“Gẹgẹbi awọn onimọ-ọrọ nipa ọrọ-aje, a yìn (Honduran) Alakoso Castro ati awọn eniyan Honduras, ati nireti pe awọn orilẹ-ede kaakiri agbaye tẹle itọsọna wọn si ọna titọ, eto iṣowo tiwantiwa diẹ sii.”
Ni ọdun 2023, orilẹ-ede Central America kekere ti Honduras (olugbe: 10.7 milionu) je keji julọ ẹjọ orilẹ-ede ni Ile-iṣẹ Kariaye ti Banki Agbaye fun Iṣeduro Awọn ariyanjiyan Idoko-owo (ICSID), pẹlu apapọ ISDS mẹsan (ipinnu ifarakanra oludokoowo-ipinlẹ) awọn ọran ti o lodi si (orilẹ-ede nikan ti o ni diẹ sii ni Mexico, pẹlu 10). Ọkan ninu awọn aṣọ wọnyi, ti a mu nipasẹ ile-iṣẹ AMẸRIKA Próspera Inc, Ile-iṣẹ ti o ni owo nipasẹ ọpọlọpọ awọn oludokoowo Silicon Valley, pẹlu Peter Thiel, Balaji Srinivasan, ati Marc Andreessen, jẹ fun $ 10.8 bilionu, deede si ayika idamẹta ti GDP Honduras.
Próspera Inc. fi ẹsun ISDS rẹ silẹ pẹlu ICSID ni ipari 2022 lẹhin ti Honduras 'Aarẹ apa osi Xiamora Castro (ko si ibatan si Fidel) ni apakan kan fagile ofin kan ti n fun awọn oludokoowo ajeji bii Próspera ẹtọ lati ṣẹda awọn ilu iwe adehun ni Awọn agbegbe ti Iṣẹ ati Idagbasoke Iṣowo, tabi awọn ZEDE. Ti iṣeto ni ọdun 2021 ni Roatán, erekusu kan ti o wa nitosi 40 maili si eti okun ariwa Honduras, Prospera jẹ ṣàpèjúwe nipasẹ oju opo wẹẹbu awọn iroyin imọ-ẹrọ Iyoku ti World gẹgẹ bi “Párádísè-òmìnira-ìlómìnira.”
Lẹhinna, ni ọdun kan lẹhinna, ijọba Castro fa rogi kuro labẹ awọn ẹsẹ Próspera nipa yiyọ kuro pẹlu apakan ti ofin gbigba awọn ZEDE lati ṣiṣẹ bi diẹ sii tabi kere si awọn agbegbe adase lori ile Honduran. Ninu aṣọ ISDS rẹ, Prospera Inc. ẹsun pe Honduras jẹ gbese diẹ sii ju $ 10 bilionu fun fifọ "ẹri iduroṣinṣin ofin ọdun 50" fifun ni aṣẹ lori Próspera, pẹlu agbara lati ṣẹda awọn ofin tirẹ, awọn ile-ẹjọ, awọn alaṣẹ ati owo-ori.
Claws ati Eyin
Fun awọn ti ko mọ koko-ọrọ yii, awọn gbolohun ISDS jẹ ohun ti o fun pupọ julọ tabi awọn adehun idoko-owo ilọpo pupọ wọn claws ati eyin, ni pataki muu awọn oludokoowo ajeji lati gùn awọn ofin ati ilana ile. Ni ṣoki, awọn oludokoowo ajeji gba lati pe awọn ijọba lẹjọ fun eyikeyi isonu ti ere, pẹlu awọn ere ti ko tii gba, ti o waye lati awọn ofin ati ilana tuntun, ati pe wọn ṣọ lati ni ipa ti o tutu lori igbese ilana eleto. Awọn ọran naa jẹ ipinnu nipasẹ awọn panẹli aṣiri ti oṣiṣẹ nipasẹ isanwo-giga, awọn apaniyan ọrẹ oludokoowo ati nigbagbogbo mu nipasẹ awọn ile-iṣẹ lodi si awọn ijọba, kii ṣe ni ọna miiran yika.
Ṣugbọn ohun kan ti a ko gbọ ti n ṣẹlẹ ni ọran Honduras. Dipo ti nduro fun ifisilẹ ti awọn itanran abirun ti yoo fẹrẹẹ jẹ ki ijọba rẹ yo, Xiaomi Castro pinnu ni ipari Kínní lati yọ orilẹ-ede rẹ kuro lati ICSID, jiyàn wipe ejo ti a infringing ilodi si lori Honduran nupojipetọ.
Ni gbigbe igbesẹ yii, Honduras ti di orilẹ-ede Central America akọkọ lati rin kuro ni ICSID, apejọ pataki julọ ni agbaye fun ipinnu awọn iyatọ laarin awọn oludokoowo ati Awọn ipinlẹ, pẹlu apapọ awọn ibuwọlu ijọba 149. Titi di bayi, Latin America ti jẹ orisun owo-wiwọle ti o ga pupọ fun (pupọ julọ Iwọ-oorun) awọn ile-iṣẹ ti n wa awọn ibajẹ ofin si awọn ijọba fun gbigbe awọn ofin tabi awọn ilana ti o halẹ laini isalẹ wọn bi daradara bi awọn agbẹjọro idajọ agbaye ti o jiyan awọn ọran naa. Lati ẹya article Mo kọ ni ọdun 2016:
[O] ni ọdun mẹwa to kọja, agbegbe naa ti jẹ ọkan ninu awọn orisun akọkọ ti awọn idiyele ti o pọju, eyiti o le wa lati $375 si $700 fun wakati kan da lori ibiti idajọ naa ti waye.
Ni ọdun 2008, diẹ sii ju idaji gbogbo awọn ẹtọ ti o forukọsilẹ ni Ile-iṣẹ Kariaye fun Ipinnu ti Awọn ariyanjiyan Idoko-owo (ICSID) won ni isunmọtosi ni lodi si Awọn orilẹ-ede Latin America. Ni ọdun 2012, ni ayika idamẹrin gbogbo awọn ariyanjiyan ICSID tuntun kan ni ipinlẹ Latin America kan.
A kekere abẹlẹ
Xiomara Castro jẹ iyawo ti Alakoso Honduran tẹlẹ Manuel Zelaya, ẹniti o yọ kuro ni ijọba 2009 ti AMẸRIKA ṣe atilẹyin. Ni Oṣu Kẹrin, ọdun 2022, oṣu mẹrin si ọfiisi, o kede pe o ti mu ọkan ninu awọn adehun ipolongo akọkọ rẹ ṣẹ nipa fifagilee 2013 ti ijọba ti o lagbara ti Alakoso Porfirio Lobo Sosa ti kọja ti o ti gba awọn oludokoowo ajeji laaye lati ṣẹda awọn ilu iwe adehun ni awọn ZEDE ti a yan. Gẹgẹ bi Reuters, ofin nikan ni a ti fagile ni apakan, botilẹjẹpe awọn igbesẹ siwaju lati mu kuro pẹlu awọn ZEDE ni a nireti ni 2025.
Iye idaseda ti ijoba Lobo Sosa ti fun awon ti o ni ileese ZEDE ni erongba. Gẹgẹbi iwe iroyin ojoojumọ Honduran Awọn Prensa royin ni 2021, ofin 2013 ti fi idi rẹ mulẹ ni kedere pe “ZEDE kọọkan yoo ni awọn ara aabo inu tirẹ (…), pẹlu ọlọpa tirẹ, awọn ara iwadii ilufin, oye, ibanirojọ ọdaràn ati eto ẹwọn.” Awọn ilu naa yoo tun ni ijọba olominira, ati pe kii yoo jẹ labẹ iṣakoso paṣipaarọ ti Central Bank of Honduras; a fun wọn ni agbara lati ṣe agbekalẹ eto imulo owo inu tiwọn.
Paapaa ṣaaju idibo Castro, awọn iṣowo agbegbe won fejosun ti ofin ti funni ni ọpọlọpọ awọn anfani si awọn oludokoowo ajeji si iparun ti olu-ilu. Onimọ-ọrọ ọrọ-aje AMẸRIKA Paul Rohmer, baba-nla ti awọn ilu iwe adehun agbaye ti o ti kọkọ ṣiṣẹ pẹlu ijọba Lobo Sosa lati ṣe agbekalẹ awọn ZEDE, ti kọ iṣẹ akanṣe naa, kilọ pe eto ZEDE ti Honduras ko jẹ ti ijọba tiwantiwa, opaque, ti pinnu fun iparun ati ti irọ. Bi a akosile laipe in Ilana naa ṣe alaye, iṣafihan ofin laarin ijọba Honduran ati awọn oludokoowo ti o wa lẹhin awọn ilu iwe-aṣẹ ṣe afihan “oju iṣẹlẹ ti ko ṣee ṣe-lati-gbagbọ”:
Ẹgbẹ kan ti awọn oludokoowo libertarian darapọ mọ ijọba Honduran tẹlẹ kan - eyiti o so ni ibadi pẹlu awọn onijaja narco ati pe o wa si agbara lẹhin igbimọ ologun ti AMẸRIKA - lati le ṣe imuse eto imulo ominira ominira ti agbaye julọ, eyiti o yipada pataki. awọn ipin ti orilẹ-ede si awọn oludokoowo wọnyẹn nipasẹ eyiti a pe ni awọn agbegbe eto-ọrọ aje pataki. Awọn ara ilu Honduran, ni ifẹhinti, ti le ijọba ti o ni atilẹyin narco kuro, ati pe ijọba titun fagile ofin ominira. Awọn oludokoowo crypto n lo Banki Agbaye ni bayi lati fi ipa mu Honduras lati bu ọla fun awọn eto imulo ijọba-narco…
Ofin ti o ṣeto awọn ZEDEs - kukuru fun Agbegbe fun Iṣẹ ati Idagbasoke Iṣowo - ti gbe awọn ipin ti Honduras ni imunadoko ati yi wọn pada si awọn oludokoowo Amẹrika, ti o ṣiṣẹ bi awọn ijọba ọba alaṣẹ ti o munadoko. Awọn ZEDE le ni ọjọ kan ṣakoso 35 ida ọgọrun ti agbegbe Honduras, ni ibamu si Ajo Agbaye, eyiti ti sọ pe awọn agbegbe gbe awọn ifiyesi ẹtọ eniyan dide.
O gba iṣan oselu pupọ diẹ sii ju ọdun mẹwa sẹhin lati fi ipa mu awọn ZEDE sinu ofin. Wọn ṣee ṣe nikan nigbati ọkọ Castro, Manuel Zelaya, ti yọkuro ni ifipabalẹ ti AMẸRIKA ni ọdun 2009.
Lẹhin ti Zelaya ti yọ kuro, idibo titun kan mu wa ni Aare Porfirio Lobo Sosa, ti o yarayara lati ṣe atunṣe awọn atunṣe awujọ ti Zelaya, kọlu awọn ẹtọ awọn oṣiṣẹ ati atunṣe lori awọn igbiyanju atunṣe ilẹ. Ile-ẹjọ ti o ga julọ kọlu ẹya akọkọ ti ofin ZEDEs gẹgẹbi aiṣedeede, ṣugbọn lẹhin ti tun ṣe atunṣe ofin ati awọn onidajọ tuntun mẹrin ti a ṣafikun si Ile-ẹjọ giga julọ, ofin di ni ọdun 2013.
“Ipalara Ara-ẹni ti ọrọ-aje”
Ọdun mọkanla lẹhinna, awọn lobbies iṣowo ni Honduras jẹ Ikilọ ajalu ti o sunmọ bi awọn oludokoowo ajeji bẹrẹ lati yago fun orilẹ-ede naa. Igbimọ Honduran ti Idawọlẹ Aladani ṣàpèjúwe Ipinnu ijọba Castro lati yọkuro kuro ni ICSID gẹgẹbi “ipalara ara-ẹni ti ọrọ-aje,” fifi sinu ewu kii ṣe iduroṣinṣin aje lọwọlọwọ Honduras nikan, ṣugbọn awọn anfani iwaju fun idagbasoke ati idagbasoke. Iṣe ti ijọba, o sọ pe, “ṣe ilẹkun ni oju awọn oludokoowo ajeji ati agbegbe agbaye” ati awọn eewu “nfa ọkọ ofurufu ti awọn oludokoowo ni akoko kan ti a nilo igbẹkẹle ati olu wọn julọ lati ṣe atilẹyin eto-ọrọ aje wa.”
Ẹgbẹ kan ti awọn onimọ-ọrọ-ọrọ agbaye 85, pẹlu ọpọlọpọ awọn orukọ wọn nigbagbogbo han lori aaye yii (fun apẹẹrẹ Ha-Joon Chang, Yannis Varoufakis, Ann Pettifor, Jayati Ghosh ati Daniela Gabor), ko le ṣe adehun diẹ sii. Ninu a lẹta ti o wa atejade ni Onitẹsiwaju International awọn onimọ-ọrọ nipa ọrọ-aje jiyan pe wọn ti rii “ẹri eto-aje ti ko niye pe awọn ilana bii ICSID nfa idoko-owo taara ajeji ti o nilari.” Dipo, wọn sọ pe, “awọn ile-ẹjọ idajọ agbaye bii ICSID ti gba awọn ile-iṣẹ laaye lati ṣe ẹjọ awọn ipinlẹ ati ni ihamọ ominira wọn lati ṣe ilana ni ojurere ti awọn alabara, awọn oṣiṣẹ ati agbegbe” fun awọn ọdun mẹwa:
Lati ọdun 1996, awọn ijọba ni Latin America nikan ni a ti fi agbara mu lati sanpada awọn ile-iṣẹ ajeji ti o ju $30 bilionu lọ, awọn olutọsọna dẹruba lati igbega owo-iṣẹ ti o kere ju, aabo aabo awọn ilolupo ti o ni ipalara, ati ṣafihan awọn aabo oju-ọjọ, laarin awọn pataki eto imulo inu ile miiran.
Awọn onimọ-ọrọ-ọrọ naa tun ṣapejuwe aapọn Honduras gẹgẹbi “ọran ti o lagbara ti ilokulo ile-iṣẹ nipasẹ eto ISDS”:
Lati idibo 2021 ti Alakoso obinrin akọkọ ti orilẹ-ede, Xiomara Castro, awọn ile-iṣẹ ti mu apapọ awọn ẹjọ 10 ICSID wa si wọn. Eyi ti o tobi julọ, ti ile-iṣẹ AMẸRIKA Próspera Inc mu wa, n wa diẹ sii ju $ 10 bilionu - ida meji ninu idamẹta ti isuna ọdun ti orilẹ-ede - bi ẹsan fun ipinnu orilẹ-ede naa lati tako ofin “ZEDEs” ajalu ti o padanu agbegbe Honduran si awọn ile-iṣẹ ajeji bii Próspera si ri awọn ilu ikọkọ ti o nṣiṣẹ fere laisi iyi fun laala, ayika, tabi awọn ilana ilera.
Lẹta naa ti pari pẹlu iṣeduro igboya pe "akoko ti iṣakoso ile-iṣẹ ni eto iṣowo agbaye ti n bọ si opin".
Laipẹ European Union kede yiyọkuro rẹ lati Adehun Charter Agbara (ECT). Alakoso AMẸRIKA Joseph R. Biden, lakoko yii, ti ṣe adehun lati ko ni awọn ipese fun awọn kootu ile-iṣẹ wọnyi ni awọn iṣowo iṣowo iwaju. Ati awọn orilẹ-ede to sese ndagbasoke pataki, gẹgẹbi Brazil ati India, duro ṣinṣin ni kiko wọn lati tẹ awọn adehun bi ICSID ni ibẹrẹ.
Ni bayi, ijọba ti Alakoso Xiomara Castro ti gbe igbesẹ pataki miiran lati ṣe pataki idagbasoke alagbero lori ere ile-iṣẹ. Gẹgẹbi awọn onimọ-ọrọ-ọrọ, a yìn Alakoso Castro ati awọn eniyan Honduras, a si nireti pe awọn orilẹ-ede kaakiri agbaye tẹle itọsọna wọn si ọna titọ, eto iṣowo tiwantiwa diẹ sii.
Lakoko ti o ṣoro lati wa aṣiṣe pẹlu ifiranṣẹ gbogbogbo ti lẹta naa, ni pataki ireti pe awọn orilẹ-ede miiran tẹle itọsọna Honduras, ẹtọ pe iṣakoso ile-iṣẹ ti eto iṣowo agbaye n bọ si opin, lakoko ti abajade iwunilori, boya jẹ diẹ diẹ. ireti. Gẹgẹ bi Yves woye Nínú ọ̀rọ̀ ìṣáájú sí ìwé àgbélébùú tí a fi síta láìpẹ́ kan lórí ìpìlẹ̀ àkójọpọ̀ lòdì sí àwọn gbólóhùn ISDS, “nígbàtí àwọn ìpèsè ISDS tuntun kò wulẹ̀ gba bí wọ́n ti wà tẹ́lẹ̀ rí, ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ìbáṣepọ̀ oníṣòwò ṣì wà ní agbára pẹ̀lú àwọn ìlànà wọ̀nyẹn.”
Ni idaniloju pe awọn ile-ẹjọ idajọ agbaye ti o lagbara gẹgẹbi ICSID yoo ṣe ohunkohun ti wọn le ṣe lati daabobo racket wọn niwọn igba ti o ba ṣeeṣe. Ni awọn ọrọ miiran, lakoko ti eto ISDS lọwọlọwọ jẹ eyiti o ṣeeṣe julọ ni idinku ebute, ni pataki lẹhin iṣubu ti TPP ati TTIP ni ọdun mẹjọ sẹhin, eyiti ninu awọn ọrọ ayeraye ti Aṣoju Iṣowo AMẸRIKA ti Obama Michael Froman yoo di “aami agbaye fun awọn iṣedede ni agbaye ti o ni agbaye,” iku rẹ ṣee ṣe lati lọra ni irora (fun awọn ọmọ ẹgbẹ ti gbogbo agbaye, kii ṣe awọn ile-iṣẹ ti yoo tẹsiwaju lati ni anfani lati ọdọ rẹ).
Awọn ọrọ-aje to ti ni ilọsiwaju bii Australia ati EU le fẹ lati yọ ara wọn kuro ninu awọn adehun ISDS wọn ṣugbọn eyi yoo gba akoko. Ni ọdun mẹfa sẹyin, Ile-ẹjọ Idajọ ti Ilu Yuroopu ṣe idajọ pe awọn gbolohun ISDS ti o wa ninu awọn adehun idoko-owo ti o fẹrẹẹ to 200 (BITs) laarin awọn orilẹ-ede ọmọ ẹgbẹ EU ko ni ibamu pẹlu ofin EU. Lati igbanna, EU ti ṣe atunṣe ilana ofin ti o wulo si awọn adehun iṣowo ti o fowo si lakoko ti o n dagbasoke eto ile-ẹjọ idoko-ọpọlọ tirẹ. Sibẹsibẹ, bi 2022 Iroyin Ile asofin European awọn akọsilẹ, nọmba awọn IPA (awọn adehun ajọṣepọ idoko-owo) ti EU fowo si ti duro lati igba naa, o ṣee ṣe nitori awọn eto tuntun.
Nibayi, ọkan nireti pe aabo Xiomara Castro fun awọn anfani eto-aje orilẹ-ede rẹ lodi si awọn ibeere ipaya ti awọn oludokoowo ZEDE duro ṣinṣin, ati pe Alakoso rẹ ko pade iru ayanmọ ti o jọra si ti ọkọ rẹ. Iwọnyi jẹ, lẹhinna, awọn ologun ti o lagbara - ie, ọpọlọpọ awọn ile-iṣẹ ti o tobi julọ ni agbaye - o lodi si, ati ohun ti o kẹhin ti wọn yoo fẹ ni fun awọn orilẹ-ede ni Global South lati bẹrẹ ikọsilẹ ICSID ati awọn panẹli idajọ agbaye miiran.
Lati pa gbogbo rẹ kuro, ijọba Castro wa lọwọlọwọ idunadura adehun iṣowo pẹlu China lẹhin ti o kede idasile awọn ibaraẹnisọrọ diplomatic pẹlu Beijing ni Oṣu Kẹwa. Ni ṣiṣe bẹ, o di tuntun ni laini gigun ti awọn ijọba Latin America lati kọlu awọn ibatan ọdun-ọpọlọpọ pẹlu Taiwan, pupọ si ibinu Washington. Bi awọn Washington Post ominously woye ni akoko, Honduras (tcnu ti ara mi) "je gun laarin awọn julọ docile ti awọn alabaṣiṣẹpọ agbegbe AMẸRIKA. ” Bayi, ijọba rẹ n ṣe itunu si China, orogun ilana akọkọ ti Washington.
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun