hara whawhai me te pehea e taea ai.
I roto i te whakatau i tukuna i te Hanuere 31, i kitea e te Kooti Takiwa o Amerika mo te Takiwa o Te Tai Tokerau o California he keehi pono kei te mahi a Iharaira i te patu tangata ki Gaza me te tautoko a te US i ana mahi.[1] I kii te whakahaere a Biden ki te "tirotiro i nga hua o ta raatau tautoko i te whakapaenga hoia ki nga Palestinians i Gaza." Ahakoa e kii ana kaore he mana ki te whakahau i te US kia mutu, ka karanga ia ki nga taangata noa kia "whakaaro ki te whakapaenga o Gaza inaianei." Ka tukuna tenei Korero hei timatanga mo te whakaaro mo nga paanga o tenei whakatau ki a tatou katoa.[2]
Nga Whakakitenga a te Kooti: Te Whakamatea Whakamate
I timata te whakatau a te Kooti ma te whakatakoto i te papamuri o te keehi:
I te Oketopa 7, 2023, ka whakaekea e Hamas a Iharaira, tata ki te 1,200 nga tangata i mate me te 240 nga taangata i mauhere. Mai i tera wa, kua whakaekea e Iharaira he pakanga hoia ki a Hamas i te Kaha Kaha. I roto i tenei pakanga hoia, kua tata ki te 26,000 nga tangata i mate me te neke atu i te 63,000 i taotū i nga whakaeke a Iharaira.
Katahi ka whakarapopototia nga kitenga a te Kooti Whakawa o te Ao mo nga whakapae patu tangata i tukuna ki a Iharaira e Awherika ki te Tonga. I kitea e te ICJ ko nga "mahi me nga whakakore" i whakapaehia e Awherika ki te Tonga ka kaha ki te "taka ki roto i nga tikanga o te Huihuinga Whakamate."
Ko nga mahi hoia e whakahaeretia ana e Iharaira i muri i te whakaekenga o te 7 Oketopa 2023 kua pa te tini o nga mate me nga whara, tae atu ki te whakangaromanga nui o nga kainga, te nekenga kaha o te nuinga o te taupori, me te nui o te kino o nga hanganga tangata. . Ahakoa e kore e taea te manatoko takitahi nga whika e pa ana ki te Kaha Kaha, ko nga korero o mua tata nei e tohu ana 25,700 nga Pirihitia kua mate, neke atu i te 63,000 nga whara kua panuitia, neke atu i te 360,000 nga whare kua pakaru, kua pakaru ranei tetahi waahanga, a, tata ki te 1.7 miriona nga tangata kua heke ki roto.
I whakatau ano te ICJ:
Me whai a Iharaira, i runga i ana herenga i raro i te Kawenata Whakamate, mo nga Pirihitia i Kaha, ki te whai i nga tikanga katoa i roto i tona mana ki te aukati i nga mahi katoa i roto i te waahanga o te tuhinga II o tenei Kawenata, ina koa: (a) te patu i nga mema o te roopu; (B) he nui te kino o te tinana, hinengaro ranei ki nga mema o te roopu; (c) ko te whakawhiu i nga tikanga o te roopu o te ao kua whakatauhia hei whakamate i te tinana i te katoa, i tetahi waahanga ranei; a (d) he tikanga nui hei aukati i te whanautanga.
Ko te whakatau a te Kooti Takiwa o Amerika i tautoko i nga kitenga a te ICJ:
Ko nga taunakitanga kaore i tautohetohe ki te aroaro o tenei Kooti ka rite ki te kitenga o te ICJ me te tohu ko te maimoatanga o naianei o nga Palestinians i te Kaha Kaha e nga hoia o Iharaira ka waiho hei patu tangata hei takahi i te ture o te ao. Ko nga korero a nga Kai-pitihana me nga whakaaro tohunga i tukuna i te whakawakanga mo enei motini tae atu ki nga korero a nga apiha o te kawanatanga o Iharaira e tohu ana ko te whakapae a nga hoia i Kaha ki te whakakore i te iwi katoa na reira ka taka ki roto. te aukati o te ao ki te patu tangata.
I runga i te whakaaro o te ture kaore he mana o nga kooti ki runga i nga "patai torangapu" i tukuna e te Ture ki etahi atu peka o te kawanatanga, kaore te Kooti i whakaae ki te whakahau i te mana whakahaere a Biden ki te whakarereke i tana mahi. Engari i puta he tohe: "Kei te tohe tenei Kooti ki nga Kai-whakapae kia tirohia nga hua o ta ratou tautoko kore-kore mo te whakapaenga a nga hoia ki nga Palestinians i Gaza."
A, i roto i te tono mo te iwi kia mahi i nga waahi i whakaponohia e te Kooti kaore e taea, i kii te whakatau: "Ko ia tangata te kawenga ki te whakaeke i te whakapaenga o Gaza inaianei."
Ko te "Tangata Takitahi" ki te whakamutu i nga hara o te pakanga
Ahakoa karekau te kooti i whakamaarama mo te herenga a te tangata takitahi, he roa te hitori mo te kawenga morare me te ture a te katoa, nga kawanatanga me nga tangata takitahi, ki te aukati i nga hara whawhai.
Mai ta te Tiribuna no Nuremberg i muri a‘e i te Tama‘i Rahi II o te Ao nei i parau, “Te haafifiraa i te faatupuraa i te hoê ohipa ino i nia i te hau, i te hoê ohipa ino no te tama‘i, aore ra i te hoê ohipa ino i nia i te huitaata” “e ohipa ino ïa i raro a‘e i te ture o te ao nei”.[3]
I roto i te keehi a Zykon B, i kitea e te Taraipiunara o Nuremberg "ko nga tikanga o nga ture me nga tikanga o te whawhai e tukuna ana ehara i te hunga whawhai anake me nga mema o te kawanatanga me etahi atu mana whakahaere a te iwi, engari ki nga tangata katoa e kaha ana ki te awhina i o raatau takahi. ” I roto i te keehi Flick i whakatauhia e te Taraipiunara ko te ture o te ao "e herea ana nga taangata katoa pera me te ture a te taone nui."[4]
He take e tika ana tenei. Ko wai ka whakamana i te ture ina takahia e te kawanatanga me te kore e whiua? Na te haava Bernard Victor A. Roling no te Tiribuna no te Tama‘i Rahi no Tokyo i horoa i te pahonoraa: “E tia i te ao nei “ia tiaturi i te taata no te patoi i te mau faaueraa a te hau.[5]
Ma te mana o te US Constitution, ko nga ture o te ao me nga tiriti o te ao he waahanga o te ture o Amerika. Ko te Kaiwhakawa o te Kooti Hupirimi o Amerika me te kaiwhiu a Nuremberg a Robert Jackson i kii, "Ko te tino tikanga o te Tutohinga Nuremberg ko nga mahi a te tangata takitahi ki te ao e kaha ake ana i nga herenga o te motu mo te whakarongo i tukuna e te kawanatanga takitahi."[6] Na, ko nga herenga i raro i nga ture o te ao he herenga ano hoki i raro i te ture o Amerika.
Nga Hara-a-Tara Atete mai i te Pakanga o Mexico ki Kaha
Ko te tutu a-iwi i roto i te whakahee i te pakanga he tikanga roa i roto i te United States, mai i te iti rawa ki a Henry David Thoreau e haere ana ki te whare herehere ki te whakahee i te pakanga a Amerika ki a Mexico.[7] I te mea ko nga whakamataku o nga hara whawhai a Nazi i arai atu ai ki te Taraipiunara o Nuremberg i te mutunga o te Pakanga Tuarua o te Ao, he maha nga hoa whawhai kua mau i a raatau mahi i roto i te ture o te ao e aukati ana i nga hara whawhai.
Ko nga hara whawhai a te US i Vietnam he tino hihiri mo te putanga mai o "The Resistance," he roopu rangatahi i whakahoki mai i a ratou kaari tauira ki te kawanatanga me te oati ki te aukati i te whakauru. I roto i te tau, he maha nga mano i whakahoki mai i a raatau kaari tauira, a, he rau i whakaae ki te whakauru.[8] Na tera i whakahihiko te Karanga ki te Atete i te Mana Ture, i aratakina e te taote tamaiti rongonui a Takuta Benjamin Spock me etahi atu, i te mutunga ka hamenehia e te whakahaere a Lyndon Johnson. rata hōia Ko Howard Levy i whakakore i te tau 1967 ki te whakangungu i nga Berets Kaariki mo Vietnam me nga Hoia Hoia o Vietnam ki te whawhai Te Whakatewhatewha Hoia o te Takurua o nga hara whawhai i te tau 1971 i whai waahi nui ano ki te whakanui i nga hara whawhai a te US i Vietnam me te whakakaha ake i te whanaketanga o te kaupapa ki te whawhai ki te Pakanga o Vietnam.[9]
I puta ano te whakatete i runga i nga ture o te ao i te pakanga o Iraq.[10] Hei tauira, i te ra o St. Patrick 2003, tokowha nga mema o te hapori Katorika Kaimahi i Ithaca, New York i uru ki roto i te whare hoia-moana moana i Lansing, New York, ka ringihia o ratou ake toto ki runga i nga pakitara, i nga matapihi, i nga panui, i te kaata. he mannequin a nga hoia, te tatau, me te haki o Amerika. I mauheretia ratou, ka whakawakia mo te kino kino kino ki nga rawa.
E ai ki a Bill Quigley, he kaitohutohu tohutohu mo te mea i kiia ko "St. Patrick's Four,” ko ta ratou rautaki whakawakanga ko te whakawa i te mana o te pakanga i Iraq. I kii tonu ratou he tino ture a raatau mahi i raro i nga ture o te ao na te mea e ngana ana ratou ki te aukati i tetahi pakanga kore ture. Ko te whakaekenga o Iraki he raupapa o nga mahi kino kino i uru ki nga mahi whawhai. I raro i nga tikanga o Nuremberg i whai mana ratou ki te ngana ki te aukati i nga mahi toihara whawhai. I te wehi o te kaiwhiu me te miharo o te hunga perehi, ka mate nga kaiwhakawa i te 9-3 ki te whakaae ki te tuku i nga whakapae.
I te Pipiri 7, 2006, ko te apiha hoia a Amerika ko Rūtene Tuatahi. I whakahaere a Ehren Watada i tetahi huihuinga korero e kii ana kaore ia i whakaae ki te tuku ki Iraq na te mea he kore ture te whawhai i reira. I tohe a Watada ko te whakaekenga me te noho a te Whakahaere ki Iraki he "tino ture" na te mea "he takahi i ta tatou punaha manapori mo te arowhai me te pauna. Ka tangohia e ia nga tiriti o te ao me nga tikanga e kiia ana ko te Ture hei ture Amerika. I kii a Watada, "I te mea ko te ota kia uru atu ki tetahi mahi ture i te mutunga mai he kino ano hoki, me waiho e au hei apiha mo te honore me te pono ki te whakakore i taua ota."[11] I kii ano ia, ""Ko te whakauru ka uru ahau ki nga hara whawhai." Whai muri i nga tau e toru e ngana ana ki te whakaharaina ia e te kooti hoia, ka mutu te tuku a te Ope Taua ki te tuku i a Lt. Watada kia rihaina. Ahakoa tana whakahē i te ota kia tukuna, karekau a Watada i noho kotahi ra ki te whare herehere.[12]
Ko te whakahē ki te urunga o te US ki nga hara whawhai i Kaha kua tere te tipu - na te mea ko nga mahi a Iharaira i Kaha te tino kitea o nga mahi patu tangata kua kitea e te ao. Mai i te timatanga kua aro tenei whakatete ki te patu tangata me etahi atu hara i raro i nga ture o te ao. Na te whakatau a te Kooti Whakawa o te Ao me te Kooti Takiwa Federal ki te Raki o California, ko te take o nga hara whawhai - me te tino kohuru - kua tere te uru ki taua aukati.
Karekau pea te mana, te hiahia ranei o enei kooti ki te whakatinana i o raatau kitenga. Engari, e ai ki nga korero a te Taraipiunara o Nuremberg me te ture o Amerika, ko te kawenga o te iwi ki te aukati i nga mahi kino kua kitea e nga kooti he kore mana ki te aukati. Kei a tatou katoa te mahi ki te aukati i nga hara o te pakanga me te whakapoapoa i roto i a raatau e to tatou kawanatanga. I te mutunga o te whakatau a te kooti o California, "Ko ia tangata te kawenga ki te aro ki te whakapaenga o Gaza inaianei."
[1] Defense for Children International-Palestine, et al., Plaintiffs, v. Joseph R. Biden, et al., Defendants. https://ccrjustice.org/sites/default/files/attach/2024/01/91_1-31-24_Order-granting-MTD_w.pdf
[2] Mo nga korero mo te ture mo nga hara whawhai me nga hara whawhai US i te Pakanga o Iraq, tirohia a Jeremy Brecher, Jill Cutler, me Brendan Smith, eds, I roto i te Ingoa o te Manapori: Nga Hara-a-Kiwa o Amerika i Iraq me tua atu (New York: Metropolitan Books, 2005. Ka taea te tango kore utu i https://www.jeremybrecher.org/downloadable-books/inthenameofdemocracy.pdf
[3] I runga i te Ingoa o te Manapori p. 8. https://www.jeremybrecher.org/downloadable-books/inthenameofdemocracy.pdf
[4] Ibid, p. 245.
[5] Ibid, p. 285.
[7] Ko te whakatete ki nga hara whawhai i runga i nga ture o te ao, ehara i te mana whakahaere a Amerika. Ko te kaha o te whakatete i roto i nga hoia French, i runga i te kore e uru ki nga mahi whawhai i Algeria, na te "Whakapuakanga mo te Tika ki te Whakakore i te Pakanga i Algeria" (AKA "The Manifesto of the 121") i awhina ki te timata i tetahi kaupapa i roto i nga tau torutoru i kawea mai te haurua miriona nga kaiporotohe ki nga tiriti o Paris i te tau 1962 ka awhina i te whakamutu i te Pakanga o Algeria. Ko te korero "Manifesto of the 121" he mea whakatenatena mo te US 1967 "Karanga ki te Atete i te Mana Mana."
[8] Mo etahi atu korero mo te aukati ki te Pakanga o Vietnam tirohia "Michael Ferber, "Whakatutuki i nga Hara Pakanga: Vietnam me Iraq," i roto i I runga i te Ingoa o te Manapori, p. 275-279. https://www.jeremybrecher.org/downloadable-books/inthenameofdemocracy.pdf
[9] https://en.wikipedia.org/wiki/Winter_Soldier_Investigation
[10] Mo etahi atu whawhai whawhai Iraq ma te whakamahi i nga ture o te ao, tirohia I runga i te Ingoa o te Manapori, Tuhaa V: Te feia patoi: “Te mana‘o haava, eiaha te taiâ”, api 209-244. https://www.jeremybrecher.org/downloadable-books/inthenameofdemocracy.pdf
[11] Brendan Smith raua ko Jeremy Brecher, “Watada, the Law, and the War,” July 6, 2006. https://www.jeremybrecher.org/watada-the-war-and-the-law/
[12] Brendan Smith raua ko Jeremy Brecher, “Ehren Watada: Korekore i te mutunga,” Oketopa 29, 2009. https://www.jeremybrecher.org/ehren-watada-free-at-last/
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate