Herman

The

ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke usoro nke ikpe ziri ezi zuru ụwa ọnụ eruwo ọhụrụ elu n'elu

afọ iri gara aga, ya na nna nna US na-ekwusi ike na ọnọdụ hegemonic ya siri ike

site na mpako nke bụ ihe atụghachi azụ nye Secretary nke State Richard Olney

nkwupụta laa azụ na 1895 na "United States bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ eze na nke a

kọntinent, na fiat ya bụ iwu maka ihe ndị ọ na-amachibidoro ya

interposition." Taa, site na US fiat, US lekwasịrị anya n'ebe ọ bụla n'ụwa bụ

ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na etinyere ya ozugbo n'okpuru nnọchibido nke mmachi, bọmbụ na/ma ọ bụ mbuso agha,

na enwere ike ịtụ onye ndu mmụọ ọjọọ ahụ mkpọrọ (Manuel Noriega na Panama,

Saddam Hussein na Iraq, Slobodan Milosevic na Yugoslavia). N'akụkụ aka nke ọzọ,

onye US jikọrọ aka nwere ike ime oke mmebi ikike mmadụ na mpụ agha na

nweere onwe gị kpamkpam na ntaramahụhụ, nweta enyemaka akụ na ụba na agha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị

nkwado na a na-emeso ya dị ka onye ndu a na-asọpụrụ (Suharto, ruo Mee 1998, Croatia's

Franjo Tudjman ruo mgbe ọ nwụrụ na 1999, Ariel Sharon taa), ma nwee ike ịla ezumike nká na

nkasi obi (Cedras nke Haiti, El Salvador's Guillermo Garcia, Suharto nke Indonesia).

The

usoro ọhụrụ ruru ọnụ ọgụgụ kasị elu nke "ikpe ziri ezi" mgbe Orwellian gasịrị na Mee 24,

1999, mgbe onye ọka iwu nke International Crimes Tribunal maka ndị mbụ

Yugoslavia (ICTY), Louise Arbour, mara ọkwa ebubo nke onye isi ala Yugoslavia

Milosevic na ndị otu anọ, maka ọrụ ha na mgbuchapụ Racak nke January

1999 na nchụpụ nke ọtụtụ puku ndị Albania Kosovo na igbu ihe dị ka 350

n'ime ha na-esote mmalite nke bọmbụ NATO na March 24, 1999. The

A na-ejikọta ọnụ na ebubo ebubo ngwa ngwa, Arbor na-ekwu na

nyocha ka na-aga n'ihu, na-ekwupụta ekele ya nye NATO

ikike maka inye aka ha na-enye ozi gbasara mpụ agha ndị Serbia. Nke

Edebere akwụkwọ mkpesa nke ọma iji mebie nkatọ na-eto eto nke NATO

ogbunigwe, nke nọ na-ebuwanye ibu agha ndị nkịtị nke

Yugoslavia iji mee ka mba ahụ nyefee onwe ya ngwa ngwa. Dị ka amụma NATO a dị

n'ụzọ doro anya na-emebi ụkpụrụ Nuremberg na-egbochi ebumnuche ndị a na-atụghị anya ya

"Mkpa agha," omume Arbour-ICTY nyere ihe ngosi dị ịtụnanya nke a

Ụlọ ikpe mpụ agha na-arụ ọrụ n'ezie maka mpụ agha.

The

Ndị agha NATO ahaziwo nkwụsị ọkụ na Kosovo na Yugoslavia na October 1998,

ma NATO ọ bụghị nanị na-ebelata ọrụ nke KLA na-esote

N'oge, a maara ugbu a na United States na-arụsi ọrụ ike ọzụzụ na

na-akwado KLA na n'ụzọ dị irè na-edepụta mkpasu iwe KLA nke ga-akpalite

Ndị Serbia wakpo KLA na ndị na-akwado ya (Peter Beaumont et al., "CIA's Bastard

Ndị agha na-agba ọsọ na Balkan' Back Extremists, "Onye na-ahụ maka [London], Maachị 11, 2001).

Ụlọ ọrụ mba ofesi German kọwara omume Serb na Kosovo tupu NATO

ogbunigwe dị ka ọ bụghị ikpe nke "mkpochapụ agbụrụ" kama ọ bụ amụma obi ọjọọ ezubere iche

KLA na ntọala nkwado ya. Ọnụ ọgụgụ ndị e gburu n'akụkụ niile n'afọ gara aga

ogbunigwe nke NATO nọ n'usoro nke 2,000, ọ ga-adịkwa ole na ole ma ọ bụrụ na

Ndị ikike NATO etinyela oke ikike nke ndị na-ekiri mba ụwa

ma ọ kwadobeghị omume mkpasu iwe ndị KLA. Nke tupu ogbunigwe

ihe omume a kpọtụrụ aha na ebubo ahụ, ogbugbu Racak, akpọọla n'ime

ajụjụ siri ike; na ugbu a nke kacha kwesị ntụkwasị obi n'etiti nkwupụta asọmpi bụ

na "mgbuchapụ" bụ mmemme nke KLA haziri na-eso ọgụ ọkụ, na

nabatara ngwa ngwa dị ka ezigbo site n'aka William Walker, onye isi US nke OSCE, na

ndị òtù NATO ya. (Ruo taa, OSCE jụrụ ịhapụ onye nyocha ahụ

akụkọ banyere Racak nke ọ mere ngwa ngwa ịhazi na Jenụwarị 1999). Ihe omume ndị ọzọ

edepụtara na ebubo ahụ gbasoro ogbunigwe NATO ma bụrụ ihe si na ya pụta

agha, ya mere mkpebi NATO ịmalite agha.

ọ bụ

nakwa na ọnụ ọgụgụ ndị e gburu na ndị chụpụrụ na Kosovo tupu March 24, 1999

anọghị n'otu egwuregwu na ọnụọgụ ndị e merụrụ na Turkey

agha mgbochi megide ndị Kurd na 1990 (ihe karịrị 30,000 gburu,

ọtụtụ nde gbara ọsọ ndụ) ma ọ bụ East Timorese nke Indonesia merụrụ ahụ

1999 (ikekwe ihe karịrị 6,000 gburu, ọtụtụ narị puku mere ndị gbara ọsọ ndụ). Ma

Turkey na Indonesia abụrụla ndị mmekọ na ndị ahịa US, yabụ na ọ bụghị naanị mba

Ụlọ ikpe a na-akpọ maka ma ọ bụ tinye ebe, Turkey ọbụna chịkọtara dị ka onye so na ya

na agha megide "mkpochapụ agbụrụ" na Kosovo, ma Turkey na Indonesia

anọgidewo na-enweta enyemaka akụ na ụba na agha site n'aka Great Power(s).

Ariel Sharon, onye n'okpuru ikike ya gburu ihe karịrị otu narị ndị nkịtị na

El-Bureig na Qibya na 1953, e gburu ọtụtụ puku na mbuso agha nke

Lebanon na 1982, yana n'etiti 700 na 3,000-karịsịa ụmụ nwanyị na

ụmụaka-gburu na Sabra-Shatila n'afọ ahụ, bụ onye isi ala Israel

taa, a na-ewere dị ka onye ọchịchị a na-asọpụrụ. (Ndị nkịtị gburu na Qibya, El-Bureig

na Sabra-Shatila naanị, ka a na-eme atụmatụ na nchekwa ihe karịrị okpukpu iri

ogbugbu nke onye na-eyi ọha egwu a na-atụ egwu bụ Carlos the Jackal, nọ n'ụlọ ugbu a

Ụlọ mkpọrọ French).

It

na-aga n'ekwughị na Chineke nna mpụ agha na nkwado nke

Apụrụ ndị na-egbu mgbukpọ na ntaramahụhụ, yana n'ịkwado "eziokwu" zuru ụwa ọnụ.

a na-adịkarịghị ekwu ha. O nwere ike bụrụ onye kpatara ọnwụ Iraq otu nde

site na "nkwubi okwu nke mbibi dị ukwuu," ma ọ gaghị enye nsogbu site na egwu ọ bụla

ma ọ bụ ọbụna ebubo a na-anụ site n'aka ndị na-elekọta mmadụ ọhụrụ nke ụwa

akọnuche dị ka Vaclav Havel, Bernard Kouchner, Susan Sontag, David Rieff, ma ọ bụ

Michael Ignatieff. N'okwu Yugoslavia, ọ nweghị nchebe pụọ na ebubo ọ bụla maka ya

na-atụ bọmbụ ọtụtụ narị ndị nkịtị, ma ọ bụ maka ọdịda ya igbochi oke

Ezi mkpochapụ agbụrụ na Kosovo n'okpuru ikike NATO mgbe June 10, 1999 gasịrị, site na ya

de facto akara nke ICTY agenda. Ọ bụghị naanị na mmekorita ya na ndị

Ndị agha Croatia na-egbu ọtụtụ narị Serbs Krajina na ịchụpụ 200,000

N'ime ha gafere ikpe ikpe, ọjụjụ ọ jụrụ ịnye ozi na Croatian

Omume ndị agha gbochiri ikpe ICTY ọ bụla maka ndị ogbu mmadụ ndị US na-akwado

(Raymond Bonner, "Ogwe mpụ agha na-achọpụta ndị agha Croat 'kpochara' ndị Serbia," NYT,

Maachị 21, 1999). Ụlọ ikpe ahụ wetara ebubo abụọ maka omume rụrụ arụ

na Krajina, ma ha abụọ, Radoslav Brdjanin na Momir Talic, bụ ndị Serbia.

E gosipụtara ya na 1991.

In

ikpe Indonesia na East Timor, enwebeghị nrụgide sitere n'aka Onye Ukwu

Ike (s) ma ọ bụ "obodo mba ụwa" iji guzobe ụlọ ikpe iji weta General

Wiranto ga-ede akwụkwọ maka mpụ ya na East Timor na 1998 na 1999 bụ nke karịrị

dị njọ karịa ndị ahụ edepụtara na ebubo nke May 24, 1999 nke Milosevic, ma ọ bụ

imegide onye ogbugbu mmadụ atọ General Suharto. A ga-ahapụ nke a

Ndị ọchịchị Indonesia, nke nwere akụkụ na ntinye aka nke mpụga nwere ike

"na-emebi" Indonesia! Nna Chineke na ndị enyi ya kwesịrị ntụkwasị obi maara na nke a bụ

dị ka inye ndị omempụ agha Indonesian ntaramahụhụ, mana ndị a bụ

Ndị omempụ agha na enweghị ntaramahụhụ bụ nzube anyị. N'ụzọ dị iche, Milosevic ga-abụ

wetara akwụkwọ na ụgwọ niile, na enweghị nchegbu na blackmailing na

Ọchịchị Yugoslavia inyefe ya n'aka ICTY nwere ike imebi ya

Yugoslavia. Ebe ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ibibi obodo ahụ, gịnị kpatara na a ga-enwe nchegbu ọ bụla

n'elu ndọrọ ndọrọ ọchịchị destabilization?

The

Nnukwu ike (s) iji ego na usoro iji ike eme ihe iji megharịa ihe omume nke

Obere steeti adịchaghị ọhụrụ. United States tinyere aka na Nicaragua

ntuli aka nke 1984 na 1990 site na enyemaka ego na teknụzụ n'akụkụ ya

kwadoro, na na 1990 o jikwa iyi egwu ojii, na-adọ aka na ntị na naanị a

Mmeri Sandinista ga-akwụsị mmachi na agha proxy site na nkwekọrịta ahụ.

N'otu aka ahụ, United States tinyere aka na enyemaka ego na Yugoslavia

ntuli aka nke chụrụ Milosevic, na n'ime usoro jọgburu onwe ya ya na ndị otu ya

emeela enyemaka akụ na ụba na-adabere na ịtụgharị Milosevic na Hague

Ụlọ ikpe. Ọnụ ego ndị Yugoslavia ga-enweta ga-adị ntakịrị n'ihe metụtara

mebie ogbunigwe NATO na mmachi kpatara mba ahụ, omume ahụ mebiri

usoro iwu Yugoslavia na usoro ziri ezi ("enweghị ike iwere ya dịka iwu ma ọ bụ

"dị ka Onye isi ala Kostunica n'onwe ya kwuru na June 24 [o boro ebubo

kwadoro ikpe ikpe n'ime Yugoslavia, mana a kagburu ya]), na ọ na-anọchi anya a

na-eweda n'ala na enweghị ikike nnabata nke mba ikpe, ma ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị

kwadoro site na NATO kpebisiri ike ime ihe dị ukwuu (s) ụtọ na iwu ọ bụla na

ọnụ ahịa omume.

na

Ụzọ iwu na-akwadoghị nke e ji weta Milosevic na Hague dabara nke ọma nke ọhụrụ

usoro ikpe ziri ezi zuru ụwa ọnụ, na Sharon na-emeso ya dị ka onye ndu a na-akwanyere ùgwù na

Suharto ahapụla ikpe maka mpụ agha, yana naanị ebumnuche nke nna nna

n'okpuru New World Order "iwu." Enwere obere arụmụka n'aka ekpe maka

ma anyị na-eme ebe a na "okpukpu abụọ" ma ọ bụ otu ọkọlọtọ.

N'ezie, ọ bụ ma: ọ bụ ụkpụrụ abụọ n'echiche na

A na-etinye ụkpụrụ n'usoro ihe omume n'ụzọ dị iche iche nye ndị enyi na

ndị iro, ndị iro na-agbaso ụkpụrụ nke Nna Chineke n'onwe ya nakwa

ndị ya na ha na-emekọ ihe apụghị izute ma ọ dịghị mgbe ha ga-ezute. Ọ bụ otu ọkọlọtọ na

na Nna-ukwu na-agbanwe agbanwe n'imeso ndị enyi ya ihe n'otu ụzọ;

na-enye ha ihe mgbochi maka mpụ-mgbe ha na-emeso ebumnuche na-adịghị akwụsị akwụsị

iro.

E wezụga nhọrọ nke ebumnuche, ekwesịrị ịmara na ICTY bụ a

Ụlọ ikpe kangaroo nke na-emeghị nke ọma n'ụzọ ikpe karịa Stalinist

ụlọ ikpe nke 1930s. Egosiputa ndoro-ndoro ochichi ya nke oma na

mkpesa ngwa ngwa nke Milosevic iji gboo mkpa mmekọrịta ọha na eze dị mkpa nke NATO

na May 1999, yana n'okpuru mkpuchi mkpuchi nke ọtụtụ agha NATO

mpụ. Mana enweela ọtụtụ ihe ngosi zuru oke na ya

Ọrụ iwu kwa ụbọchị, ICTY emebiela ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Western Western ọ bụla nabatara

ọkọlọtọ nke ezi omume ikpe-n'ime ihe ndị ọzọ, na-anabata n'ọnụ

akaebe na akaebe nke ndị akaebe na-amaghị aha; na-ekwe ka ihe egwu abụọ;

inye ndị juri; na ịjụ echiche nke ịdị ọcha ruo mgbe a mara onye ikpe mara

(maka nchịkọta na nkọwapụta, Christopher Black na Edward Herman, "Onye na-enweghị atụ

Mpụ agha: Louise Arbor na Ụlọikpe Mpụ Mba Nile, "Z, Feb.

2000; Mirjana Skoco na William Woodger, "Mpụ agha," na Hammond na Herman,

Ike ewedara ala: Mgbasa ozi na Nsogbu Kosovo).

ụfọdụ

ekwuwo na dị ka Milosevic bụ ajọ mmadụ anyị ekwesịghị inwe nsogbu nke ya

a na-ebute ya na Hague ma nwalee. Ọ bụrụ na anyị enweghị ike nweta ndị ọjọọ niile, gịnị kpatara ya

anyị ekwesịghị inwe afọ ojuju na ụfọdụ? Nke a bụ arụmụka hiere ụzọ. Maka

Otu ihe, ikpe ziri ezi na-ezighị ezi abụghị ikpe ziri ezi ma ọlị. Ewezuga ime ikpe ziri ezi

n'ihi na onye ọjọọ bụ nnọọ eleghi anya, a eleghi anya usoro bụ ogbo nke

mkpochapụ nke ndị ọjọọ NATO na ndị ọzọ nọ na Yugoslavia nke ha kwadoro

(dịka ọmụmaatụ, ndị njikwa Croatian nke ogbugbu na nchụpụ Krajina). Clinton,

Albright, Blair, Schroder na ụlọ ọrụ na-ebu ibu dị arọ maka ihe ndị a

nkewa nke Yugoslavia, ime nke a bụ ụzọ na-agba ume agbụrụ

na-asachapụ kama ịchọ ụdịdị nke esemokwu, na na Kosovo

ịmalite ịlụ agha kama ịrụ ọrụ nkwekọrịta nkwekọrịta. Nke a bụ agha

nke ime ihe ike na ịbọ ọbọ site n'aka ndị na-emegbu ndị eze ukwu nke mechiri ha

mmetuta aka na Yugoslavia n'ime 1990s, na mba

njedebe ma ọ bụ nsonaazụ. (Lee David Chandler na Diana Johnstone na Degraded

Ike; Robert Hayden, Blueprints maka Ụlọ Kewara.)

dị ka a

Ụlọ ikpe a na-ekwu na ọ kwụụrụ onwe ya akwadola onye ọjọọ ha ezubere iche, ndị

ebubo na ikpe nke Milosevic gosipụtara echiche ụgha nke NATO-mgbaghara nke

Akụkọ ihe mere eme nke Balkan dị ka ngwaahịa nke mmụọ ọjọọ na-achịkwaghị achịkwa, ọ na-enye aka ịkọwa

Clinton, Blair na ụlọ ọrụ dị ka ndị dike mmadụ, na-achịkwa mmadụ

eze ukwu. Ọ na-ewepụkwa uche na nkwado Nna-ukwu na-enye otu aka ahụ

ma ọ bụ karịa ogbugbu ndị mmekọ ọnụ na Indonesia, Turkey, Colombia na Middle

East, na ọrụ mpụ nke ya na Iraq, nke niile bụ ụlọ ikpe n'efu. N'ime

nkenke, ọ na-enye ntọala omume ma na-esetịpụ ọnọdụ maka inwekwu alaeze ukwu

ntinye aka n'okpuru mkpuchi nke ichekwa ikike mmadụ. (Lee David Chandler,

Ihe ndị ruuru mmadụ na ntinye aka nke mba ụwa: Mwakpo ụkpụrụ omume na ọchịchị onye kwuo uche ya,

na-abịa site na Verso; Noam Chomsky, The New Military Humanism: nkuzi sitere na

Kosovo.)_