On Iune 7, hele ka poʻe koho pāloka Mekiko i ke koho balota no ke koho balota waena o ka ʻāina, me ka ʻoi aku o 2,100 mau kūlana like ʻole ma nā ʻahaʻōlelo kūloko, mokuʻāina, a federala ma ka balota.
Ua hiki mai ke koho balota i ka makahiki o ka laha nui o ka lehulehu ma ka aina. Mai ka manawa ka pepehi kanaka o kanahakumamakolu mau haumana ma Iguala, Guerrero i ka mahina o Sepatemaba, ua ike o Mekiko i kekahi o na hana ku e nui loa i ka moolelo i hala iho nei. Aia nā huakaʻi ma ke kapikala, nā haunaele a puni ka ʻāina, a me ke kāhea ʻana i ka impeachment o Pelekikena Enrique Peña Nieto. Ua noʻonoʻo ʻo Pundits inā Ua kokoke mai ke kipi. Me ka huhū nui i kuhikuhi ʻia i ka hui ʻēheu ʻākau e noho aliʻi ana, nui ka manao i hiki i ka hema ke "hoʻololi i ka huhū i ka mana politika."
ʻAʻole lākou. Ua loaʻa iā Peña Nieto's Institutional Revolutionary Party (PRI) nā noho he 203 ma ka ʻaha kūkā, a ua nalowale he 4 mau noho mai kāna 207 i ke koho balota 2012. Ua ʻoi aku ka nui o kāna mau poho ma mua o ka uku ʻia e nā lanakila o Mexico Hui Party - he inoa kuhi hewa ʻole no ka ʻaoʻao kolohe a pro-fracking - ʻaneʻane pālua i ko lākou mau noho a hiki i 47. ʻAʻole pilikia iki ka hui aupuni i ka hoʻihoʻi ʻana i ka mana nui o ka ʻahaʻōlelo.
No laila pehea i puka mai ai ka PRI me ka ʻole o ka pōʻino? Pehea mākou e wehewehe ai i ka hakakā no ka politika hou a me ke koho balota no ka politika kahiko? A no ke aha i hiki ʻole ai i ka hema ke hoʻonui i ka hauʻoli?
He mea kahiko ka pane i ka politika Mekiko: clientelism. Ma ka nui, ʻaʻole koho balota ʻo Mekiko ma muli o ko lākou manaʻo i kā lākou poʻe kālai'āina - kahi noiʻi hou hōʻike ʻO ka 91% o ka poʻe Mekiko e noʻonoʻo nei i nā ʻaoʻao kālai'āina ʻo nā ʻoihana kolohe loa ma ka ʻāina. Akā, ke koho nei lākou ma muli o nā kuʻikahi kūloko i hoʻopaʻa ʻia ma o nā ʻōlelo hoʻohiki kūloko i pili liʻiliʻi i ke kahua maoli o ka pāʻina.
Me ka nui o nā hoʻoponopono aupuni koʻikoʻi ma ka papaʻaina - me ke kuleana i ka wai, ka hale, a me ka palekana kumu - ʻo ke kuleana koʻikoʻi o kēia mau hoʻololi kūloko he mea hoʻohaʻahaʻa a weliweli. Hoʻohana liʻiliʻi ka poʻe koho balota Mekiko i ke ala ākea o ka ʻāina, e like me kāna kulekele hoʻokele waiwai hoʻopiʻi i ka hoʻokuʻu ʻana, ka hoʻokaʻawale ʻana, a me ka hoʻoponopono ʻana.
I mea e hoʻokūkū ai i kēia mau ʻano, pono nā ʻaoʻao ʻēheu hema o Mexico e hoʻomohala i kahi ʻano kālaiʻāina hou - ʻo ia ka mea e ʻoi aku ka liʻiliʻi o nā makana pōkole a me nā mea ʻoi aku i nā pono o ke kulekele pono. ʻO kēia, ma luna o nā mea a pau, ʻo ia ka haʻawina o ke koho balota: i ka lanakila o ka clientelism, ʻo ia ka hema.
Helu Balota
Much o ka hihihihi ʻaoʻao pale ua hōʻike ʻia ke kipi nui ma ke koho balota. ʻO Pedro Kumamoto, he moho kūʻokoʻa he iwakāluakūmālima makahiki i lilo i hōʻailona o ka neʻe ʻana o ka ʻōpio no ka hoʻololi, ua hoʻopaʻa i kahi noho ma kahi ʻāpana o Guadalajara. Ua lanakila ʻo Jaime Rodriguez, he moho kūʻokoʻa i kapa ʻia ʻo "El Bronco" no kāna kiʻi paniolo kanaka ʻino a pau, i ke kiaʻāina ma Nuevo León. Wahi a Rodriguez, ʻo ke koho ʻana i nā moho kūʻokoʻa he "hoʻololi ʻelua ʻo Mexico." "He hōʻailona ia e hiki ai iā ʻoe ke kipi ma ke koho balota," wahi āna ma hope o kona lanakila ʻana.
I kēia manawa, ma ke ʻano he ʻāpana o ka koho nulo neʻe, 4.9% o ka poʻe koho pāloka Mekiko "hoʻopau" i kā lākou koho balota. Ma mua o ka hōʻole ʻana, hōʻike lākou a hōʻole i kā lākou koho balota, kākau ʻana i nā leka politika a i ʻole ke kāpae ʻana i ka balota holoʻokoʻa. Ua kākoʻo kekahi poʻe naʻauao lehulehu i ka koho nulo ma ke ʻano he ala e hoʻoikaika ai i ka pilikia kūpono o ka mokuʻāina. Ua ʻōlelo ka poʻe ʻē aʻe ʻo nā balota i hoʻopau ʻia - hele mai ka hapa nui mai ka hema - ua lawelawe wale ʻia e kākoʻo i ka hui ʻaoʻao ʻākau o Mexico. I ka hopena, hiki i ka māhele 5% ke lilo i kāna pono'ī pāʻālua kālaiʻāina.
Akā naʻe, ʻo ka ʻōlelo ʻana i kahi kipi ma ka balota he manaʻo maikaʻi loa a hoʻopunipuni loa. ʻOiai ka loaʻa ʻana o nā poʻomanaʻo he nui, ʻelua wale nō hoʻolaha kūʻokoʻa kūleʻa. Ua kokoke pololei ka pākēneka o ka PRI i kona pae 2012, a ua nalowale he hapa wale o nā noho ma ka pae federal. ʻO nā kiaʻāina ʻelima i mālama ʻia ma mua o ke koho balota, ua paʻa ʻekolu a loaʻa hou i ka mokuʻāina ʻo Guerrero - he hopena ʻino no ka mokuʻāina kahi i nalowale ai nā haumāna he kanahākūmākolu.
ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻoi aku ka liʻiliʻi o ke koho balota ma ka ʻāina politika ma mua o ke koho balota waena i nā makahiki ʻelua. I ke koho balota waena o ka makahiki 2003, ua lilo ka hui aupuni o ka National Action Party (PAN) i 8% o ka balota a me 56 mau noho ma ka Ahaolelo. Ma ke koho balota ma hope iho nei, i ka makahiki 2009, ua lilo ka PAN i 6% o ka balota a me 59 mau noho ma ka Ahaolelo. I kēlā makahiki, ʻoi aku ka kiʻekiʻe o ke koho balota "hoʻopau ʻia" - i kēia manawa ma ke ʻano he hōʻailona o ke kipi pahu balota o Mexico - ʻoi aku ka kiʻekiʻe, ma 5.39%.
ʻOiai ʻo "El Bronco," ʻo ia ka avatar ballyhooed nui o ka hoʻololi, he mau hōʻoia hoʻololi kānalua. ʻO nā pāpale pipi a me ka ʻōlelo ʻino, ua hala ʻo Rodriguez i kanakolu makahiki i loko o ka PRI. ʻOiai ua ʻōlelo ʻo ia ua hōʻole ʻo ia i ka pāʻina - a i ʻole "hoʻopaʻa ʻia, "e like me kāna i ʻōlelo ai - ʻaʻohe mea hōʻike e hōʻike ana kona kūʻokoʻa i ka ʻoihana kālai'āina o kēlā me kēia lā.
ʻOiaʻiʻo, ʻaʻohe hōʻike liʻiliʻi e hōʻemi ke kūʻokoʻa i ka clientelism. Ua ʻimi pū ka Democratic Revolutionary Party (PRD), ka ʻaoʻao ʻēheu hema nui loa o Mekiko, e uhai i ka hierarchy pāʻina. Hāʻawi lākou i ka mana kūʻokoʻa kūloko i nā ʻāpana komo. ʻO ko lākou kūʻokoʻa, ʻaʻole ia i pale i ka puka ʻana o ka clientelism. ʻO ka mea ʻē aʻe, ua paipai wale ia i ka clientelism, me ka ʻole o ke kuleana i hāʻawi ʻia e ka mana o ka ʻaoʻao kikowaena o ka PRI.
ʻO nā manaʻolana no ka hoʻololi ʻana ma hope o ke koho balota ʻana o kēia pule. Ua lanakila ka mīkini o ka clientelism i ka huki ʻana i ke kākoʻo o ka poʻe koho no ka hui aupuni. A ʻo ka "kipi" o ka moho kūʻokoʻa e hāʻawi iki i ka manaolana no ka hoʻololi ākea o ka politika Mekiko.
Mai ka Makaainana a i ka Client
Clientelism ma Mekiko e hahai ana i ke ano mau. ʻO ka mea mua, hoʻouna nā ʻaoʻao politika i kā lākou mau mea kūʻai aku - ʻo ka hapa nui o lākou he poʻe kālai'āina ponoʻī iā lākou iho - i kēlā me kēia puka e hōʻiliʻili i nā ʻōhumu kaiāulu. Ke hopohopo nei kekahi poʻe kamaʻāina i ka palekana; huhū kekahi i ke kumukūʻai o ka wai. Ke hōʻike hou aku nei i ka lunamakaʻāinana, nā mea kūʻai aku a me kā lākou mau ʻaoʻao a laila hoʻomohala i kahi hoʻolālā no kēlā me kēia kaiāulu. Hiki iā lākou ke hoʻohiki e hoʻokomo i nā kukui alanui e hoʻonui i ka palekana o ke kaiāulu, a i ʻole ka mea maʻamau, hāʻawi i nā makana liʻiliʻi o 200 a i ʻole 300 pesos - ʻike ʻia dispensas - e huki i ke kākoʻo kūloko.
Hoʻonui ka hāʻawi makana i ka manawa koho. I kēia makahiki, no ka laʻana, ua hoʻokumu ka PRI i kahi hoʻolaha nui e puʻunaue ma luna o 10 miliona mau TV manuahi ma o kahi pūnaewele o nā mea kūʻai aku kūloko - hoʻokahi koho paʻa, hoʻokahi kīwī manuahi. ʻO ka Green Party, ma kāna ʻaoʻao, hāʻawi i nā kaukani kiʻi kiʻiʻoniʻoni manuahi i mea e huki ai i ke kākoʻo. Ma Mexico City, ua hāʻawi pū ka pāʻina i nā ʻeke maikaʻi i kāna papa inoa leka, me kahi ʻeke ʻeke, wati, penikala, a me nā puke i loko.
ʻO ia mau hana kūʻai balota ʻaʻole kānāwai. Akā ʻo ka hoʻoponopono ʻana i ka clientelism ma Mekiko he mea hoʻokahi wale nō ex-post. Ua hoʻohewa pinepine ke Kōmike Koho Lahui i ka Party Green no kāna mau hāʻawi manuahi, akā ʻimi wale ka pāʻina i nā ala hou a me ka noʻonoʻo e kūʻai aku i ke kākoʻo ma mua o ka pihi hoʻoponopono. A ua uku ia. Ua hoʻonui ka ʻAoʻomaʻo i kona hiki ʻana i ka ʻaha kūkā mai 33 a 48 mau noho i ke koho balota waena.
Akā naʻe, ʻo ke ʻano ʻoi loa o ka clientelism - a ʻoi aku paha ka ʻoi loa - e puka mai i ka hoʻololi ʻana ma waena o nā hui kaiaulu a me nā ʻaoʻao. Nui nā hui kūloko ma Mexico i pili i nā ʻaoʻao kālai'āina e noho aliʻi ana, ʻo ka hopena pinepine o ke komo ʻana o nā alakaʻi kaiāulu i ka pāʻina.
Hoʻohana ʻia kēia mau loulou i mau nexuse ikaika o ka hoʻolako pono. Hāʻawi nā ʻaoʻao politika i ke komo ʻana o ka hui i ka ʻāina hou, no ka laʻana, no ke kākoʻo ʻana o ka poʻe kamaʻāina hou e noho ai. No ka loaʻa ʻana o nā ʻāpana, manaʻo ʻia nā kamaʻāina e hele i nā hui a koho balota i ka moho kūloko. ʻOi aku ka ʻoi aku o ka Clientelism ma mua o ka hāʻawi wale ʻana - ua paʻa loa ia i nā hopena pōmaikaʻi nui.
Eia kekahi, kūʻai pinepine nā alakaʻi kaiāulu no lākou iho, ʻaʻole ko lākou kaiāulu. A lilo ke komo ʻana i ka hoʻololi clientelistic i mea koi. I loko o nā noho ʻole ma ka ʻaoʻao o Mexico City - kahi i ikaika loa ai nā hui kaiaulu, no ka mea he nāwaliwali loa nā kuleana o ka noho ʻana - ua hoʻoweliweli ka nui o nā hui e kipaku i kā lākou mau lālā inā ʻaʻole lākou i hōʻike i ke kākoʻo leo e alakaʻi ana i ke koho balota.
ʻO kēia coercive quid pro quo ka mea e hoʻokaʻawale ai i ka politika democratic maʻamau mai ka poʻe kūʻai hoʻomāinoino o Mexico. Ma mua o ka hoʻoikaika ʻana i ka pono hui ma ke ʻano o nā kuleana hou, kākoʻo ka clientelism i ka pono pilikino wale nō ma ke ʻano o ka uku manawa pōkole. Hoʻokaʻawale ʻia nā ʻike hui i nā mea kūloko. ʻO ka hakakā no ka hoʻololi ʻōnaehana, lōʻihi e lilo i mea kūʻai no nā loaʻa haʻahaʻa, pōkole.
I kēia lā, ʻoiai ke hoʻomau nei ke kūlana aupuni ma Mexico - me nā pilikia like ʻole o nā lāʻau lapaʻau, ka wai, a me nā hale - no ke aha i kū ʻole ai kahi ʻano ʻē aʻe? No ke aha i koi ʻole ai kahi neʻe kamaʻāina e hoʻololi? A no ke aha i hāʻawi ʻole ai nā ʻaoʻao hema?
Hoʻopau ʻia i loko o ka Clientelism
Ti nā makahiki 1970 a me 1980, ua ʻike ʻia ka haʻalele ʻana o Mekiko e hōʻike i kahi koho kūpono i ka clientelism. Ma hope o nā makahiki he ʻumi o ka noho aliʻi ʻana o ka ʻaoʻao hoʻokahi, e hōʻuluʻulu ana ka neʻe ʻana o ka nohona a puni ka ʻāina. Alakaʻi ʻia e nā hui hema hema e like me ka Revolutionary Organization of the Left (OIR) a me ka Revolutionary Movement of the Pueblo (MRP), ua hakakā nā hui kūloko no nā kuleana kumukānāwai hou e kūʻē i ke aupuni clientelistic o ka PRI.
I ka makahiki 1988, ma hope o ka hoʻokaʻawale nui ʻana i ka PRI, ua puka mai kekahi ʻaoʻao politika hou: ka National Democratic Front (FDN). Alakaʻi ʻia e Cuauhtemoc Cardenas - ke keiki a ka pelekikena PRI kaulana ʻo Lázaro Cárenas, he meʻe o ka Mekiko i haʻalele - ua ʻimi ka FDN e kūkulu ma luna o ka manawa o nā neʻe kaiāulu o Mexico a hoʻopau i ka PRI e noho aliʻi ana.
Ua hoʻolōʻihi ʻo Cárdenas i kahi lālā ʻoliva i nā hui e like me ka OIR a me ka MRP, me ka hoʻohiki ʻana i ka mana a me ke kūʻokoʻa no ke komo ʻana. Ua ʻike kēia mau hui hema a me ko lākou mau lālā i kahi kipi democratic. Ma ka hoʻokuʻu ʻana i kā lākou mau mea kūʻē kūʻē i ka mokuʻāina, ua komo lākou i ka hoʻolaha koho balota o FDN i ka makahiki 1988, me ka hilinaʻi ʻaʻole e hōʻailona ko lākou komo ʻana.
ʻOiai ua nalowale ka FDN i ke koho balota - ma muli paha o ka hoʻopunipuni koho balota ākea - ua hoʻokumu i ke komo ʻana o ka Mekiko i haʻalele i ka PRD. He nui ka poʻe i hōʻike i ka kānalua e pili ana i kēia neʻe ʻana, no ka mea, aia i loko o ka PRD nā mea he nui o ke aupuni PRI kahiko.
Ua pono kā lākou mālama ʻana. ʻO ka hōʻea ʻana mai o ka PRD i hoʻokaʻawale i nā neʻe kaiapuni i hoʻopaʻa i ka haʻalele ʻana o ka Mekiko. Ua ʻike ʻia kahi ʻāʻī nui ma waena o nā hui i koho e komo i ka politika koho a me ka poʻe i koho e mālama i ko lākou kūʻokoʻa. ʻO ka poʻe i koho e komo, ʻo ke komo ʻana i loko o ka ʻōnaehana politika i hoʻopau i nā kuʻikahi ākea hema. Wahi a Kathleen Bruhn, hāʻule nā kūʻē ma waena o nā hui pili PRD i ka 50% i ka wā i lawe ai ka pāʻina i ka mana ma Mexico City.
I loko o ka pāʻina, ua hoʻomaka nā alakaʻi kaiāulu e hoʻokūkū ma nā kumu kūʻai like ʻole me ko lākou mau hoa paio ʻākau. No ka makemake e hoʻomau i ka ikaika o ka neʻe ʻana o ka democratization, ua hoʻokaʻawale ka PRD i ka mana o ka pāʻina a wehe i kona kūlana i nā alakaʻi kūloko. Akā, ua hoʻihoʻi kēia hoʻolālā pluralist. Nui nā alakaʻi kūloko i ʻimi i ka waiwai pilikino. Ua lilo ko lākou pilina me ke kaiāulu i mau kaʻa no ka hōʻiliʻili ʻana i ke kākoʻo koho, ʻaʻole ka hoʻomaikaʻi ʻana i nā kūlana.
Ua nalowale ka PRD i kāna paepae alakaʻi hema. I loko o kāna hui nui, hiki i kēlā me kēia lālā i komo ke hoʻokumu i kāna iho ponoʻī, me ka nānā ʻole ʻana i ka papahana kākoʻo i ka poʻe ʻilihune o ka PRD. ʻO ka hopena, ʻo nā kiʻi e like me José Luis Abarca - ke kuhina nui o Iguala, Guerrero kuleana no ka hoʻokō ʻana i nā haumāna he kanahākūmākolu - ua lilo i poʻe kālai'āina PRD.
I kēia lā, ma ka liʻiliʻi loa ma ka pae kūloko, ʻaʻole hiki ke ʻike ʻia ka PRD a me ka PRI. Loaʻa iā lāua nā pūnaewele o nā brokers, a hāʻawi lāua i nā makana a me nā makana i ka poʻe koho. ʻO kēia ke kumu o ka koho nulo ka neʻe ʻana: he aha ka manaʻo o ke koho pāloka i ka like ʻana o ka poʻe kekee?
He Ma'i ma'i ma ke kino kalaiaina
TʻO ka moʻolelo e pili ana i ke koho balota ʻo Mekiko he mea weliweli. Akā ʻaʻole nāwaliwali ka hema e like me ka mea i ʻike ʻia.
Ua loaʻa i nā ʻaoʻao ʻēheu hema he 28.2% o ka balota - he pākēneka kiʻekiʻe ma mua o nā koho balota waena o 2003 a me 2009. ʻO kēia mau balota, ʻoiaʻiʻo, ʻoi aku ka ʻāpana ma mua o ka wā. Ke hoʻokūkū nei ka PRD i kēia manawa no ka balota hema e kūʻē i ka National Regeneration Movement (Morena) - nāna i hōʻoki i ka PRD i ke koho balota ʻo Mexico City - a me ka hui e piʻi nei ka Citizen's Movement (MC). Akā inā hiki i kēia mau ʻaoʻao ke hana i mua i hui pū ʻia, hiki i ka lanakila o ka pelekikena ma 2018.
I mea e hoʻokumu ai i kēia hui ʻana, pono e ʻike hou ka poʻe Mekiko i kāna kahua alakaʻi - ʻaʻole e hoʻokūkū me ia iho no ke kākoʻo ʻana o nā mea kūʻai aku, akā e hui pū me ka pono o nā kamaʻāina.
ʻO ka Clientelism kahi maʻi maʻi maʻi ma ke kino politika. Ke hoʻokomo ʻia, hoʻopilikia ia i ka moʻomeheu politika. Hoʻoikaika ia i ka noʻonoʻo pōkole, kaupalena i nā hiki ke hoʻololi, a hoʻoneʻe i nā kamaʻāina i ʻike liʻiliʻi i ka politika koho ma mua o ka maikaʻi o ke kau koho. ʻO ka hāʻule ʻana o ka PRD mai ka lokomaikaʻi mai he hōʻike maikaʻi loa ia i kēia hana hoʻopunipuni. Ke hoʻomaka kekahi ʻaoʻao e pāʻani i ka pāʻani clientelistic, kauo ia i nā mea ʻē aʻe me ia.
Noho ka lāʻau lapaʻau i ka hui kīwila. Ua ʻoi aku ka ikaika o ke aupuni democracy o Mekiko i ka wā i ikaika loa ai kāna ʻoihana o nā hui kūloko, ʻaʻole mokuʻāina. Pono nā ʻaoʻao hema i kēia lā i ka noho aliʻi ʻana i ka neʻe ʻana o ka ʻāina i ka emi ʻana o nā makahiki he mau makahiki.
ʻO nā kūʻē ākea ma hope o Ayotzinapa i hoʻouna aku i kahi hōʻailona maopopo e mākaukau ka ʻāina e hakakā. Akā, he ephemeral kēlā hōʻailona. I loko o kekahi mau mahina wale nō, ua pau nā kūʻē, a ua hoʻomaka hou ke kūlana politika. No ka hoʻohuli ʻana i ka huhū i mana politika, pono e hoʻonohonoho nā ʻaoʻao kālaiʻāina hema. ʻO nā ʻaha kūloko, nā keʻena kūlanakauhale, nā hui hui - pono e hana ka hema i ka hoʻokumu ʻana i nā kahua hou e hiki ai ke hoʻokuʻu i ka ʻoluʻolu i loko o ka hoʻoikaika politika, a kākoʻo i nā mea e kū nei.
ʻO ka hoʻololi ʻana i ka moʻomeheu kālai'āina ʻo Mekikoka - ʻo ia ka 50% wale nō o ke komo ʻana i ke koho balota - ʻaʻole hiki ke hoʻololi ʻia. Akā ʻaʻole kēia manaʻo ʻole ka hopena o ka palaualelo a i ʻole ka ʻike wahaheʻe. He haʻalele ia i ka politika i koho mua ʻia o ka clientelism. Inā hiki i ka Left ke kūleʻa i ka hoʻokumu ʻana i kahi ʻōnaehana kumu no ke komo ʻana i ka politika, hiki iā ia ke hoʻopau i ka hoʻopiʻi ʻana o kēlā mau makana a me nā mea aloha.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai