Siplemantè, siplemantè, li tout sou li ... men sèlman nan ZNet. Men kèk nan dènye istwa ki pa rapòte oswa ki pa rapòte ki gen rapò ak Kanada ak Ayiti.
Èske w te li nan jounal lokal ou a ke nan mitan mwa me, 250 moun te brave yon dimanch maten lapli nan anba lavil Monreyal pou konfwonte kolonyalis Kanadyen? Manifestasyon an, nan konklizyon yon konferans pou Tè, Dekolonizasyon ak Otodetèminasyon ak nan konjonksyon avèk komemorasyon jounen drapo kominote ayisyen an, te rele pou montre lyen ki genyen ant anvayi kontinyèl sou tè aborijèn (nan Kanehsatake ak Grassy Narrows pa egzanp) ak enperyalis Kanadyen an Ayiti. Èske w te wè sou televizyon w yo manifestan ki t ap chante: ‘Dwa natif natal, anba atak. Kisa nou fè? Kanpe konbat' ak 'Kanada soti nan Ayiti' pandan y ap danse nan bat Karayib la?
Yon lòt slogan se te 'Liberasyon prizonye politik yo ann Ayiti' ki te gen yon gwo enpòtans politik lè Premye Minis Ayiti a, Yvon Neptune, te kouche sou kabann lanmò li apre yon grèv grangou ki dire yon mwa.
Men, nan kou, si ou sèlman li medya prensipal yo ou ta pa konnen ke Kanada se dirèkteman enplike nan prizon Neptune a (sèlman youn nan plizyè santèn prizonye politik k ap lani nan prizon ayisyen). Òganizasyon gouvènman nou an ki sipoze 'ede' peyi pòv yo, Ajans Devlopman Entènasyonal Kanadyen an (CIDA), te bay $100,000 pou envestige ak pouswiv yon 'masak' kote Neptune se swadizan 'otè entelektyèl la.' Pwoblèm lan se, obsèvatè endepandan yo di. , pa te gen okenn masak. Dapre Ronald St Jean, yon otè yon liv ki detaye fabwikasyon 'masak la' La Scerie, si Neptune mouri san li se sou men Kanada.
Natirèlman, manifestasyon 15 me a te jis youn nan yon seri mobilizasyon Monreyal, sitou medya prensipal yo inyore, kont wòl destriktif Kanada an Ayiti. Semèn pase a, yon manifestasyon 100 moun te òganize prese prese konfwonte Minis Afè Etranjè Pierre Pettigrew nan biwo li pandan twa semèn anvan 150 moun te eksprime mekontantman yo kont konseye espesyal Kanadyen an Ayiti, biwo Denis Coderre nan Nò Monreyal.
Ou pa ta konnen li lè w li Globe and Mail oswa menm koute CBC, men anpil moun sou bò gòch la ap kòmanse pale sou sitiyasyon an ann Ayiti tankou menm jan ak Irak ak Palestine - tout okipasyon brital ki te mennen nan dè milye de lanmò. Pou komemore jounen drapo 18 me Ayiti a, gwoup anti-okipasyon yo te òganize evènman soti nan lage banyè yo rive nan pikèt enfòmasyon ak mach nan Vancouver, Ottawa, Halifax ak atravè mond lan. Aksyon yo te an solidarite ak plizyè dizèn milye moun ki te pran lari Pòtoprens ak plizyè vil andeyò kapital peyi Dayiti.
Sitiyasyon ann Ayiti vin deteryore nan pwen ke anpil gwoup ki fè koudeta, pi resan asosyasyon etidyan ki te mande demisyon Prezidan Jean-Bertrand Aristide, ap mande kounye a pou yo retire Premye Minis Gerard Latortue. Li evidan, menm pou obsèvatè aksidantèl la, eleman ki pi destriktif nan sosyete ayisyen an ap reyafime pouvwa yo dèyè zam twoup Nasyonzini yo. Vrè pwogrè sosyal yo nan peryòd demokratik 1994-2004 la ap jete sou kote. Pwogrè nan direksyon pou yon sistèm jistis ki fonksyone ap ranvèse epi represyon politik leta patwone ap re-enstitisyon atravè Polis Nasyonal Dayiti.
Epi, o an pasaj, Kanada se youn nan gwo jwè ki enpoze dezòd sa a sou pèp ayisyen an. Tout nan non 'èd', nan ede yon 'eta echwe' ak 'peacekeeping.'
Ki jan move li ye?
Nan kòmansman mwa me a, moun ki te komèt krim 'masak Raboteau' avril 1994 la, pandan plizyè douzèn aktivis pro-demokrasi yo te asasinen, te ranvèse kondanasyon yo. Sa a te rekonpans ansyen lidè eskwadwon lanmò yo pou wòl lidèchip yo nan rebelyon ame ki te ede dechouke Aristide sa gen 15 mwa.
Nan dat 27 avril, Polis Nasyonal Dayiti (PNH) te tire sou plizyè milye manifestan pasifik anti-kodeta e, dapre Amnisti Entènasyonal, nèf manifestan te mouri. Videyo ki vin apre afiche sou haitiaction.net montre lapolis ap plante yon zam san konte yon manifestan ki mouri. PNH la tire sou manifestan omwen kat fwa nan Pòtoprens nan mwa ki sot pase yo; chak fwa yo reklame manifestan yo te ame oswa vyolan.
Depi mitan mwa avril, Cité Soleil, pi gwo ak pi pòv bidonvil nan peyi a, se yon prizon vityèl ak pòs Nasyonzini ki kontwole mouvman antre ak soti. Yon dènye operasyon militè Nasyonzini an nan Cité te fè 20 moun mouri nan yon wikenn, dapre ofisyèl Nasyonzini yo. Reprezantan kominotè nan Cité a reklame chif aktyèl la te 100, sitou san zam, rezidan. Sitiyasyon Sit Solèy tèlman dezespere ke nan yon etonan aksyon solidarite 20 Avril la, plizyè milye manifestan te mache soti nan katye Bel Air ki prèske pòv pou pote sak diri bay moun ki abite Site.
Malnitrisyon an ap ogmante nan tout Ayiti e sitou nan Cité Solèy. Ensekirite jeneral vin pi grav tou ak yon gwo ogmantasyon nan kidnapin ak vyòl - anpil vyòl se zak represyon politik ki dirije kont aktivis Lavalas (ansyen gouvènman eli a) oswa pitit fi yo.
Kidonk poukisa vyolans ak mizè sa a ann Ayiti pa rapòte nan medya Kanadyen yo? Èske li ta ka ke gadyen yo nan medya nou yo pa santi yo alèz di nou sou sa a patikilye 'Made in Canada' pwodwi?
Verite a alèz se ke gouvènman liberal la te yon jwè enpòtan nan kanpay pou destabilize ak ranvèse gouvènman eli Ayiti a. Gouvènman nou an te patisipe nan anbago prè/èd la, te detounen lajan nan men gouvènman eli a pou bay 'sosyete sivil' ki te favorize koudeta a, te fè yon reyinyon enpòtan ak Lafrans ak Lèzetazini pou planifye ranvèsman Aristid la e li te voye twoup pou 'sekirize' ayewopò a. ke Aristide te fòse soti nan peyi li.
Sipò Kanadyen pou gouvènman pwovizwa brital la te menm plis vaste. Li gen ladann voye twoup (kounye a lapolis), gwo kantite lajan kach, anplwaye de ofisyèl wo nivo nan gouvènman defakto a ak sipò politik enpòtan anpil, sitou premye vwayaj yon Premye Minis Kanadyen ann Ayiti.
Epi men Kanada ann Ayiti vin pi sal chak jou ki pase. Chak fwa yon wo nivo ofisyèl Kanadyen deklare sipò san ekivok yo pou gouvènman defakto a oswa pòtpawòl Lapolis Sivil Nasyonzini ak B.C. natif natal, Dan Moskaluk, jistifye polis ayisyen tire sou manifestan yo, koneksyon Kanadyen an ak jaden touye Ayiti a vin pi klè.
Premye etap la nan sispann sa a se enfòmasyon. Se poutèt sa li enpòtan anpil pou fè istwa a soti. Se medya altènatif yo fè travay ke medya endikap yo pa pral.
Yves Engler se otè (avèk Anthony Fenton) yon liv ki pral parèt (Out), Canada in Haiti: Waging war against the poor majority pibliye pa RED/Fernwood.
Pou rantre nan listserv Canada Haiti Action Network, voye yon imèl bay Kevin nan [imèl pwoteje]
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don