Qaib ntxhw lub keeb kwm kev xaiv tsa rau hnub Sunday yuav hloov lub teb chaws los ntawm ib pawg neeg sawv cev mus rau tus thawj tswj hwm. Ntau tus neeg soj ntsuam tau hnov โโโโtxog kev tuag rau kev tswj hwm Turkish vim li ntawd, tab sis kev txav mus rau kev tswj hwm hauv thiab ntawm nws tus kheej tsis yog qhov teeb meem.
Interestingly, Erdogan yeej nrog ib tug zoo xws li cov pej xeem profile rau ntawm 2016 US tus thawj tswj hwm xaiv tsa. Erdogan qhov kev hloov pauv kev cai lij choj feem ntau yeej los ntawm cov neeg pov npav nyob deb nroog thiab lub xeev tab sis raug tsis lees paub los ntawm cov nroog loj. Qaib ntxhw qhov sib npaug ntawm Red States tsav qhov kev hloov.
Qaib ntxhw yog nyob rau hauv lub ntsiab lus tsiv los ntawm ib tug British parliamentary system mus rau ib tug Fabkis tus thawj tswj hwm.
Nyob rau hauv lub parliamentary system, tsis muaj zog sib cais ntawm lub hwj chim, txij li thaum tus thawj tswj hwm sawv cev rau cov thawj coj tab sis nws raug xaiv los ntawm thiab ua hauj lwm nyob rau hauv lub tsim cai lij choj.
Hauv kev tswj hwm tus thawj tswj hwm, kev sib cais ntawm lub hwj chim thiab parliament tsis yog li ntawd rau cov thawj coj.
Txawm hais tias qee tus kws tshawb fawb txog nom tswv tau sib cav tias cov txheej txheem kev tswj hwm muaj kev ruaj ntseg dua li cov thawj tswj hwm, lwm tus tau yws tias nws qhov kev nthuav dav yog skewed (feem ntau cov thawj tswj hwm nyob hauv Latin America, xws li).
Lub 18-point referendum txawm muaj ob peb thaj chaw uas nws muaj kev ywj pheej ntau dua. Lub hnub nyoog ntawm cov neeg sib tw tuaj yeem ua haujlwm hauv parliament tau qis dua los ntawm 25 txog 18!
Qhov teeb meem tiag tiag nrog kev tswj hwm Turkish tsis yog hais tias nws yog parliamentary lossis thawj tswj hwm. Nws yog tias nws tsis ua haujlwm zoo heev thiab tus thawj coj tab tom tuav lub zog ntxiv-tsim cai.
Lub Xya hli ntuj 15, 2016, ua tsis tau tejyam coup, muab Erdogan lub pretext tshaj tawm lub xeev xwm txheej ceev ncua kev ywj pheej pej xeem. (Lub teb chaws muaj xwm txheej ceev ib txwm ua rau kuv tsis ncaj ncees lawm. Lub tebchaws yeej tsis xav tau nws txoj cai ntau dua li thaum muaj xwm txheej ceev). Nws tau los ntawm tsab cai lij choj tsuas yog rho tawm ntau dua 100,000 tus neeg los ntawm tsoomfwv txoj haujlwm, tau rho tawm ntau tus xibfwb hauv tsev kawm ntawv, tau rhuav tshem tag nrho cov tebchaws. Feem ntau tsis tau muaj txoj kev txiav txim plaub ntug.
Muaj thaj tsam tsis tau muaj kev ywj pheej tiag tiag ntawm xov xwm hauv Turkey. Qhov kev tu siab ntawm lub xeev no tau tshwm sim nrog Gezi Park kev tawm tsam hauv 2013, thaum nws pom tseeb tias cov xovxwm ntshai los npog lawv lossis muab cov ntsiab lus ntawm kev tawm tsam txawv ntawm tsoomfwv.
Txij li thaum kev ua tsis tiav, txhua yam tau tshwm sim ntau heev, nrog ntau tus neeg sau xov xwm raug kaw lossis raug ntiab tawm hauv lub tebchaws. Tab sis cov kauj ruam no tau ua nyob rau hauv ib tug parliamentary system, tom qab tag nrho.
Tom qab ntawd muaj ib tug tyranny ntawm feem coob. Tayyip Erdogan tsis ntseeg txog cov cai haiv neeg tsawg thiab Turkey tsis muaj kev cuam tshuam txog Connecticut. Erdogan's center-right, kev ntseeg kev ncaj ncees thiab kev loj hlob Party (AKP) zoo nkaus li muaj kev txhawb nqa kev ntseeg siab ntawm feem coob ntawm cov pejxeem. Tab sis nws feem ntau kuj tau txais kev txhawb nqa los ntawm pawg neeg txoj cai ywj pheej, MHP. Nruab nrab ntawm ob ntawm lawv nws feem ntau muaj txog 2/3s ntawm parliament tom qab nws.
Ntev npaum li qhov kev teeb tsa ntawd tseem nyob ruaj khov (thiab nws tau muaj tseeb txij li xyoo 2002), Erdogan thiab lwm tus thawj coj AKP tsis muaj kev txheeb xyuas, txawm tias nyob rau hauv ib lub koom txoos.
Qhov tseeb, nyob rau hauv qhov kev xaiv tsa no Erdogan qhov kev sib koom ua ke raug tsoo me ntsis, yog li nws tsis tuaj yeem tau txais 2/3s tab sis tsuas yog feem ntau yooj yim xwb. Cov nroog loj dua tag nrho cov defected (Ankara, Istanbul, Izmir), txawm hais tias Ankara thiab Istanbul yav dhau los tau muaj zog ntawm AKP. Yog li ntawd, Erdogan yeej nws qhov kev xaiv tsa yuav luag tag nrho raws li kev pov npav nyob deb nroog Sunni Turkish. Nyob deb nroog Kurds nyob rau sab qab teb sab hnub poob (ntau tus neeg uas tau nyob hauv nws cov neeg sawv cev feem ntau) kuj tau tawm tsam.
Yog li Qaib Cov Txwv tau hloov pauv los ntawm lub xeev Turkish Sunnis, dhau qhov kev tawm tsam ntawm cov neeg hauv nroog thiab cov neeg nyob deb nroog Kurds thiab Alevis.
Muaj, tau kawg, muaj kev cuam tshuam los ntawm kev ywj pheej ntawm qee qhov kev hloov pauv no. Raws li cov txheej txheem qub, tus thawj tswj hwm yog lub cim thiab tsis tuaj yeem ua tus thawj coj ntawm pawg nom tswv, yog li ntawd Erdogan ntsib qhov muaj peev xwm poob kev tswj hwm ntawm AKP. Tam sim no nws tuaj yeem ua tus thawj tswj hwm thiab tus thawj coj ntawm tog tib lub sijhawm (raws li Asmeskas tus thawj tswj hwm yog). Nyob rau hauv qhov tseeb, Erdogan tau txais lub peev xwm kev nom kev tswv ntev nyob rau hauv cov txheej txheem tshiab uas tsis tau lees paub rau nws nyob rau hauv lub qub. Txij li thaum Erdogan lub hom phiaj tiag tiag yog txav Turkey mus rau kev tswj hwm Lite, qee qhov hu ua "kev ywj pheej tsis muaj kev ywj pheej," nws qhov kev txhaj tshuaj tshiab ntawm lub zog tseem nyob rau kaum xyoo lossis ntau dua muab sijhawm rau nws kom siv sijhawm ntau. (Kuv hais qhov no raws li ib tug neeg uas tau sib cav txij li thaum ntxov 2000s tias AKP thiab Erdogan yuav tsum tau muab lub sijhawm los tsim kom muaj ntau haiv neeg. Koj tuaj yeem hais tias kuv ib txwm tsis yog. tsis tau tuaj txog qhov xaus no glibly).
Tam sim no nws tseem tuaj yeem tsim cov kev txiav txim plaub ntug ib leeg, uas ua rau muaj mob rau yav tom ntej. Nws yuav luag yuav ntim cov tsev hais plaub nrog, yog tias tsis yog cov kws tshaj lij, ces cov kws txiav txim plaub ntug uas ntseeg siab rau kev ntseeg.
Nyob rau hauv tas li ntawd, paub meej. Qaib ntxhw txoj kev sim luv luv nrog ntau txoj kev ywj pheej yog qhov tseeb dhau los. Tab sis tej zaum nws tau tuag ib ntus, thiab qee qhov ntawm lub ntees tuag tau hais lus zoo heev.
-
Lwm yam video:
ZNetwork tau txais nyiaj tsuas yog los ntawm kev ua siab zoo ntawm nws cov neeg nyeem.
Pab Nyiaj