[Ilowosi si awọn Reimagining Society Project ti gbalejo nipasẹ ZCommunications]
1 Awọn ifilelẹ ti awọn oselu tiwantiwa
Ohunelo ti o lawọ orthodox fun imudara didara igbesi aye ati ṣiṣakoso ire ti o wọpọ dabi irọrun to: Darapọ ijọba tiwantiwa pẹlu awọn ọja ọfẹ. Ni awọn ọrọ miiran, ijọba tiwantiwa ti iṣelu yoo jẹ ilana fun imuse ni apapọ awọn iye meji: ilepa idunnu ti ara ẹni ati anfani ti gbogbo eniyan.
Bibẹẹkọ, botilẹjẹpe o niyelori pupọ, ijọba tiwantiwa oselu ko to, nitori o jẹ ipalara, bakannaa aibikita si awọn iye pataki miiran ati awọn ẹtọ ti o baamu, igbe aye olori, dọgbadọgba, ati iṣọkan. Eyi yoo han gbangba ni pataki ni gbogbo igba ti ohun ti a pe ni ọja ọfẹ ba kuna, ti n fi ipa mu awọn miliọnu lati pada si square ọkan ki wọn yi awọn ala wọn pada ti igbesi aye to dara julọ.
Bi awọn ikuna ọja ṣe n pọ si loorekoore, ọpọlọpọ eniyan n ṣiyemeji nipa iduroṣinṣin pupọ ti kapitalisimu. Ni awọn akoko aipẹ diẹ ninu awọn ti bẹrẹ lati ṣe iyalẹnu boya Marx tọ lẹhin gbogbo rẹ. Ṣugbọn Marxism, apapọ eekadẹri pẹlu ijọba-igbimọ, ko ti ni aṣeyọri gangan; Èyí tó burú jù bẹ́ẹ̀ lọ ni pé kò lè ṣeé ṣe, torí pé ó kan ìtakora láàárín ìdọ́gba àti ìjọba apàṣẹwàá—ẹ̀ṣẹ̀ ìpilẹ̀ṣẹ̀ ti socialism Marxist.
Bi fun tiwantiwa socialism, o jẹ laiseaniani awọn julọ itẹ awujo ijọba, sugbon o ko ni mọ ni kikun awujo idajo nitori ti o da duro awọn ikọkọ ohun ini ti awọn bọtini ọna ti gbóògì, isowo ati inawo, ati nitori ti o jẹ koko ọrọ si awọn oke ati isalẹ ti. aje capitalist agbaye. Buru, pupọ julọ awọn ẹgbẹ ti ijọba tiwantiwa ti awujọ ti ṣe ẹgbẹ nigbagbogbo pẹlu kapitalisimu ni iṣelu ajeji.
2 Omiiran
Njẹ yiyan si awọn oriṣi kilasika meji ti socialism? Mo fi silẹ pe ọna ti o yẹ lati ṣe igbesi aye, dọgbadọgba, iṣọkan, ilepa idunnu, ijafafa, ati ire gbogbo eniyan kii ṣe lati dinku ijọba tiwantiwa ṣugbọn lati faagun rẹ sinu ijọba tiwantiwa apapọ (Bunge 2009). Eyi le jẹ asọye bi ofin apapọ ti
1/ tiwantiwa ayika: dọgba ṣugbọn iṣakoso si awọn ohun elo adayeba ati ilokulo alagbero wọn;
2/ tiwantiwa ti ibi: abo ati afọju awọ;
3/ tiwantiwa ti ọrọ-aje: iṣaju ti awọn ile-iṣẹ iṣakoso ti ara ẹni (awọn ifiyesi idile, awọn ajọṣepọ, ati awọn alaiṣẹ) dipo boya ikọkọ tabi nini ipinlẹ ati iṣakoso ọrọ;
4/ tiwantiwa ti aṣa: iraye dọgba si iṣẹ ọna, ẹda eniyan, imọ-jinlẹ, ati ohun-ini imọ-ẹrọ;
5/ tiwantiwa ti oselu: ijọba ti ara ẹni ti awọn eto iṣakoso, ati ni iwọn nla ominira lati yan awọn oṣiṣẹ ijọba ati ṣiṣe fun ọfiisi gbogbo eniyan, bakanna bi agbara, ododo, ati iṣakoso ododo ti awọn ọja ilu;
6/ tiwantiwa ti ofin: isonomy ti o munadoko (awọn ofin kanna fun gbogbo eniyan); ati
7/ tiwantiwa agbaye: "bọwọ fun ilana ti awọn ẹtọ deede ati ipinnu ara ẹni ti awọn eniyan" ( UN Charter, 1.2).
Jẹ ki n sọ ohun ti o ṣaju. Tiwantiwa ti ayika jẹ diẹ sii ju aabo ayika lọ: ẹtọ gbogbo eniyan ni lati gbadun afẹfẹ mimọ ati omi mimu. O tun jẹ ẹtọ fun gbogbo eniyan, kii ṣe awọn ọlọrọ pupọ, lati lo awọn ọrọ adayeba. Ṣugbọn, lati yago fun ilokulo igbehin, a nilo lati ṣakoso wọn ni apapọ ni ibamu pẹlu ofin ti o muna ti o da lori awọn ilana eto-ọrọ-ọrọ ti ọrọ-aje.
Tiwantiwa ti isedale pẹlu akọ-abo ati imudogba ẹya, bakanna pẹlu awọn ẹtọ ofin si ohun-ini ti ara ẹni, ati si owo oya dogba fun iṣẹ dogba. Gbogbo eniyan yẹ ki o ni anfani lati gba awọn ọgbọn ti o nilo lati jo'gun owo oya ti o tọ ati lati ra tabi yalo awọn ile gbigbe to peye ni agbegbe mimọ ati aabo.
Gẹgẹbi a ti loyun nibi, ijọba tiwantiwa-ọrọ-aje-tabi eto-ọrọ alabaṣepọ, gẹgẹ bi Vanek (1975) ati Albert (2003) ti pe ni-ni ninu ohun-ini apapọ ati iṣakoso ti awọn ile-iṣẹ nipasẹ awọn ẹgbẹ oṣiṣẹ ti o ṣeto larọwọto. Nikan awọn ọja ti gbogbo eniyan ilana, gẹgẹbi awọn amayederun ati awọn ibaraẹnisọrọ, bakannaa awọn orisun agbara, ati diẹ ninu awọn iṣẹ ti gbogbo eniyan, yẹ ki o jẹ ohun ini ati ṣiṣẹ nipasẹ ipinle. Lẹhinna, eyi ti jẹ aṣa ti a kede iṣẹ ti ipinlẹ: Lati ṣakoso awọn ẹru ilu. Ni awọn ọrọ miiran, Mo ṣe agbero ohun ti a pe ni socialism ọja. Eyi ni ọrọ-aje nibiti gbogbo awọn ile-iṣẹ ti jẹ ohun-ini, ṣiṣẹ ati iṣakoso nipasẹ oṣiṣẹ wọn, ko si ọkan ninu wọn ti o gba awọn iṣẹ alagbaṣe, ati pe ipinlẹ naa dabi ẹni ti o ni ilọsiwaju ti ominira ipinlẹ-iyokuro ifinran ologun.
Tiwantiwa ti aṣa pẹlu eto-ẹkọ ọfẹ ni gbogbo awọn ipele mẹta, ibeere ọfẹ, ati nini gbogbo eniyan (nipasẹ ipinlẹ tabi nipasẹ awọn NGO) ti awọn orisun aṣa bii awọn ile-iṣere, awọn ile musiọmu ati awọn ile ikawe, awọn ẹranko, aquaria ati awọn ọgba ọgba, bakanna bi eniyan, imọ-jinlẹ, ati awọn ile-iṣẹ imọ-ẹrọ.
Ijọba tiwantiwa pẹlu ẹtọ lati dibo ati ṣiṣe fun ọfiisi gbogbogbo, ati pupọ diẹ sii: O tun kan ijọba ti ara ẹni ti aaye iṣẹ, ati ẹtọ ati ojuse lati kopa ninu diẹ ninu awọn ilana iṣelu ti o lọ laarin awọn idibo, bii daradara bi ninu awọn iṣẹ ti awọn NGO gẹgẹbi awọn ẹgbẹ oṣiṣẹ, awọn alaiṣẹ, awọn ẹgbẹ, ati awọn ile ijọsin.
Tiwantiwa ti ofin jẹ, dajudaju, kanna bii isonomy, tabi dọgbadọgba niwaju ofin ni awujọ ti o wa labẹ ofin ti ofin deede. Ṣugbọn ilana yii ko le ṣe imuse nibikibi ti ofin ba ṣe ojurere fun awọn alagbara, tabi nibiti awọn ọlọrọ le sanwo lati sanwo fun imọran ofin ti o dara ju talaka lọ. (Fun apẹẹrẹ, ni AMẸRIKA, awọn apaniyan dudu jẹ bii awọn akoko 12 bi o ṣeese lati jẹbi ju awọn ẹlẹgbẹ White wọn lọ.)
Nikẹhin, ijọba tiwantiwa agbaye jẹ iṣe ti ominira, egalité, fraternité laarin awọn orilẹ-ede. Ni deede: iṣakoso agbaye ni iwulo gbogbo eniyan, ati ti awọn iran iwaju, ati ipari ipari ti awọn ọlọpa agbegbe ati agbaye. Ipari awọn ibi-afẹde wọnyi jẹ pẹlu iparun agbaye, ifowosowopo agbaye, ati iṣakoso agbaye ti awọn orisun aye.
Eyi pari ijuwe mi ti ijọba tiwantiwa apapọ. Kini idalare fun rẹ? Jẹ ki a wo.
3 Idalare fun tiwantiwa apapọ
Jẹ ki n daba awọn idi wọnyi fun yiyan tiwantiwa apapọ si gbogbo awọn ijọba awujọ miiran:
1 / Niwọn igba ti awọn eniyan oriṣiriṣi ni awọn iwulo oriṣiriṣi, awọn ihuwasi ati awọn talenti, gbogbo eniyan yẹ ki o gba ohun ti o nilo lati mọ ararẹ, ati pe o yẹ ki o ṣe alabapin si ire ti o wọpọ si awọn agbara ti o dara julọ (Blanc 1847): Bẹni awọn aini ti ko ni abojuto ati awọn ifẹnukonu abẹlẹ, tabi shirking ojuse.
2/ Níwọ̀n bí iṣẹ́ ti jẹ́ orísun gbogbo ọrọ̀ (Smith, Ricardo àti Marx), gbogbo àgbà tó tóótun gbọ́dọ̀ ní ẹ̀tọ́ àti ojúṣe rẹ̀ láti ṣe iṣẹ́ tó nírètí: Bẹ́ẹ̀ ni kì í ṣe àánú tàbí yá tàbí kó jẹ́ ìkógun.
3/ Niwọn igba ti gbogbo eniyan ni ẹtọ si awọn eso iṣẹ rẹ (Locke ati Marx), awọn ere yẹ ki o pin ni deede: Ko si ilokulo.
4/ Níwọ̀n bí ó ti jẹ́ pé ẹnì kọ̀ọ̀kan jẹ́ “alábòójútó ààbò kan ṣoṣo fún ẹ̀tọ́ àti ire tirẹ̀” (Mill), gbogbo òṣìṣẹ́ gbọ́dọ̀ sọ irú ọ̀rọ̀ kan náà ní ọ̀nà tí wọ́n gbà ṣètò ibi iṣẹ́ wọn: Òṣìṣẹ́ kan, ìbò kan nínú ìṣàkóso.
5/ Nitoripe gbogbo iṣẹ nilo awọn ọgbọn diẹ, ati pe niwọn igba ti ĭdàsĭlẹ jẹ pataki si iwalaaye ti ẹkọ-aye ati awujọ, awọn alabojuto ati awọn alakoso yẹ ki o ni oye imọ-ẹrọ yatọ si otitọ ati otitọ. Awọn ọga ko si, amoye sí.
6/ Ohun ti o wọpọ ni a tọju dara julọ nigbati gbogbo eniyan ba ni aye lati daabobo, lo, ati sọdọ rẹ ni ibamu si awọn ofin ti a ṣe ni imọlẹ ti imọ-ẹrọ ati imọ-ẹrọ, ti a gba ni ijọba tiwantiwa: Bẹni aiṣe ijọba tabi ṣiṣakoso awọn ọja ti o wọpọ.
7/ Niwọn igba ti imọ-ara-ẹni jẹ ẹtọ eniyan, ati pe niwọn igba ti ominira kan dara, ominira yẹ ki o ni aabo pẹlu dọgbadọgba: Ko si ominira pẹlu aidogba.
8/ Niwọn igba ti gbogbo eniyan nilo iranlọwọ lati ọdọ ẹlomiran, ati nitori pe o ni itara lati ṣe rere, ifẹ ati iṣọkan yẹ ki o gba bi pataki si ibagbepọ ọlaju ti gbogbo awọn ẹgbẹ awujọ, ati pe wọn yẹ ki o ni igbega ni ibamu: Ko si ẹtọ laisi awọn iṣẹ.
9/ Awọn ẹtọ eniyan le jẹ ẹri nikan nibiti awọn anfani ati awọn ẹru ti pin ni deede-ki eniyan, agbari, tabi orilẹ-ede le gba anfani eyikeyi miiran.
10/ Alaafia le ṣe itọju nikan nipasẹ ifipapalẹ gbogbo agbaye, ti ko ba si ijọba tabi awọn ile-iṣẹ ti o ni agbara lati bẹrẹ ogun, ati pe ti gbogbo orilẹ-ede ba wa si awọn nẹtiwọọki nla ti o jẹ ki iṣowo alaafia ati ifowosowopo ni ere ju ogun lọ. Alaafia agbaye nipasẹ ifowosowopo agbaye ati ofin ofin agbaye.
Eyi pari idalare ti eutopia wa. Ẹ jẹ́ kí a fi í wéra pẹ̀lú àwọn ìṣàkóso ètò-àjọ-aje-òṣèlú-òṣèlú méje tí a mọ̀ sí jùlọ: communism àtijọ́ (gẹ́gẹ́ bí àwọn ará India Amazon), ẹrú (gẹ́gẹ́ bí ti ilẹ̀ ọba Rome), serfdom (gẹ́gẹ́ bí ti ilẹ̀ Faransé ìgbàanì), kapitálísímù tí kò ní ìjánu (gẹ́gẹ́ bí nínú Gilded Ọjọ ori), socialism ti ipinlẹ (gẹgẹbi ni opin USSR), kapitalisimu iranlọwọ (gẹgẹbi ni Ilu Gẹẹsi ati AMẸRIKA), ati awujọ tiwantiwa (bii ni continental Western Europe, paapaa ni awọn orilẹ-ede Nordic). Sibẹsibẹ, ṣaaju ṣiṣe afiwe wọn a gbọdọ kede
iye wa, bi Gunnar Myrdal (1969), ọkan ninu awọn ayaworan ile ti awọn
Ipinlẹ iranlọwọ ni Sweden, ìbá ti sọ.
5 Axiological igba fun lafiwe
Lati ṣe iṣiro ijọba awujọ eyikeyi a gbọdọ rii bii o ṣe mọ awọn iye pataki awujọ mẹfa: aabo (S), ominira (L), dọgbadọgba (E), fraternity (F), idajọ ododo (J), ati ijafafa (C). Ọkọọkan awọn iye wọnyi jẹ akojọpọ. Ni pataki, aabo (S) ni awọn paati mẹrin: aabo ara ẹni, aabo ayika, awọn ẹtọ eniyan, ati aabo eto-ọrọ; ati ominira (L) jẹ ti awọn ẹtọ ilu, ipilẹṣẹ ọfẹ (lati ṣe iyatọ si ile-iṣẹ ọfẹ), ati ominira aṣa.
Mo fi silẹ pe, botilẹjẹpe awọn iye akọkọ mẹfa wọnyẹn jẹ ominira lainidi lati ọdọ ara wọn (ie, kii ṣe asọye-itumọ), ni iṣe wọn gbele papọ, fun riri ti ọkọọkan wọn da lori ti awọn miiran. Nitoribẹẹ, ko si ọkan ninu awọn mẹfa ti a le sọ pe o ṣe pataki ju awọn alabaṣiṣẹpọ rẹ lọ. Ni pataki, aabo (S), idajọ (J), dọgbadọgba (E), fraternity (F), ati ijafafa (C) jẹ pataki ni apapọ fun ominira (L). Nitorinaa ọrọ-ọrọ Faranse kilasika yẹ ki o pari lati ka Vie, liberté, égalité, fraternité, idajo, agbara.
Ni ariyanjiyan, awọn iye mẹfa wọnyi ṣe apẹrẹ tiwantiwa apapọ, ni ilodi si tiwantiwa iṣelu lasan. Eto awọn iye ti o wa ni ibeere le jẹ alaworan bi o ṣe ṣẹda hexagon yii:
6 Ifiwera ati ọna
Jẹ ki a wo bii awọn iye wọnyi ṣe jẹ ni ọpọlọpọ awọn aṣẹ awujọ ti a mẹnuba loke. A yoo fi 0 si isansa lapapọ, 1 si riri ni kikun, ati ida kan laarin si imuse apa kan. Fún àpẹrẹ, òmìnira (L) fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ àpapọ̀ nínú àjọpínlẹ̀ ìpilẹ̀ṣẹ̀; Ó fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ pé òmíràn nínú oko ẹrú, iṣẹ́ àṣesìnlú, ìjọba Kọ́múníìsì bíi ti Soviet, fascism, àti ìṣàkóso Ọlọ́run; 1/4 ni kapitalisimu ti ko ni idiwọ (nibiti ominira iṣelu nikan wa); 1/2 ni kapitalisimu iranlọwọ (nibiti ominira oloselu ati ominira lati ebi); ¾ ni tiwantiwa awujọ (nibiti iṣelu ko ti jẹ gaba lori nipasẹ iṣowo nla); ati 1 ni ijoba tiwantiwa.
Ti awọn igbelewọn wọnyi ba pe ni aijọju, lẹhinna ijọba tiwantiwa apapọ ga ju gbogbo awọn ijọba miiran lọ, atẹle ni pẹkipẹki nipasẹ ijọba tiwantiwa awujọ. Ti a ba fẹ akọkọ ti o dara ju, awọn wulo isoro ni bi o si òrùka o. Iyika iwa-ipa ko si ninu ibeere nitori iwa-ipa duro lati bi iwa-ipa, eyiti o jẹ aṣiṣe ni ihuwasi mejeeji ati pe ko wulo. (Sibẹsibẹ, iyipada jẹ ibi-afẹde ti o kẹhin lodisi ijọba-ijọba ti o kọ lati fi ẹnuko.)
Ọna ile-igbimọ aṣofin nikan si atunṣe awujọ ti ipilẹṣẹ paapaa ti dina nitori awọn ile-igbimọ aṣofin ti a ti yan labẹ ofin ni a nireti lati tẹle ofin ilẹ, eyiti o le ṣe ojurere anfani. Sibẹsibẹ, ọna ti o ṣee ṣe jade, eyun lati darapọ awọn ifowosowopo pẹlu iṣesi iṣelu: iyẹn ni, lati mu nọmba awọn ile-iṣẹ ifowosowopo pọ si, fikun ifowosowopo laarin ile-iṣẹ wọn, ati ja fun ofin lati daabobo wọn. Ni awọn ọrọ miiran, o ṣee ṣe pe awujọ ti o ni ẹtọ diẹ sii le farahan lati apapọ awọn ile-iṣẹ ifowosowopo ati ariyanjiyan tiwantiwa. Ṣugbọn fun eyi lati ṣẹlẹ, awọn ẹgbẹ oselu tuntun gbọdọ farahan. Ibanujẹ, awọn ọlọgbọn oṣelu, gẹgẹbi onkọwe lọwọlọwọ, ko ni agbara lati funni ni awọn imọran ti o wulo fun sisọ ologbo yii pato.
jo
Albert, Michael. 2003. Parecon: Igbesi aye Lẹhin Kapitalisimu. London: Verso.
Blanc, Louis. Ọdun 1847 [1839]. L’organisation du travail, 5th ed. Paris: Société de l'Industrie Fraternelle.
Bunge, Mario. 2009. Oselu Imoye. Nw Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
Myrdal, Gunnar. 1969. Ifojusi ni Social Science. Niu Yoki: Pantheon Books.
Vanek, Jaroslav. 1975. Ìṣàkóso ara ẹni: Òmìnira ọrọ̀ ajé ti Ènìyàn. Harmondsworth: Penguin.
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun