Oludari fiimu Ilu Gẹẹsi Ken Loach jẹ ọkan ninu awọn ohun sinima ti o ṣe ayẹyẹ julọ ti akoko wa. Oṣere ti o ni ifarakanra ti o jinlẹ ati ọkan ninu awọn oludari diẹ ti a ti fun ni Palme d’Or olokiki ni ẹẹmeji, iṣẹ Loach nigbagbogbo gba awọn akori awujọ ati iṣelu. Oeuvre rẹ ti kọja ogun abele ti Ilu Sipeeni (Ilẹ ati Ominira), idasesile awọn janitors Los Angeles (Akara ati Roses), ojúṣe Iraq (Ona Irish), ogun ti ominira Irish (Afẹfẹ ti o mì Barle), ati ẹgbẹ ipaniyan ti ipinle iranlọwọ (Èmi, Daniel Blake). Lakoko ti a npe ni "iṣọtẹ populist" ti fa ariyanjiyan pupọ lori ipa ti awọn aiṣedeede aje ati iyasọtọ ti awujọ, Ken Loach ti jẹ ọkan ninu awọn alaye ti o tobi julo ti imoye iṣẹ-ṣiṣe ati awọn iyipada rẹ labẹ neoliberalism.
Ninu ibaraẹnisọrọ yii pẹlu onkọwe Ilu Italia ati alafojusi oloselu Lorenzo Marsili, Loach wo ipa ti aworan ni awọn akoko iyipada iṣelu, itankalẹ ti kilasi iṣẹ, itumọ ti ija kilasi loni, ati ikuna apa osi lati ṣe iwuri fun iyipada nla.
Awọn lodo ti a gba silẹ nigba ti ibon ti DEMOS, iwe itan ti n bọ ninu eyiti Lorenzo Marsili rin irin-ajo kọja Yuroopu ti n ṣe iwadii iṣọkan transnational 10 ọdun lẹhin idaamu owo.
Lorenzo Marsili: Jomitoro lori ipa ti aworan ni iyipada oloselu ni itan-akọọlẹ pipẹ. Loni a ti n lọ kedere ni akoko kan ti iyipada geopolitical nla ati ipaya agbaye. Kini yoo jẹ iran rẹ ti ipa ti ẹda le ṣe ni iru akoko bẹẹ?
Ken Loach: Ni gbogbogbo Mo ro pe ni aworan o nikan ni ojuse lati sọ otitọ. Gbolohun eyikeyi ti o bẹrẹ “Aworan yẹ…” jẹ aṣiṣe nitori pe o da lori oju inu tabi iwoye ti awọn eniyan kikọ tabi kikun tabi ṣe apejuwe kini awọn ipa oriṣiriṣi ti aworan le ṣe. A nilo lati sọ awọn ilana ipilẹ ti awọn ọna ti awọn eniyan le gbe papọ. Iṣe ti awọn onkọwe, awọn oye, ati awọn oṣere ni lati wo iwọnyi gẹgẹbi awọn ipilẹ pataki. Eyi ni wiwo gigun ti itan-akọọlẹ, ti Ijakadi, nitorinaa lakoko ti o le ni lati ṣe ipadasẹhin ilana, o ṣe pataki lati mọ pe eyi tun jẹ ipadasẹhin, ati awọn ilana ipilẹ jẹ ohun ti a ni lati jẹri ni lokan. Eyi jẹ ohun ti awọn eniyan ti ko ni ipa ninu awọn ilana ojoojumọ le ṣe.
LM: Ninu iṣẹ rẹ, ẹya ara eniyan kii ṣe apejuwe ti ẹkọ nikan, ṣugbọn o wa ninu ara ati pe o di iṣelu. Ṣe iwọ yoo gba pe aworan ni agbara lati ṣafihan pe, nikẹhin, awọn eniyan wa lẹhin awọn ilana eto-ọrọ aje ati iṣelu nla?
KL: Nitootọ. Iselu n gbe inu eniyan, awọn imọran n gbe inu eniyan, wọn n gbe ni awọn ijakadi ti awọn eniyan ni. O tun pinnu awọn yiyan ti a ni — ati awọn yiyan ti a ni ni titan pinnu iru eniyan ti a di. Bawo ni awọn idile ṣe n ṣe ajọṣepọ kii ṣe diẹ ninu imọran ti iya, ọmọ, baba, ọmọbirin; ó ní í ṣe pẹ̀lú ipò ọrọ̀ ajé, iṣẹ́ tí wọ́n ń ṣe, àkókò tí wọ́n lè lò pẹ̀lú ara wọn. Awọn ọrọ-aje ati iṣelu ni ibatan pẹlu ọrọ-ọrọ ninu eyiti awọn eniyan n gbe igbesi aye wọn, ṣugbọn awọn alaye ti awọn igbesi aye wọnyẹn jẹ eniyan pupọ, nigbagbogbo dun pupọ tabi ibanujẹ pupọ ati ni gbogbogbo ti o kun fun ilodi ati idiju. Fun awọn onkọwe ti Mo ti ṣiṣẹ pẹlu ati fun mi, ibatan laarin awada ti ara ẹni ti igbesi aye ojoojumọ ati ọrọ-aje ninu eyiti igbesi aye yẹn n ṣẹlẹ nigbagbogbo jẹ pataki pupọ.
LM: Nitorinaa ibatan dialectic kan wa laarin bii iyipada eto-ọrọ ṣe yipada ihuwasi eniyan, ati ihuwasi eniyan, paapaa nipasẹ iṣe apapọ, yi awọn ibatan eto-ọrọ pada.
KL: Gba oṣiṣẹ kan. Awọn ẹbi rẹ n ṣiṣẹ tabi gbiyanju lati ṣiṣẹ, ṣugbọn olukuluku wọn ko ni agbara nitori wọn ko ni agbara. Wọn jẹ ẹda ti ipo yẹn lasan. Ṣugbọn Mo ro pe oye ti agbara apapọ jẹ nkan pataki pupọ. Eyi ni ibi ti o ti n nira. Ko rọrun lati sọ itan kan nibiti agbara apapọ ti han lẹsẹkẹsẹ. Ní ọwọ́ kejì ẹ̀wẹ̀, ó sábà máa ń jẹ́ òmùgọ̀ àti òmùgọ̀ láti parí gbogbo fíìmù pẹ̀lú ìfọwọ́wọ́ nínú afẹ́fẹ́ àti ìpè oníjàgídíjàgan sí ìṣe. Eyi jẹ atayanyan igbagbogbo; bawo ni o ṣe sọ itan ti idile ẹgbẹ ti n ṣiṣẹ, ti o bajẹ nipasẹ awọn ipo iṣuna ọrọ-aje ati ti iṣelu, ati pe ko fi eniyan silẹ ni ibanujẹ?
LM: Nkankan ti Mo rii ni ireti paapaa ninu fiimu ti o buruju bii Èmi, Daniel Blake ni pe a rii ohun elo ipinlẹ ti o fi agbara mu, ṣugbọn a tun rii ifarabalẹ ti iṣọkan eniyan kan: Awọn talaka ran ara wọn lọwọ, ati pe eniyan da duro ati ṣapa nigbati Daniel Blake kọwe jagan ti o buruju ni ita ti ile-iṣẹ iṣẹ. O ni imọran pe a ko ti yipada patapata si homo aje; wipe o wa ni ṣi resistance si ọna commodification ti gbogbo aye.
KL: Bẹẹni, eyi jẹ nkan ti awọn asọye agbedemeji ko gba: Awọn oṣiṣẹ… mu ibinu paapaa ti wọn ba n rẹrin. Ni awọn trenches nibẹ ni a kikorò awada, ati yi ni ibi ti a ti ri resistance, ani ninu awọn dudu julọ ibiti. Ṣugbọn ni pataki, a ti ni igbega ti awọn banki ounjẹ, nibiti a ti pese ounjẹ ifẹ [ati] o rii awọn oju gbangba meji ti awujọ wa. Ninu Èmi, Daniel Blake, nígbà tí obìnrin náà bá ń pín oúnjẹ fún obìnrin tí kò ní nǹkan kan, kì í sọ pé, “Èyí ni oúnjẹ àánú rẹ”; dipo o sọ pe, "Ṣe Mo le ran ọ lọwọ pẹlu riraja rẹ?" Ni ọna kan o ni itọrẹ naa, ati ni apa keji ni ipinle, ti o ṣe ni ọna ti o ni imọran julọ ti o le ṣe, ti o mọ pe o nmu eniyan lọ si ebi. Awujọ Capitalist ni a mu ni ipo schizophrenic yii ati pe o da lori wa lati ṣeto iṣọkan naa.
LM: Nigbagbogbo o dabi pe ajeji aje ti aṣa ti yipada si ajeji si ọna ipinlẹ. Ṣe o ro pe eyi wa ni okan ti awọn iṣẹlẹ bii igbega ti orilẹ-ede, ti xenophobia, paapaa Brexit? Yàtọ̀ sí ìpakúpa àwọn aṣíkiri, bóyá ìmọ̀lára yìí tún wà pé “kò sí ẹnì kan tí ó dúró tì mí.”
KL: Bẹẹni, Mo ro pe iṣesi ti populism apa ọtun tọka gaan jẹ ikuna ti osi… ni ọna kanna bi ni awọn ọdun 1920 ati 1930. Awọn ẹgbẹ ọtun wọ ọna pẹlu idahun ti o rọrun: Iṣoro naa ni aladugbo rẹ, aladugbo rẹ yatọ si awọ, aladugbo rẹ n ṣe ounjẹ ti o n run, aladugbo rẹ n gba iṣẹ rẹ, aladugbo rẹ wa ni ile rẹ. Ewu naa ni pe o ṣe atilẹyin nipasẹ awọn atẹjade pupọ, ti o farada ati igbega nipasẹ awọn olugbohunsafefe bi BBC, pe, fun apẹẹrẹ, fun Nigel Farage ati ile-iṣẹ rẹ ni gbogbo akoko afẹfẹ ti wọn fẹ.
LM: Idojukọ iṣẹ rẹ nigbagbogbo wa lori iṣọkan kilasi iṣẹ. O ti gbe nipasẹ iyipada lati kapitalisimu awujọ lẹhin ogun si dide ti neoliberalism. Bawo ni o ṣe rii isọdọkan kilasi ti n yipada ni akoko yii?
KL: Ohun ti o tobi julọ ni idinku ninu agbara awọn ẹgbẹ iṣowo. Ni awọn ọdun 1950 ati 1960 wọn di alagbara nitori awọn eniyan n ṣiṣẹ ni awọn ajọ awujọ bii awọn ile-iṣelọpọ, awọn maini, tabi awọn ibi iduro ati ni aaye yẹn o rọrun lati ṣeto awọn ẹgbẹ iṣowo. Ṣugbọn awọn ile-iṣẹ atijọ yẹn ku. Ni ode oni, awọn eniyan n ṣiṣẹ ni ọna pipin pupọ diẹ sii. A lagbara julọ nigba ti a le da iṣelọpọ duro, ṣugbọn ti a ko ba ṣeto wa ni aaye iṣelọpọ, dajudaju a jẹ alailagbara. Iṣoro naa ni pe iṣelọpọ ti pin ni bayi ati pẹlu isọdọkan agbaye ti ẹgbẹ oṣiṣẹ wa ni Iha Iwọ-oorun tabi ni Latin America.
LM: Deliveroo tabi awọn oṣiṣẹ gigi Foodora lori keke le ma ro ara wọn bi oṣiṣẹ.
KL: Bẹẹni, tabi wọn ni franchises, tabi wọn jẹ ohun ti a pe ni “iṣẹ-ara ẹni.” Oro nla ni. O jẹ ọran ti iṣeto fun ẹgbẹ oṣiṣẹ.
LM: Ṣe o ro pe imọran ti kilasi tun jẹ oye? Ọpọlọpọ eniyan kii yoo ro ara wọn si kilasi oṣiṣẹ botilẹjẹpe wọn jẹ talaka ati ni igba miiran ni ibanujẹ dajudaju.
KL: Mo gbagbọ pe kilasi jẹ ipilẹ. O kan yipada apẹrẹ bi awọn ibeere ti olu fun iyipada agbara iṣẹ ti o yatọ. Ṣugbọn o tun jẹ agbara iṣẹ. Ati pe o tun n ṣe ilokulo ati pe o tun n pese iye owo-aje paapaa diẹ sii ju ti iṣaaju lọ. Ni pataki julọ, ti a ko ba loye ijakadi kilasi, a ko loye ohunkohun.
LM: O jẹ ọkan ninu awọn ipenija nla loni: tun bẹrẹ Ijakadi laarin awọn eniyan ti o pinya ti ko loyun ti ararẹ gẹgẹbi apakan ti ẹgbẹ kan.
KL: O jẹ ipenija fun oye wa. O dun pupọ, laipe Mo n ba awọn eniyan ti o wuyi pupọ sọrọ ni Ilu Japan ti wọn nkọ nkan kan ati pe Mo n tẹnumọ iwulo ti oye kilasi ati ti ija. Obinrin kan ti o dara pupọ sọ fun mi pe, “A yoo fi fiimu rẹ han si awọn oṣiṣẹ ijọba ilu Japan,” Mo si sọ pe, “Daradara, kilode?” ó sì wí pé, “Ó dára, láti mú kí wọ́n yí ọkàn wọn padà,” mo sì dáhùn pé, “Ṣùgbọ́n kókó tí mo ṣẹ̀ṣẹ̀ sọ nìyí! Wọn ò ní yí èrò wọn pa dà, wọ́n ti pinnu láti gbèjà àwọn ọmọ ẹgbẹ́ olùṣàkóso, wọn ò sì gbọ́dọ̀ yí wọn pa dà, kí wọ́n mú wọn kúrò!”
O jẹ aaye lile pupọ lati kọja nigbati imọran ti ṣiṣe eto ṣiṣẹ jẹ ifibọ jinna. Iyẹn jẹ ọkan ninu awọn ogún ẹru ti ijọba tiwantiwa awujọ ti a ni lati ja.
LM: O jẹ ọna ti o munadoko ti iṣakoso awujọ, nigbati awọn koko-ọrọ rẹ gbagbọ pe wọn le ba ọ sọrọ ati pe iwọ yoo ṣe akiyesi awọn ifiyesi wọn.
KL: Eyi ni idi ti a nilo lati sọji gbogbo imọran ti awọn ibeere iyipada. A ni lati ṣe awọn ibeere ti o jẹ ironu patapata ti o da lori awọn iwulo ti kilasi iṣẹ.
LM: Mo fẹ lati mu eyi wa si ipari, ṣugbọn Mo ṣe akiyesi pe o ti ṣe ipolongo kan fun Ile-igbimọ European.
KL: Mo ti gbagbe pe.
LM: O jẹ iyanilenu si mi bi a ko ṣe ariyanjiyan Yuroopu rara rara nibi ni UK. Lojiji, lẹhin Brexit, gbogbo eniyan n sọrọ nipa European Union ati pe o ti di ọrọ ti a sọrọ julọ julọ lẹhin bọọlu. Ṣe o lero pe ireti tun wa lati kọ ijọba tiwantiwa ti orilẹ-ede tabi o pẹ ju bi?
KL: Emi ko mọ idahun naa gaan. Ṣugbọn Mo ro pe iṣọkan agbaye jẹ pataki kedere. Njẹ o le ṣeto laarin Yuroopu? Emi ko mọ. Eto ti European Union jẹ nitootọ o ṣoro pupọ, o nira lati rii bii a ṣe ṣafihan iyipada laisi bẹrẹ ni gbogbo igba lẹẹkansi. O han ni, gbogbo iyipada ni lati ni ifọwọsi nipasẹ gbogbo ijọba ati pe gbogbo wa mọ bi iwulo ti ilana yẹn ṣe nira. Ni gbangba, a nilo Yuroopu ti o yatọ ti o da lori awọn ipilẹ oriṣiriṣi: lori ohun-ini ti o wọpọ, igbero, iwọntunwọnsi awọn ọrọ-aje, iduroṣinṣin, ati ṣiṣe ni gbogbogbo si isọgba.
Sugbon a nìkan ko le se pe nigba ti ńlá ajose ti wa ni ayo, nigba ti èrè ti wa ni ayo, ati nigba ti ofin eto ayo èrè. Ipa iyipada yẹn ti kọja ipele isanwo mi. Yanis Varoufakis ṣe idaniloju mi pe o le ṣee ṣe. Mo da mi loju pe o ye. Mo gbẹkẹle e, ṣugbọn emi ko mọ bi.
Lorenzo Marsili jẹ oludasile-oludasile ti Awọn Alternatives Ilu Yuroopu ati ọkan ninu awọn olupilẹṣẹ ti ronu pan-European DiEM25. Iwe tuntun rẹ jẹ Awọn ara ilu ti Kosi (University of Chicago Press, 2018.)
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun