(DAWN, Karachi) - EZ, ez zegoen azken oihalaren aurrean, baina Tony Blairrek, modu batean, bere kasua adierazi zuen, ziur zegoela esan zuen. Bai, bere erara egin zuen (edo, zehatzago esateko, George W. Bushen erara); eta bai, aski maiz murtxikatu zezakeen baino gehiago hozka egiten zuen, eta duda zegoenean jan eta tu egiten zuen. Baina hori baino askoz gehiago, abantaila pixka bat gozatzen du Ol' Blue Eyes-ekin.
"Damua, gutxi batzuk izan ditut", abestu zuen Frank Sinatrak, "baina berriro ere, gutxiegi aipatzearren". Ez Tony, ordea. Ez du bat ere aipatu, ez duelako izan. Bat ere ez. Ez da azken zazpi urteetan irakiarren ehunka mila hildakoen gaineko astindurik txikiena. Bere nazioak Estatu Batuekin duen "harreman bereziaren" aldarean britainiar gazteen damu-damurik ez. Ez da terrorismo islamista suspertzearen kontrizio zantzurik. Gertaeran, Blairrek Saddam Hussein "munstro" gisa deskribatzeak "pot" eta "kaldera" hitzak ekartzen ditu gogora.
Blairrek joan den ostiralean baino lehen sei orduko agerraldia izan da orain arte Chilcot-en galdeketaren aipagarriena, joan den azaroan hasi baitziren bileretan Britainia Handiak Iraken aurkako gerran zergatik joan zen zehazteko ahalegin itxurazko batean. Sir John Chilcotek gerraren legezkotasuna ikerketaren esku zegoela iradoki badu ere, bere epaimahaiak testuinguru honetan duen eskumena zalantzan jarri du, kideen artean ez dagoela abokatu edo epaile bakar bat ere.
Eztabaida arraroa kenduta, orain arteko entzunaldiek ez dute ezer esanguratsurik eman. Mandarin eta ministro ugariren testigantzak ez ziren ia baldintzarik Blair administrazioak Irakeko erasoan protagonismoa aldarrikatzeko gogoaren atzean dauden arrazoiak gogora ekartzeko.
Lehen ministro ohiak ostiralean esan zuen 11eko irailaren 2001ko atentatu terroristak izan zirela bere pentsamoldea aldatu zutena (errebelatorioa izango litzatekeena, zoratuta geratu zelako aitorpen sotil bat izan nahi bazen bakarrik), baina komenigarria da Downing Street-en gogoratzea. Washingtonen duen enbaxadoreari ia bederatzi hilabete lehenago argibideak, Bushek Etxe Zurian Bill Clinton ordezkatu eta berehala. Terminorik gordinenean esan zioten sarrerako administrazioaren derrierera igotzeko eta ahalik eta barru-barrutik irmoki sartzeko.
Morrontza maila horrek iradokitzen du Britainia Handiko gobernuak Bushek gidatu zuen tokira jarraituko zuela; Amerikako administrazioaren digestio-aparatuaren baitako talaia paregabeak ia ez zuen alternatibarik onartzen. Beraz, Bush inguratzen zuten neocons-ek Saddam-en aurkako gurutzada baterako prestatu zutela argi geratu zenean, ezerk ez zuen Blair ezbeharretik kanpo geratuko.
Badirudi amerikarrek bezain ideia lainotsua zuela eraso militar suntsitzaile batetik harago zer suposatuko zuenari buruz, baina ez zuen axola. Zer axola zuen Saddam suntsipen masiboko armen (ADM) arsenal batean eserita zegoela inpresioa sortzea zen - gogoratu haiek? - horrek mehatxu bat suposatzen zuen, beno, ez bada zehazki mendebaldeko zibilizazioarentzat, lausoki "gu". Horregatik, Atlantikoaren bi aldeetako presioa kontakizunari egokitzen zaion “adimenarekin” etortzeko.
Blairren iritziz, Irailaren 9k ezinbestekoa egin zuen Saddam armagabetzea (11-2002an ez zuen inoiz lotura ez bereziki logiko hori esplizituki egin, Bushies-ek egin bazuen ere - amerikarren bi heren baino gehiagok sinestu zuten, labur bada ere, hori. Sadam izan zen dorre bikien suntsiketaren erantzule zuzena), eta armagabetze hori erregimen aldaketatik bereizezina zen.
Horregatik, Irakek bere arma hilgarrienak 45 minututan heda ditzakeela esaten zuen espediente zihurra. Blairrek eta bere prentsa idazkari ohi bezain higuingarriak, Alistair Campbell-ek, orain hedabideek uste baino arreta gehiago jarri ziotela uste baino inpresioa sortu nahi dute, baina garai hartan bere helburu gaiztoa bete zuen spin doctorek nahi zuten bezala.
"Zoritxarrez", esan zion Blair aurpegi biluziak Chilcot-i, okupazioaren ostean "uste genuena arazoa zela ez zen arazoa" gertatu zen. Hori bai, "zoritxarrez" ez zegoen ADMrik. Ez zuen, ordea, joan den abenduan BBCko elkarrizketa batean esandakoa errepikatu: Irakeko inbasioari buruz ez zuela inolako erreparorik izango herrialdeak ADM ez zuela jakin arren.
Duela ia hogeita hamar urte, Britainia Handian Ronald Reagan Rhett Butler eta Margaret Thatcher Scarlett O'Hara bezala irudikatzen zituen kartel antinuklearra zegoen. "Munduaren amaieraraino jarraituko zuela hitzeman zuen", zioen epigrafeak (edo horretarako hitzak). "Hark antolatuko zuela agindu zuen". Nork jakin zezakeen deskribapena lehen ministro laboristaren eta presidente errepublikano baten arteko harremana are deliriotsuagoa izango zela Ronnie saihesgarria baino? Gainera, Thatcher andreak, behintzat, ondo zekien «maite zaharrak» ez zuela «belarri artean ezer», eta ez zuen lotsatzen hura urrunegi joaten zenean, adibidez Grenada inbaditzean.
Blair gobernuak Bushen administrazioarekiko neurrigabeko atxikimenduaren aitzakietako bat izan zen bere indar diplomatikoa areagotuko zela. Enbaxadore ohi baten Chilcot-en testigantzak alderantzizko efektua lortu zela iradokitzen du: Washingtonek Londresen leialtasuna zalantzagabea eta zalantzarik gabea zela ohartu zenean, ez zuen denbora galdu britainiar iritziei erreparatzen.
Chilcot-en ikerketaren aurretik Blairren agerraldiak arrazoizko zalantzarik gabe frogatu duen gauza bat da, zalantzarik gabe, ez dela jakintsuagoa izan kargua utzi zuenetik. Agian lanpetuegia dago enpresen irabaziak pilatzeko grina asetzen, auto-hobekuntza bezalako gauza arruntekin traba egiteko. Baina bere sarriegi dei egiten dio Iranek Irakeko ikasgaiak (ADM eta guzti) ondo etor daitezkeen adibide gisa, mundua Downing Streetetik alde egin zuenetik leku apur bat seguruagoa dela ondorioztatzera baino ezin du ondorioztatu. Egindako guztiaren ostean, kontsulta bat baino gehiago merezi zuen. Epaiketa jarri behar zen, bere intransigentziari baietz eman zioten guztiek akusatuan konpainia egin zutelarik.
email: [posta elektroniko bidez babestua]
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan