Árstíðir koma og fara, samt eru arabalönd í áframhaldandi uppnámi. Þeir kölluðu það „arabískt vor“, en jafnvel þótt það „vor“ hefði einhvern tíma verið til í þeirri mynd og mynd sem fjölmiðlar lýstu því að vera, þá entist það í raun aldrei. Það hefur nú breyst í eitthvað miklu flóknara.
En þetta er heldur ekki „íslamskur vetur“, forboðslegt hugtak sem ísraelskir stefnumótendur og greiningaraðilar hafa velt fyrir sér. Íslamska vídd arabískra uppreisna – sem sumar hverjar breyttust í blóðug borgara- og svæðisstyrjöld – hefði átt að vera áþreifanleg frá upphafi fyrir alla sem hafa áhuga á að skilja pólitískan veruleika umfram gagnsemi hans sem áróðurstæki. Íslam hefur og mun alltaf vera þáttur í að móta sameiginlega vitneskju um arabaþjóðir. Pólitískt íslam færðist í hjarta áframhaldandi deilna og var birtingarmynd aldarlangrar baráttu þar sem íslam var vettvangur pólitískrar tjáningar, stjórnarhátta og lögfræði sem hefur barist gegn mörgum innfluttum og vestrænum straumum.
Í gegnum tíðina hefur ekki verið eitt farsælt samband milli íslams og arabískra valdastétta – farsælt í þeim skilningi að það stuðlaði að framförum, réttindum og velmegun allra. Íslamistar voru annaðhvort leyfðir eða átök ríktu. Hryðjuverkin í niðurstöðum þessara átaka voru mismunandi eftir því hversu snjallir arabískar valdhafar voru í stjórnun þeirra. Í Jórdaníu hefur alltaf verið ágreiningur á lágu stigi milli íslamskra stjórnarandstöðuflokka og valdastéttarinnar. Það var á milli þess að íslamskar hersveitir voru að hluta til teknar inn á þingi sem starfaði með litlum valdheimildum og einstaka hryðjuverkum eða pólitískum kreppum sem hafa litla þýðingu.
Hins vegar voru ekki allar misheppnaðar tilraunir með tiltölulega litlum tilkostnaði. Í Alsír gekk tilraun til samræmingar hræðilega úrskeiðis. Borgarastyrjöldin í Alsír 1991 stóð yfir í rúman áratug og leiddi til dauða allt að 200,000 manns. Hlutirnir áttu ekki að vera svona blóðugir, þar sem þeir höfðu byrjað með einhverju frekar efnilegu: kosningum. Ríkisfrelsisfylkingin (FLN) aflýsti kosningum eftir fyrstu umferðina af ótta við það sem virtist vera öruggt tap í höndum Íslamska hjálpræðisfylkingarinnar (FIS). Loforðið breyttist í næstverstu martröð Alsírs, sú fyrsta var enn blóðugari barátta þess fyrir frelsun frá nýlenduveldinu Frakklandi. Allt hráefni var til staðar fyrir algjöra hörmung. Það var öflugur her sem stýrði landinu í gegnum mjög auðgað stjórnarflokk, hugrökk pólitísk stjórnarandstaða sem var við það að ná pólitísku valdi með því að nota kjörkassann, og rækilega svekktur almenningur sem var fús til að fara út fyrir þreytu slagorðin og efnahagslegt réttindaleysi. Auk þess var róttæk kynslóð ungmenna til þar sem hún hafði alvarlegar efasemdir um einlægni valdastéttarinnar í upphafi. Niðurfelling kosninganna var lokahnykkurinn og blóðlát virtist sem það væri eini samnefnarinn. Jafnvel núna er Alsír enn föst í afleiðingum þessara átaka þar sem það situr í pólitískri kyrrstöðu án mikillar vegaáætlunar nokkurs staðar.
Þrátt fyrir kröfu sína um að komast hjá alhæfingum, vitandi hvernig sumir fjölmiðlar hafa tilhneigingu til að blanda öllum araba og múslimum saman í eina þægilega umræðu, eru líkindin milli alsírskrar og egypskrar reynslu einfaldlega óhugnanleg.
Þann 25. janúar 2011 gerðu Egyptar uppreisn í þeirri von að þeir gætu loksins rofið köfnun valdaelítu: Þjóðardemókrataflokknum, með aðliggjandi viðskiptastétt og herinn, sem rekur sitt eigið stórfellda hagkerfi innan hins stærra, hrikalega, egypska. hagkerfi.
En í framhaldi af því hefði byltingin getað beinst að stærri svæðisbundnu og alþjóðlegu samsteypunni sem aðstoðaði og studdi Hosni Mubarak stjórnina og stórspillt valdakerfi hans. Reyndar, án vandaðs nets velunnara, þar sem Bandaríkin eru í fararbroddi, hefði Mubarak aldrei tekist að viðhalda valdatíð sinni í meira en þrjá áratugi. Egyptar höfðu hins vegar varla tíma eða fjármagn til að þróa mikið af utanríkisstefnu, þar sem bylting þeirra stóð frammi fyrir of mörgum hindrunum og ákveðnum tilraunum til skemmdarverka.
Annars vegar var herinn enn við stjórnvölinn, þótt hann hafi stimplað sig eins og hann væri verndari þjóðarinnar og byltingar hennar með því að nota sömu gömlu spilltu fjölmiðlana. Á hinn bóginn var aldrei samræmd uppbygging sem myndi leyfa Egyptum að þýða sameiginlega von sína í neitt áþreifanlegt. Eini vettvangurinn sem var tiltækur var kosningar og þjóðaratkvæðagreiðslur, og hver einasta vettvangur var algerlega og lýðræðislegur sigurvegari af íslömskum aðilum. Sanngjarnar og gagnsæjar kosningar kannski, en niðurstöður þeirra leyfðu Mubarak-stjórninni að koma aftur upp á yfirborðið. Með því að nota innviði sem aldrei hafa verið sundruð, þrátt fyrir spillta fjölmiðla í eigu öflugra kaupsýslumanna, og með herinn í vafasömu hlutverki, tókst gamla stjórninni að snúa byltingunni gegn sjálfri sér. Það seldi snjallt mótmælin 30. júní 2013 eins og þau væru ákall um að leiðrétta ranga leið sem farin var eftir uppreisnina 25. janúar 2011. Í undarlegri atburðarás voru milljónir þeirra sem mótmæltu Mubarak aftur að mótmæla lýðræðislega kjörnum Mohammed Morsi, í bandi með hinum pólitísku öflum sem lögðu landið í rúst í mörg ár, kölluðu á sama her og hliðhollir 'baltajiya. ' - þrjótar sem hryðjuverka mótmælendur fyrir aðeins tveimur og hálfu ári síðan.
Egyptaland er nú að stíga sín fyrstu skref í átt að því að verða enn eitt Alsír í borgarastyrjöldinni. Skilja valdaránsforingjarnir raunverulega afleiðingar þess sem þeir hafa gert?
Túnis, þessi litla þjóð sem veitti heiminum innblástur í desember 2010, er ekki langt á eftir í þeirri sorglegu sögu. Nýlegt morð, að þessu sinni á þjóðernissinnaða stjórnmálamanninum Mohamed Brahmi, kom í kjölfar fyrri morðs á öðrum háttsettum stjórnmálamanni, Chokri Belaid. Túnis er skipt á milli þeirra sem vilja steypa ríkisstjórninni og þeirra sem krefjast lýðræðislegs réttar hennar til að stjórna. Hvort heldur sem er, það er enginn vafi á því að einhverjar grunaðar hendur eru að reyna að ýta Túnis niður í hyldýpi sem er markaðssett sem íslamistar á móti veraldlegum.
Sýrland hefur verið lang blóðugasta dæmið. Þrátt fyrir að í sýrlenska borgarastyrjöldinni hafi veðráttan fljótt orðið miklu meiri og samhliða umræðunni sem viðkemur tók stríðið hratt á sig hættuleg sértrúarsöfnuði sem gætir áhrifa nær og fjær.
Á einhvern sorglegan hátt eru arabaríkin að græða. Sumir gera það í stríði, aðrir með valdarán hersins, og sumir eru virkir að leggja á ráðin í von um að gera ráðstafanir fljótlega.
Eins kostnaðarsamt og það hefur verið, eitt er víst, að gamla hugmyndafræði Mið-Austurlanda, öflugrar elítu sem studd er af ógnvekjandi bandamönnum, sem kúgar veikburða, fráleitar þjóðir, er ólíklegt að endurreisn verði. Það verður meira blóð, en afturhvarf til fortíðar heyrir vissulega fortíðinni til.
– Ramzy Baroud (www.ramzybaroud.net) er alþjóðlega sambankahöfundur og ritstjóri PalestineChronicle.com. Nýjasta bók hans er: My Father was A Freedom Fighter: Gaza's Untold Story (Pluto Press).
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja