Ni fifi awọn igbesi aye ti ara ẹni si idaduro, awọn obinrin ni ilu Mexico ti Oaxaca ṣe iranlọwọ tiipa ijọba, gba ile-iṣẹ TV kan, ati duro si iwa-ipa ọlọpa.
Patricia Jimenez Alvarado sọ pe: “Ohun gbogbo ni iṣipopada naa, ti n wo mi kọja tabili ibi idana ounjẹ rẹ. "O ko ni igbesi aye ti ara ẹni mọ." Ó tẹjú mọ́ àtẹ́lẹwọ́ rẹ̀ tí ó ṣí sílẹ̀, ó sì sunkún.
Jimenez, ni aarin-ogoji rẹ, jẹ onimọran iwe-ẹkọ iwe-ẹkọ ni Ile-ẹkọ giga Ipinle Oaxaca nipasẹ oojọ. Ṣugbọn ijọba ti Oaxaca fi ẹsun kan rẹ pe o jẹ “ajagun ilu.” Wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ fọ́ ilé àti ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ́ rẹ̀ tí wọ́n sì ti wá a. Nigbagbogbo o gba awọn ihalẹ iku ifiranṣẹ-ọrọ lori foonu alagbeka rẹ. Iwe aṣẹ ti gba fun imuni rẹ. Àti pé fún ìgbà àkọ́kọ́ nínú ìgbésí ayé àwọn ọmọ rẹ̀, ó ti pàdánù ọjọ́ ìbí wọn—ọ̀pọ̀ oṣù sẹ́yìn ló rán àwọn ọmọ rẹ̀ láti máa gbé pẹ̀lú ẹ̀gbọ́n ọkọ rẹ̀ láti dáàbò bò wọ́n.
Joko pẹlu mi fun ifọrọwanilẹnuwo yii jẹ akoko akọkọ ti idakẹjẹ ti o ni lati aarin Oṣu Kẹjọ, Jimenez sọ. Ìyẹn ni ìgbà tí òun àti ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn obìnrin mìíràn—ọ̀pọ̀ nínú wọn kò tíì kópa nínú ìrìn-àjò tàbí ìpéjọpọ̀ rí—ṣe àkójọ gbígba agbára tẹlifíṣọ̀n ìpínlẹ̀ àti àwọn ilé iṣẹ́ rédíò tí wọ́n sì gbé àtakò wọn sí ìwà ipá ìpínlẹ̀ jáde. Awọn iṣe wọn jẹ ki awọn obinrin wọnyi jẹ aye laarin awọn ajafitafita ti Oaxaca ti o fẹ julọ, ti awọn ẹgbẹ ọlọpaa ti n ṣe iranṣẹ fun ijọba ipinlẹ n wa.
Awọn gbongbo ti awọn ehonu
Ni ibẹrẹ, aigbọran ilu ni Oaxaca ko ṣeto nipasẹ awọn obinrin ni akọkọ. O bẹrẹ ni Oṣu Karun ọjọ 22 bi idasesile awọn olukọ lati beere awọn isuna eto eto-ẹkọ giga ti ijọba ati ti ipinlẹ. Awọn olukọ idaṣẹ ṣeto ibudó atako kan ni Ilu Oaxaca, ilu agọ kan ti o kun oju ilu onirin ajo ti o nà jade fun awọn bulọọki, ti n gbe ẹgbẹẹgbẹrun awọn olukọ lati gbogbo ipinlẹ naa.
Ni 2004, Ulises Ruiz Ortiz, ti Institutional Revolutionary Party, ti bura ni bi gomina labẹ awọn ẹsun pataki ti jibiti idibo. Ṣugbọn dipo atunṣe awọn afara, o kede eto imulo ti ko si ifarada fun awọn atako, paapaa gbigbe awọn ọfiisi ijọba ipinlẹ lọ si awọn agbegbe iṣọṣọ ti awọn maili ita aarin ilu naa.
Ruiz kọ lati pade pẹlu ẹgbẹ awọn olukọ tabi dahun awọn ibeere wọn. Lẹ́yìn náà, ní òwúrọ̀ kùtùkùtù ní June 14, 2006, ó rán àwọn ọlọ́pàá rúkèrúdò ní ìpínlẹ̀ lílo gáàsì omijé àti àwọn ọkọ̀ òfuurufú láti fọ́ àgọ́ àwọn olùkọ́ tí ó gbámúṣé túútúú, ní fífi ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọkùnrin, obìnrin, àti àwọn ọmọdé farapa.
Ilu gbamu. Ẹgbẹẹgbẹ̀rún, títí kan Jimenez, lọ sí òpópónà láti ran àwọn olùkọ́ lọ́wọ́, wọ́n tọ́jú àwọn tó farapa, wọ́n sì fún wọn ní oúnjẹ àti omi. Àmọ́ ìyàlẹ́nu ló jẹ́ fún gbogbo èèyàn pé àwọn aráàlú wọ̀nyí gbé ìgbésẹ̀ kan síwájú—wọ́n kọlu, wọ́n tún gba ojúde ìlú náà, wọ́n sì lé àwọn ọlọ́pàá kúrò nílùú.
Ijusilẹ laipẹkan ti iwa-ipa ọlọpa, papọ pẹlu itusilẹ ti atilẹyin fun awọn olukọ, da rudurudu aigbọran ilu fun oṣu marun-un. Yoo fi idaji miliọnu eniyan si awọn opopona ni awọn irin-ajo ati ẹgbẹẹgbẹrun ẹgbẹẹgbẹrun ni awọn ibudo atako kọja Ilu Oaxaca, sọ ijọba ipinlẹ rọ, yoo si fi gomina naa pamọ si.
Lati ṣe iwuri fun ikopa eniyan ni idagbasoke awọn ilana fun iṣeto igba pipẹ, ẹgbẹ awọn olukọ pe awọn ajọ abinibi, awọn ẹgbẹ ẹtọ eniyan, ati awọn ẹgbẹ agbegbe sinu apejọ kan. Lapapọ awọn ẹgbẹ wọnyi ṣe agbekalẹ Oaxaca People’s Popular Assembly (APPO), eyiti wọn ṣí silẹ fun gbogbo awọn ti o fowo si lati beere pe ki wọn yọ Ruiz kuro tabi fi ipo silẹ fun pipaṣẹ awọn ọlọpaa. Olori igbaradi ti APPO fẹrẹ jẹ akọ, pẹlu awọn obinrin ti wọn sọ silẹ si awọn ipa ti o kere ju.
Nibayi, pada si awọn iṣura
Laisi aniyan, awọn obinrin ṣe agbekalẹ awọn ẹgbẹ agbegbe lati le darapọ mọ APPO ati kopa ninu awọn ijiroro ere-ije ti o ṣe itọsọna awọn iṣe awọn alainitelorun. Nigba ti APPO pinnu lati bẹrẹ ikọlu aigbọran araalu ni Oṣu Keje ọjọ 26 — ti ṣeto awọn ibudó ni ayika ile-igbimọ aṣofin ipinlẹ, awọn ile-ẹjọ, ati awọn ọfiisi gomina lati tiipa gbogbo awọn ẹka ijọba mẹta-ọpọlọpọ awọn obinrin ti yọọda lati ṣeto ibudó ni ita iṣura ipinlẹ naa, a ile kekere lori APPO ká ayo akojọ. Níbẹ̀, ní àwọn alẹ́ àkọ́kọ́ ní àgọ́ ìfohùnṣọ̀kan wọn, wọ́n sè ìrònú ti ìrìn-àjò àwọn obìnrin nìkan ní August 1.
Ìrìn àjò náà kó nǹkan bí ẹgbẹ̀rún márùn-ún [5,000] obìnrin, gbogbo wọn sì ń lu ìkòkò àti ìgò pẹ̀lú àwọn ohun tí wọ́n fi ẹran jẹ, àgùtàn, àti àwọn ṣíbí ọbẹ̀. Cacophony raucous jẹ ki awọn obinrin jazzed tobẹẹ ti wọn de ibi ti wọn de ibi ti wọn lọ (agbegbe ilu ti awọn alainitelorun gba), wọn pinnu lati tẹsiwaju, si ile-iṣẹ tẹlifisiọnu ti ijọba, Channel 9. Ibudo agbegbe nikan ni gbogbo ipinlẹ, Channel 9 kuna lati lọ. ṣe ijabọ lori iwa-ipa ọlọpa June 14 ati lẹhinna gbekalẹ awọn alainitelorun bi awọn apanirun ati awọn hooligans. Ni akọkọ awọn obinrin beere fun wakati kan nikan lori tẹlifisiọnu lati sọ ẹya wọn ti awọn iṣẹlẹ ti June 14 ati idi ti wọn fi fẹ ki Ruiz jade ni ọfiisi. Ṣugbọn Mercedes Rojas Saldaña, oludari ibudo, kọ. Awọn obinrin beere fun akoko diẹ, lẹhinna paapaa kere si, ṣugbọn wọn tun kọlu leralera. Nikẹhin, wọn rin kọja oludari, pẹlu awọn ikoko ati awọn apọn ni ọwọ, wọn si gba ibudo naa.
Bi Jimenez ati awọn obinrin miiran ṣe yika awọn oṣiṣẹ ibudo naa, pupọ ninu awọn ọmọ ile-iwe iṣaaju rẹ mọ ọ. Ọkan beere, “Olùkọni, kini iwọ nṣe nihin?
“Daradara, gbigba ibudo naa,” o sọ. "Ko si aṣayan."
Òmíràn béèrè pé: “Olùkọ́, èé ṣe tí o fi ń wọ́ wa sínú ìdàrúdàpọ̀ yìí? Ṣe o ko jẹ ọmọ ile-iwe?
"Igba yen nko?" Jimenez dahun. "Mo tun jẹ ọkan ninu awọn eniyan."
Awọn oṣiṣẹ ti gbe ibudo naa kuro ni afẹfẹ bi awọn obinrin ti ya si ọfiisi naa. Ní báyìí, àwọn obìnrin náà bẹ̀rẹ̀ sí í gbógun ti ibùdókọ̀ náà láti padà sórí afẹ́fẹ́ kí àwọn ọlọ́pàá tó wá gba ibùdó náà. Jimenez funrararẹ gbiyanju lati ṣawari bi o ṣe le ṣiṣẹ awọn kamẹra.
Ṣugbọn ọlọpa ko wa. Lọ́pọ̀ ìgbà, ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn olùgbé ládùúgbò yí omi kún àwọn òpópónà láti dáàbò bo ibùdókọ̀ náà, tí wọ́n ń gba àwọn ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ́ ìlú tí wọ́n sì pa wọ́n mọ́ sí òpópónà láti dí gbogbo ìrìnàjò tí ń sún mọ́lé.
Onimọ-ẹrọ kan ti o mọ Jimenez gba lati sọ fun u nibiti awọn eriali wa ati bi o ṣe le gba gbigbe lọ lẹẹkansi ti Jimenez yoo jẹ ki o lọ. Jimenez sọ fun u pe, “Nibi ko si awọn ọrẹ ati pe ko si awọn anfani. Nibi a ṣe awọn ipinnu ni apapọ. ” Lẹhinna o mu oṣiṣẹ naa lọ lati pade pẹlu awọn obinrin miiran o si ṣe adehun itusilẹ ti gbogbo awọn oṣiṣẹ naa — ko si ọkan ninu wọn ti o farapa ninu gbigba-ni ipadabọ fun iranlọwọ wọn ni gbigba ibudo naa pada sori afẹfẹ.
Laarin awọn wakati mẹta, fun igba akọkọ ninu itan-akọọlẹ Ilu Meksiko, ẹgbẹ atako kan gba ile-iṣẹ tẹlifisiọnu ipinlẹ kan ati igbohunsafefe laaye. Awọn oluwo ri akojọpọ awọn obinrin laisi atike tabi awọn aṣọ apẹẹrẹ, awọn ikoko ati awọn pan ti o wa ni ọwọ, gbogbo wọn dojukọ kamẹra. Ifiranṣẹ wọn: ti awọn oniroyin ba tẹnumọ lori iwa-ipa ti ipinlẹ afẹfẹ lati awọn iroyin ati yiyipada ikede awujọ sinu ẹgbẹ “apapọ ilu”, lẹhinna awọn eniyan yoo gba awọn media lati sọ itan ti ara wọn ti ijiya, ifiagbaratemole ọlọpa, ati ṣeto awọn ehonu awujọ. .
Gbe siwaju
Nibayi, lati ipari Oṣu Kẹjọ si Oṣu kọkanla, ija naa pọ si. Ijọba kọlu ikanni 9, ti npa awọn eriali ibudo naa run ati lilu awọn media rogbodiyan obinrin kuro ni afẹfẹ. Awọn ọlọpa aṣọ asọ ati awọn onijagidijagan ẹgbẹ PRI nigbagbogbo ṣi ina sori awọn alainitelorun ati, ni akoko oṣu 3, pa o kere ju eniyan 16, pẹlu oniroyin orisun New York Brad Will.
Awọn alainitelorun ṣeto ẹgbẹẹgbẹrun awọn idena alẹ kọja ilu naa lati yago fun awọn ikọlu ologun. Wọn tun gba awọn ile-iṣẹ redio aladani lati tẹsiwaju ikede ikede wọn ti iwa-ipa ilu ati lati pe fun awọn atako siwaju lati le gomina naa kuro.
Ni Oṣu kọkanla ọjọ 25, awọn ọlọpa ijọba apapọ kọlu awọn alainitelorun lẹhin ẹgbẹ kekere kan bẹrẹ si ju awọn apata ati awọn rockets igo ina si ọlọpa. Ọlọpa kojọpọ ati lu diẹ sii ju awọn alainitelorun 140, lẹhinna gbe wọn lọ si ẹwọn Federal ni Nayarit, awọn ipinlẹ mẹrin kuro. Awọn ọlọpa ipinlẹ ati ti ijọba apapọ n ṣọna awọn opopona lati mu awọn oluṣeto, ati pe ọgọọgọrun eniyan lọ si ipamo. Jimenez ge irun alawọ rẹ kuru, o pa a dudu oko ofurufu, o si yo kuro ni ilu.
Ṣugbọn ni ọsẹ meji lẹhinna o pada lati darapọ mọ ẹgbẹ aṣoju ti awọn alainitelorun APPO ṣeto lati ṣe awọn ijiroro pẹlu ijọba apapo ati lẹhinna lati ṣe agbekalẹ awọn irin-ajo ti n beere itusilẹ ti awọn ti a mu ni tubu ni Oṣu kọkanla ọjọ 25. Ni Oṣu Kejila o ṣe iranlọwọ ṣeto irin-ajo agbara giga miiran ati a free ita gbangba ere ibi ti awọn Oaxaca-bi olórin Lila Downs darapo ni orin keresimesi carols retooled lati tako ipinle iwa-ipa.
"A ti fihan pe ikopa awọn obirin ninu awọn agbeka wọnyi jẹ ipilẹ," Jimenez sọ.
Ni Oṣu Kini Ọjọ 8, Mo tun rii Jimenez lẹẹkansi. O wa ni ọna lati lọ si ipade apejọ APPO. “A ni lati farada! A ko le juwọ lọ!" o wi pe, ohùn rẹ hoarse pẹlu kan buburu otutu. “A le lọ siwaju nikan. Ko si ọna miiran.”
John Gibler jẹ ẹlẹgbẹ Awọn ẹtọ Eda Eniyan Apapọ Agbaye ati onkọwe ti o da ni Ilu Meksiko.
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun