Ragip Duran jẹ oniroyin olokiki ti Ilu Tọki ati alapon oloselu. Olukọni kan ninu awọn ẹkọ media ni Ile-ẹkọ giga Galatasaray ni Ilu Istanbul, o ti ṣiṣẹ fun ati tẹjade ni awọn dosinni ti awọn ita, pẹlu Agence France-Presse, BBC, ọpọlọpọ awọn iwe iroyin Tọki, ati ominira ojoojumọ Faranse. Ọgbẹni Duran ti ṣe ijabọ lati Paris, Istanbul, London, ati Northern Iraq, ni afikun si titẹjade awọn iwe pupọ lori media ati awọn ọran iṣelu. Ni ọdun 1991, o gba ẹbun Akoroyin ti Odun lati ọdọ Ẹgbẹ Eto Eda Eniyan ti Tọki.
Nígbà tí wọ́n ní kó sọ̀rọ̀ nípa iṣẹ́ Ọ̀gbẹ́ni Duran, Noam Chomsky sọ fún mi pé: “Ragip Duran jẹ́ akọ̀ròyìn tó lẹ́tọ̀ọ́ sí i, ó sì tún ń ṣe àyẹ̀wò ìròyìn àti alárìíwísí. Diẹ sii ju iyẹn lọ, o jẹ ọkan ninu ẹgbẹ iyalẹnu ti awọn onimọ-jinlẹ olokiki ti Ilu Turki ti kii ṣe atako awọn ofin draconian nikan ati ifiagbaratemole lile, ṣugbọn nigbagbogbo ṣe aigbọran ara ilu ni ilodi si wọn, ni eewu ati nigbakan ti o farada ijiya lile. Ko si nkankan bi wọn ni Oorun. Wọn tọsi ọ̀wọ̀ ati iteriba ati atilẹyin wa ati - ti a ba ni igboya - afarawe. ”
Gẹgẹbi awọn dosinni ti awọn ẹlẹgbẹ rẹ, Ọgbẹni Duran ti ṣe inunibini si fun iṣẹ iroyin akọni rẹ. Ni ọdun 1998, wọn dajọ ẹwọn oṣu meje fun titẹjade iwe kan article da lori ohun lodo Kurdistan Workers 'Party Olori Abdullah Ocalan. Amnesty International da Ọgbẹni Duran lẹbi atimọlemọ, o yan an ni “ẹlẹwọn ti ẹri-ọkan” o si beere “itusilẹ lẹsẹkẹsẹ ati lainidii”. Igbimọ lati Daabobo Awọn oniroyin tun ṣe ipolongo fun Ọgbẹni Duran; Oludari Alakoso wọn ni akoko naa, William A. Orme, Jr., pe e ni "ọkan ninu awọn oniroyin ti o dara julọ ti Tọki".
Lẹyin naa o fun Ọgbẹni Duran ni ẹbun Ominira Ọrọ asọye Hellman/Hammett nipasẹ Human Rights Watch. Ni ọdun 2000, o jẹ ẹlẹgbẹ Nieman ni Ile-ẹkọ giga Harvard.
Ifọrọwanilẹnuwo atẹle yii waye ni Istanbul ni Oṣu Karun, ọdun 2006. O gbekalẹ nihin ni ina ti awọn aapọn ti nlọ lọwọ laarin awọn guerrilla Kurdish ati ọmọ ogun Tọki ni guusu ila-oorun Anatolia.
JH: Niwọn igba ti a ti kede Orilẹ-ede olominira ni ọdun 1923, ijọba Tọki ti gbiyanju lati ṣẹda idanimọ 'Turki' ti iṣọkan, kiko lati ṣe idanimọ awọn eniyan kekere. Kini eto imulo assimilationist yii tumọ si fun awọn Kurds?
RD: Ti o tọ – gẹgẹ bi o ti sọ pe ọrọ Kurdish di iṣoro Kurdish paapaa lẹhin idasilẹ Orilẹ-ede olominira ni ọdun 1923. Tabi paapaa laarin 23 ati 25, oju-aye ti o dara kan wa laarin awọn Turki ati Kurd. Ṣugbọn ero yii ti ipinlẹ orilẹ-ede kan ṣẹda iṣoro nla fun awọn Kurds.
Orile-ede kan tumọ si orilẹ-ede kan, ede kan, asia kan. Eyi ko baamu pẹlu Tọki nitori kii ṣe awọn ara ilu Tọki ati Kurds nikan ni o wa ṣugbọn ọpọlọpọ orilẹ-ede miiran, ẹya, awọn ẹlẹsin ẹsin ti ngbe ni orilẹ-ede yii. Ogún ti Ottoman Empire jẹ, dajudaju, ọlọrọ ju [Orilẹ-ede olominira] Tọki lọ, ati pe ko ni iṣoro yii ti awọn ti o kere julọ nitori pe gbogbo eniyan jẹ kekere. Ni akoko yẹn, ṣaaju ọdun 1923, ti o ba ba ọkunrin kan sọrọ ni opopona, yoo kọkọ sọ pe Ottoman ni. Idanimọ agboorun yii wa - gbogbo eniyan jẹ koko-ọrọ ti Ottoman – lẹhinna o jẹ Turk, Armenian, Kurd, Greek, Emi ko mọ kini.
Iṣoro fun awọn Kurds loni ni kiko ti ilu Tọki lati ṣe idanimọ ni ifowosi aye ti idanimọ Kurdish - ti iṣelu Kurdish, ọrọ-aje, itan-akọọlẹ tabi awujọ ati idanimọ aṣa. O ko le rii ọrọ naa “Kurdish” ni eyikeyi ọrọ Turki osise – Mo tumọ si awọn ofin. Ko si. Paapaa laipẹ, ni ọdun kan tabi meji sẹhin, wiwọle lori igbohunsafefe ede Kurdish ti mu. Ṣugbọn ohun ti a fun ni ofin ni a ko pe ni ede “Kurdish”, ṣugbọn Kirmanji ati Sorani, ti o jẹ awọn ede Kurdish.
Nitorinaa, iṣoro naa, ọkan ninu awọn ibeere akọkọ ti awọn Kurds ni pe wọn yẹ ki o jẹ idanimọ ni ifowosi, eyiti o tumọ si ni ofin. O yẹ ki o kọ sinu ofin pe orilẹ-ede yii kii ṣe ti awọn ara ilu Tooki nikan, ṣugbọn ti awọn Turki ati Kurd. Awọn kurd ko yẹ ki o pe ni "awọn kekere", eyiti o jẹ otitọ, nitori pe o wa mẹwa si ogun milionu ti wọn ngbe ni orilẹ-ede yii. A ko le mọ nọmba gangan, nitori lori ikaniyan, ko ṣee ṣe lati ṣe idanimọ bi “Kurdish”. Nitorinaa gbogbo eniyan ni orilẹ-ede yii ni a gba “Tọki”, laibikita ipilẹṣẹ wọn.
Nitorinaa, iṣoro Kurdish jẹ pataki iṣoro iṣelu, iṣoro ofin kan. Nitoribẹẹ ọrọ-aje, itan-akọọlẹ, iwọn awujọ tun wa. Ṣugbọn awọn Kurdi, ti wọn ba n beere idanimọ tiwọn, ni a pe ni “awọn onijagidijagan”, “ipinya-ara” tabi ni eyikeyi ọran jẹ ọmọ ilu keji ni orilẹ-ede yii. Fun apẹẹrẹ - ati pe kii ṣe fun awọn Kurds nikan - ṣugbọn ni orilẹ-ede yii a ko ni gomina, gbogbogbo, oṣiṣẹ giga kan ti kii ṣe “Turki.” Ati pe kii ṣe Tọki nikan, ṣugbọn Musulumi - kii ṣe Alevite, ṣugbọn Sunni…
Iṣoro Kurdish tun jẹ iṣoro agbegbe, nitori guusu ila-oorun ti Anatolia [ibi ti julọ Kurds ni Turkey gbe] jẹ apakan sẹhin julọ ti orilẹ-ede, ni sisọ ọrọ-aje, ati sẹhin yii jẹ abajade eto imulo. Tọki kii ṣe orilẹ-ede talaka. O le jẹ iyalẹnu - awọn opopona ti Istanbul dabi aṣoju deede, ilu Yuroopu. Ṣugbọn nigbati o ba lọ si Van, tabi irin-ajo laarin Van ati Diyarbakir, iwọ yoo rii diẹ ninu awọn agbegbe ti ko dabi ohun ti o n rii nibi. Ipadasẹhin ati osi yii ni ijọba Republikani ti ṣe agbekalẹ ni gbangba lati ọdun 1923. Iro naa ti jẹ pe ti awọn Kurdi ba ti kọ ẹkọ, ti kọ ẹkọ ati ọlọrọ, wọn yoo ṣe eewu nla pupọ fun ipinlẹ orilẹ-ede, nitori wọn yoo pin orilẹ-ede naa. Eyi ni wiwo ti Ankara.
Nitorinaa, o nira lati jẹ Kurd ni orilẹ-ede yii. Mo tun yẹ ki o sọ pe awọn Kurds kii ṣe [nikan] ngbe ni Tọki. Bi o ṣe mọ, wọn wa ni awọn orilẹ-ede Aarin Ila-oorun mẹta miiran - Iran, Iraq ati Siria. Ṣugbọn awọn Kurdi ti Tọki wa ni ipo pataki kan. Awọn olugbe Kurdish ti o tobi julọ wa ni orisun ni Tọki. Tọki ni akawe si Iran, Iraq ati Siria jẹ orilẹ-ede tiwantiwa julọ. Awọn iṣoro wa ni ijọba tiwantiwa Tọki, ṣugbọn akawe si Iran, Iraq ati Siria, Tọki jẹ ijọba tiwantiwa julọ. Ọrọ-aje, o tun jẹ orilẹ-ede to lagbara julọ, yato si ọrọ epo Iran, nkan miiran niyẹn. Ni awọn ibatan pẹlu Iwọ-oorun Iwọ-oorun, Tọki sunmọ iselu si AMẸRIKA ati Yuroopu, ni afiwe si awọn aladugbo rẹ.
Ṣugbọn iṣoro naa ni ọna ti Ankara nṣe itọju awọn Kurdi ni Tọki. Kurds nibi ni o kere oselu awọn ẹtọ. Ni Iran, Iraq, ati Siria, ko si iṣoro Kurdish, nitori Tehran, Baghdad ati Damasku mọ otitọ Kurdish. Ni awọn orilẹ-ede wọnyi, awọn agbegbe ni a tọka si bi "Kurdistan"; ọrọ naa ni a lo ni media media ni gbogbo ọjọ. Ti o ba sọ "Kurdistan" ni Tọki, iwọ yoo fi ẹsun ti iyapa. O jẹ orukọ agbegbe nikan; o jẹ gan burujai. Ti o ba sọ “Miami”, ṣe o yẹ ki o fi ẹsun iyapaya bi? Ninu media osise [ni Tọki], ọrọ naa “Kurdistan” ni a lo lojoojumọ, [ni tọka si] “Kurdistan Democratic Party”, tabi “Patriotic Union of Kurdistan”, ẹgbẹ Jalal Talabani – iyẹn dara. Ṣugbọn ni itọkasi Tọki, rara - awọn agbegbe Kurdish nibi ni 'ila-oorun' tabi 'guusu ila oorun' ti Anatolia tabi Tọki.
Nitorinaa, sisọ tikalararẹ, Mo mọ lati ọdọ awọn ọrẹ mi Kurdi, awọn Kurdi ti Tọki ko ni rilara bi awọn ara ilu dọgba ti ipinlẹ yii. Wọn ni ID ti ara ilu ti wọn, ṣugbọn wọn ko lero pe wọn jẹ patapata nitori pe ọmọ ogun ti ipinlẹ yii n ni awọn Kurds, nitori awọn ile-iṣẹ aṣa ti kọ aṣa Kurdish, awọn ile-iṣẹ ofin ti orilẹ-ede yii n jiya awọn eniyan Kurdish nitori ero wọn.
Mo ro pe ipo ti o tọ ni lati gba awọn Kurds laaye lati ṣe ohun ti wọn fẹ lati ṣe. Ti wọn ba fẹ gbe pẹlu awọn Turki, o dara, iyẹn ni iṣoro wọn. Ti wọn ba fẹ lọ kuro ni Tọki ki o ṣẹda ipinlẹ tiwọn, agbegbe adase tiwọn, o tun wa si ọdọ wọn. Kii ṣe fun mi, gẹgẹbi Tọki, lati pinnu ọjọ iwaju tabi ayanmọ ti awọn Kurds. Sugbon laanu, ni orile-ede yi, nitori awọn Kurdi ti wa ni ko ifowosi mọ, ko si eniti o beere awọn Kurdi ohun ti won fe lati se.
Nitorinaa, Mo tumọ si, lati dahun ibeere rẹ ni gbolohun ọrọ kan, Emi yoo tun sọ, o jẹ nipa ti ẹmi, iṣelu, lawujọ lati jẹ Kurd ni orilẹ-ede yii, ni ilu yii. O ni lati tọju idanimọ ti ara rẹ, nitori orilẹ-ede, pro-ipinlẹ, awọn eniyan ti ko ni ifarada le ni irọrun fi ẹsun kan ọ pe o pin orilẹ-ede naa, ti pipa awọn obinrin ati awọn ọmọde, fi ẹsun kan ọ pe o jẹ aṣoju ti awọn ara Iwọ-oorun - EU, Amẹrika - tabi ani Northern Iraqis, ohun bi ti.
Ìforígbárí àwọn Kurdish láìpẹ́ yìí bẹ̀rẹ̀ ní 1984 ó sì parí ní 1999. Kí ló fa ìforígbárí yìí àti àbájáde rẹ̀?
Atunse – Aare kẹsan ti Orilẹ-ede olominira, Suleiman Demirel, sọ pe iyẹn ni iṣọtẹ Kurdish kẹtadinlọgbọn lati ọdun 1925. O bẹrẹ ni 1925 pẹlu iṣọtẹ Sheik Said, ati pe awọn rudurudu kekere ati nla ti wa lati igba naa, laarin ọdun 1925 ati 1999.
Diẹ ninu awọn iwadi itan ti wa ti a tẹjade lori eyi, diẹ ninu wọn wa taara lati PKK [Kurdistan Osise ká Party, eyi ti o mu awọn uprising] - awọn atẹjade alakitiyan - diẹ ninu awọn lati Tọki, Kurdish, Faranse tabi awọn akọwe-akọọlẹ Amẹrika. Yi ti o kẹhin upriding jẹ awon fun ọpọlọpọ awọn idi. Ni akọkọ, o jẹ ọkan ti o gunjulo, ti o gun ọdun mẹdogun. Ko si ariyanjiyan miiran ti o pẹ to…
Emi yoo gbiyanju lati ma ṣe ẹgbẹ pẹlu awọn ipo giga, ṣugbọn ọkan ninu awọn ohun pataki julọ, fun awujọ 'afẹyinti', bii awọn Kurds, ni pe fun igba akọkọ, awọn obinrin ja ni ijakadi yii, ni awọn aaye ogun, ni awọn oke-nla. Nitorinaa o jẹ itusilẹ nla ti awọn obinrin ni awujọ Kurdish, eyiti o jẹ iyipada awujọ awujọ pataki kan. Laanu, ominira yii ko pari, nitori botilẹjẹpe awọn obinrin salọ kuro ninu titẹ awọn idile wọn, wọn ti wa labẹ ijọba ijọba ti o yatọ, ijọba ijọba ijọba ti ko ni ijọba…
Ilọsiwaju aipẹ tun yi ọpọlọpọ awọn nkan pada ni igbesi aye aṣa Ilu Tọki. Fun igba akọkọ, ọpọlọpọ awọn ara ilu Tọki, ti ko ti lọ si apa ila-oorun ti [Anatolia], ti o le ni awọn ọrẹ Kurdish ni ile-iwe tabi ogun, ni anfani lati kọ ẹkọ pe awọn eniyan oriṣiriṣi mẹwa si ogun miliọnu lo wa - ti kii ṣe Tọki - ni orilẹ-ede yii. O tun fa ifojusi lati ita aye, nipataki Europeans, ati ki o ní nla ipa lori Turkish awujo, ani media aye. Fun apẹẹrẹ, ni ọdun mẹwa to kọja, ọpọlọpọ awọn operas ọṣẹ nipa awọn Kurds ti wa lori TV - ni ọna ifarapa pupọ, Konsafetifu - ṣugbọn, awọn ara ilu Tooki mọ ni bayi pe awọn Kurdi wa ni orilẹ-ede yii. Idagbasoke ti a ṣe sinu awujọ awujọ Turki ati igbesi aye aṣa ni otitọ Kurdish.
Nigbati mo ni lati sọ nkankan nipa awọn esi, daradara, awọn Kurds padanu ija fun ọpọlọpọ awọn idi. Nipa iṣelu, wọn ko ni anfani lati ṣe ajọṣepọ to dara. PKK (ni pataki) ti ya sọtọ pupọ julọ ninu ija rẹ si ijọba ijọba tiwantiwa ti Tọki. Paapaa awọn osi ti Tọki wa labẹ ipa ti imọran osise ti o kọ otitọ Kurdish, ati pe wọn ko ṣe iranlọwọ pupọ…[PKK] ṣe ọpọlọpọ awọn aṣiṣe, ko lagbara lati ṣe iwọntunwọnsi to dara laarin iṣelu ati ija ologun, tabi lo awọn ajọṣepọ. pẹlu ajeji ore ni Iraq, Siria, Iran tabi awọn EU.
Ati pe, dajudaju, ilu Tọki jẹ lile pupọ. Ifiagbaratemole lodi si Kurds jẹ lile pupọ. Ẹgbẹ ọmọ ogun Tọki ko ṣe iyatọ laarin awọn guerrillas ologun ati awọn alaiṣẹ alaiṣẹ. Nitorinaa wọn tun pe awọn alaiṣẹ alaiṣẹ “awọn ọmọ ogun PKK”, nitori wọn ti nilara lainidi.
Mo ṣe ifọrọwanilẹnuwo lẹẹmeji [PKK olori Abdullah] Ocalan, àti nínú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò àkọ́kọ́, ní 1991, ó sọ fún mi pé, “Àwọn ọmọ ogun Tọ́kì ni alájọṣepọ̀ tí ó dára jù lọ.” Ìdí ni pé nígbàkigbà tí wọ́n bá kọlu àwọn abúlé, ọ̀pọ̀ èèyàn ló máa ń lọ dara pọ̀ mọ́ ẹgbẹ́ PKK, torí pé àwọn ọmọ ogun Tọ́kì máa ń fìyà jẹ wọ́n.
Ti n wo lati ẹgbẹ Ankara, wọn ko le loye pe eyi jẹ iṣoro iṣelu. Wọn nikan woye iṣoro Kurdish bi iṣoro aabo, nitorinaa o le yanju nipasẹ awọn ọna ologun. Wọn ko sọrọ nipa itan, awujọ, iṣelu ati aṣa ti iṣoro naa. Lati ọdun 1925, awọn ọna ologun ko ni aṣeyọri, lẹhin ọgọrin ọdun, a ni iṣoro Kurdish. Nikan alaafia, awọn ọna iṣelu le yanju iṣoro naa. Ati pe ojutu naa, Mo tun sọ, jẹ idanimọ osise ati awujọ ti otito Kurdish ati idanimọ.
Diẹ ninu awọn ipilẹṣẹ ti wa lati ipinlẹ, ṣugbọn ọmọ ogun Tọki ti bo wọn ni kiakia. Awọn raison d'etre ti awọn ọmọ ogun Turki jẹ diẹ sii tabi kere si PKK - wọn nilo nigbagbogbo PKK iṣakoso, lati fihan pe ogun Turki jẹ pataki ati pataki fun awujọ Turki.
Lakoko rogbodiyan to ṣẹṣẹ julọ, laarin awọn Kurdi meji si mẹta milionu ni a fi silẹ laini ile nipasẹ ọmọ ogun Tọki. Kini o ti di ti awọn asasala wọnyi, ati kini, ti ohunkohun ba jẹ, ijọba Tọki n ṣe lati ṣe iranlọwọ fun wọn?
Iyẹn jẹ abala ti o buruju pupọ ti iṣoro Kurdish, ati ipo kilasi ni ipa lori ohun ti o ṣẹlẹ si awọn eniyan…Nigbati awọn eniyan talaka julọ, ti ngbe ni awọn abule kekere, ni a le jade, wọn le lọ si abule to sunmọ. Awọn eniyan ọlọrọ le lọ si Diyarbakir tabi Istanbul, ati pe awọn ọlọrọ julọ lọ si Germany, tabi Faranse…
Ohun ti o ṣẹlẹ ni Diyarbakir laipẹ jẹ diẹ sii tabi kere si abajade ti iwa ika yii, ijade ti a fi agbara mu. Awọn eniyan wọnyi ti jinna si abule ile wọn, nitorinaa dajudaju inu wọn ko dun. Pupọ julọ fẹ lati pada, ṣugbọn laanu, awọn abule wọn nigbagbogbo sun tabi run. Wọn ti lọ si awọn ile-ẹjọ, akọkọ ni Tọki ati lẹhinna si European kan ni Salzbourg, ti wọn beere fun ẹtọ wọn, nitori wọn ni ẹtọ lati pada si awọn ilu abinibi wọn. Nitoribẹẹ, ilu Tọki kọ lati fun awọn eniyan wọnyi ni owo fun atunkọ awọn abule wọn, nitori ti wọn ba funni ni iranlọwọ ohun elo, yoo ni oye bi gbigba ti ojuse fun iparun, eyiti o jẹ otitọ. O jẹ ọmọ ogun Turki.
Ṣugbọn paapaa lakoko ija, awọn ọmọ ogun Turki nigbagbogbo sọ pe PKK ni o npa awọn abule run, nitori awọn eniyan kọ lati ṣe ifowosowopo pẹlu wọn. Nitoribẹẹ, iru awọn ọran wa, ṣugbọn mẹta tabi marun nikan. Laarin awọn eniyan miliọnu mẹta, boya, a ko mọ, 100,000 ti wa nipo nipasẹ PKK, eyiti o tun jẹ ajọ iwa-ipa, ṣugbọn kii ṣe iwa-ipa bi ilu Tọki, nitori wọn ko ni ọna lati jẹ iwa-ipa…Lati akoko si akoko, fun ete awọn ero, [awọn ọmọ ogun Turki sọ] 'nibi, awọn alaroje n fọ abule wọn', ti a fihan lori TV, ṣugbọn nigba ti a ba ṣe iwadi rẹ ni apejuwe, a loye pe awọn wọnyi kii ṣe awọn alaroje gidi, ṣugbọn ohun ti a pe ' Awọn oluso abule ', eyiti o jẹ ologun-ipinlẹ - Kurdish - ṣugbọn ija PKK.
Awọn asasala n gbe ni awọn ipo ti ko dara pupọ ni ita ilu Istanbul, Adana ati awọn ilu pataki miiran, ni awọn ile-igbẹ.
Lati ọdun 1999 titi di ọdun 2004, ipo ti o wa ni guusu ila-oorun han ni idakẹjẹ diẹ si oluwo ita. Kini n ṣẹlẹ ni akoko yẹn ni awọn ofin ti ẹgbẹ Kurdish, ati iṣẹ ologun Turki?
Ti o tọ, awọn idi pupọ lo wa fun idakẹjẹ ibatan yii. Ni akọkọ, bi o ṣe mọ, ni ọdun 1999, a mu Ocalan ati pe ifopinsi kan wa lati ọdọ PKK. Eyi dinku si fere odo nọmba awọn ija ni agbegbe naa. PKK mu gbogbo awọn onijagidijagan rẹ, pupọ julọ si Northern Iraq, ṣugbọn tun Siria ati Iran. Nigbati o ko ba ni awọn onija, kii yoo ni ija.
Akoko naa tun ṣe deede pẹlu awọn atunṣe isokan European Union nipasẹ ijọba Tọki, eyiti o mu, lori iwe o kere ju, ominira ati ijọba tiwantiwa, pẹlu awọn ẹtọ fun awọn Kurds, gẹgẹbi ẹtọ lati gbejade ni ede abinibi wọn, opin ijiya nla, ati bẹbẹ lọ. lori. Iyẹn jẹ akoko ti o dara julọ fun Tọki ni gbogbogbo, ati awọn Kurds ni pataki. Awọn ile itaja tun ṣii, iṣowo n gbe soke - nitori ko si ile-iṣẹ ni agbegbe, ọpọlọpọ awọn owo ti n wọle wa lati iṣowo laarin eniyan.
AKP tun wa, ẹgbẹ iṣakoso. Alakoso Alakoso lọ ni o kere ju lẹmeji si agbegbe naa o si ṣe awọn ọrọ ti o dara pupọ ti o mọ iṣoro Kurdish. Awọn eniyan ti o wa ni ijọba ko gba pe iṣoro oloselu kan wa, ṣugbọn nikan apanilaya tabi iṣoro ipinya. [Prime Minister Recep Tayyip Erdogan] ni igboya ti o to lati sọ pe iṣoro oselu kan wa, o si gbawọ pe ipinle ti ṣe diẹ ninu awọn aṣiṣe lori nibẹ ... Nitorina awọn wọnyi jẹ awọn ami ti o dara ni awọn ọna ti awọn iṣeduro si iṣoro Kurdish, awọn alaafia ati awọn iṣoro oselu. Sugbon o kere mẹta awọn ifarahan di isoro.
Ni akọkọ, Tọki, labẹ titẹ lati ọdọ ologun ati awọn ẹgbẹ ti orilẹ-ede ti o ni ẹtọ ti o jinna, ṣubu kuro ni orin Yuroopu, dipo imuse imuse ti awọn atunṣe isokan. Eyi kii ṣe ẹbi nikan ti ijọba Tọki - awọn ara ilu Yuroopu ko ṣe itẹwọgba Tọki pupọ.
Iwa keji ni crescendo ti orilẹ-ede ni orilẹ-ede yii - alatako-Greek, anti-Armenian, anti-EU ati ti dajudaju ti orilẹ-ede ti o lodi si Kurdish ti o n dagba sii ati nla. Kurds di ibanujẹ pupọ nipa ohun ti n ṣẹlẹ - Prime Minister ti ṣe ileri ọpọlọpọ awọn nkan, awọn ohun ti o dara, ṣugbọn ko ṣe nkankan. Ọran Semdinli, nigbati awọn ti o kọlu nipasẹ ọmọ ogun Tọki ti fi ẹsun nipasẹ awọn media Tọki. Nitorinaa iwọn ibanujẹ ti o ga pupọ ti wa - ati pe eyi wa lẹhin ohun ti n ṣẹlẹ ni Diyarbakir, pẹlu gbogbo awọn ọdọmọkunrin ati awọn ọmọbirin ti o lọ si opopona ti wọn sọ okuta si ọlọpa tabi awọn ọlọpa, rudurudu, ati bẹbẹ lọ. Wọn ti ni to - ko si ọjọ iwaju, eto-ẹkọ, ireti, ati pe eyi ni ọna kan ṣoṣo ti wọn le fi ibanujẹ oselu wọn han.
Ni Oṣu Karun ọdun 2004, Kongra-Gel, agbari kan ti a ro pe o jọra pẹlu PKK, ti pa idalẹnu rẹ kuro ati tun bẹrẹ awọn ija ologun pẹlu ijọba Tọki. Tani Kongra-Gel, kini awọn ibi-afẹde rẹ, ati kini ipo iṣelu ti ifarahan rẹ?
Wọn jẹ [PKK] n gbiyanju lati ṣe ẹgbẹ ti ofin kan. Wọn ti yi orukọ wọn pada ni igba mẹta tabi mẹrin, ati pe eyi jẹ pataki fun awọn idi iṣelu ati ti ofin. Kongra-Gel ti dasilẹ lẹhin ti a mu Ocalan [ni ọdun 1999]. Wọn ti yipada eto imulo, sọ pe kii yoo si [iṣọtẹ ologun] mọ, pe wọn ko fẹ pin orilẹ-ede naa, pe awọn Kurdi ati awọn Turki yẹ ki o gbe papọ ni ọna alaafia. Paapaa, PKK ti ṣe atokọ bi ẹgbẹ apanilaya nipasẹ AMẸRIKA, EU ati bẹbẹ lọ, ati nipa yiyipada orukọ wọn, wọn yoo fẹ lati fihan pe wọn tun yipada ni iṣelu.
Ti o jẹ, laanu, kii ṣe ọran ni gbogbo igba. Ni akọkọ, o rọrun pupọ lati sọ, ni lilo intanẹẹti ati awọn atẹjade tiwọn, pe oṣiṣẹ ti o ga ni gbogbo awọn ajọ wọnyi ti jẹ kanna. Ṣugbọn wọn fẹ lati fihan pe wọn n yipada ni iṣelu…dipo ki wọn jẹ ẹgbẹ ajagun kekere kan, PKK, wọn yoo fẹ lati jẹ ajọ ti o gbajumọ diẹ sii, ati pe kii ṣe apẹrẹ nikan, o fihan pe wọn n yipada gangan…
Ipo ni guusu ila-oorun ti gbona ni awọn oṣu diẹ sẹhin. Tọki laipẹ pọ si wiwa ọmọ ogun rẹ nipasẹ ẹgbẹrun ọgbọn, titẹnumọ gẹgẹbi apakan ti 'awọn akitiyan apanilaya ti nlọ lọwọ'. Bawo ni iwọ yoo ṣe dahun si iyẹn, ati bawo ni iwọ yoo ṣe mọ ipo naa ni bayi?
Ni oṣu meji tabi mẹta sẹhin, awọn ajafitafita PKK ti ṣiṣẹ pupọ ni awọn agbegbe aala, ati pe awọn ikọlu wa pẹlu ọmọ ogun Tọki. Nitorina eyi jẹ diẹ sii tabi kere si Ayebaye. Lẹhin Newroz, Ọdun Tuntun Kurdish, agbegbe naa di ologun pupọ. Ni akoko yii, PKK naa ko dun, nitori ko si ilọsiwaju kankan ni ẹgbẹ Ankara ni ọna ti o yanju iṣoro naa. Wọn tun nilo lati fihan pe wọn wa lori aaye nigbagbogbo, nitorinaa wọn bẹrẹ ikọlu wọn, ati pe Ankara n dahun si iyẹn.
Ṣugbọn, nkan tuntun kan wa, lati '86 tabi '87, nigbati ijọba Saddam wa ni Iraq, Ankara ati Baghdad fowo siwewe apejọ kan ti a pe ni Ilepa Gbona, nitorinaa ọmọ ogun Tọki ni anfani lati lọ si inu agbegbe Iraqi ni igbejako PKK . Eyi ti kii ṣe ọran ni bayi, nitori iṣakoso adase kan wa ni Ariwa Iraq, ti Massoud Barzani jẹ olori, ni ipinlẹ Iraqi ti Amẹrika ṣe atilẹyin. Nitorinaa ọmọ ogun Tọki kii yoo gba ọ laaye lati lọ si agbegbe Iraq bi o ti ṣe tẹlẹ.
Ankara n pe eyi ni iṣẹ ṣiṣe deede lati daabobo awọn aala wa, agbegbe wa, ṣugbọn a kọ ọ sinu iwe atẹjade Turki pe awọn ọmọ ogun 250,000 wa ni agbegbe naa. Lẹẹkansi, o fihan pe ooru yoo gbona ni agbegbe, ati pe Ankara n tẹnumọ lori ojutu iwa-ipa kan. Ankara ti nlo ojutu ologun lati ọdun 1925, ati pe ko lagbara lati ṣẹgun Ijakadi Kurdish.
Nitorinaa ohun tuntun julọ ni pe Tọki nigbagbogbo jẹ ọrẹ pẹlu awọn Kurds ni Iraq, nitori wọn n gbiyanju lati mu wọn binu si PKK. Ọrọ ti o gbajumọ pupọ wa ni Aarin Ila-oorun: 'o yẹ ki o nifẹ awọn Kurds ti aladugbo rẹ, ki o lu awọn Kurds tirẹ.' Nitorinaa ibatan laarin Baghdad, Tehran, Damasku ati Ankara dabi iyẹn…
Bayi ipo ti yipada. Emi ko ro pe awọn ọmọ ogun Turki, laisi aṣẹ ti USA, yoo wọ, ati bi o ṣe mọ, Ankara nigbagbogbo n fi ẹsun America pe ko ja PKK, wipe, 'kini iyatọ laarin PKK ati al-Qaeda?' Nitorinaa iṣoro kan wa laarin Washington ati Ankara nipa kini lati ṣe nipa PKK. Nitoribẹẹ, ẹlẹgbẹ Amẹrika nikan ni agbegbe ni Kurds, ati pe wọn ko fẹ ṣe ipalara ibatan wọn… nitorinaa a yoo rii ohun ti o ṣẹlẹ… Emi ko ro pe ọmọ ogun Tọki yoo ni anfani lati lọ si Iraq bi ti iṣaaju.
Ni ero rẹ, kini ibeere ti o kere julọ lati pari ija ni guusu ila-oorun?
O ni lati jẹ idanimọ osise ti idanimọ Kurdish. Awọn Kurdi n beere lati jẹ ki a mọ idanimọ wọn ninu ofin, ati fun ọpọlọpọ awọn ara ilu Tọki lati gba idanimọ Kurdish… o yẹ ki wọn loye pe aye ti diẹ sii ju ẹyà kan lọ ni orilẹ-ede naa kii ṣe orisun pipin, ni ilodi si , o jẹ orisun ọlọrọ… ṣugbọn awọn Kurdi ni a ka si ewu si ipinlẹ Tọki ni awọn ọkan ti awọn kilasi oke. Agbudo yi lakaye yi pada. Kurd jẹ arakunrin wa, gẹgẹ bi awọn Hellene ati awọn ara Armenia.
Ọrọ Kurdish ni Tọki ti fa akiyesi pataki kariaye. Fun apẹẹrẹ, Amnesty International ṣeto ipolongo kikọ lẹta kan fun itusilẹ Leyla Zana, ati pe o ti ṣe abojuto ipo naa ni guusu ila oorun ni pẹkipẹki. Ipa wo ni o jẹ ipa ti iṣẹ iṣọkan yii, ati pe kini awọn ajafitafita Amẹrika ti o nii ṣe pẹlu ipo ti awọn Kurds ṣe lati ṣe iranlọwọ?
Mo ro pe, ni eyikeyi ija miiran fun ominira ati ijọba tiwantiwa, iṣọkan agbaye jẹ pataki. Kii ṣe ohun elo, ṣugbọn atilẹyin iwa fun awọn eniyan ti o ja lodi si awọn ijọba ẹtọ. O jẹ ki o lero bi iwọ kii ṣe nikan, o fun ọ ni iwuri diẹ sii… Lodi si isọdọkan neoliberal, agbaye tun wa ti ija fun tiwantiwa, ija fun ominira.
Lati mu diẹ ninu awọn ọran kọọkan, ọpọlọpọ eniyan ti o ti ṣe inunibini si nipasẹ ilu Turki tabi ọmọ ogun ni anfani lati wa ibi aabo ni diẹ ninu awọn orilẹ-ede Yuroopu… Mo ro pe awọn ajafitafita Amẹrika ti tun ṣe pupọ. Fun apẹẹrẹ, Noam Chomsky, ati Igbimọ lati Daabobo Awọn oniroyin ati Helsinki Watch, mejeeji ti o da lori Mo ro pe ni New York, ti ṣe deede pupọ, awọn iṣẹ ti o dara pupọ ti o daabobo awọn oniroyin, ọpọlọpọ awọn oniroyin ti pa [ni guusu ila-oorun] ati ni Istanbul. Ati Human Rights Watch, nipa titẹjade awọn ijabọ lati jẹ ki ero gbogbo eniyan agbaye mọ ohun ti n ṣẹlẹ nibi. Alaye ṣe pataki, titẹjade awọn ijabọ ti o ṣe daradara nibiti ijọba Tọki ti jẹ dandan lati dahun, [jẹ pataki].
Emi ko ni imọran eyikeyi si eyikeyi ajafitafita ajeji, nitori wọn mọ dara ju mi lọ ipo tiwọn. Ṣugbọn Mo ro pe itankale awọn iroyin, alaye naa, ati gẹgẹ bi o ti ṣe, kii ṣe lati ni itẹlọrun kika tabi kikọ odi nikan, ṣugbọn lati wa si ibi ki o rii lori aaye kini iṣoro Kurdish, kini iṣoro ominira, kini o jẹ. iṣoro tiwantiwa, jẹ nkan ti Mo ro pe o ṣe pataki gaan. Nitorinaa, lati pari, Emi yoo sọ 'kaabo'.
Jake Hess, ọmọ ile-iwe giga kan ni Ile-ẹkọ giga Brown, ṣe itẹwọgba esi ni JakeRHess (ni) gmail.com
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun