Emasontweni amabili edlule, umehluko phakathi kwezehlakalo 'zomhlaba wonke' ezimbili ezihlobene ube nemiphumela emihle. Esokuqala kwakuyiNkantolo Yomhlaba wonke e-Iraq eyayibanjelwe e-Istanbul; okwesibili umhlangano we-G8 e-Scotland kanye nomkhankaso we-Make Poverty History. Ukufunda amaphepha nokubuka ithelevishini eBrithani, ubungeke wazi lutho ngemihlangano yase-Istanbul, eyaveza ubufakazi obuqand' ikhanda kuze kube yimanje behlazo lezombusazwe elikhulu kunawo wonke ezikhathini zanamuhla: ukuhlaselwa kwe-Iraq engakwazi ukuzivikela yiMelika neBrithani.
I-tribunal iwuphenyo olubucayi lomphakathi lwamazwe ngamazwe mayelana nokuhlasela kanye nomsebenzi, ohulumeni abanomusa abangeke balokothe โโbakubambe. 'Silapha,' kusho umlobi u-Arundathi Roy e-Istanbul, 'ukuzohlola inqwaba yobufakazi (mayelana nempi) ekhishwe ngamabomu futhi yacindezelwa, ukuba semthethweni kwayo, indima yezikhungo zamazwe ngamazwe kanye nezinkampani ezinkulu emsebenzini, indima yabezindaba, umthelela wezikhali ezifana nezikhali ze-uranium eseziphelile, amabhomu e-napalm, namaqoqo, ukusetshenziswa kanye nokugunyazwa kokuhlushwa . . . Lesi sigcawu siwumzamo wokulungisa irekhodi: ukubhala umlando wempi hhayi ngokombono wabanqobi kodwa owabahlukumezekile okwesikhashana.'
'Ubuhlungu besikhashana' kusho ukuthi, noma bebhekene namandla adlange kangaka, abantu base-Iraq bazolulama. Ngokuqinisekile uyawudinga lo mqondo wethemba lapho ufunda ubufakazi bofakazi bokuzibonela obubonisa, njengoba uRoy abonisa, 'ukuthi ngisho nalabo bethu abaye bazama ukulandela impi eduze abazi ingxenyana yezinto ezesabekayo eziye zakhululwa e-Iraq. '
Ubufakazi obushaqisayo bunikezwe uDahr Jamail. Ngaphandle uma ufunda i-inthanethi, ngeke wazi ukuthi ubani u-Dhar Jamail. Akayona i-blogger ye-Baghdad ehlekisayo. Kimina, uyintatheli ehamba phambili esebenza e-Iraq. Ngaphandle kuka-Robert Fisk, u-Patrick Cockburn nabanye abambalwa, iningi labo okungabasebenzi abazimele, uphoxa abalandeli bekamu abagqoke amajakhethi angavamile abaziwa ngokuthi 'ama-embeds'. Njengoba ungowaseLebanon onesakhamuzi saseMelika, u-Jamail ube cishe yonke indawo abalandeli bekamu abangenakho. Ubike evela edolobheni elivinjezelwe i-Fallujah, ukucekelwa kwayo kanye nonya kucindezelwe abasakazi basentshonalanga, ikakhulukazi yi-BBC. (Bheka www.medialens. org/ izexwayiso).
E-Istanbul, u-Jamail unikeze ubufakazi bentatheli yakhe ezimele ezinkulungwaneni zama-Iraqi ahlukunyezwa e-Abu Ghraib nakwamanye amajele aseMelika. Ukulandisa kwakhe okwenzeka esisebenzini sikahulumeni eBaghdad kwakujwayelekile. Lo mlisa, u-Ali Abbas, ubeye esikhungweni saseMelika ukuyobuza ngomakhelwane bakhe abalahlekile. Ohambweni lwakhe lwesithathu, waboshwa ngaphandle kwecala, wakhumula waba nqunu, wafakwa izigqoko futhi waphoqwa ukuba alingise ucansi nezinye iziboshwa. Lena kwakuyinqubo evamile. Ushaywe esithweni sangasese, wabanjwa wugesi endunu, wanqatshelwa amanzi waphoqwa ukuthi abukele njengoba ukudla kwakhe kulahlwa. Isibhamu esigcwele sasibekwe ekhanda lakhe ukuze angadazuluki ngenxa yobuhlungu njengoba izihlakala zakhe zaziboshwe zaqina kangangokuthi igazi laliphuma ezandleni zakhe. Uthelwe ngamanzi abandayo ngesikhathi kubanjwe ifeni emzimbeni wakhe.
'Bafaka i-loud speaker,' kusho u-Jamail, 'wabeka izipikha ezindlebeni zami wathi, 'Thula, bhebha, bhebha! Wenqatshelwa ubuthongo. Wesulwa amakaka kwasetshenziswa nezinja kuye. 'Ngezinye izikhathi ebusuku lapho efunda iKoran yakhe,' kusho u-Jamail, '(yena) kwakudingeka ayibambe ephasishi ukuze kukhanye. Amasosha ayedlula akhahlele iKoran Engcwele, futhi ngezinye izikhathi ayezama ukuyichamela noma asule ukungcola kuyo.' Isosha lesifazane lathi kuye, 'Inhloso yethu ukukufaka esihogweni . . . Lena imiyalo evela kubaphathi bethu, ukuba niguqule izimpilo zenu zibe esihogweni.'
U-Jamail uchaze ukuthi izibhedlela zase-Fallujah ziye zabhekana kanjani neqhinga laseMelika lokujeziswa ngokuhlanganyela, amasosha ase-US ahlasela abasebenzi futhi avimbe abalimele abangenayo, nabadubuli baseMelika bedubula eminyango nasemafasiteleni, kanye nemithi kanye negazi eliphuthumayo livinjelwa ukufinyelela ezibhedlela. Izingane zidutshulwe zabulawa phambi kwemindeni yazo, kumakhaza.
Amadoda amabili abhekene nalokhu, u-George Bush kanye no-Tony Blair, bahambele umhlangano we-G8 e-Gleneagles. Ngokungafani ne-Iraq Tribunal, bekunezindaba ezigcwele, nokho akekho noyedwa 'kokujwayelekile' - kusukela kwabezindaba abashumekiwe kuya kubahleli bomlando we-Make Poverty History kanye nosaziwayo abagunyaziwe, abamukelekayo - benza ukuxhumana okusobala kobugebengu obungapheli bukaBush noBlair e-Iraq. Akekho owama wathi 'ukwesulwa kwesikweletu' sikaBlair 'kwentuthu nezibuko' kwaba ngaphansi kwemali uhulumeni ayichitha ngesonto ehlukumeza i-Iraq, lapho udlame lwaseBrithani neMelika lwaluyimbangela yokuphindaphindeka kokuphindwe kabili kobumpofu nokungondleki kwezingane kusukela lapho. USaddam Hussein waketulwa esikhundleni (Unicef).
E-Edinburgh, umhlangano ongenamahloni wesimemo kuphela wabasekeli be-Christian Aid nabaholi besonto kwakhulunywa ngawo umgcinimafa waseBrithani, uGordon Brown, umkhokheli walesi sibhicongo. Munye kuphela umuntu owambuza, 'Uzomisa nini ukudlwengulwa kwezinsiza zabampofu? Kungani kunemibandela eminingi kangaka yosizo?' Lo mbhikishi oyedwa ubengabhekiseli ngqo e-Iraq, kodwa emazweni amaningi omhlaba. Wakhishelwa ngaphandle, ukuze kujabule amaKristu ayehlangene.
Lokho kwabeka ingqikithi yeviki le-G8: ukuthulisa nokuthulisa kanye nokukhetha ngokubambisana kokuphikisa kwangempela neqiniso. Kwakungu-Frantz Fanon, isishoshovu esikhulu senhlakanipho sase-Afrika, owadalula ukuhaha kobukoloni nobudlova obugqoke okokuziphatha okuhle, futhi akukho okushintshile, e-Afrika, njengase-Iraq. Izithombe ze-mawkish ezikrinini ezinkulu ezingemuva kwezihlabani ze-pop e-Hyde Park zibonise ukungazi ngamabomu, nokuzanelisa. Kwakungekho nesisodwa sezithombe umabonakude enqaba ukuziveza: zodokotela base-Iraq ababulewe igazi liphuma emakhanda abo, linqanyulwe abahlaseli bakaBush.
Ekhasini lokuqala le-Guardian, i-Age of Irony yagujwa njengoba ukuphila kwangempela kwaba ukubhuqa kakhulu kunokubhuqa. Kwakukhona u-Bob Geldoff ebeke ubuso bakhe obumomothekayo ehlombe lika-Blair, isigebengu sempi kanye nesigebengu saso. Kwenye indawo, kwakukhona u-Bono ofanekiselwa ngobuqhawe, obungaza amadoda afana no-Jeffrey Sachs njengabasindisi babampofu emhlabeni ngenkathi encoma 'impi yokwesaba' kaGeorge Bush 'enozwelo' njengenye yezimpumelelo ezinkulu zesizukulwane sakhe; futhi kwaba khona futhi noBrown, umqaphi wemithetho engalungile yohwebo, esho ngendlela emangalisayo ukuthi 'imithetho engalungile yokuhweba ibopha abantu abampofu'; kanye noPaul Wolfowitz, ecwebezela eduze kukaMbhishobhi Omkhulu waseCanterbury: le yindoda, ngaphambi kokuba inikezwe ukulawula iBhange Lomhlaba, yakha okuningi kwalokho okubizwa ngokuthi i-neo-conservative putsch kaBush, ukuthethelelwa okunamandla kokuchithwa kwegazi e-Iraq kanye umqondo 'wempi engapheli'.
Futhi uma uphuthelwe yikho konke lokho, kunekhithi ye-PDF elandekayo evela ku-imeyili 'Yomkhankaso owodwa' ukuze 'ikusize uhlele iphathi yakho eqhubekayo ye-Live8'. Ukucindezelwa kwabaculi namabhendi ase-Afrika, okupakwe lapho u-Geldoff ayenqume khona, epaki yetimu yezemvelo e-Cornwall, phambi kwezihlwele zabantu abangaphansi kuka-50, kwachazwa kahle ngu-Andy Kershaw 'njengobandlululo lomculo'.
Ingabe kwake kwaba khona ukuhlolwa okuphelele nokucashile nobuhlakani njengalokhu? Ngisho nalapho uStalin ebhulabhula umoya ozakwabo abahlanziwe esithombeni sonyaka esiphezu kwe-mausoleum kaLenin, abantu baseRussia babekwazi ukuvala izikhala. Imithombo yezindaba nezamasiko ihlinzeka ngezikhali zenkulumo-ze ezinamandla ngokungapheli eminyakeni kaBlair. SinoDiana, kwaba nosizi ngabezindaba. Nge-Iraq, kwaba nempi ngabezindaba. Manje kukhona ukuphazamiseka okukhulu ngabezindaba, ukujwayelekile kokungashiwo ukuthi 'umbuso ulahlekelwe ingqondo futhi ujezisa abantu abaningi abangenacala', kubhala umbhali wemidlalo yeshashalazi u-Arthur Miller, 'ngakho-ke ubufakazi kufanele buphikwe ngaphakathi.'
Kusatshalaliswa ukukhishwa kukaBono, uMadonna, uPaul McCartney kanye noGeldoff, owathola usizo lwe-Live Aid eminyakeni engama-21 edlule engazuzanga lutho kubantu base-Afrika, abaphangi banamuhla kanye nabadayisi balelo zwekazi bakhiphe umkhonyovu ongakaze ubonwe: ukuphikiswa komhla ziyi-15 kuNhlolanja wezi-2003 lapho abantu abayizigidi ezimbili beletha kokubili izinhliziyo nobuchopho babo emigwaqweni yaseLondon.
'(Eyethu) akuyona imashi ngomqondo wokubhikisha, kodwa uhambo olungaphezulu,' kusho uBruce Whitehead we-Make Poverty History. 'Okugcizelelwa kakhulu ekuzijabuliseni elangeni. Inhloso ukwamukela abaholi be-G8 eScotland futhi babacele ukuthi balethe ubulungiswa bezohwebo, ukwesulwa kwezikweletu kanye nokwenyuka kosizo emazweni asathuthuka.'
Ngempela?
Encwadini yakudala ka-Lewis Carroll, u-Alice ucele i-Cheshire Cat kanye ne-Mad Hatter ukuthi bambonise indlela yokuphuma ezweni lezimanga. Benze njalo, ngapha nangapha, waze wadinwa wawisa umhlaba wamaphupho akhe, wamvusa. Abantu ababulawa futhi bagogeke e-Iraq kanye nabantu abampofu ngamabomu e-Afrika ngohulumeni bethu nezikhungo zethu egameni lethu, bafuna ukuthi sivuke.
I-ZNetwork ixhaswa kuphela ngokuphana kwabafundi bayo.
Nikela