I-Echeverria: Ifundeka njengekhasi ebhayibhelini: izikhukhula ezinkulu, ukufa, nendlala. Ngeshwa kubantu baseHaiti, lezi akuzona izikhathi zasendulo esikhuluma ngazo, kodwa ezalapha futhi manje. Ukuthumba ngokwezombangazwe, ukucekela phansi kobushiqela, neziphepho ezibhubhisayo kuyaqhubeka nokuvivinya ukuqina kwabantu baseHaiti. Okanye nathi futhi ozosibuyekeza kukhona intatheli ekhethekile ye-Flashpoints u-Kevin PinaรขโฌยฆUngasichaza nje isimo lapho? Besilokhu sithola le mibiko lapha ngasohlangothini lwase-U.S., mayelana nesiphepho sokuthi kube nabantu abambalwa abashonile lapha e-States. Ake sixoxe ngokuthi bangaki asebeshonile ezikhukhuleni eHaiti, kanye nesiqhathaniso lapho, mayelana nomonakalo okhona. Ungakwazi ukukhuluma kancane ngalokho?
I-Pina: Ububanzi bayo yonke iNyakatho yeHaiti, kusukela eCentral Plateau kuze kufike eCap Haitien, kanye naseMpumalanga ekude njengePort au Paix, kungaphansi kwamanzi ngokuphelele. Kuze kube manje, sebekwazile ukuthola izidumbu ezingaba ngu-600. Isilinganiso njengamanje ukuthi inani lokufa lingadlula kude i-1000 lapho konke sekushiwo futhi kwenziwa. Manje kukhona izisebenzi zosizo zeZizwe Ezihlangene kanye nezinhlangano ezihlukahlukene zosizo ezizama ukuya eNyakatho, kodwa-ke, ngenxa yezikhukhula nezimo zemigwaqo, lokhu kunzima kakhulu.
Futhi kufanele uqonde ukuthi kusukela ekukhishweni ngendluzula kuka-Aristide ngoFebhuwari 29, i-Civil Protection Bureau, eyakhelwe ukubhekana nalolu hlobo lwezinhlekelele, okwakuyizinhlangano zomphakathi [kanye] nezinhlaka, ezafakwa. indawo ngaphansi kwabaphathi baka-Aristide, empeleni ngoxhaso oluvela e-USAID รขโฌโ รขโฌยฆngisho nezinhlangano ezinobuntu njengale nhlangano yokusiza ezinhlekeleleni, abantu ababehlangene nayo baphinde baxoshwa emahhovisi abo, amahhovisi abo ashiswa, futhi baqhutshelwa ekubhaceni. Ngakho-ke, manje abantu abahluphekayo kulezi zindawo bahlupheka ngokuphindwe kabili ngakho-ke akukho ngqalasizinda ekhona ukuze bakwazi ukubhekana nenhlekelele yalezi zilinganiso.
I-Echeverria: Lokho empeleni kungiletha embuzweni wami olandelayo, owawuthi, ngabe ezombangazwe empeleni ziye zabamba iqhaza kulokhu, ikakhulukazi uma kubhekwa izikhukhula ezibhubhisayo zangoMeyi odlule, abantu baseHaiti abangakalulami kuzo. Ipolitiki idlale kanjani kulokhu? Ngabe uhulumeni omusha usabela kanjani kulo monakalo?
I-Pina: Njengoba ngishilo, asikho isakhiwo esikhona, isakhiwo esasikhona ukuze siphendule izidingo zabantu sacekelwa phansi futhi sashabalala, ikakhulukazi ezindaweni ezifana neGonaives, lapho isiphepho esishisayo uJeanne sashaya kakhulu. Lena indawo lapho u-Wilfred [engazwakalayo] no-Buteur Metayer, okuyizinduna zeqembu lezigelekeqe, manje sebebambe izintambo futhi belawula ihhovisi likameya. Lena indawo lapho amasosha angaphambili elawula ukugada kanye nokuvikeleka kwedolobha naphezu kokuba khona kwamasosha ase-Argentina. Kube nesivumelwano esingesihle kakhulu kule nyanga edlule phakathi kwamasosha angaphambili namasosha eNhlangano Yezizwe kuleyo ndawo. Ngakho-ke lena indawo esesivele ihlupheke kakhulu, futhi, ngeshwa, ngenxa yesimo sezepolitiki, ngenxa yokucekelwa phansi kwezinhlangano ezilungile njengeHhovisi Lezokuvikela Nokuvikelwa Komphakathi, abantu baseGonaives baphoqeleka ukuthi bahlupheke ngaphandle kwanoma yiluphi uhlobo. yesakhiwo esingasabela ezidingweni zabo, esingathola usizo kulezo zindawo ngokushesha, futhi esingasebenza njengomqaphi wokuqinisekisa ukuthi abantu abafanele abafanele usizo bathola usizo ngokushesha ngangokunokwenzeka.
