Fonto: IPS

La ĉi-jara Monda Tago de Gazetara Libereco la 3an de majo okazas dum COVID-19-serumado en multaj el niaj landoj. Limigo de movado signifas, ke ĵurnalistoj ĉie en la mondo alfrontas obstaklojn por ricevi intervjuojn kaj datumojn, kaj kontroli rakontojn antaŭ publikigado.

Krome, la tutmonda pandemio estis uzata de multaj registaroj por kontroli ne nur la popolan movadon sed ankaŭ ilian rajton je informo. Ĵurnalistoj estis timigitaj aŭ atakitaj, kaj fotoĵurnalistoj kaj vidbendistoj sur la frontoj ofte riskas infektiĝi dum dokumentado de rakontoj.

Du lastatempaj retseminarioj faritaj de Global Investigative Journalism Network (GIJN) kaj Finance Uncovered (FU) montris, ke lastatempaj registaraj movoj por limigi la gazetaron en Nepalo ne estas unikaj - ili okazas en multaj landoj tra la mondo.

Estis klopodoj de aŭtoritatoj por krimigi ĵurnalismon, kaj ĉi tio riskas ĵurnalistojn raportantajn pri la pandemio, notis Courtney Radsch de la Centro por Protekti Ĵurnalistojn ĉe la retseminario de GIJN. Ankaŭ en Nepalo estis provoj de diversaj registaraj agentejoj cenzuri informojn. 

Pasintmonate, la portalo Kathmandu Press publikigis rakonton pri supozata korupto dum la aĉeto de medicina ekipaĵo implikanta homojn en altaj lokoj. Ĉi tiu rakonto estis forigita de la retejo fare de softvarfirmao konservanta la hejmpaĝon de la portalo kiu havis ligilojn al individuoj en la Ĉefministro-Oficejo implikitaj en la interkonsento.

La tutmonda pandemio estis uzata de multaj registaroj por kontroli ne nur la popolan movadon sed ankaŭ ilian rajton je informo. Ĵurnalistoj estis timigitaj aŭ atakitaj, kaj fotoĵurnalistoj kaj vidbendistoj sur la frontoj ofte riskas infektiĝi dum dokumentado de rakontoj.

La 27an de aprilo, Radio Nepalo elsendis vivan intervjuon de iama ĉefministro Baburam Bhattarai kiu estis akre kritika de ĉefministro K P Oli. La registaro petis klarigon al la ĉefo de la ŝtata radiostacio kaj ĝia novaĵredaktoro, kaj ricevis la intervjuon forigita de la retejo de Radio Nepalo.

La 18an de aprilo, Press Council Nepal (PCN) sendis leteron al Nepal Telecommunication Authority por fermi certajn ret-bazitajn portalojn kaj malpermesi ilin de publikigado de malveraj novaĵoj. En ĉiuj ĉi tiuj lastatempaj kazoj, la registaro ŝajnas uzi la kovrilon de la COVID-19-krizo kaj la senkulpigon protekti privatecon kaj ŝirmi la publikon de falsaj novaĵoj kaj karaktermurdado ĝis fortago kontraŭ la libera gazetaro.

"Multaj supozeble demokrataj landoj kiel Usono, Barato kaj Nepalo cenzuras la gazetaron kaj tre malfacilas, ke gazetara libereco regu dum kovrado de COVID 19," diris. Kosmos Biswokarma redaktisto de Kathmandu Press. Mitraktado de la retejo sen permeso levis gravajn demandojn pri gazetara libereco en ĉi tiu lando, li aldonis.

La misio de ĵurnalismo estas uzi la rajton de la civitanoj al sinesprimlibereco por teni ilin informitaj. Ĵurnalistoj multe klopodas, kaj metas sin en konsiderindan riskon, por kolekti kaj esplori faktajn informojn por atentigi publikon kaj aŭtoritatojn pri misfarado kaj mispraktiko.

Tamen, civitanoj hodiaŭ ricevas siajn informojn ne nur de la amaskomunikiloj sed ankaŭ de la Interreto. La disvastigo de falsaj novaĵoj, onidiroj, kalumnio, malobservo de privateco en sociaj amaskomunikiloj ne estas ĵurnalismo. Registaroj devus fari tiun distingon.

La aŭtoritatoj ne konfuzu misinformon kun ĵurnalismo, kaj ne uzu kritikindan enhavon pri sociaj amaskomunikiloj por ĝenerala subpremado de ĵurnalisma informo. Devas ekzisti mekanismo por spuri tian enhavon kaj ekagi kontraŭ krimintoj. Estas tasko de la Gazetara Konsilio de Nepalo spuri ĉi tiujn fontojn, kaj ne doni direktivojn por malpermesi portalojn. Fakte ĝi tute ne estas la tasko de PCN fermi la amaskomunikilaron.

Dum krizoj kiel la COVID-19-pandemio, reguloj pri konvena diligento estas malstreĉitaj kaj estas manko de travidebleco en grandaj interkonsentoj. Ĉar estas la tasko de la ĵurnalisto diri veron al potenco, tio ofte ekhavas ilin en problemoj, kiel okazis en Nepalo kun la priraportado de la Omni Business Korporacia Internacia en la rekta aĉeto de testkompletoj kaj medicinaj ekipaĵoj el Ĉinio je ŝveligita kosto.

Shiva Gaunle de la Centro por Esplora Ĵurnalismo Nepalo (CIJ-N) diras, ke la plej granda problemo alfrontas ĵurnalistoj dum la nuna krizo estas ricevi datumojn kaj kontroli ilin. "Ne estas nur la enfermo kaj limigoj pri moviĝeblo, novaĵoj estas forigitaj de ĉefpaĝoj aŭ fermitaj, kiel Nepalo povas pretendi havi rajton al informoj kaj jurŝtato?" li demandas.

Ĵurnalismo ne estas krimo, kaj falsaj novaĵoj ne estas ĵurnalismo. Registaroj devus povi apartigi la du, precipe dum krizoj kiel ĉi tiu tutmonda pandemio.

Namrata Sharma estas la antaŭa prezidanto de la Centro por Esplora Ĵurnalismo Nepalo

Twitter: NamrataSharmaP

namrata1964@yahoo.com

---