Cov yam ntxwv tseem ceeb ntawm kev pabcuam ntawm East Timor nyob rau hauv ob lub lis piam dhau los tau ua rau tsis meej pem, sab hauv thiab sab nraud. Cov lus piav qhia yooj yim thiab meej ntawm lub xyoo nyuaj ua rau lub Cuaj Hlis 1999 ntawm Timorese zoo nrhiav kev txiav txim siab rau tus kheej thiab cov tub rog Indonesian tub rog ua phem tau raug hloov los ntawm kev tsis ntseeg thiab tsis meej pem ntawm Timorese thiab cov neeg saib xyuas sab nraud. Txawm tias cov neeg saib xyuas txawv teb chaws paub zoo tau lees paub lawv qhov tsis paub tseeb txog qhov tau tshwm sim tiag tiag thiab yog vim li cas - txawm tias muaj ntau yam tsis paub zoo ua haujlwm nyob rau hauv tsis muaj kev txwv, yog li ntxiv rau qhov tsis meej pem.
Cov xwm txheej kub ntxhov hauv East Timor hauv ob lub lis piam dhau los yuav tsum tsis yog qhov xav tsis thoob. Muaj lus ceeb toom me ntsis hauv xov xwm txawv teb chaws ua ntej tub rog tawm tsam ob lub hlis dhau los. Cov lus tawm tswv yim tseem ceeb tshaj plaws nyob sab nraud lub tebchaws rau hnub ntawd tau tsom mus rau tsuas yog ob qhov teeb meem - qhov tsis sib haum xeeb ntawm kev ncaj ncees thiab kev sib haum xeeb ntawm kev ua phem ntawm cov tub rog Indonesia thiab lawv cov tub rog Timorese ua rau muaj kev ywj pheej, thiab kev sib tham ntev thiab tsis zoo siab ntawm lub teb chaws tshiab ywj pheej thiab Australia. hla kev faib cov roj thiab cov nyiaj tau los ntawm Timor Hiav Txwv teb.
Txawm li cas los xij nyob rau ib nrab xyoo dhau los lossis ntau qhov teeb meem cuam tshuam tau pom los ntawm qhov feem ntau zoo nkauj tab sis tsis qhia txog kev ywj pheej tom qab Timor Leste. Ob tug tau ntxhov siab heev. Thawj yog 2006 Human Development Report rau Timor Leste los ntawm United Nations Development Program [1], qhia tau hais tias lub teb chaws txom nyem tshaj plaws nyob rau hauv ib cheeb tsam txom nyem tau dhau los ua neeg txom nyem thiab xav tau ntau dua, nrog yuav luag txhua qhov qhia txog kev noj qab haus huv thiab kev noj qab haus huv hauv zej zog poob qis. Tom qab ob thiab ib nrab xyoo caum ntawm kev depredations ntawm Indonesian tub rog colonialism, qhov no yog ib tug iab tshuaj. Qhov teeb meem thib ob, nrog rau qhov tsis zoo tshaj plaws, yog tsab ntawv ceeb toom thaum lub Plaub Hlis los ntawm Human Rights Watch uas ua tib zoo sau cov ntaub ntawv siv kev tsim txom thiab kev ua phem rau cov neeg raug ntes los ntawm East Timorese tub ceev xwm. [2]
Txawm hais tias tsis muaj kev paub ntxaws ntxiv, cov no tau txaus los teeb tsa lub ceeb toom tias qhov kev sib tw nyuaj rau kev txiav txim siab tus kheej tsis muaj ntau tshaj li qhov tsim nyog rau kev thaj yeeb nyab xeeb thiab tib neeg kev nyab xeeb hauv East Timor, thiab hais tias muaj ntau ntxiv rau kev piav qhia txog kev nyuaj siab ntawm. ntau txhiab tus neeg tshaj qhov kev tawm tsam txuas ntxiv ntawm cov tub rog Indonesian thiab kev khav theeb thiab pom luv luv ntawm tsoomfwv Australian hauv kev sib tham txog roj, qhov tseem ceeb raws li lawv tsis ntseeg.
Qhov no yog lub sijhawm thaum peb yuav tsum tau txais cov khoom lag luam, lees paub qhov tsis paub tseeb, thiab ua tib zoo tshawb nrhiav qhov kev hloov pauv ntawm qhov xwm txheej uas nyuaj npaum li nws txaus ntshai. Cov xov xwm muaj ntau qhov kev kuaj mob tam sim ntawd, qee qhov ntawm cov neeg raug liam ib txwm muaj ("cov xeev ua tsis tiav" thiab "Australian coup d'etat" yog ob txoj kab nrov uas peb tau hnov โโntau). Tab sis qhov no yog lub sijhawm tiag tiag rau kev txo hwj chim me ntsis ntawm cov pundits txawv teb chaws thiab cov kws tshaj lij.
Nov yog kaum nqe lus nug uas peb xav tau qee cov lus teb tseem ceeb thiab zoo dua qee qhov kev sib cav loj.
1. Dab tsi txwv tsis pub Alkatiri kev tswj hwm los ntawm kev hais daws cov tub rog tawm tsam thiab kev tawm tsam ntawm cov tub rog thiab tub ceev xwm? Vim li cas txoj cai tswjfwm kev sib cais ntawm cov tub rog thiab tub ceev xwm tau tso cai rau hauv paus?
Thawj cov cim qhia ntawm kev ntxeev siab yog ntau lub hlis dhau los. Cov neeg sab hauv yuav tsum tau paub txog kev ntxhov siab loj ntev ua ntej ntawd. Tsis muaj ib yam dab tsi txog kev tswj hwm ntawm cov tub rog hauv cov xeev me me uas tsis muaj zog yuav tsum tau tso cai kom ya raws. Tsuas yog cov lus piav qhia uas tau muab rau niaj hnub no yog hais txog tus kheej, ob qho tib si hauv Pawg Thawj Coj thiab hauv cov tub rog (FDTL) thiab tub ceev xwm (PNTL), lossis hauv cov ntsiab lus yooj yim dhau ntawm " haiv neeg" thiab cheeb tsam. Cov tub rog tau txais cov tub rog feem ntau yog ex-Falantil guerrilla fighters, los ntawm lub neej ntawd ntawm lawv txoj sia nyob, feem ntau los ntawm sab hnub tuaj ntawm lub tebchaws. Tub ceev xwm, tsis txaus ntseeg los ntawm sab hnub poob, tso cai nyob rau hauv cov tswv cuab qub ntawm tub ceev xwm Indonesian, thiab raws li qee qhov, ntau ntawm cov tub rog qub. Tab sis cov lus nug tseem ceeb tsis yog hais txog cov cai, tab sis yog vim li cas Pawg Thawj Coj tsis tuaj yeem ua tsis tau lossis tsis thim rov qab cov kev hloov pauv no. Txhawm rau teb qhov ntawd, peb xav tau ntau dua li cov duab kos ntawm "phem Alkatiri, zoo Gusmao". Rau qee qhov kev cai no tau nyob rau hauv qhov chaw los ntawm UNTAET ua ntej kev hloov pauv mus rau kev ywj pheej, tab sis cov lus nug tseem tseem yog vim li cas cov neeg txawj ntse thiab paub txog kev nom kev tswv xws li Mari Alkatiri thiab Jose Ramos Horta tsis tuaj yeem tuav hauv Ministers of Defense (Roque Rodrigues) thiab sab hauv (Rogerio Lobato), thiab FDTL tus thawj coj, Major-General Taur Matan Ruak. Rau qhov no peb xav tau ib tus account kom meej txog kev nom kev tswv ntawm kev tswj hwm, thiab tsis yog kev tsim txom yooj yim txog "cov xeev ua tsis tiav".
2. Dab tsi yog qhov tseem ceeb ntawm kev nom kev tswv hauv East Timor tom qab kev ywj pheej?
Qhov kev ntsuam xyuas me me tau pom muaj nyob rau ntawm kev nom kev tswv ntawm East Timor txij thaum Lub Yim Hli 2001 kev xaiv tsa nom tswv thiab kev xaiv tsa thawj tswj hwm tom ntej hauv lub Plaub Hlis 2002. Raws li kev xaiv tsa xyoo 2001, Fretilin tuav 55 tawm ntawm 88 lub rooj zaum hauv pawg nom tswv, thiab nws cov thawj coj. Mari Alkatiri yog tus thawj tswj hwm. Ntau yam tau ua los ntawm cov neeg tawm tswv yim txawv teb chaws ntawm Alkatiri qhov tsis muaj npe, tab sis txog thaum cov kev xaiv tsa tau teem rau tom qab xyoo no lossis xyoo tom ntej, qhov no tsis raug kuaj. Qhov tseeb dua, ntawm no hauv Australia peb tau pom me ntsis kev tsom xam ntawm lub xeev tiag tiag ntawm Fretilin, lub luag haujlwm ua los ntawm tog hauv Alkatiri txoj kev tswj hwm, thiab cov koob npe thiab txoj haujlwm ntawm cov neeg tawm tsam ntau dua, xws li Democratic tog.
Qhov tsawg dua li kev coj noj coj ua ntawm Fretilin Congress tsis ntev los no tsis pab cuam tshuam rau sab hauv lossis sab nraud, ua rau pawg neeg muaj kev cuam tshuam ntau dua los ntawm kev foob kev nyiam thiab kev sib koom ua ke thiab npog ntawm Pawg Thawj Kav Tebchaws tsis muaj txiaj ntsig.
Sib nrug los ntawm Helen Hill qhov kev ceev faj tsis ntev los no tab sis kev tshuaj xyuas luv luv ntawm cov yam ntxwv thiab kev ua tiav ntawm Alkatiri txoj cai txoj hauv kev [3], muaj yuav luag tsis muaj kev tshaj xov xwm Australian loj txog kev sib cav txog txoj cai hauv East Timor nyob rau xyoo tas los no, sib nrug los ntawm cov lus nug ntawm kev sib tham txog roj thiab roj, cov lus nug ntawm txoj cai hais lus, thiab kev sib haum xeeb thiab kev ncaj ncees rau cov neeg raug liam ntawm kev ua tsov ua rog.
Cov teeb meem tseem ceeb ntawm kev ua neej nyob, kev txom nyem, kev noj qab haus huv, kev faib cov txiaj ntsig ntawm cov nyiaj tau los ntawm cov roj thiab roj rau cov neeg hauv lub tebchaws, thiab cov txiaj ntsig tiag tiag ntawm tsoomfwv cov peev nyiaj thiab kev pab txawv teb chaws rau cov zej zog thiab cov vaj tse hauv lub tebchaws - tag nrho cov no yog cov teeb meem. ntawm kev sib cav tswv yim zoo hauv East Timor thiab qee qhov kev soj ntsuam ceev hauv Timorese thiab sab nraud txoj cai voj voog - tau raug tso tseg tsis tau tshaj tawm hauv xov xwm dav.
3. Puas yog lub ntsiab lus ntawm "kev sib cav sib ceg" thiab "cov neeg sab hnub tuaj vs.
Cov neeg soj ntsuam ntev ntev ntawm East Timorese haiv neeg thiab kev nom kev tswv yog ob leeg tsis ntseeg thiab xav tsis thoob txog qhov tsis txaus ntseeg ntawm qhov kev faib tawm no. Qhov no yog ib qho kev sib cais qub uas tau tshwm sim los poob ntau ntawm nws qhov kev cia siab thaum lub sij hawm tsov rog ntawm kev tawm tsam tawm tsam ib tus yeeb ncuab. Helen Hill tau sib cav tias cov qauv kev sib yuav qhia ntau qhov nyuaj, tsis muaj tseeb. [4] Ntxiv mus, raws li nws tau taw qhia, feem ntau cov koom haum nom tswv hauv qhov tseeb nthuav tawm qhov "kev faib tawm", nrog cov tswv cuab los ntawm ob cheeb tsam. Thiab txawm li cas los xij, kev siv dag zog ntawm "kev sib cais ntawm haiv neeg" yog qhov tsis tsim nyog nyob rau hauv ib lub teb chaws muaj ntau haiv neeg. Yog tias qhov no yog kev faib tawm, tiag tiag lossis tsim khoom, nws yog ib puag ncig ntawm cov txiaj ntsig hauv cheeb tsam thiab kev tsis txaus siab.
Txawm li cas los xij cov tub rog thiab tub ceev xwm pawg tau hais tawm lawv tus kheej hauv ib feem ntawm txoj kab txhaum no. Kev lees paub hauv tub ceev xwm ntawm cov neeg los ntawm sab hnub poob ntawm lub tebchaws uas muaj kev sib raug zoo nrog cov neeg nyob hauv Indonesian qhia tias nws tsis yog ib qho teeb meem ntawm thaj chaw lossis " haiv neeg". Qhov "sab hnub tuaj / sab hnub poob" tau dhau los ua qee qhov tsawg kawg yog qhov kev xav ntawm kev ua lag luam tsis tiav ntawm kev sib haum xeeb thiab kev sib cav txog kev ncaj ncees, thiab kev nom kev tswv ntawm kev txhawb nqa. Qhov no tsis yog txhua yam hais tias kev faib tawm yog mirage, tab sis peb yuav tsum tau saib ntau qhov nyuaj ntawm qhov kev faib hauv cheeb tsam tau hla lwm txoj kab ntawm kev tsis sib haum xeeb nrog tsis muaj dab tsi ua rau thaj tsam.
Qhov tseem ceeb tshaj, peb yuav luag tsis muaj cov ntaub ntawv qhia txog kev nom kev tswv ntawm kev siv thiab kev txhawb nqa ntawm qhov kev faib tawm no nyob rau hauv cov tub rog thiab tub ceev xwm lossis ntawm cov neeg tawm tsam zoo. "Cov neeg ua lag luam tsis sib haum xeeb" yog ib lo lus zoo rau cov neeg uas siv cov xwm txheej tsis meej pem zoo li no. Peb paub tias cov ntawv xov xwm hauv xov tooj ntawm tes - qee qhov raws li kev ntshai ncaj ncees, qee qhov npaj los tsim kev ntshai raws li cov ntaub ntawv tsis tseeb - tau siv los ua kom ntshai, tsis meej pem thiab ya davhlau. Peb kuj paub tias cov neeg tawm tsam thiab pab pawg ntawm cov tub ntxhais hluas tsom rau cov tib neeg tshwj xeeb - txhawm rau hlawv tsev, nyiag nyiag tsoomfwv cov chaw haujlwm thiab cov koomhaum, hem thiab qee kis rau kev tua neeg - tau koom tes los ntawm xov tooj ntawm tes. Cov neeg ua phem txhaum cai kuj tau siv xov tooj ntawm tes los tswj kev nyiag khoom. Lo lus nug tseem ceeb yog leej twg yog tus tswj hwm cov kev ua nom ua tswv tsis ruaj khov no? Puas yog ntau tshaj ib pab pawg neeg tseem ceeb siv cov tswv yim zoo li no? Leej twg koom tes nrog leej twg? Nws zoo nkaus li yog ib qho teeb meem nyuaj nrog ntau tshaj ib pawg tawm tsam nrog rau cov neeg ua haujlwm sib txawv koom nrog.
4. Australia paub dab tsi txog kev kub ntxhov ntawm East Timor lub sij hawm no?
Txawm hais tias Australian xov xwm tau tshaj tawm txog kev kub ntxhov ntawm cov tub ntxhais hluas thiab pawg tub ceev xwm thiab tub rog cov tub rog sib cais, muab faib raws 'sab hnub tuaj / sab hnub poob' kab, Australian tsoom fwv yeej paub tias daim duab xov xwm no tsis muaj lub hom phiaj thiab pom tias muaj kev kub ntxhov tshwm sim. tsis raug. Australian cov koom haum txawj ntse - tshwj xeeb tshaj yog peb lub koom haum sau ntawv xov xwm hluav taws xob, Lub Chaw Tiv Thaiv Cov Teeb Meem - muaj txoj hauv kev los ntes, txiav txim siab thiab txheeb xyuas txhua qhov kev sib tham hauv xov tooj ntawm tes thiab xov tooj cua hauv East Timor. Undoubtedly Australian Secret Intelligence Service yuav tau khaws qee yam ntawm nws cov peev xwm ua ntej hauv East Timor. Qhov no yog qhov tseeb uas DSD tau ua hauv xyoo 1999 thiab qhov uas tau muab InterFET qhov kev txiav txim siab zoo dua rau cov tub rog Indonesia thiab nws cov tub rog. Ib yam li xyoo 1999, tsoom hwv Australia yuav tau txais kev ceeb toom ua ntej tias cov pab pawg tau npaj qee yam kev cuam tshuam nom tswv. Hauv lawv lub rooj sib tham lub lim tiam no, Mr Downer tau tshwm sim rau Thawj Tswj Hwm Gusmao tias Australia muaj cov ntaub ntawv zoo li no txog kev npaj kev tawm tsam tam sim no. Cov lus nug tseem ceeb tom qab ntawd yog dab tsi uas tsoomfwv Australia tau paub los ntawm nws cov peev txheej txawj ntse hauv kev khiav mus txog qhov kev kub ntxhov, thiab leej twg tau qhia qhov kev paub no? Xyoo 1999 tsoomfwv Australia tau khaws nws cov lus ceeb toom tseem ceeb ntawm kev sib cav uas tau npaj los ntawm TNI kom los ntawm nws tus kheej cov pej xeem, los ntawm nws cov phooj ywg Asmeskas, thiab tau kawg, los ntawm cov neeg East Timor txog kev ua nws cov neeg raug tsim txom.
5. Puas muaj lwm yam hauv kev ua haujlwm - Australian lossis Indonesian?
Cov neeg nyob hauv Australia tab tom nrhiav pov thawj ntawm "Australian coup" yuav ntseeg tau los ntawm Australian cov neeg nyiam Greg Sheridan:
"Muaj tseeb yog tias Alkatiri tseem tseem yog Thawj Fwm Tsav Tebchaws ntawm East Timor, qhov no yog qhov kev txiav txim siab ntawm Australian impotence. Yog tias koj tsis tuaj yeem txhais lub zog ntawm 1300 cov tub rog, 50 tub ceev xwm, ntau pua tus neeg ua haujlwm txhawb nqa, cov thoob kev pab cuam thiab lub luag haujlwm tseem ceeb thoob ntiaj teb kev cawm neeg kom txaus los cuam tshuam los ntawm kev puas tsuaj Marxist Prime Minister, ces koj tsuas yog tsis txawj ntau yam txuj ci. ntawm kev cuam tshuam, tutelage, kev txhawb nqa thiab, thaum kawg, txhawb lub teb chaws nyiam. " [5]
Undoubtedly lub Australian tsoom fwv yuav nyiam ib tug neeg uas tsis yog lub economic nationalist Alkatiri coj East Timor. Cov lus nug tiag tiag yog seb qhov kev nyiam no puas yuav ua rau nws los txhawb kev tua neeg thiab kev ua phem ntawm kev tawg tam sim no, thiab qee qhov kev tsis sib haum xeeb ntev ntawm Timorese kev nom kev tswv uas yuav tshwm sim tam sim no. Ntawm qhov sib npaug, cov lus teb tsis yog. Alkatiri thiab Fretilin yuav tsum tau ntsib kev xaiv tsa hauv ib lub hlis hauv txhua qhov xwm txheej. Australian kev thab plaub thiab kev khavtheeb yog qhov kev txiav txim niaj hnub no, tab sis tsis yog, qhov no, kev tawm tsam.
Ntawm qhov tod tes, muab qhov kev tawm tsam ntawm Australian Prime Minister thiab Minister of Foreign Affairs, nws tsis yog qhov xav tsis thoob, raws li Loro Horta tau hais tias:
โNtau tus tswv cuab ntawm tsoomfwv Dili tau txhawj xeeb txog Australian indentations ntau dua li lawv hla Jakarta. Ntau tus ntseeg hais tias Australia thiab Asmeskas yog nyob rau qee qhov tom qab qhov kev kub ntxhov. " [6]
Thaum Horta suav tias qhov kev xav no txawv txawv, cov nplooj ntawv ua ntej ntawm Sheridan camp pub kev ntxhov siab, thiab yuav tshwm sim los cuam tshuam qee qhov kev xav ntawm tsoomfwv Australian - yog li tsawg kawg ua rau muaj kev nyuaj rau ADF thiab AFP cov neeg ua haujlwm hauv av.
Cov lus nug hnyav dua yuav tsum tau nug txog kev cuam tshuam Indonesian - lossis ntau dua, kev cuam tshuam los ntawm cov pab pawg tshwj xeeb hauv Indonesia. Thaum Mari Alkatiri tau tshaj tawm - tsis raug - raws li tau liam tias Indonesia tau nyob tom qab kev tawm tsam, Indonesian Tus Thawj Fwm Tsav Tebchaws Txawv Tebchaws tau tsis lees paub qhov kev cuam tshuam li no, thiab nws qhov kev tsis lees paub yuav tsum tau ua tiag tiag. Tab sis qhov ntawd tsis txhais hais tias noj nws ntawm lub ntsej muag tus nqi. Ntau yam tshwm sim hauv lub xeev Indonesian uas tsis nyob hauv kev tswj hwm ntawm tus thawj tswj hwm thiab nws cov kws pab tswv yim. Tshwj xeeb, cov xwm txheej tsis ntev los no hauv Papua tau pom tias tus thawj tswj hwm txoj cai tswj hwm tus kheej hauv Papua tab tom ua haujlwm tsis zoo los ntawm cov tub rog, lub koom haum tseem ceeb tshaj plaws thiab los ntawm Ministry of Interior. [7] Qhov ntawd tsis yog hais tias muaj pov thawj tias ib qho ntawm cov koom haum no - lossis cov koom haum pej xeem txuas nrog lawv - tau koom nrog East Timor, tab sis nws yeej txhais tau tias Tus Thawj Fwm Tsav Tebchaws Txawv Tebchaws tsis lees paub, muaj txiaj ntsig hauv lub hom phiaj txawm tias nws yuav yog. , tsis yog lo lus kawg ntawm qhov teeb meem. Ntxiv mus, txij li thaum Indonesian ntxeem tau ntawm East Timor nyob rau hauv 1975 pib nrog kev txawj ntse cov koom haum 'destabilization ntawm Timorese kev nom kev tswv, keeb kwm ua rau peb ua yuam kev nyob rau sab ntawm kev ceev faj, thiab nrog rau lub qhov muag rau kev sib txuas ntawm ib tug tshem tawm ntawm qhov tam sim ntawd ua.
Muaj peev xwm Indonesian kev koom tes nyob rau hauv tsawg kawg yog peb lub ntsiab lus ntawm kev kub ntxhov thiab kev kub ntxhov tam sim no yuav tsum tau tshuaj xyuas kom zoo. Thawj yog ob qhov kev tawm tsam ntawm qhov chaw khaws ntaub ntawv ntawm kev tshawb nrhiav thiab cov lus pov thawj txog kev ua txhaum cai ntawm 1975-1999 lub sijhawm, Indonesian thiab Timorese. UN Lub Chaw Haujlwm Ua Phem Txhaum Cai raug nyiag lawm, nrog rau cov ntaub ntawv hais txog cov tub rog Indonesian tub ceev xwm ua txhaum cai raug nyiag, thiab Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Ncaj Ncees thiab Kev Ncaj Ncees (CAVR) tau tawm tsam los ntawm kwv yees li 100 tus tub rog. Tsis muaj cov ntawv luam ntawm CAVR cov ntaub ntawv tuav sab nraum East Timor.
Qhov teeb meem thib ob uas xav tau kev soj ntsuam xyuas kom zoo rau ib qho kev sib txuas ntawm Indonesian - official lossis lwm yam - yog tus cwj pwm ntawm East Timorese tub ceev xwm. Raug liam los ntawm Human Rights Watch ntawm kev raug kaw tsis raug cai thiab raug tsim txom, kev txuas mus ntxiv ntawm tub ceev xwm laus uas tau pib ua haujlwm hauv tub ceev xwm Indonesia xav tau kev tshuaj xyuas kom zoo - tshwj xeeb tshaj yog nyob rau hauv cov ntsiab lus "sab hnub tuaj-sab hnub poob", thiab kev tso tseg ntawm lub tsev hais plaub rau kev ua txhaum cai yav dhau los. ntawm kev sib haum xeeb.
Qhov thib peb qhov teeb meem yog qhov tseem ceeb tshaj plaws thiab qhov nyuaj tshaj plaws los ntsuam xyuas: cov pab pawg twg nyob tom qab lub koom haum kev tawm tsam, nyiag, thiab tua ntawm ob lub lis piam dhau los. Qhov no yog Alkatiri cov lus nug tiag tiag. Puas muaj kev sib txuas ua tub rog tsis muaj kev vam meej? Puas muaj kev sib txuas ntawm kev hla ciam teb dhau qhov teeb meem ntawm kev sib raug zoo tsis muaj feem cuam tshuam? Puas muaj qhov kev xav ntawm East Timorese kev nom kev tswv tsis muaj kev cuam tshuam rau kev ua haujlwm tsis tu ncua ntawm Indonesian-raws li cov thawj coj tub rog yav dhau los nrog kev sib txuas lus Indonesian ntev ntev xws li Eurico Guterres? Qhov tseem ceeb tshaj plaws, lub hom phiaj yuav tsum yog nyob rau hauv lub koom haum ntawm kev chaos - txawm tias East Timorese formateurs ntawm kev nruj kev tsiv yog cov lus los yog ntau yam, thiab seb lawv ua tag nrho yam tsis muaj kev sib txuas sab nraud.
Cov no yog cov lus nug uas yuav tsum tau nug, thiab nws yog kev txaus siab ntawm cov neeg ywj pheej hauv East Timor, Indonesia, thiab Australia uas lawv yuav tsum nug thiab teb. Muab qhov kev coj cwj pwm yav dhau los thiab kev coj tus cwj pwm tsis tu ncua ntawm ob pab tub rog Indonesia thiab cov koom haum txawj ntse Indonesian, qhov no tsis yog lub sijhawm rau kev ua txhaum vim yog cov lus nug. Thiab muab kev khav theeb ntawm tsoomfwv Australian tus cwj pwm, qhov muag tsis pom kev maj mus rau qhov xwm txheej ntawm cheeb tsam mini-hegemon, thiab nws cov neeg tsis txaus siab txog qhov nws cov koom haum txawj ntse paub lub sijhawm dhau los, muaj txhua qhov laj thawj los tshuaj xyuas qhov kev xav thiab kev xav ntev ntev. tom qab Australian kev cuam tshuam.
6. Puas yog Kev Ua Haujlwm Astute muaj qhov tsim nyog - thiab tsim nyog - cov peev txheej rau txoj haujlwm?
Raws li xyoo 1999 Australian kev cuam tshuam kev ua tub rog yog qhov tsim nyog yuav tsum tau ceev, txawm li cas los xij qhov kev puas tsuaj tom qab los ntawm Howard txoj kev kov yeej thaum ntawd thiab nws cov suab nrov tam sim no. Tab sis muaj kev tsis ntseeg tiag tiag txog Australian lub peev xwm lub sijhawm no. Tsis tsuas yog qhov xwm txheej hauv av tsis meej pem ntau dua li qhov kev sib cav sib ceg ntawm xyoo 1999, tab sis raws li ntau tus neeg tawm tswv yim tau hais yog lawm, Australian cov tub rog thiab tub ceev xwm cov peev txheej tau nthuav dav ntau dua li qhov sib txawv ntawm ntau qhov kev tsis sib haum xeeb. Cov tub rog Australian tshwj xeeb uas tsim nyog rau cov kev cuam tshuam no yog qhov tseeb ib txwm muaj tsawg hauv cov lej - peb lub koom haum uas tsim los ntawm Kev Ua Haujlwm Tshwj Xeeb (SAS thiab ob pawg commando) thiab Pab Pawg Tub Rog Tub Rog Tub Rog, nrog rau 3rd battalion (parachute) Royal Australian. Regiment (RAR).
Kev Ua Haujlwm Astute yog cov neeg ua haujlwm los ntawm cov tub rog tub rog los ntawm Australia, New Zealand, Malaysia, thiab Portugal, thiab Asmeskas tau qiv kev pab cuam logistical. Ob Australia thiab Portugal tau xa cov tub ceev xwm, hauv Australian rooj plaub, 57 Australian Federal Tub Ceev Xwm. Cov tub rog Australian feem ntau yog los ntawm 3 RAR - qee qhov rov qab los ntawm Iraq (lwm tus tseem raug xa mus rau Solomons) - thiab tus lej tsawg dua los ntawm 4 RAR. [8] Tsis meej pem txog leej twg los tsom, tsim nyog cov cai ntawm kev koom tes, lub tswv yim thiab yooj yim tsis muaj tus lej inhibited lub zog ntawm lub zog rau ib lub sij hawm tom qab tsaws. Thaum muaj kev tswj hwm lub cev ntau dua, txawm tias tam sim no tsis muaj kev tiv thaiv tub ceev xwm tiv thaiv kev nyiag khoom thiab kev ua phem, raws li kev tawm tsam ntawm CAVR lub tsev tau pom.
CAVR looting qhia lwm sab rau qhov tsis muaj peev xwm ntawm kev cuam tshuam quab yuam. Thaum lub koom haum loj looting ntawm CAVR lub tsev pib - tsuas yog lub tsheb kauj vab raug coj mus rau qhov kawg - CAVR Timorese cov neeg ua haujlwm hu ua ADF, kom tau hais tias lawv tsis muaj neeg ua haujlwm txaus los cuam tshuam nrog cov neeg nyiag khoom thaum lub sijhawm ntawd. Dab tsi yog qhov kev ntxhov siab tshaj plaws ntawm qhov no tsis yog qhov tsis muaj peev txheej ntau vim qhov tsis paub txog kev nom kev tswv thiab kev cai lij choj tseem ceeb ntawm CAVR cov ntaub ntawv thiab qhov xav tau los tiv thaiv lawv yog qhov tseem ceeb. Qhov no zoo li lees paub ib qho kev tawm tswv yim tias ADF - lossis tsawg kawg yog qhov uas yuav tsum tau ua lub luag haujlwm ntawm cov tshuaj tiv thaiv sai - tau npaj raws li kev txawj ntse thiab kev npaj lus zoo ib yam li lawv tau nyob hauv 1999. Nws yog ib qho tseem ceeb kom nco ntsoov tias. qhov no yog lub zog thoob ntiaj teb, nrog rau tag nrho cov teeb meem tshwm sim ntawm qhov tsim no - suav nrog kev sib cav txog kev hais kom ua. [9] Tam sim no cov tub rog thiab tub ceev xwm thiab kev txawj ntse cov lus cog tseg hauv Iraq, Afghanistan, Solomon Islands thiab lwm qhov tau nthuav dav Australian lub peev xwm los pab txhawb kom muaj zog raws li qhov tsim nyog hauv East Timor. Ntxiv mus, qhov tsis meej pem txog Australian lub hom phiaj ntev ntev txhais tau hais tias sai li sai tau nws yuav muaj txiaj ntsig kom nthuav dav thoob ntiaj teb tus cwj pwm ntawm kev cuam tshuam thiab tub ceev xwm. Tso tseg ib qho kev sib cav hais txog qhov xav tau (lossis absurdity) ntawm Australian kev xav ntawm lub regional hegemony thiab kev koom tes txaus ntshai thiab ruam hauv Iraq kev puas tsuaj, qhov tseeb yog tias Australian peev xwm yog qhov tseeb me me, thiab muaj kev cuam tshuam rau ob qho tib si kev puas tsuaj thiab tsis txaus ntseeg.
Qhov no ua rau muaj lus nug txog qhov xav tau ntawm Australian cov tub rog nyob hauv East Timor rau lub sijhawm txuas ntxiv, lossis seb nws puas yuav muaj txiaj ntsig ntawm East Timor thiab Australia rau tsoomfwv Australian los nias Pawg Saib Xyuas Kev Ruaj Ntseg los hloov cov tub rog los ntawm lwm lub tebchaws. Qhov no yog xyoo 1999, thiab qhov muaj feem cuam tshuam rau lub zog nyuaj thiab dhau-extended rog ntawm ADF ua yuam kev hauv qhov teeb meem tsis meej pem yog qhov ntau dua - nrog rau cov nqi nom tswv siab dua. Qhov tseeb tias AFP tam sim no yuav tsum tau ntxiv los ntawm 100 tus tub ceev xwm tau kos los ntawm lub xeev tub ceev xwm tub ceev xwm yog cov pov thawj tseeb txog qhov kev txuas ntxiv ntawm cov lej. Needless hais, cov kev txwv ntawm Howard tsoom fwv lub Mini Me txoj kev xav ntawm lub cheeb tsam hegemony muaj ntau yam tshwm sim nyob rau sab hnub tuaj Asia dua li nyob rau hauv lub Pacific.
7. Lub luag haujlwm yav tom ntej ntawm United Nations yog dab tsi?
Feem ntau nws tau zoo li cov neeg thuam ntawm UN lub luag haujlwm hauv East Timor tau tawm tsam tag nrho, qee qhov hais tias United Nations tau muab lub zog rau East Timor sai sai, lwm tus hais tias nws nyob ntev dhau thiab hnyav hnyav heev. Undoubtedly, txawm tias nws cov kev ua tau zoo muaj qhov tsis zoo rau lub sijhawm ntev ntawm UN nyob rau hauv qhov uas yog ib qho tshiab ntawm kev tswj hwm. Tab sis nyob rau hauv tag nrho nws yuav tsum tau txiav txim ib tug ua tau zoo, yog hais tias tsis nyob rau hauv heev zoo li glowing cov nqe lus raws li ib co ntawm nws cov neeg tawm tswv yim tau hais. Ntau yam teeb meem tshwm sim los ntawm UN muaj nws tus kheej qhov tseeb tuaj yeem taug qab mus rau qhov teeb meem dav ntawm lub luag haujlwm thiab cuam tshuam ntawm ntau tus kws pab tswv yim txawv teb chaws hauv ntau hom tsoomfwv thoob ntiaj teb thiab tsis yog tsoomfwv, thiab rau cov cai ntawm lwm lub koom haum thoob ntiaj teb. .
Kev xa tawm ntawm Ian Martin uas muaj kev paub dhau los ua Tus Neeg Sawv Cev Tshwj Xeeb tshiab ntawm Tus Secretary-General yog qhov zoo siab tos txais, tab sis tam sim no tsis paub meej tias qhov kev txav mus tom ntej yuav yog li cas. Qee tus tau hu kom rov pib dua ntawm UN tswj; lwm tus tau pom qhov no yog kev tawm tsam sab nraud los ntawm lwm lub npe. Nws yog qhov tsis zoo tshaj plaws uas yuav tsis muaj kev tso cai los ntawm tsoomfwv Timor-Leste, tab sis sib npaug, muaj ntau txoj kab ntawm kev siv zog los ntawm UN thiab nws cov tswvcuab tseem ceeb - qhov no, Asmeskas, Nyiv, nrog Australia ua tus thawj coj. Thaum Ian Martin tshaj tawm rau Secretary-General, tej zaum yuav muaj cov lus nug tseem ceeb txog yuav ua li cas UN yuav tsum siv nws lub luag haujlwm txuas ntxiv mus rau East Timor, cov lus teb uas tsis pom tseeb.
Txoj cai lij choj ntawm lub teb chaws tshiab tau tsim nyob rau hauv UN tutelage, thiab cov lus nug tshwm sim raws li tus cwj pwm ntawm Pawg Saib Xyuas Kev Ruaj Ntseg yuav tsum ua li cas rau cov qauv kev cai lij choj ntawm tsoomfwv nyob rau hauv lub ntsej muag ntawm kev tawm tsam rau tsoomfwv, nrog rau nws tsis muaj peev xwm tswj tau. xaj.
Daim ntawv cog lus tshaj tawm los ntawm Mari Alkatiri los lees txais cov lus pom zoo los ntawm UN tus sawv cev hauv East Timor, Hasegawa Sukehiro, tias nws lub luag haujlwm hauv cov xwm txheej ua rau muaj kev kub ntxhov yuav tsum yog qhov kev tshawb nrhiav los ntawm cov kws lij choj thoob ntiaj teb yog qhov tseem ceeb ntawm kev nom kev tswv thiab raug cai - thiab hauv ob qho tib si. cov teeb meem nrog ob qho tib si luv luv thiab mus sij hawm ntev. [10] Xav tias qhov kev tshawb nrhiav no yuav muaj qhov dav dav dua li lub luag haujlwm ntawm Dr Alkatiri, thiab tseem xav tias qhov no cuam tshuam txog kev rov ua haujlwm ntawm UN Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Ua Phem Txhaum Cai lossis qee lub koom haum zoo sib xws, qhov no yog qhov tseem ceeb txuas ntxiv ntawm lub tswv yim ntawm kev txiav txim siab thoob ntiaj teb. ntawm Security Council nrog rau kev cuam tshuam thoob ntiaj teb. East Timor yog thawj lub sijhawm ntawm kev tswj hwm ncaj qha UN tom qab kev tsis sib haum xeeb, thiab tau kawm ntau yam. Tam sim no nws yog tseeb hais tias qhov kev sim nyob rau hauv ib tug tshiab hybrid ntawm lub ntiaj teb no lub luag hauj lwm thiab lub cheeb tsam sovereignty tseem tsis tau tas.
8. Qhov kev sib cav txog "kev ncaj ncees thiab kev sib haum xeeb" tam sim no nyob qhov twg?
Tsis muaj ib tug thawj coj ntawm Indonesian tub rog lossis tub rog yuav tsum tau ntsib qhov tshwm sim loj rau lawv qhov kev coj ua hauv East Timor mus txog rau lub Cuaj Hli 1999. Cov kev sim hauv Indonesian yog ib qho kev txaj muag thiab saib tsis taus, thiab United Nations Security Council tau ua qhov tsim nyog los tsim kom muaj thoob ntiaj teb. rooj plaub. Hauv East Timor nws tus kheej, tus thawj tswj hwm qhov kev nyiam tshaj plaws rau cov txheej txheem kev sib haum xeeb uas tsis yog kev txiav txim siab yeej tawm ntawm kev hu xov tooj rau kev ncaj ncees thiab muaj txiaj ntsig. Rau qee qhov kev txiav txim siab tau txhawb nqa los ntawm pragmatism - qhov xav tau los ua ke nrog Indonesia, tsis muaj nyiaj txiag, thiab tsis muaj kev ntseeg siab thoob ntiaj teb los txhawb txoj kev mus txog thaum kawg. Tab sis tsis tau hais tias qhov ntawd yog qhov yooj yim xaiv rau lub sijhawm, tam sim no zoo li tau them tus nqi: kev ncaj ncees tsis tau pom ua tiav, kev txaus siab tsis txaus ntseeg, kev ntseeg siab hauv tub ceev xwm thiab kev cai lij choj tsis txhawb nqa, thiab tejzaum nws cov kev cai lij choj ntawm Indonesian txoj cai tsis muaj kev sib tw txaus, piv txwv li hauv tub ceev xwm. Txawm li cas los xij lub luag haujlwm hauv kev kub ntxhov tam sim no ntawm cov neeg ua txhaum hauv cov xwm txheej ua rau xyoo 1999 tuaj yeem tshwm sim, tam sim no muaj kev ua txhaum loj heev los ntawm East Timorese tawm tsam East Timorese - pej xeem, tub rog thiab tub ceev xwm. Tsis tas li ntawd muaj cov lus iab liam tias tsoomfwv nws tus kheej tau txiav txim lossis ua rau muaj kev ua phem rau nws cov neeg tawm tsam nom tswv.
Puas yog kev nom kev tswv thiab kev cai lij choj muaj peev xwm los daws cov teeb meem txhaum cai no? Qhov tshwm sim uas yuav tshwm sim los ntawm UN Lub Tsev Haujlwm Saib Xyuas Kev Ua Phem Loj hauv East Timor yuav mus qee txoj hauv kev los daws qhov teeb meem no, tab sis kev xav hnyav dua yuav tsum tau muab los kho qhov kev puas tsuaj rau pej xeem kev ntseeg siab tsis yog los ntawm kev kub ntxhov ntawm lub hli dhau los, tab sis los ntawm qhov tsis ua txhaum cai ntawm lub sijhawm Indonesian. Qhov tshwm sim ntawm qhov tsis ua tiav los ntawm Tebchaws Meskas, Australia thiab Nyij Pooj los nias rau lub tsev hais plaub thoob ntiaj teb los ua txoj haujlwm ntawm cov kev txiav txim plaub ntug hauv Indonesia uas tsis txaus ntseeg thiab cov txheej txheem kev cai lij choj ntawm East Timorese tau tshwm sim tam sim no.
Ib zaug ntxiv, East Timorese tau them tus nqi ntawm lub hwj chim loj - thiab kuv siv lo lus loosely - realpolitik. Muaj hmoo, tsuas yog Australian cov nqi yuav nyob rau hauv cov nyiaj thiab muaj koob meej. Tab sis tam sim no nws yog lub sijhawm kom paub tias cov ntaub ntawv ntawm kev tsim txom tib neeg txoj cai thiab kev siv txoj cai thoob ntiaj teb hauv cov teeb meem ntawm kev ua txhaum loj rau tib neeg yog qhov tseeb ntawm cov teeb meem ntawm kev nom kev tswv tiag tiag hauv kev nyiam ntawm txhua tus, thiab tsis yog kev xaiv ntxiv hauv kev nom kev tswv thoob ntiaj teb. .
9. Puas yog roj teb los yog foom phem?
Ntau tus sab hauv thiab sab nraud East Timor tau pinned lawv txoj kev cia siab rau yav tom ntej ntawm cov nyiaj tau los ntawm Timor Hiav Txwv cov roj thiab roj av. Tau nkag siab ntau tus tau ua rau muaj kev xav tau ceev nrooj rau Australia kom muab East Timor feem ntau ntawm cov nyiaj tau los - hauv nws tus kheej nyiam yog tias tsis yog vim li cas ntawm kev ncaj ncees. Qhov tseem ceeb thiab tsim nyog raws li cov txheej txheem no yog thiab yuav txuas ntxiv mus, nws tsis nyob rau hauv nws tus kheej teb cov lus nug raws li tsuas yog yuav ua li cas cov kev cia siab tias cov nyiaj tau los no yuav muaj txiaj ntsig zoo rau lub teb chaws tag nrho. Qhov no coj peb rov qab mus rau tej zaum qhov tseem ceeb tshaj plaws tsis tau tshawb nrhiav ntawm East Timor txoj kev ywj pheej tom qab kev ywj pheej ntawm kev nom kev tswv: txoj cai ntawm kev txhawb nqa. Peb yuav tsum cia siab tias kev txhawb nqa kev nom kev tswv yuav yog ib feem ntawm kev coj noj coj ua ntawm kev coj noj coj ua ntawm East Timorese zej zog muab nws cov qauv kev lag luam thiab kev sib raug zoo. Txawm hais tias muaj kev nyiam ua rau sab hnub poob thiab kev lag luam kev lag luam hauv zej zog pom tias yog cov teeb meem yooj yim ntawm kev noj nyiaj txiag thiab nepotism, qhov no tsis tas yuav yog li ntawd. Txawm li cas los xij, muaj ntau qhov kev iab liam txog kev noj nyiaj txiag hauv East Timor, tab sis cov pov thawj nyuaj me ntsis thiab kev tshuaj xyuas loj. Tab sis muaj peb qhov kev hloov pauv tseem ceeb uas ua rau kev txhawb nqa txoj cai ntawm Timor tam sim no muaj kev phom sij me ntsis.
Thawj, thiab ntau tau hais txog, yog qhov cuam tshuam loj ntawm kev pab sab nraud thiab cov kws pab tswv yim txawv teb chaws. Qhov no yog ib qho kev kawm uas tau sau ntau, tab sis tsis yog - rau kuv qhov kev paub tsawg kawg - ntawm kev sib tshuam ntawm cov dej ntws sab nraud thiab cov qauv ntawm kev txhawb nqa hauv tsev, thiab kev sib tshuam ntawm kev nom kev tswv ntawm "ib txwm" thiab "hnub no" kev lag luam.
Qhov thib ob yog kev nom kev tswv ntawm cov roj nws tus kheej. Peb caug xyoo dhau los tus neeg sau xov xwm Polish Ryzard Kapuscinski muab Janus cog lus ntawm cov roj zoo:
"Lub tswv yim ntawm cov roj zoo kawg nkaus qhia txog kev npau suav ntawm tib neeg mus ib txhis ntawm kev muaj nyiaj tau los ntawm kev hnia ntawm hmoov zoo, tsis yog los ntawm hws, kev nyuaj siab, kev ua haujlwm hnyav. Hauv qhov kev nkag siab no, roj yog ib zaj dab neeg, thiab zoo li txhua zaj dab neeg, me ntsis ntawm kev dag. "
Zaj lus qhia ntawm yuav luag txhua rooj plaub yog cov roj ua rau muaj ntxhiab tsw phem, tshwj xeeb tshaj yog nyob rau ntawm kev sib tshuam ntawm tsoomfwv thiab kev lag luam. Peb paub me ntsis txog cov ntsiab lus ntawm East Timor txoj kev lag luam roj dhau qhov kev tsis sib haum xeeb nrog Australia. Lub luag haujlwm ntawm cov nyiaj roj - lossis kev cia siab rau nws - hauv qhov kev tsis sib haum xeeb tam sim no lossis kev tsis sib haum xeeb tsis tau hais txog, tab sis nws muaj peev xwm loj heev rau lub hauv paus rau kev nom kev tswv peev uas nws yuav tsum tau saib, tshwj xeeb tshaj yog muab lub cim tsis meej ntawm sab hauv dynamics ntawm qhov teeb meem tam sim no.
Nrog ob tus tub ceev xwm thiab tub rog siv lawv cov riam phom me me ua haujlwm ywj pheej hauv kev sib koom ua ke nrog cov pab pawg sib txawv, thiab 1500 Glock pistols thiab lawv cov mos txwv nyiag los ntawm tub ceev xwm arsenal, tsis muaj ntsej muag tab sis tsis muaj kev ntseeg siab thiab muaj peev xwm muaj peev xwm ua lag luam tseem muaj roj ntau los ua si. nrog.
10. Kev ua tsov rog zoo li cas?
Cov lus nug ntawm kev sib raug zoo thiab kev nom kev tswv thiab kev lag luam uas nyob tom qab qhov tshwm sim ntawm kev kub ntxhov hauv Timor ua rau muaj lus nug txog qhov xwm txheej thiab kev ua tsov rog ntawd nws tus kheej, nrog rau kev cuam tshuam rau Australian txoj cai ruaj ntseg. Txog rau thaum cov lus nug twb tau tham txog qhov xwm txheej ntawm kev nom kev tswv tam sim no ntawm East Timor thiab kev sib tshuam ntawm kev txhawb nqa kev nom kev tswv, kev sib txuas txawv teb chaws, thiab kev ua kom muaj peev xwm ntawm tus kheej hauv cheeb tsam tau teb peb tsis tuaj yeem paub tseeb txog hom kev tsis sib haum xeeb ntawm Timorese thiab cov neeg uas yuav. pab lawv muaj kev pheej hmoo ntawm lawv lub neej tab tom ntsib. Peb paub txaus kom paub tseeb tias qhov no tsis yog xyoo 1999, thiab nws yog qhov tsis meej pem thiab tsis meej pem.
Cov lus qhia zoo tshaj plaws rau cov lus teb tsis zoo tshaj plaws rau cov lus nug no yog los ntawm Mary Kaldor txoj kev hloov pauv hloov mus rau kaum xyoo dhau los ntawm qhov kev tsis sib haum xeeb tshiab uas nws sau tias "kev tsov rog tshiab". Qee qhov ntawm nws cov ntsiab lus piav qhia dais tsis xis nyob ntawm qhov teeb meem tam sim no hauv East Timor thiab nws qhov ua tsis zoo. Cia kuv ua tiav nrog cov lus txuas ntxiv los ntawm ib qho ntawm nws cov qauv tsim thaum ntxov nyob rau hauv kev cia siab tias nws hloov tawm tias tsis tsim nyog:
"Nws yog qhov tsis muaj txoj cai ntawm lub xeev, qhov tsis muaj zog ntawm kev sawv cev, tsis muaj kev ntseeg siab tias lub xeev muaj peev xwm lossis txaus siab los teb rau cov kev txhawj xeeb ntawm pej xeem, kev tsis muaj peev xwm thiab / lossis tsis txaus siab los tswj kev ua lag luam ntiag tug thiab tsis pub lwm tus paub txog kev ua phem ua phem uas ua rau nce ntxiv. kom muaj kev kub ntxhov. Tsis tas li ntawd, qhov 'kev tsis sib haum xeeb' no, zoo li yuav tsum tau txhawb nqa los ntawm cov kev tsis sib haum xeeb ntawm kev tsis sib haum xeeb, uas muaj kev cuam tshuam ntxiv rau kev hloov pauv kev nom kev tswv, nyiaj txiag thiab kev sib raug zoo nyob rau hauv qhov tsis zoo ntawm kev tsis sib haum xeeb.
"Kuv hu cov kev tsis sib haum xeeb 'kev ua tsov ua rog' vim yog lawv tus cwj pwm nom tswv txawm hais tias lawv kuj tuaj yeem piav qhia tias yog kev ua txhaum loj ntawm tib neeg txoj cai (kev tsim txom rau cov pej xeem) thiab kev ua txhaum cai (kev ua phem rau tus kheej tau txais txiaj ntsig). Lawv hais txog kev nkag mus rau lub xeev lub hwj chim. Lawv yog kev tawm tsam hnyav kom tau txais kev nkag mus lossis tswj hwm lub xeev.
"Kev nruj kev tsiv ntiag tug thiab kev sib raug zoo tsis sib haum xeeb pub rau ib leeg. Hauv kev tsov kev rog no, kev puas tsuaj rau lub cev yog siab heev, cov nyiaj tau los se tau poob ntxiv, thiab kev poob hauj lwm siab heev. Cov tog neeg ntau nyiaj txiag lawv tus kheej los ntawm kev nyiag khoom thiab plunder thiab ntau hom kev lag luam tsis raug cai; yog li lawv tau sib raug zoo rau hauv thiab pab tsim kom muaj kev sib koom ua ke kev ua txhaum cai. Lawv kuj nyob ntawm kev txhawb nqa los ntawm cov xeev nyob sib ze, pab pawg Diaspora, thiab kev pab tib neeg.
"Nyob rau hauv feem ntau ntawm cov xwm txheej, cov kev tsov kev rog no tau tawm tsam hauv lub npe ntawm tus kheej - kev thov rau lub zog los ntawm cov ntawv sau. Cov no yog kev tsov kev rog uas yog kev nom kev tswv tau txhais raws li cov ntawv tshwj xeeb - haiv neeg, lus, lossis kev ntseeg - thiab kev tsov rog lawv tus kheej muab lub ntsiab lus rau cov ntawv sau. Cov ntawv sau tau npaj rau kev nom kev tswv; lawv muab qhov kev nkag siab tshiab ntawm kev ruaj ntseg hauv cov ntsiab lus uas cov kev nom kev tswv thiab kev lag luam ntawm cov xyoo dhau los tau evaporated. Lawv muab daim ntawv tshiab pej xeem ntawm kev coj noj coj ua, ib txoj hauv kev los tswj lossis tuav lub hwj chim, uas siv cov lus thiab cov ntaub ntawv ntawm lub sijhawm dhau los. Undoubtedly, cov ideologies no siv cov cleavages uas twb muaj lawm thiab cov legacies ntawm kev tsov kev rog yav dhau los. Tab sis txawm li cas los xij, nws yog kev txhob txwm tshaj tawm ntawm cov kev xav no, feem ntau tau pab los ntawm Diaspora nyiaj txiag thiab cov tswv yim thiab nrawm los ntawm kev tshaj xov xwm hluav taws xob, uas yog qhov ua rau muaj kev tsis sib haum xeeb tam sim ntawd. " [11]
Cai Richard yog Senior Research Associate ntawm Nautilus Institute for Security thiab Sustainability thiab Tus Thawj Coj ntawm Nautilus Institute ntawm RMIT. Nws cov phau ntawv tsis ntev los no ntawm East Timor yog Masters of Terror: Indonesia Cov Tub Rog thiab Kev Ua Phem hauv East Timor hauv 1999, [co-edited nrog Gerry Van Klinken thiab Desmond Ball โ tsab tshiab yuav los tom ntej] thiab Paj iab, paj qab zib: East Timor, Indonesia thiab ntiaj teb lub zej zog [ kho nrog Mark Selden thiab Stephen Shalom]. Email: [email tiv thaiv].
Endnotes
Tus sau phau ntawv: Ua tsaug rau Gerry Van Klinken, Glenda Lasslett, David Bourchier, thiab Helen Hill rau cov lus qhia muaj txiaj ntsig ntawm cov qauv ua ntej.
[1] UNDP, Timor-Leste ntsib teeb meem kev loj hlob, Lub Peb Hlis 8, 2006. Daim ntawv qhia tag nrho: " Txoj Kev Tawm Ntawm Kev Txom Nyem".
[2] Human Rights Watch, Kev tsim txom thaum pib: Tub ceev xwm kev nruj kev tsiv thiab pib ntawm kev tsis txaus siab nyob rau hauv East Timor, Lub Plaub Hlis 2006.
[3] Helen Hill, โ Sawv ntsug, tus tiag Mr Alkatiri", Lub Hnub Nyoog, Lub Rau Hli 1, 2006.
[4] Helen Hill, โRegional tensionsโ, East Timor Mailing List, Tsib Hlis Ntuj 28, 2006.
[5] Greg Sheridan, Pov cov tub rog ntawm Pacific ua tsis tiav, Australian, Lub Rau Hli 3, 2006.
[6] Loro Horta,โ Ceev faj tshaj Timor Leste", Jakarta Post, Lub Rau Hli 7, 2006.
[7] Richard Chauvel, Australia, Indonesia thiab Papuan teeb meem, Austral Policy Forum 06-14A, 27 Plaub Hlis Ntuj 2006.
[8] Cov Wikipedia tsab xov xwm ntawm Kev Ua Haujlwm Astute yog, tsawg kawg ntawm lub sijhawm sau ntawv, yog qhov zoo tshaj plaws ntawm kev cuam tshuam cov tub rog thoob ntiaj teb. Txog hnub tim, Nick Dowling tau nws lub ntsiab contributor.
[9] Portugal tsis kam lees Australian cov lus txib hauv E Timor, ABC News, Lub Rau Hli 3, 2006.
[10] Alkatiri pom zoo rau UN kev tshawb nrhiav, Peter Cave, ABC News, Lub Rau Hli 7, 2006.
[11] Mary Kaldor, Cosmopolitanism thiab koom nrog kev ua phem, Daim ntawv npaj rau Lub Rooj Sab Laj ntawm 'Conceiving Cosmopolitanism', Warwick, 27-29 Plaub Hlis Ntuj 2000. Thiab pom nws Kev Tsov Rog Tshiab thiab Qub: Kev Ua Phem Txhaum Cai Hauv Ntiaj Teb Ntiaj Teb, 1999.
ZNetwork tau txais nyiaj tsuas yog los ntawm kev ua siab zoo ntawm nws cov neeg nyeem.
Pab Nyiaj