I-Echeverria: Kevin, ucabanga ukuthi umphakathi wamazwe ngamazwe uyakwazi ngempela ukubheka iHaiti njengamanje futhi uveze umehluko phakathi kwefa lika-Aristide kanye nefa uhulumeni weLatortue alenzayo njengamanjeรขโฌยฆngoba okubonakala kimi ukuthi kungabonakala kusobala kakhulu ekukhulumeni nawe ukuthi bona kanye abantu abazokwazi ukusiza iHaiti esikhathini esinjengalesi, mayelana nezikhukhula, bacashile, noma balahlekile, noma banyamalele. Ingabe ucabanga ukuthi umphakathi wamazwe ngamazwe uyakwazi ukwenza lolo hlobo lokuxhumana?
I-Pina: Hhayi-ke, kodwa umphakathi wamazwe ngamazwe uzokhokha, ngoba ngenxa yokuntuleka kwalezo zakhiwo, lezo zakhiwo zihlakazwa futhi zacekelwa phansi, futhi, njengoba ushilo, abantu bephoqeleka ukuba bacashe ngenxa yokubamba iqhaza entweni engalungile njenge ukuvimbela iziphepho, nakuba kwenzeka ukuthi kwathuthukiswa ngaphansi kokuphatha kuka-Aristide kanye nokuphatha kwangaphambilini, umphakathi wamazwe ngamazwe okuzodingeka ugcine uphasise umthethosivivinywa, ekugcineni. Kuzosho ukuthi izophuma e-U.S, iminikelo kuNhlangano Yezizwe Ezihlangene, okusho ukuthi ekugcineni izophuma emalini yentela yase-U.S. [futhi] ekugcineni emaphaketheni ezakhamuzi zase-U.S. izindleko ezengeziwe ezenziwayo ngoba lezo zakhiwo azisekho.
I-United Nations kufanele ithathe izintambo, kufanele ikhokhele yonke into, kufanele ithumele abantu bayo ngamaviyo amancane nama-convoys ukuze bathole usizo kulezi zindawo, ngoba azikho izinhlaka. yoMbuso endaweni. Zonke lezo zinhlaka zaxoshwa, njengoba ushilo ekuqaleni, futhi manje kunezigebengu, izigebengu, nezigebengu ezigijimayo, ikakhulukazi, njengoba ngishilo, amaGonaives, okuyiwona ahlaselwe kakhulu futhi lapho isibalo esikhulu sabantu abashonile senzeke khona. Sebebale imizimba engu-500 kuze kube manje kuma-Gonaives; iningi labo kwakungabantwana. Lena yinhlekelele ehlanganiswe nenhlekelele edlule, yokuketulwa ngendluzula kukahulumeni wentando yeningi.
I-Echeverria:Ushiloรขโฌยฆ[ukuthi] iNhlangano Yezizwe kufanele ikhuphule izinga. Ake sikhulume iqiniso lapha: ingabe bakwazile ukudoba? Yiziphi izithiyo abahlangabezana nazo lapho bezama ukusiza abantu baseHaiti?
I-Pina: Okunye okubakhathazayo abakusho kaningi ukukhathazeka kwezokuphepha. Lokho ukukhathazeka okufanele. [Izindawo ezifana] ne-Plateau Central, i-Hinche zingaphansi kokulawulwa yibutho lezempi langaphambili, lelo butho langaphambili abalivumele ukuthi lithathe idolobha nedolobha kancane kancane ngaphandle kokusho lutho ngakho, ngaphandle kokubabekela inselele. Ngakho-ke, empeleni iNhlangano Yezizwe, kanye nohulumeni waseLatortue รขโฌโ khumbulani lawo mabutho afanayo amukelwa uGerard Latortue รขโฌลnjengabalweli benkululekoรขโฌ - bayizisulu zezinqubomgomo zabo, bayizisulu zendawo yabo yokuhlala nebutho lezempi langaphambili. abalawula lezo zindawo. Ngakho-ke, lapho iNhlangano Yezizwe Ezihlangene ithi ukuvikeleka kuyakhathaza uma kuziwa ezinqoleni zosizo ezikwazi ukuya kulezo zindawo futhi zinikeze usizo, ukunakekelwa kwezempilo, ukukhipha amanzi okuphuza - ngoba abantu abanamanzi okuphuza - abele ukudla. njengoba abantu bengenakho ukudla, kuwukukhathazeka okusemthethweni kubo, ukuthi bazokwazi yini ukwenza lokho endaweni evikelekile. Kodwa, bayizisulu zenqubomgomo yabo.
I-Echeverria: Ukukhuluma ngalolo hlobo lwesisulu. Mayelana nokugawulwa kwamahlathi eHaiti, yikuphi ukuxhumana lokho mayelana nezomnotho zaseHaiti kanye nomthelela konke lokhu okuzoba nawo eHaiti?
I-Pina: Lowo ngumbuzo omude womlando, Selange. Lokhu yinto eyaqala kudala lapho amaFulentshi ekhipha inqwaba yamahlathi esuka eHaiti, ikakhulukazi ukhuni lwawo oluyigugu oluqinile, kanye nombuso wobushiqela okhohlakele ngemva kobushiqela obubi. Futhi-ke, kwakukhona izingulube ezimnyama ezachithwa yizinqubomgomo zokuphatha zase-U.S. Izingulube ezimnyama ngokwezwi nezwi zazithi รขโฌโ thethelela igamaรขโฌโ รขโฌหibhange lezingulubeรขโฌโข labalimi emaphandleni. Ngamanye amazwi, imali eyinsalela yabalimi basemaphandleni, abangamaphesenti angamashumi ayisikhombisa abantu bakuleli zwe, kwakuyizingulube zabo. Futhi lapho i-U.S. ithi kwakukhona รขโฌหumkhuhlane wezingulubeรขโฌโข futhi bashintsha lezo zingulube ezimnyama bafaka izingulube zase-U.S., lezi zingulube ezimhlophe-pink, kanye nabalimi bagcina sebekhokha imali eningi ukuze bondle izingulube kunaleyo ababengayenza eyabo. imindeni, kwakuyinhlekelele yezomnotho kubalimi baseHaiti. Ngakho-ke izingulube azibange zisaphenduka izingulube zabalimi.
Okwaba yizingulube zabalimi, ibhange labo uma uthanda, ifa labo lezingane zabo, kwakuyizihlahla endaweni yabo. Futhi, kunjalo, [e] Haiti, izihlahla zisetshenziswa njengophethiloli, futhi hhayi nje ukupheka, zisetshenziselwa ukuhlanza izingubo emadolobheni amakhulu abelokhu evela kuyo yonke indawo. Umlimi angathola imali eningi ngokugawula izihlahla endaweni yakhe futhi ayidayisele ibhizinisi lokuhlanza izinto okomile eliphethwe omunye u-schmuck ocebile owenza inzuzo kulelo bhizinisi. Ngenxa yokuthi izihlahla seziphenduke inqwaba yalesi sibalo sabantu, kusho ukuthi ukuphela kwemali engenayo etholakalayo kubo uma bedinga ukuyisa izingane zabo esikoleni, lapho benesimo esiphuthumayo emndenini wabo, uma umuntu egula. Futhi inqobo nje uma imigomo ibeka ukuthi abalimi kumele bathembele ezihlahleni njengeholo labo elitholakalayo kuphela elilahlwayo, le nkinga ayisoze yaxazululeka futhi ayisoze yalungiswa. Kuyinhlekelele enkulu futhi ngokuqinisekile kube nomthelela omkhulu kuzikhukhula ezinkulu ezenzeke eNyakatho ngesikhathi kudlula isiphepho saseTropical u-Jeanne.
I-Echeverria:Kevin, ungasitshela, uthole ulwazi lokuthi yini esikhathini esizayo esiseduze manje kubantu baseHaiti?
I-Pina: Izikhathi ezinzima kakhulu. Ingcindezelo isiphinde yaphakama. Manje benza izinga elilandelayo, uma uthanda, lokucindezelwa, ukuthinta abantu abambalwa engibaziyo; Ngithola izingcingo eziningi nsuku zonke, izingcingo ezithuthumelayo. Kunamahhovisi alwela amalungelo abantu ahlaselwayo; kunamalungu ezinyunyana aboshwa ngaphandle kwesizathu, kukhona abezenkolo ababoshwa ngaphandle kwesizathu. Kunaleli cala eliphelele elibekwa yile nhlangano ebizwa ngeNational Coalition of Haitian Rights [NCHR] elithinta umhla zi-5 kuZibandlela wezi-2003, lapho bethi uLavalas wahlasela isikhungo senyuvesi. Isetshenziswa njengesizathu esiphelele sokuboshwa, ukuboshwa, nokuboshwa kwabantu abaningi abathi bahlotshaniswa noLavalas, noma banobudlelwane noLavalas. Ngakho-ke le nkulumo yokubuyisana eqhubekayo nguhulumeni wamanje ofakwe e-U.S., ibonakala ingamazwi nje. Uma nje bezoqhubeka nokulalela izinhlangano ezifana ne-NCHR futhi bezivumela ukuthi ziqhubeke nokudala lesi simo sezulu sokuzingela abathakathi e-Haiti, angiboni ukuthi ukubuyisana kuyoke kwenzeke kanjani.
I-Echeverria: Uma abantu bebefuna ukuthumela usizo abantu baseHaiti, bebezoyaphi?
I-Pina: Ngicabanga ukuthi indawo engcono kakhulu ongaya kuyo kungaba ukuya www.haitiaction.net. Phezulu ekhasini kukhona le nhlangano ebizwa nge-Haiti Emergency Relief Fund [HERF]. Ngiyazi ukuthi bebesebenza nezinhlangano ezilwela amalungelo abazisulu, futhi ngicabanga ukuthi bakhona naseNyakatho njengamanje.
I-Echeverria: Siyabonga kakhulu u-Kevin, sethemba ukuthi sizokhuluma nawe maduze.
I-ZNetwork ixhaswa kuphela ngokuphana kwabafundi bayo.
Nikela