Ni ọdun mẹwa ti o ti kọja, awọn oṣiṣẹ ijọba ti Ilu Kanada ati awọn asọye olokiki julọ ti kọ ẹkọ bi o ṣe le sunmọ Haiti ni ẹmi ti iṣelu agbara alaiṣedeede ati isunmọ ẹlẹyamẹya (tabi buru ju) lakoko ti o n ṣetọju iduro ti ara-ẹni ti orilẹ-ede. Pẹlu akiyesi lẹẹkansi riveted lori Haiti awọn wọnyi ni jayi ajalu ṣẹlẹ nipasẹ Tuesday ká ìṣẹlẹ, yi adalu ilosiwaju jẹ lekan si lori ifihan. Iwulo fun iranlọwọ pajawiri, laisi ibeere, ni iyara [wo isalẹ fun awọn ọna asopọ]. Ṣugbọn awọn ilana ti iṣeto ti “iranlọwọ” fun Haiti nilo lati bori ti ipa iparun ti ajalu yii ba ni opin lọna kan.
Oriire ti ara ẹni ti tuka ni a ti gbọ tẹlẹ ni iwe atẹjade akọkọ ti Ilu Kanada (alabaṣepọ ti o fẹ, fun mart pupọ julọ, ni awọn odaran ijọba Ilu Kanada to ṣẹṣẹ lodi si Haiti). Ni Ojobo, awọn iwe kaakiri orilẹ-ede naa ṣe awọn atunṣe lori eto imulo Ilu Kanada ati igbiyanju iderun. Labẹ awọn akọle "Ranlọwọ Haiti,' awọn Calgary Herald ṣe atunṣe pe “Idahun Ilu Kanada kii ṣe deede nikan, ṣugbọn ọkan lati ni igberaga. … Lẹẹkansi, ifẹ ti omoniyan ati aanu ti Ilu Kanada n tan didan.' Awọn Montreal Gazette Concurded: “Si iyi wọn, awọn ara ilu Kanada ti kopa ninu iranlọwọ Haiti lati ṣe iranlọwọ funrarẹ fun awọn ọdun.’ Fun awọn oniwe-apakan, awọn Globe ati Mail sibẹsibẹ tun sọ Haiti lẹẹkansi bi “ọran agbọn ti Iha Iwọ-Oorun,” akọle akọle ti o ṣeleri pe “Igbala loni jẹ ibẹrẹ.
Ni awọn ọdun ti o ti kọja, iru awọn arosọ oninuure ti jẹ si eto imulo Oorun ni Haiti kini awọn ọrọ atako apanilaya ti jẹ si eto imulo Oorun ni Aarin Ila-oorun. O wa labẹ ideri ti iru oore ti a kede pe ijọba Haitian ti a yan ni a ti parẹ ni ọdun 2004 nipasẹ ilowosi AMẸRIKA, Faranse ati Kanada; o wa larin awọn arosọ ti o jọra pe awọn agbeka Haitian ti o koju ibinu yii jẹ idinku ni awọn ọdun to nbọ pẹlu “iranlọwọ aabo” ti awọn agbara ajeji.
Èyí kì í ṣe láti pínyà kúrò nínú àìní kánjúkánjú fún ìsapá ìrànwọ́ ńláǹlà kárí ayé. Ṣugbọn o yẹ ki o fun wa ni idi fun idaduro. Ijakadi Haitian fun ijọba ọba-alaṣẹ ati isọdọtun ti nlọ lọwọ pupọ. Ati fun ọpọlọpọ ọdun, o ti jẹ adaṣe ti o wọpọ lati ṣajọpọ awọn ikọlu lori Haiti bi iranlọwọ. Ó ṣe pàtàkì pé kí ojúlówó ìrànlọ́wọ́ àti iṣẹ́ ìrànwọ́ wà ní ìparun, nínú òye wa àti nínú ìṣe, láti inú àwọn ìlànà ìwà ọ̀daràn tí wọ́n sábà máa ń lò láti fi dá wọn láre.
Nkan yii ko ṣe alaye awọn alaye ti ajalu ti nlọ lọwọ ni Haiti ti o fa nipasẹ iwariri-ilẹ ti Oṣu Kini Ọjọ 12. Dipo, o pese olurannileti kan ti bii awọn ipe si “iranlọwọ” Haiti jẹ idalare okuta igun fun ọkan ninu awọn odaran nla julọ ni ọdun mẹwa sẹhin ti Canadian ajeji eto imulo. O ti kọja mi lati jiroro bi Ijakadi Haitian fun ominira ṣe le ṣe deede si awọn ipo ajalu ti o ti farahan ni bayi. Ohun ti o han gedegbe ni iwulo lati ma faagun igbiyanju iderun ti o nwaye nikan, ṣugbọn tun ṣe alabapin pẹlu awọn aifọkanbalẹ ti ko ṣeeṣe laarin rẹ.
“Iṣẹ Halo, 2004: iyipada ijọba bi package iranlọwọ
Iyipada ijọba ọdun 2004 ni Haiti jẹ ọkan ninu awọn iṣẹlẹ ẹgan julọ ni ọdun mẹwa ti o buruju ti ibinu Iwọ-oorun. Ní ìbẹ̀rẹ̀ ọdún yẹn, Haiti dojú kọ ìdánilẹ́kọ̀ọ́ láti ọ̀dọ̀ àwọn agbára méjì tí ó ti fìyà jẹ rẹ̀ jù lọ jálẹ̀ ìtàn rẹ̀: Faransé, tí ó di ọlọ́rọ̀ ní ibi ìṣàkóso ẹrú yìí títí dé òpin ọ̀rúndún kejìdínlógún (Haiti ti kéde òmìnira rẹ̀ ní 18); ati AMẸRIKA, eyiti o gba Haiti lati 1804-1915 ati ṣetọju awọn ijọba ijọba olominira ni orilẹ-ede titi di opin awọn ọdun 1934, ati lẹhinna lẹẹkansi lati 1980-1991. Idawọle ti 1994 ti ṣaju nipasẹ awọn ọdun ti destabilization. Iranlọwọ si ijọba ti ge ati tun-pada nipasẹ awọn orisun ti o rii diẹ sii si awọn oluranlọwọ. Nikẹhin, ni Oṣu Keji ọjọ 2004, Awọn Marines AMẸRIKA gba aafin Orilẹ-ede ati fi agbara mu Alakoso Haiti Jean-Bertrand Aristide si igbekun. Awọn ọmọ ogun Canada ni aabo papa ọkọ ofurufu lati eyiti o ti gbe jade ni orilẹ-ede naa.
Ni kukuru, orilẹ-ede ti o ṣejade nipasẹ iṣọtẹ ẹrú ti o ṣaṣeyọri nikan ni agbaye - ti jiya fun awọn ọgọrun ọdun nipasẹ awọn agbara ẹlẹyamẹya - ti samisi bicentennial rẹ pẹlu isọdọtun Oorun. Ati nitorinaa akoko ijọba kan ti o yẹ ki o ṣiṣe titi di ọdun 2006 ti ge kuru ni agbara. Lara awọn iwa-ipa ti Alakoso Aristide ni kikọ ẹjọ ofin kan fun isanpada nipasẹ Faranse ti sisanwo nla ti a gba lọwọ Haiti ni ọrundun 19th lati san ẹsan fun awọn ẹru France ti o padanu nigba ti wọn da ara wọn silẹ (eyiti o jẹ deede $ 21.7 bilionu loni). Lẹ́yìn ìpadàbẹ̀wò náà rí àwọn ẹgbẹ́ ológun tí wọ́n mọ̀ dáadáa nípa ìfìyàjẹni àti ìpakúpa tí ó kún fún ìdájọ́ láìronú jinlẹ̀ sí ẹgbẹ́ òṣèlú tí ó dá ènìyàn ní Haiti, Lavalas. Ó lòdì sí ìpilẹ̀ṣẹ̀ ọ̀pọ̀ ọ̀rúndún ti irú ìwà ìbàjẹ́ bẹ́ẹ̀ ni Haiti ti jẹ́ kí àjálù bà jẹ́.
Ni akoko yẹn, awọn media olokiki Ilu Kanada darapọ mọ awọn oṣiṣẹ ijọba ni fifọ ifọpa naa bi alaanu bakan. Ti nkọju si ibinu lati 20-orilẹ-ede Caribbean Community (Caricom), Prime Minister Paul Martin ṣe agbekalẹ ọran naa fun Globe ati Mail Lẹsẹkẹsẹ lẹhin ijade Aristide: “Ibinu wọn kii ṣe pẹlu Ilu Kanada fun ọkan. Ibinu wọn jẹ pẹlu otitọ pe Aare ti a yan labẹ ofin ti padanu ipo rẹ.' Ohun ti o jẹ dandan, o tumọ si, ni lati tun dojukọ lori iranlọwọ omoniyan fun awọn ara ilu Hait ati yi ilowosi Kanada sinu awọn ofin wọnyi. Gẹ́gẹ́ bí Martin ṣe sọ ọ́: “a ní láti rí ìrànlọ́wọ́ gbà níbẹ̀.’[1] Caricom, lẹ́gbẹ̀ẹ́ Ẹgbẹ́ Aparapọ̀ Áfíríkà (AU), kọ̀ láti dá ìjọba náà mọ̀ tí a ti fi sípò pẹ̀lú àtìlẹ́yìn Kánádà. Ni Canadian tẹ, Martin ri kan diẹ gba jepe.
Nitootọ, a ayẹwo ti agbaiye Awọn akọle lati awọn ọsẹ ti ilowosi Ilu Kanada ti o yori si ifipabanilopo naa jẹ apejuwe: “Martin ṣe iranlọwọ ni Haiti,' “PM nfunni lati ṣe iranlọwọ lati yanju aawọ Haitian' (January 13); “Bí a ṣe lè ran Haiti lọ́wọ́ (January 24); “AMẸRIKA beere lọwọ Kanada lati ṣe iranlọwọ fun ọlọpa Haiti rudurudu” (Kínní 13); “...Kanada, AMẸRIKA gba imọran Faranse pe ilọkuro ti Alakoso le ṣe iranlọwọ fun Haiti' (Kínní 27); “Kanada ronu lati fi awọn ọmọ ogun ranṣẹ lati ran Haiti lọwọ (February 28); “Àkókò láti ran Haiti lọ́wọ́ (Mars 1); ati bẹbẹ lọ. Ifarahan osise ti ikopa Ilu Kanada ninu iṣọtẹ naa bi package iranlọwọ ti baamu gbogbo nipa ti ara si iru bẹ agbaiye iroyin.
Lilọ jade awọn ikọlu ijọba ilu wọnyi, Prime Minister yoo laarin oṣu meji diẹ lọ si abẹwo osise si Washington. Drew Fagan royin approvingly fun awọn agbaiye bawo ni "Martin rẹrin musẹ bi Ọgbẹni Bush ṣe yìn awọn adehun ti Canada ni Afiganisitani ati Haiti.'[2] Ni ọdun 2005, iyipada ijọba Haiti ti Kínní 2004 ṣe afihan si iroyin iroyin gẹgẹbi ibẹrẹ ti "apinfunni alafia" kan ti Canada.'[3] The alayipo ti “Operation Halo' (orukọ osise fun Canada ká Kínní-Keje 2004 imuṣiṣẹ ọmọ ogun) lowo atunkọ a ipinle ilufin bi a ifẹ akitiyan.
Ni akoko ooru ti ọdun 2004, ipa ologun ti Ilu Kanada ni Haiti funni ni ọna si iru awọn ọna ilowosi miiran bi imuṣiṣẹ ọlọpa, inawo ati atilẹyin ijọba ilu fun ijọba ti a fi sii ti Gérard Latortue (ẹniti o ti gbe wọle lati Florida lati ṣe olori ijọba lẹhin igbimọ naa. ). Apapọ ti Ọlọpa ti Orilẹ-ede Haitian (HNP), ti o ni ibatan, ati ọlọpa ajeji ati awọn ologun (ti n ṣiṣẹ ni bayi pẹlu aṣẹ United Nations) ṣe lati dinku awọn agbeka ti n pe fun imupadabọ ti ofin ijọba tiwantiwa. Ilowosi Kanada duro jakejado. Ni akoko ẹwọn oselu pupọ laisi iwadii, fun apẹẹrẹ, Minisita ti Idajọ ti a fi sori ẹrọ, Philippe Vixamar, ṣalaye fun Thomas M. Griffin ti Yunifasiti ti Miami “pe o jẹ yiyan oloselu ti iṣakoso Latortue, ṣugbọn Ile-iṣẹ Idagbasoke Kariaye ti Ilu Kanada ('CIDA') fi i si ipo rẹ ati pe o jẹ agbanisiṣẹ taara rẹ.'[4]
Iru wà awọn fọọmu ti Canadian "iranlowo. ' Pẹlu titẹ titan, ijọba Ilu Kanada ni iṣoro kekere lati ṣetọju itan-akọọlẹ iparun ni ile. Ilana naa jẹ ẹrin nigbagbogbo.
Igba isubu ti 2004, fun apẹẹrẹ, jẹri idarudapọ ti awọn ifihan olokiki ti n pe fun ipadabọ Aristide, ati igbi ipadanu apaniyan. Fun NOMBA Minisita Martin, Canadian ilowosi ninu iru kan ija san fun awọn idiwọn ti Canadian ikopa ninu awọn ojúṣe ti Iraq. "Ronu nipa ohun ti a n ṣe ni Afiganisitani, ronu nipa ohun ti a nṣe ni Haiti," Martin salaye ni aarin Oṣu Kẹwa: "A ko wa ni ẹgbẹ.'[5]
Pẹlu awọn ara Haiti ti n ja lati ipanilaya ti o pọ si, ijọba Ilu Kanada ran Prime Minister Martin fun ibẹwo Oṣu kọkanla kan ọdun 2004 pẹlu ipinnu ti a sọ lati ṣe atilẹyin fun ẹtọ ijọba Haitian ti a fi sori ẹrọ. Fun iwọn to dara, Martin ko ọkọ ofurufu rẹ pẹlu ounjẹ ati awọn ipese iranlọwọ miiran - aaye kan ti awọn onirohin Ilu Kanada tẹnumọ pẹlu ayọ. Awọn Globe ati Mail iroyin ti ibẹwo rẹ ni a gbejade pẹlu aworan nla ti ọmọbirin Haiti kan ti o joko lori itan Martin, ti o nfi asia Canada kan fun kamẹra naa. Ibẹwo yii ni a tọka nigbamii bi “irin-ajo omoniyan.’[6]
Laarin eto yii, o ti rọrun pupọ fun awọn asọye Ilu Kanada lati ṣalaye ẹlẹyamẹya ti o ni ibori si awọn ara Haiti ati lati beere ni gbangba ẹtọ wọn si ominira. Lile pẹlu awọn nla ti awọn Globe ati Mail, Ẹnì kan lè rántí Marina Jiménez tó ń sọ̀rọ̀ sí àwọn ará Kánádà nírètí pé “àwọn tálákà tó wà nílùú Cité Soleil yóò yí ọkàn padà, tí wọ́n sì máa ń yí ìdúróṣinṣin wọn kúrò nínú òjìji àti aláìláàánú. chimeras [ie, ajafitafita to somọ pẹlu Haiti ká asiwaju ibi-apejọ] si 'les blancs' ninu awọn aṣọ ti o, akoko yi, ni o wa ninu rẹ fun awọn gun gbigbe.' Tabi Jeffrey Simpson, ti n ta omije ooni silẹ lori “ipinlẹ ikuna” yii - eyiti “aisan… ti tẹsiwaju ati paapaa buru si laibikita wiwa ologun ti United Nations ati wiwa ọlọpa ati awọn ọgọọgọrun awọn miliọnu dọla ti iranlọwọ ajeji' - nikan lati daba pe iṣakoso ominira Haitian fagilee ati ni deede (ti o ba jẹ fun igba diẹ) rọpo nipasẹ aabo UN.[7] Simpson ṣagbero igbero naa labẹ akọle akọle kan pẹlu ifiranṣẹ ti o faramọ: “Kaabo, Haiti orukọ mi ni ati pe Mo nilo iranlọwọ rẹ gaan.'
Diẹ sii “iranlọwọ” iru eyi ni ohun ti o kẹhin ti Haiti nilo.
Iderun ajalu ati atunkọ
Idibo ti René Préval ni ọdun 2006 jẹ ẹri si ifarada ti awujọ Haiti ati awọn ẹgbẹ oselu ominira rẹ ni oju awọn ipo lile. Bibẹẹkọ, yika ọdun mẹwa yii ti idamu ati iwa-ipa ipanilara ti dopin akoko pipẹ pupọ ti idagbasoke labẹ-idagbasoke, ati pe lẹẹkansii dọgbadọgba ni ojurere ti kariaye ati lodi si awọn ile-iṣẹ ọba Haitian. Orilẹ-ede eyikeyi yoo nilo atilẹyin nla kariaye lati koju ajalu kan ni iwọn ti ìṣẹlẹ ti ọsẹ yii. Ní báyìí, àwọn ìpèníjà ìrànwọ́ kárí ayé jẹ́ ohun tó ṣe pàtàkì gan-an.
Awọn atunṣe nla lati awọn agbara Iwọ-oorun si Haiti ti pẹ. (Eyi jẹ ni afikun si ibeere ti o kere ju pe owo-ori France ti o gba lọwọ Haiti fun iṣẹ ẹru ti o sọnu ni a san pada.) Ni aaye yii o jẹ irira gidigidi lati tẹle fifiranṣẹ eyikeyi awọn owo Iwọ-oorun, paapaa ni iwọn nla, pẹlu ofiri ti o rọ julọ. ti ara-oriire. Ṣugbọn awọn owo ati awọn orisun dajudaju nilo lati firanṣẹ. Ipenija lẹsẹkẹsẹ, bi Naomi Klein njiyan, ni lati rii daju pe gbogbo awọn orisun ijọba ni a firanṣẹ bi awọn ifunni, rara rara bi awọn awin. Iru awọn ibeere jẹ amojuto ati titẹ.
Ewu ti awọn agbara Iwọ-oorun yoo lo akoko yii lati mu agbara wọn pọ si lori awujọ Haiti jẹ gidi. Ààrẹ Obama yíyàn ti ààrẹ tẹ́lẹ̀rí George W. Bush láti darapọ̀ mọ́ Bill Clinton láti ṣètò ìsapá ìrànwọ́ náà jẹ́ àmì ìdààmú. Ni Ilu Kanada, lakoko ti o jẹ Martin Liberals ti o ṣe ifilọlẹ ti 2004, atako akọkọ ti o han gbangba ti Harper Conservatives ni pe awọn ologun Ilu Kanada ti lọ laipẹ ati pe o yẹ ki o kopa diẹ sii taara ni ifiagbaratemole. Pẹlu Sarkozy's France ti n pe apejọ awọn oluranlọwọ larin ọpọlọpọ awọn adehun agbaye, awọn eto imulo gangan ti o farahan nilo lati ni abojuto ni pẹkipẹki ati gbero.
Ni apao, o jẹ dandan lati jẹwọ ati ki o mọọmọ fọ pẹlu awọn odaran ti o kọja. Awọn ti o ṣeto itesiwaju laarin idasi awọn ọdun aipẹ ati awọn iṣẹ apinfunni ti a dabaa ti n gbejade awọn irokeke, kii ṣe awọn ileri.
Ni ọdun mẹwa sẹhin, imọran pe ilowosi Iwọ-oorun diẹ sii ni Haiti nigbagbogbo dara julọ ti ni idawọle pẹlu kini Peter Hallward ti asia bi "boya koko ti o ni ibamu julọ ti asọye Iwọ-oorun lori erekusu naa: pe awọn eniyan dudu talaka ko lagbara lati ṣe akoso ara wọn.' Ni akoko kan nigbati iwulo fun ilowosi kariaye jẹ iyara nitootọ, gbogbo rẹ jẹ pataki diẹ sii lati tọju itẹsi ẹlẹyamẹya yii ni ayẹwo.
- - - - - - - - - - -
Awọn ẹjọ pajawiri:
Awọn alabaṣepọ ni Ilera
- - - - - - - - - - -
awọn akọsilẹ:
[1] “Ottawa n ṣiṣẹ lati rọ Caribbean ‘binu,’ Jeff Sallot (Mars 3, 2004; A17). Ohun ti o tẹle fa lati awọn Globe ati Mail ayafi bibẹẹkọ itọkasi, ni apakan nitori pe o jẹ aṣoju pupọ julọ ti imọran osise ni Ilu Kanada, ni apakan nitori awọn akọsilẹ mi lati akoko naa da lori okeene lori agbegbe rẹ.
[2] “Bush ṣe atilẹyin aala ṣiṣi fun ẹran malu,' Drew Fagan – Oloye Ajọ Ottawa (May 1, 2004; A1).
[3] “Martin bura lati jẹ ki ijiya Darfur rọra,” Paul Koring (February 23, 2005; A1).
[4] Thomas M. Griffin, "Haiti - Iwadii Awọn ẹtọ Eda Eniyan: Kọkànlá Oṣù 11-21, 2004, 'Ile-iṣẹ fun Ikẹkọ Awọn ẹtọ Eda Eniyan, Ile-iwe giga ti Miami School of Law (www.law.miami.edu/cshr/CSHR_Report_02082005_v2. pdf): p. 24.
[5] “Martin dara si ibeere AMẸRIKA fun iranlọwọ; Canada na tinrin ju lati ṣe alabapin si Iraq, PM sọ ni Paris,' Mark Mackinnon (Oṣu Kẹwa 15, 2004; A16).
[6] “Ija ti inu yoo ba eto atunko jẹ, PM sọ fun Haiti, Brian Laghi – Oloye Ajọ Ottawa (Oṣu kọkanla 15, 2004; A4); "Ni ọna lẹẹkansi,' Brian Laghi (January 15, 2005; F3).
[7] "Baghdad Backyard,' Marina Jimenez (January 22, 2005; F4); “Kaabo, orukọ mi ni Haiti ati pe Mo nilo iranlọwọ rẹ gaan,' Jeffrey Simpson (June 8, 2005; A17).
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun