Hungary ti di Arizona ti Yuroopu. O jẹ orilẹ-ede akọkọ nibiti awọn asasala ogun ati awọn aṣikiri miiran ti kọkọ ṣeto ẹsẹ ni Ariwa - ninu ọran yii awọn ipinlẹ alamọja ti European Union. Gẹgẹ bii ni Iwọ-oorun Iwọ-oorun Iwọ-oorun Iwọ-oorun Amẹrika, awọn aṣikiri n ku ninu awọn ọkọ nla ti o gbigbona, awọn oṣiṣẹ ijọba n ṣe awọn odi aala ati awọn ibudo atimọle, ati awọn ẹgbẹ ikorira ti o tọ ti n dojukọ awọn aṣikiri bi irokeke ewu si idanimọ orilẹ-ede.
Sibẹsibẹ tun bii ni Iwọ-oorun Iwọ oorun guusu, ọpọlọpọ awọn ara ilu Hungarian kọọkan ti tẹ siwaju, pese omi, ounjẹ, iranlọwọ iṣoogun, ati iwuri si Siria, Iraqi, Afghanistan, ati awọn asasala miiran ti o salọ ifiagbaratemole ati ogun. Pelu atako ijọba apa ọtun wọn si iṣiwa (o kere ju nipasẹ brown, awọn aṣikiri Musulumi), diẹ ninu awọn ara ilu Hungary loye pe eyikeyi asasala ti o pada si ile koju iwa-ipa tabi iku paapaa. Diẹ ninu awọn paapaa ṣe afiwe awọn ara Siria si awọn asasala ti o salọ kọja aala Austrian lẹhin iyipada ti ara wọn ti kuna 1956.
Kan beere László Sipos, ẹniti o jẹ ọmọ asasala ni ọdun 1956 ti o dagba ni New Jersey. O ti lo oṣu to kọja ni ibudo ọkọ oju irin Keleti (Ila-oorun) ni Budapest, aaye ti awọn ifarakanra iyalẹnu laarin ọlọpa Ilu Hungary ati awọn asasala ogun. O ti wa laarin awọn ọgọọgọrun awọn oluyọọda ti o ti ṣeto ibudó asasala kekere kan lẹgbẹẹ ibudo naa, ti o pese awọn ohun elo ti o nilo fun irin-ajo iwọ-oorun awọn asasala si ibi aabo. Bi awọn asasala ni ibudo naa ṣe pade ọlọpa ti n ṣayẹwo awọn ID wọn, ati titan tabi titari wọn ati awọn ọmọ wọn kuro ninu awọn ọkọ oju irin irin-ajo iwọ-oorun, wọn tun ti pade oore ti awọn alejo.
Nígbà tí mo ṣèbẹ̀wò sí ibùdókọ̀ náà ní ọ̀sẹ̀ tó kọjá, mo rí àwọn olùyọ̀ǹda ara ẹni láti àwọn ẹgbẹ́ ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn ti àdúgbò àti ti àgbáyé tí wọ́n ń ṣètò àwọn aṣọ, bàtà, àti oúnjẹ tí wọ́n ṣètọrẹ, tí wọ́n ń pèsè gbígba ẹ̀rọ ìbánisọ̀rọ̀ àti wi-fi, tí wọ́n sì ń kó àwọn olùwá-ibi-ìsádi lọ sí àti láti inú ọkọ̀ ojú irin. Awọn oluyọọda de sinu awọn ọkọ ayọkẹlẹ ti o kun pẹlu awọn baagi ẹbun awọn ọmọ ile-iwe, diẹ ninu pẹlu awọn ọmọ-binrin ọba Disney lori wọn. Awọn agbegbe aini ile, awọn awakọ takisi, ati Roma (Gypsies) ti nṣiṣe lọwọ ninu iṣẹ iṣọkan naa. Ami kan ni ibudo naa ka, “Gbogbo ohun ti a ni nibi ni a fun ni nitori ifẹ lati ọdọ awọn eniyan Hungarian - ko ijọba rẹ.”
Ni Oṣu Kẹsan ọjọ 12, gẹgẹbi apakan ti Ọjọ Iṣe fun Awọn asasala Ilu Yuroopu, awọn ọgọọgọrun pejọ ni ibudo Keleti lati tẹtisi awọn ọrọ ati orin nipasẹ awọn ara ilu Hungarian, awọn agbegbe aṣikiri kekere ti ilu ti o wa tẹlẹ, ati awọn asasala aipẹ. Wọ́n mú àmì tí ó sọ pé, “Àwọn Olùwá-ibi-ìsádi Kàbọ̀,” “Kò sí Ẹni Tí Ó Jẹ́ Arúfin,” “Kò sí ní orúkọ Mi,” “Gbogbo wa Jẹ́ Èèyàn,” àti “Jésù jẹ́ Arìnrìn-àjò.” Ajọ ọdọ Juu kan lẹhinna gbalejo ikowojo kan fun awọn asasala Musulumi ni ile-iṣẹ agbegbe Aróra nitosi.
Ìṣọ̀kan àwọn olùwá-ibi-ìsádi yìí ti lọ láìròbọ̀ púpọ̀ nínú àwọn agbéròyìnjáde ìwọ̀-oòrùn, èyí tí ó dojúkọ ìfojúsùn pátápátá ti ìjọba Hungary. Ni bayi ijọba ti ṣe imuse ipo pajawiri ni agbegbe aala Serbia, ti fi agbara mu pẹlu okun waya felefele ati gaasi omije, pẹlu ofin tuntun ti o jẹbi ọdaràn mejeeji awọn alakọja-aala ati awọn ara ilu Hungarian ti o fun wọn ni iranlọwọ. Veronika Kozma, olupilẹṣẹ ti MigSzol Csoport (Ẹgbẹ Isokan Migrant ti Hungary), tun sọ pe “ọpọlọpọ, ọpọlọpọ awọn ara ilu Hungary ko gba pẹlu awọn iṣe ati ilana ijọba, eyiti o tako awọn ẹtọ ti awọn asasala ati awọn ara ilu.”
Ọ̀wọ́ àwọn olùwá-ibi-ìsádi náà gbá mi lọ́kàn gan-an, gẹ́gẹ́ bí ará Hungarian-Amẹ́ríkà kan ti ń bẹ ilẹ̀ ìbílẹ̀ àwọn òbí mi wò. Mo ti de Hungary ni Oṣu Kẹjọ Ọjọ 25 pẹlu iyawo mi Debi, lati ṣabẹwo si awọn ibatan iya mi Katoliki ti o ku, ki o si tun itan itan baba mi Juu ti o la ipaeyarun ti Ogun Agbaye Keji já. Ó yà mí lẹ́nu pé ilé tí bàbá mi olùwá-ibi-ìsádi (gẹ́gẹ́ bí ọmọ ọdún mẹ́fà) àti àwọn òbí rẹ̀ ti gba ìdálẹ́kọ̀ọ́ lẹ́gbẹ̀ẹ́ òpin ogun, kò jìnnà sí ibùdókọ̀ ojú irin Keleti, níbi tí eré ìsádi ti ń lọ lọ́wọ́lọ́wọ́. .
Mo ṣèbẹ̀wò sí Poltár, ìlú kan tó wà ní ààlà orílẹ̀-èdè Slovakia, níbi tí wọ́n ti bí bàbá mi ní May 31, 1938. Ọmọ orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà ni lóòótọ́, torí pé ìlú New York ni wọ́n ti bí bàbá rẹ̀ (ìyá rẹ̀ jẹ́ ọmọ orílẹ̀-èdè Hungary). Nígbà tí àwọn ará Jámánì dá orílẹ̀-èdè ẹlẹ́rùjẹ̀jẹ̀ kan sílẹ̀ lẹ́yìn náà ní 1938, Bàbá àgbà mi wà lẹ́rú pẹ̀lú àwọn Júù mìíràn ní àgọ́ ìṣẹ́niníṣẹ̀ẹ́ àdúgbò kan. O kowe Ẹka Ipinle AMẸRIKA ti n beere fun iwe irinna tuntun kan, ṣugbọn lẹta osise kan dahun pe oun yoo ni lati rin irin-ajo lọ si Ile-iṣẹ ọlọpa AMẸRIKA lati gba, ni akoko kan nigbati a ko gba awọn Ju laaye lati rin irin-ajo mọ - ijọba “Catch 22.”
Nígbà tí bàbá àgbà mi sá àgọ́ ìṣẹ́niníṣẹ̀ẹ́, ìdílé mi sá lọ sí orílẹ̀-èdè Hungary, níbi tí wọ́n ti ń gbé pẹ̀lú àwọn mọ̀lẹ́bí mi Mezőtúr. Idile mi pa baba mi mọ kuro ni oju titi o fi kọ ẹkọ Hungarian daradara, nitori ti o ba sọrọ pẹlu asẹnti Slovakia wọn yoo royin fun ọlọpa bi asasala. Ipò wọn di àìnírètí ní March 1944, nígbà tí Hitler gbógun ti Hungary láti fi rọ́pò ìṣàkóso rẹ̀ tí ń ṣojú fún Mussolini pẹ̀lú ìṣàkóso Nyilas (Arrow Cross) Nazis.
Ọ̀pọ̀ jù lọ àwọn mẹ́ńbà ìdílé mi ni wọ́n kó lọ sí Auschwitz, ṣùgbọ́n àwọn òbí mi àgbà àti bàbá mi ni wọ́n ń ṣe sí wọn gẹ́gẹ́ bí ọmọ orílẹ̀-èdè ọ̀tá. Wọn gbe wọn lọ si ibudó ikọṣẹ Budapest kan, eyiti Allied Air Force lu ni Keje 1944 capeti-bombu ti ilu naa. Ọkunrin kan fa idile mi jade kuro ninu ahoro; baba mi si tun ni awọn aami shrapnel lori ẹhin rẹ lati ikọlu yẹn.
Awọn iyokù ti bombu naa ni a gbe lọ si ile-iwe iṣaaju fun awọn aditi ati odi ni opopona Festetics, ni ohun ti o wa loni ni Ile-iwe Frigyes Schulek. Ile naa, ti o wa ni bulọọki kan lati ibudo Keleti, loni dabi deede bi o ti ṣe ni awọn fọto iṣaaju.
Láti ilé ẹ̀kọ́ yẹn ni àwọn ọmọ ogun tó ń sọ èdè Jámánì mú bàbá bàbá mi lọ ní kùtùkùtù òwúrọ̀ January 1, 1945, bí àwọn ọmọ ogun Soviet ti ń dé sí Budapest. Àwọn ọmọ ogun náà ti wéwèé láti pa gbogbo àwọn Júù, ṣùgbọ́n ọ̀gágun Wehrmacht (Ológun) ará Jámánì kan tó ń kọjá lẹ́gbẹ̀ẹ́ ilé ẹ̀kọ́ náà pàṣẹ fún wọn—tí kò ní ọlá àṣẹ—láti dá àwọn obìnrin àti àwọn ọmọdé sí.
Bàbá àgbà mi àti ọ̀pọ̀ àwọn Júù mìíràn ni wọ́n kó lọ sí Danube, tí wọ́n sì pa wọ́n lẹ́gbẹ̀ẹ́ odò yìnyín náà. Ọpọlọpọ ni wọn paṣẹ lati yọ bata wọn ṣaaju ki wọn to yinbọn. Lori eti odo loni, ila kan ti bata idẹ ṣe iranti ipakupa Efa Ọdun Titun yii.
Lẹ́yìn ìpakúpa náà, wọ́n kó bàbá mi àti ìyá ìyá mi lọ sí Ghetto ti àwọn Júù, ní ìwọ̀ oòrùn ibùdókọ̀ ojú irin náà, níbi tí àwọn Júù ti ń gbé nínú ọ̀pọ̀ èèyàn, àwọn ipò líle koko tí wọ́n ń dúró de ebi tàbí kíkó wọn sílẹ̀. Lẹ́yìn nǹkan bí ọ̀sẹ̀ kan, ìyá àgbà mi sá kúrò ní Ghetto pẹ̀lú ọmọ rẹ̀, nípa dídibi ẹni pé ó jẹ́ opó kan tí wọ́n gbé òkú náà lọ síbi ìsìnkú. Wọn wọ ile-iwosan kan, ati pe wọn fi wọn pamọ sinu ipilẹ ile nipasẹ dokita alaanu. Lẹ́yìn náà, obìnrin kan láti inú àtakò abẹ́lẹ̀ mú àwọn ìwé ìdánimọ̀ èké tí ó jẹ́ kí wọ́n padà dara pọ̀ mọ́ àwọn ìbátan wọn.
Bàbá mi àti ìyá ìyá mi ti là á já kìkì nítorí pé àwọn àjèjì ti ràn wọ́n lọ́wọ́ láwọn àkókò líle koko: ọkùnrin tó fà wọ́n kúrò nínú àwókù, dókítà tó fi wọ́n pa mọ́, obìnrin tó fún wọn ní àwọn bébà ní abẹ́ ilẹ̀ àti pàápàá ọ̀gá ará Jámánì tó dá sí i láti gbani là. wọn. Ko si ọkan ninu wọn ti o mọ idile mi, ṣugbọn emi kii ba ti bi laisi wọn.
Awọn itan baba mi ti awọn iṣẹlẹ wọnyi ti n pariwo ni awọn ọsẹ diẹ sẹhin, botilẹjẹpe itọju Yuroopu si awọn Ju ni 1944 ati awọn asasala Musulumi ni ọdun 2015 ko ṣee ṣe afiwera ni iwọn iwa ika wọn. Mo ranti awọn itan rẹ nitori pe wọn jọ awọn itan ti awọn asasala Musulumi ti wọn n wa ibi aabo lati iwa-ipa nla ni awọn orilẹ-ede wọn, pẹlu atilẹyin diẹ lati awọn ọfiisi ijọba iwọ-oorun.
Mo nireti pe nigbati awọn asasala ti o ti salọ awọn ẹru ti Siria, Iraq, tabi Afiganisitani pin awọn itan wọn pẹlu awọn ọmọ wọn ati awọn ọmọ-ọmọ wọn, pe wọn mẹnuba awọn ara ilu Hungary ti o tako ijọba tiwọn lati funni ni ọwọ iranlọwọ ni akoko aini. Awọn ila ti awọn bata ti a fi funni ni ibudo Keleti gbe itumọ idakeji ti ila ti awọn bata idẹ nipasẹ Danube. Boya ni 20th tabi 21st sehin, iwalaaye ogun ati ifiagbaratemole jẹ ṣee ṣe nikan nipasẹ oore ti awọn alejo.
Zoltán Grossman jẹ olukọ ọjọgbọn ti Geography ati Awọn ẹkọ abinibi ni Ile-ẹkọ giga ti Ipinle Evergreen ni Olympia, Washington. Oju opo wẹẹbu rẹ jẹ http://academic.evergreen.edu/g/grossmaz ati imeeli ni [imeeli ni idaabobo]
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun