Litlar líkur eru á því að kosningar verði haldnar í Jemen í febrúar næstkomandi. En án kosninga myndi sóknin í umbætur og breytingar sem voru innblásnar af jemensku byltingunni verða gjörsneyddur raunverulegu gildi. Jemenar gætu fundið sig aftur á götunni og endurtekið upprunalegu kröfurnar sem endurómuðu í mörgum fátækum borgum landsins, götum og á hverju horni.
Það er ekki auðvelt að rata í hinar flóknu aðstæður sem stjórna stjórnmálum í Jemen, sem virðast vera í eilífu kreppuástandi. Þegar milljónir Jemena byrjuðu að fara út á göturnar 27. janúar 2011, ríkti von um að Jemen yrði flutt frá landi sem stjórnað væri af elítu, og að mestu leyti skylt utan svæðisbundinna og alþjóðlegra valda, til lands af annarri gerð: einn sem bregst við sameiginlegum vonum eigin fólks.
Þess í stað, eftir langa pattstöðu sem festi megnið af landinu og pólitískum fulltrúum þess gegn Ali Abdullah Saleh fyrrverandi forseta og stuðningsmönnum hans, höfðu Persaflóaríkin milligöngu um valdatilfærslusamning. Samningurinn setti Saleh hins vegar til hliðar, en ekki fjölskyldu hans og talsmenn þeirra.
Það er til lítils að bráðabirgðaforsetinn Abd-Rabbu Mansour Hadi, sem var kjörinn til að leiðbeina umskiptum til tveggja ára árið 2012, er enginn byltingarmaður. Að vísu virtist hann einlægur í tilraun sinni til að hefta enn ríkjandi áhrif Saleh á margar stofnanir landsins, en það er varla nóg. Stuðningsmenn Saleh eru enn öflugir og fyrrverandi valdastéttin berst á móti fyrir mikilvægi og áhrif. Þetta stafar af samblandi af aukinni fátækt og því að ekki hefur tekist að þýða neinar kröfur byltingarinnar í einhverja áþreifanlega lausn sem gæti fundið fyrir fátækum og jaðarsettum stéttum landsins.
Markmið stuðningsmanna Saleh er Conference of National Reconciliation (CNR). Það kom saman 18. mars til að kanna sameiginlegan grundvöll allra þátta í jemenska samfélagi, semja nýja stjórnarskrá og skipuleggja landskosningar. 565 meðlimir ráðstefnunnar komust að því að ágreiningur þeirra var of mikill til að yfirstíga. Með því að nýta sér pólitískar hörmungar Jemens, ættbálka- og sértrúardeildina, notaði gamla stjórnin sína eigin fulltrúa hjá CNR og sveiflaði yfir fjölmiðlum til að afvegaleiða ferlið.
Jamal Benomar, sendimaður Sameinuðu þjóðanna í Jemen, sagði í yfirlýsingum fyrir Öryggisráðinu, viðvörun um endurkomuna. Yfirlýsing um ummæli hans var gerð aðgengileg fjölmiðlum þann 28. nóvember. Þar sagði að það væri „vel fjármögnuð, miskunnarlaus og illgjarn fjölmiðlaherferð“ til að grafa undan Hadi, þannig að hann annað hvort framlengir umboð sitt eða hættir í embætti. „Sumir þættir fyrrverandi stjórnar telja að þeir geti snúið klukkunni til baka,“ sagði sendiherrann. Þessir þættir eru orðnir „viðvarandi uppspretta óstöðugleika“.
Viðræðurnar sjálfar hafa verið framlengdar og fátt bendir til þess að eitthvað áþreifanlegt sé á leiðinni. Það sem er enn verra er að 85 fulltrúar fulltrúar Suður-Jemen, sem fram til ársins 1990 var sitt eigið ríki, ákváðu að yfirgefa ráðstefnuna varanlega. Aðskilnaðarhreyfing í Suður-Jemen hefur vaxið gríðarlega á undanförnum mánuðum. Landið er viðkvæmara en nokkru sinni fyrr.
Ef Hadi fer gæti pólitískt tómarúm kveikt aðra valdabaráttu. Verði hann áfram með því að lengja kjörtímabilið er líklegt að viðræðurnar falli enn frekar. Það getur ekki verið nein vinna-vinna staða, að minnsta kosti í bili.
Þegar haft er í huga að Benomar sjálfur gegndi lykilhlutverki í mótun yfirstandandi aðlögunartímabils er döpur lestur hans á ástandinu í Jemen varla uppörvandi.
Þar sem viðræður fara út af sporinu og horfur á málamiðlun eru í sögulegu lágmarki, heldur suðurhluta aðskilnaðarhreyfingarinnar Al-Hirak áfram að safna dampi. Hreyfingin varð sífellt mikilvægari í kjölfar fjöldafundanna 12. október þegar tugþúsundir Jemena gengu út á götur Eden og kröfðust aðallega aðskilnaðar frá norðri.
Það sem er að gerast í Jemen þessa dagana er í algjörri mótsögn við þann sameiginlega anda sem hertók götur landsins fyrir tæpum þremur árum. Í janúar 2011 fóru fram mikil mótmæli í Sana'a höfuðborg Jemen þar sem krafist var tafarlausra umbóta í spilltri fjölskyldu- og ættingjastjórnmálum landsins. Innan viku gekk restin af landinu til liðs við upphafshrópið um umbætur. Þann 3. febrúar stóðu bæði Sana'a og Eden sameinuð undir einum fána. Þetta var stórmerkilegur dagur því báðar borgirnar þjónuðu einu sinni sem höfuðborgir tveggja stríðsríkja. Unglingar í Jemen gátu brúað bil á bráð sem hvorki stjórnmálamönnum né herforingjum tókst að loka þrátt fyrir nokkra samninga og margra ára blóðug átök. Samt sem áður var þessi sameiginlegi sigur jemensku þjóðarinnar aðeins merktur á götum landsins, gagntekinn af fátækt og örbirgð, en einnig knúinn af von. Sú tilfinning var aldrei raunverulega þýdd í skýran pólitískan sigur, jafnvel eftir að Saleh var steypt af stóli í febrúar 2012.
Samkomulagið sem var milligöngu við Persaflóa á vegum SÞ og annarra alþjóðlegra aðila svipti byltinguna sælu hennar. Hún sneri aðeins frá hinni miklu alþýðuhreyfingu sem hélt um göturnar í marga mánuði og leyfði stjórnmálamönnum, fulltrúum ættbálka og annarra valdamikilla elítu að nota NDC til að ná fram eigin hagsmunum, hvort sem það er til að halda tökum á völdum - eins og raunin er. stjórnarráðsins General People's Congress (GPC), eða til að kveikja gamlar vonir um aðskilnað. Sá flokkur sem stóð næst sameiginlegum kröfum venjulegra Jemena voru sameiginlegu fundarflokkarnir (JMP), sem voru fulltrúar stjórnarandstöðunnar. Samt sem áður urðu átök fljótlega milli meðlima JMP sjálfra, sérstaklega milli Jemenska umbótasöfnuðsins (Islah), sem hefur aðsetur í norðri, og hins veraldlega Jemeníska sósíalistaflokks (YSP), með aðsetur í suðri.
Miðað við vantraustið á sjálfu ferlinu sem er ætlað að leiða landið í átt að varanlegum umbótum og lýðræði, og á sjálfum fulltrúunum sem leiðbeina umbreytingunum, er engin furða að Jemen sé enn á ný á barmi ólgu. Sameining landsins, sem náðist í maí 1990, eftir harða baráttu og stríð milli marxista-lenínísks Suður-Jemen, og Norður-Jemen, er nú í hættu. Jafn hættulegt er að suður, þó að það sé táknað með hinum umlykjandi Al-Hirak, talar varla einum rómi.
Al-Hirak sjálfur er klofinn og virðist stundum ófær um að taka eina trausta pólitíska afstöðu. Eftir yfirlýsingu þar sem Al-Hirak tilkynnti að þeir „dragi sig algerlega af ráðstefnunni (halda) alla þá aðila sem settu hindranir á vegi okkar ábyrga fyrir þessari ákvörðun,“ birtist önnur yfirlýsing 28. nóvember, einnig rakin til þess að Al-Hirak „hafði neitað brotthvarfið og staðfestir að suðurhlutahreyfingin er áfram skuldbundin til þjóðarviðræðna,“ sagði Asharq Al-Awsat.
Deilur Jemens eru fjölmargar og vaxandi, sem gerir gamla stjórninni kleift að finna leiðir til að drottna yfir landinu á ný. Það gæti auðveldlega endurmerkt sig sem flokkinn sem getur sameinað alla Jemena og bjargað Jemen frá algjöru efnahagslegu hruni og upplausn.
Jemenar, sem enn eru styrktir af anda byltingar sinnar sem undirstrikaði seiglu og aga einnar fátækustu þjóðar heims, gætu lent aftur á götum úti og krefst frelsis, lýðræðis, gagnsæis og fleira, kröfur sem ekkert hefur náðst af, næstum þrjú ár. á.
Ramzy Baroud (www.ramzybaroud.net) er fjölmiðlaráðgjafi, dálkahöfundur á alþjóðavísu og ritstjóri PalestineChronicle.com. Nýjasta bók hans er: My Father was A Freedom Fighter: Gaza's Untold Story (Pluto Press).
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja