Puna: Ke Kahu
Ua iho ʻo Bolivia i loko o kahi moeʻuhane o ka hoʻokau politika a me ka hana ʻino aupuni mai ka wā i hoʻokahuli ʻia ai ke aupuni democratically o Evo Morales e ka pūʻali koa i ka lā 10 Nowemapa. mai ka lilo ʻana o Bolivia i aupuni demokala ma kahi o 40 mau makahiki i hala aku nei," wahi a a like na Harvard Law School's (HLS) International Human Rights Clinic a me ka University Network for Human Rights (UNHR) i hoʻokuʻu ʻia i hoʻokahi mahina i hala.
ʻO Morales ka pelekikena ʻōiwi mua loa o Bolivia, nona ka hapa nui o ka heluna kanaka ʻōiwi o kēlā me kēia ʻāina ma ʻAmelika. Ua hiki i kona aupuni emi ʻo ka ʻilihune ma ka 42 pakeneka a me ka ʻilihune loa ma ka 60 pakeneka, ka mea i hoʻopōmaikaʻi maikaʻi ʻole i ka poʻe ʻōiwi Bolivia. Ua alakaʻiʻia ka hoʻokahuli aupuni o Nowemapa e kekahi keʻokeʻo a me ka mestizo elite me ka moʻolelo o ka racism, eʻimi ana e hoʻihoʻi i ka mana o ka moku'āina i ka poʻe i hoʻomalu iā ia ma mua o ke kohoʻana o Morales i ka makahiki 2005. Ua hoʻokūpaʻaʻia keʻano racist o ka hanaʻino o ka moku'āina i ka hōʻike HLS / UNHR. , me nā moʻolelo ʻike maka o nā pūʻali palekana e hoʻohana ana i ka "ʻōlelo racist a anti-Indigenous" i ko lākou hoʻouka ʻana i ka poʻe kūʻē; ua maopopo no hoi, o ka poe a pau i make i na pepehi kanaka nui elua i hanaia e na koa mokuaina mahope iho o ka hookahuli aupuni, he poe Oiwi lakou.
ʻO ka mea i emi iki ka nānā ʻana, akā ʻo ia ka mea nui i ka hoʻomaopopo ʻana i ka luku ʻia ʻana o ke aupuni democracy o Bolivia i Nowemapa i hala, ʻo ia ke kuleana o ka Hui o ʻAmelika Hui Pū ʻIa i kēia hewa weliweli.
E like me ka New York Times hope loa hoike ma Iune 7, ʻo ka loiloi "flawed" o ka hui ma hope koke o ke koho balota ʻOkakopa 20 "ua hoʻoulu i kahi kaulahao o nā hanana i hoʻololi i ka mōʻaukala o ka lāhui ʻAmelika Hema." E like me ka Times i ʻike ai, ʻo ka loiloi OAS "ua hāpai i nā nīnau no ka hoʻopunipuni koho balota - a kōkua i ka hoʻokuʻu ʻana i kahi pelekikena ...."
ʻO nā ʻōlelo hoʻopiʻi ʻo OAS ʻo ia ke kumu politika nui o ka hoʻokahuli aupuni ma hope o ke koho balota ʻOkakopa 20 ʻekolu pule ma hope. A ua hoʻomau lākou no nā mahina he nui ma hope o ka hoʻokahuli aupuni. Ma Bolivia, hōʻike nā luna koho i ka helu koho balota mua, ʻaʻole i manaʻo ʻia a ʻaʻole i hoʻoholo i ka hopena, ʻoiai ke helu ʻia nā koho. I ka helu ʻia ʻana o ka 84 pakeneka o nā balota ma kēia helu mua, ua loaʻa iā Morales he 45.7 pākēneka o ka balota, a ke alakaʻi nei ʻo ia i ka mea koho balota ma kahi o 7.9 pakeneka. Ua hoʻopau ʻia ka hōʻike ʻana i kēia moʻolelo kūhelu ʻole a pili ʻole no 23 mau hola, a i ka wā i hāpai hou ai, ua hoʻonui ʻia ke alakaʻi o Morales i 10.2 pakeneka. I ka pau ʻana o ka helu kūhelu, he 10.5 pakeneka. Wahi a nā lula koho balota o Bolivia, ua lanakila ka moho me ka 40 pakeneka o ka balota a ma kahi o 10 ma lalo o ke alakaʻi i ka pōʻai mua, me ka ʻole o ke koho balota.
Ua ʻōlelo ka poʻe kūʻē he hoʻopunipuni a lawe i nā alanui. Ua hoʻopuka ka OAS Electoral Observation Mission (EOM) i kahi paʻi olelo ka lā ma hope o ke koho balota e hōʻike ana i ka "manaʻo nui a me ka pīhoihoi i ka loli nui a paʻakikī hoʻi e wehewehe i ke ʻano o nā hopena mua ma hope o ka pani ʻana o nā koho balota." Akā ʻaʻole lākou i hāʻawi i kahi hōʻike e kākoʻo ai i kēia mau hoʻopiʻi - no ka mea ʻaʻohe.
Ua hala kēia i hoʻokumuʻia pinepine e ka pepehi kanaka akamai ʻike helu nā haʻawina, me ka mea nāna i hoʻokumu i ka kumu o ka ʻatikala o ka New York Times o Iune 7. E like me ka hana ʻana i kekahi manawa ke lilo nā helu i kumu o ka hoʻopaʻapaʻa kālai'āina, pono ka noiʻi helu helu hōʻole ʻē aʻe - i kēia hihia, pinepine hoʻopunipuni - nā loiloi helu. Akā, ua maopopo loa ka ʻoiaʻiʻo a oluolu ke ikemai ka ʻikepili i loaʻa ma ka pūnaewele ma hope koke o ke koho balota. A ʻoiaʻiʻo, ua hoʻohana ka Center for Economic and Policy Research - kahi aʻu i Luna Hoʻokele - i kēlā ʻikepili wehewehe nā ʻōlelo hoʻopiʻi mua a ka OAS i ka lā aʻe, a ua ukali ʻia me nā helu helu helu helu a me nā pepa i nā mahina e hiki mai ana, me ka hōʻole ʻana i ka hōʻike hoʻokolokolo hope o ka OAS.
ʻAʻohe hoʻololi hiki ʻole ke wehewehe ʻia i ke au. ʻO nā mea a pau i hōʻike ʻia, ʻoi aku ka nui o nā wahi i hōʻike ʻia ma hope ma mua o nā mea i hōʻike mua ʻia, no nā kumu ʻāina a me nā kumu kanaka. ʻO ia ke kumu i hoʻonui ai ke alakaʻi o Morales i ka wā i komo ai ka 16 pākēneka o nā balota, e like me ia hoʻonui a puni ka helu mua. He mea maʻamau kēia i nā koho balota a puni ka honua.
Akā ma hope o kāna hoʻokuʻu mua ʻana, ua hoʻopuka ka OAS i ʻekolu mau hōʻike hou, me kāna loiloi mua ʻO nā hopena koho, me ka noʻonoʻo ʻole i ka hiki ke ʻike ʻia he ʻokoʻa ka politika nā wahi i hōʻike ʻia ma hope mai nā wahi i komo mua ai nā balota. ʻO kēia wale nō ka hōʻike nui loa ʻaʻole i kuhi hewa wale nā luna OAS i kā lākou hoʻopiʻi pinepine ʻana i ka hoʻopunipuni, akā ʻoiaʻiʻo ua ʻike lākou he wahaheʻe kā lākou mau ʻōlelo. He mea hōʻole ia i ka noʻonoʻo e noʻonoʻo i ke ʻano o kēia wehewehe maʻalahi - ʻo ia ka mea mua e hiki mai ana i ka hapa nui o ka poʻe, a ʻike ʻia he ʻoiaʻiʻo - ʻaʻole hiki ke loaʻa i ka poʻe loea koho, i ke kaʻina o nā mahina hoʻokolokolo.
Ma ka lā 2 o Kekemapa, ua paʻi ʻia he 133 mea hoʻokele waiwai a me ka helu helu a palapala i ka OAS, me ka ʻike ʻana "ua ʻike ʻia ka hopena hope loa ma ke kumu o ka 84% o nā balota i hōʻike ʻia" a kāhea aku i ka OAS "e hoʻihoʻi i kāna mau ʻōlelo hoʻopunipuni e pili ana i ke koho balota."
ʻEhā mau lālā o ka ʻAmelika Hui Pū ʻIa, alakaʻi ʻia e ka Congresswoman Jan Schakowsky, i kaupaona pū me kahi palapala i ka OAS e nīnau ana i nā nīnau kumu 11 e pili ana i ka loiloi OAS. Ua hopohopo kekahi inā paha ua noʻonoʻo lākou i ka hiki ke ʻokoʻa nā wahi i hōʻike ʻia ma hope i nā ʻano like ʻole e hiki ai iā lākou ke koho balota iā Evo Morales, ma kahi ākea ākea, ma mua o ka poʻe koho pāloka ma ka ʻāpana maʻamau i ka 84 pakeneka mua o ka hōʻike. balota?” Ma mua o ʻeiwa mahina ma hope mai, ʻaʻole i pane mai ka OAS.
I Iulai, ua hoʻopaʻa ʻia ka ʻaha kūkā o ʻAmelika me nā luna kiʻekiʻe o ka OAS, a ua kūʻē iā lākou me kekahi o nā nīnau like; ʻaʻole lākou i hāʻawi i nā pane koʻikoʻi.
Me ka hoʻopiʻi kumu a me ka hoʻoholo politika e pili ana i ka hoʻopunipuni, ua huli ka OAS i "nā hewa" i ke koho balota e hoʻomau i kā lākou hoʻouka ʻana i kona pono. Akā ua ʻike ʻia ʻaʻole hiki i kēia mau hoʻopiʻi, e like me nā mea i hoʻokumu ʻia i nā koi helu helu kū i ka nānā ʻana. ʻIke ʻia ka OAS i ka hoʻopiʻi ʻana i kāna mau ʻōlelo hoʻopiʻi mua, a maopopo maoli hoʻi i ka hewa i hoʻomaka ai ka hoʻokahuli aupuni.
I kēia manawa, he pelekikena de facto ʻo Bolivia, ʻo Jeanine Áñez, nāna kapaia ʻO nā hana hoʻomana ʻōiwi "satanic;" i Ianuali, ua ao aku ʻo ia i ka poʻe koho pāloka e "ʻae i ka hoʻihoʻi ʻana o nā 'savages' i ka mana, kahi ʻike maopopo i ka hoʻoilina ʻōiwi o Morales a me kāna mau kākoʻo he nui," e like me i ka The Washington Post. Ua manaʻo ʻia ʻo ia he aupuni "mālama", akā ke koho balota hou - i kēia manawa no ʻOkakopa 18 - ua hoʻopanee ʻia ʻekolu manawa.
ʻO nā huila o ka hoʻopono e wili mālie loa ma hope o nā kipi i kākoʻo ʻia e US. A ua pau ke kākoʻo o ka hoʻokele Trump: ua hoʻolaha ka Hale Paʻa i ka moʻolelo "hoʻopunipuni", a me kāna ʻōlelo Orwellian ma hope o ka hoʻokahuli aupuni. mahaloʻia ʻO ka hoʻokahuli ʻana: "ʻO ka haʻalele ʻana o Morales e mālama i ka demokala a wehe i ke ala no ka poʻe Bolivian e lohe ʻia ai ko lākou leo."
ʻO Senatoa Marco Rubio kekahi o nā mea nui loa nā hopena e pili ana i ke kulekele o ka hoʻokele Trump ma Latin America. I kēia hihia, ua komo ʻo ia i ka hana ma mua o ka hoʻokuʻu mua ʻana o ka OAS: "Ma #Bolivia nā hōʻailona ʻoiaʻiʻo a pau ʻaʻole ʻo Evo Morales i hoʻopaʻa i ka palena kūpono e pale aku i ka lua o ke koho Pelekikena," ʻo ia. kakau iho la i ka lā ma hope o ke koho balota, a aia kekahi "manaʻo e hoʻololi ʻo ia i nā hopena a i ʻole kaʻina hana e pale aku ai i kēia."
e like me i ka Los Angeles Times, "Ua alakaʻi ʻo Carlos Trujillo, ka ʻelele US i ka OAS, i ka hui kiaʻi koho balota o ka hui e hōʻike i ka hoʻopunipuni ākea a koi aku i ka hoʻokele Trump e kākoʻo i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o Morales."
I kēia pule, ʻo nā Lunamakaʻāinana ʻAmelika ʻo Jan Schakowsky lāua ʻo Chuy Garcia kapaia no ka US Congress e "noi i ka hana o ka OAS ma Bolivia i ka makahiki i hala aku nei, a e hōʻoia ʻaʻole e kōkua nā kālā o ka poʻe ʻauhau i ka hoʻokahuli ʻana i nā aupuni i koho ʻia ma ke aupuni democratically, hakakā kīwila, a i ʻole nā pono kanaka."
He hoʻomaka maikaʻi kēlā.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai
1 manaʻo hoʻopuka
Ua ʻike mākou ʻo ia ka mea i hana ʻia, ʻaʻole pono ka ʻike nui a i ʻole ka mākau hōʻike e loaʻa ai kēia ʻike. ʻO ia ke kumu i hoʻokumu ʻia a ʻo ka OAS, lōʻihi i hoʻomalu ʻia e ka US, pili mau i ia mau mea. Ua kipa au iā Bolivia i nā makahiki o Evo Morales. He ʻāina kupanaha. Ua lanakila hou ka racism, ʻo ke ʻano o ka noho aliʻi ʻana o ka US ma ke ao holoʻokoʻa, akā ʻaʻole nā mea a pau, ʻoiaʻiʻo, i kumu ʻia e ka US, akā aia mau kona mau lima lepo a me ke koko ma kahi.