Orilẹ Amẹrika 'akọkọ lẹhin-Oṣu Kẹsan ọjọ 11 fun iselu Latin America - ni idibo Nicaragua - n pese iwoye ti bii eto imulo “counter-ipanilaya” tuntun ti Washington le ṣe jade ni agbegbe yii.
Oludije Konsafetifu Enrique Bolanos ṣẹgun Daniel Ortega ti Sandinistas, ninu idibo kan ti a ti sọ bi o ti sunmọ lati pe. Awọn oṣiṣẹ ijọba AMẸRIKA kilọ ni gbangba lodi si iṣẹgun Sandinista kan, fi ẹsun kan wọn ti “awọn ọna asopọ si ipanilaya,” ati atilẹyin ni gbangba Bolanos.
Ṣugbọn lati loye itumọ awọn iṣẹlẹ wọnyi, a nilo itan-akọọlẹ diẹ sii ju ọpọlọpọ awọn akọọlẹ tẹ ti n pese. Awọn Sandinistas gba orukọ wọn lati ọdọ Augusto Cesar Sandino, Nicaragua kan ti o ṣe olori ogun guerrilla lati 1927-33 lodi si Awọn Marines AMẸRIKA ti o ti kọlu orilẹ-ede rẹ. T
o Marini nipari osi ni 1933, sugbon ko ṣaaju ki o to ṣeto soke a National Guard, mu nipa Anastasio Somoza Garcia, lati ṣiṣe awọn orilẹ-ede. Awọn oluso pa Sandino, ati pe Somoza ṣe agbekalẹ ijọba ijọba ti idile kan ti o ṣe ijọba orilẹ-ede naa pẹlu atilẹyin AMẸRIKA titi di igba Iyika ti Sandinista ṣe itọsọna ni ọdun 1979.
Nígbà tí Anastasio Jr. sá lọ sí Miami - ibi ààbò wa fún àwọn apàṣẹwàá tí wọ́n ti fẹ̀yìn tì lẹ́yìn náà ní ọdún 1979, àwọn ará Nicaragua ṣe ayẹyẹ ìlọlọ ti “Omi Òkun tó kẹ́yìn.” Ẹgbẹẹgbẹ̀rún èèyàn ni wọ́n ti pa nínú ìforígbárí náà, bí àwọn ọmọ ogun afẹ́fẹ́ Somoza ṣe gbá bọ́ǹbù sí àdúgbò tálákà tó ń gbé nílùú Managua, wọ́n rò pé ọ̀tá òun ni gbogbo àwọn tó ń gbé níbẹ̀.
Lapapọ nitori ipilẹ ile ijọsin, ipilẹ alaafia ti awọn ajọ ti o darapọ mọ ẹgbẹ wọn, awọn Sandinistas fọ pẹlu apẹẹrẹ ti awọn iyipada ode oni ati kọ igbẹsan. Wọn ṣeto idajọ ọdun 30 ti o pọ julọ, paapaa fun awọn ti o buruju julọ ti awọn olujiya wọn tẹlẹri ati awọn onijiya.
Ṣugbọn awọn ọta wọn ni Washington ko dariji. Lakoko ti awọn Sandinistas n ṣe atunṣe eto-aje ti ogun ti bajẹ - o yarayara de iwọn idagbasoke ti o ga julọ ti Central America - Washington n gbero iwa-ipa. Lakoko ti Sandinistas kọ awọn ile-iwosan ilera ati ṣe awọn ipolongo imọwe ti o gba iyin agbaye ati awọn ẹbun lati ọdọ United Nations, Isakoso Reagan kọ ọmọ ogun kan lati bori ijọba tuntun naa.
Awọn “Contras” bi wọn ṣe pe wọn - lati ara ilu Sipania fun awọn atako-revolutionaries - ni a gbaṣẹ, ni ihamọra, ikẹkọ, ati sanwo nipasẹ CIA. Wọn ja ogun kii ṣe pupọ si ọmọ ogun Nicaragua bi o lodi si “awọn ibi-afẹde rirọ:” awọn olukọ, awọn oṣiṣẹ ilera, awọn oṣiṣẹ ti a yan (Itọsọna ti CIA ti pese nitootọ ṣeduro ipaniyan wọn).
Wọn ti fẹ soke afara ati ilera ile iwosan, ati pẹlu iranlọwọ lati a US embargo iṣowo bẹrẹ ni 1985, run awọn aje ti Nicaragua.
Awọn Sandinistas mu Amẹrika lọ si Ile-ẹjọ Agbaye fun awọn iṣe apanilaya rẹ - ile-ẹjọ kanna nibiti AMẸRIKA ti ṣẹgun idajọ kan si Iran ni ọdun diẹ sẹyin, fun gbigbe awọn igbelewọn Amẹrika. Ile-ẹjọ ṣe idajọ fun Nicaragua, ti paṣẹ awọn atunṣe ti a pinnu ni $ 17 bilionu. AMẸRIKA kọ lati da ipinnu ile-ẹjọ mọ.
Ni ọdun 1984 awọn idibo waye ni Nicaragua. Diẹ sii awọn alafojusi 400 lati awọn orilẹ-ede 40, pẹlu Ẹgbẹ Awọn Ijinlẹ Latin America ti Awọn onimọ-jinlẹ lati Amẹrika, rii pe idibo naa jẹ ọfẹ ati ododo.
Botilẹjẹpe ko si iyemeji orilẹ-ede naa ti dibo fun Sandinistas - pẹlu Ortega bi Alakoso - Washington tẹsiwaju awọn akitiyan iwa-ipa rẹ lati bori ijọba tiwantiwa ti a yan. Ṣugbọn iwa ika nla ti Contras ṣe aisan ọpọlọpọ awọn ara ilu Amẹrika, paapaa laarin agbegbe ẹsin.
Laarin ọdun meji kan ronu agbeka kan rọ Ile asofin ijoba lati ge igbeowosile si awọn Contras. Iyẹn ni nigbati Oliver North ati awọn ọrẹ rẹ wa awọn orisun tuntun ti iṣelọpọ ti inawo, gẹgẹbi awọn tita ohun ija arufin si Iran - ti o yori si itanjẹ Iran-Contra.
Ni ọdun 1990 awọn ara Nicaragua ti jiya diẹ sii ju ohun ti wọn le gba lọwọ ogun ati ihamọ aje, ati nitoribẹẹ nigbati Alakoso George Bush Mo jẹ ki o han gbangba pe ipọnju wọn yoo tẹsiwaju titi di igba ti awọn Sandinistas yoo dibo dibo kuro ni ọfiisi, pupọ julọ kigbe arakunrin arakunrin.
Washington ni ijọba ti o fẹ, ṣugbọn dajudaju ko pari ijiya Nicaragua. Ọdun mẹwa ti IMF ati ile-igbimọ Banki Agbaye ti fi awọn ara ilu Nicaragua silẹ pẹlu ẹru gbese fifunni pupọ julọ ni agbegbe, 70 ida ọgọrun ti awọn eniyan rẹ ni osi, ati - nikan laarin awọn ara ilu Latin America - owo-wiwọle ti o dinku fun eniyan ju ti wọn ni 40 ọdun sẹyin.
Iṣẹgun Bolanos ṣe idaniloju ọjọ iwaju ti o buruju, botilẹjẹpe Ortega tabi Sandinistas kii ṣe aṣoju iru ireti ti wọn ṣe ni 20 ọdun sẹyin. Kii ṣe iyalẹnu pe awọn ara ilu Nicaragua yoo, lẹhin ti o tun gbọ awọn irokeke lati Ariwa, pinnu pe wọn ko le ni agbara ijọba Sandinista miiran.
Ṣùgbọ́n bí àwọn aláìmọ̀kan àti oníwà ìbàjẹ́ ṣe ń mí ìmí ẹ̀dùn wọn ní Washington, yóò dára kí wọ́n gbé ìkìlọ̀ John F. Kennedy yẹ̀ wò pé: “Àwọn tí wọ́n mú kí ìyípadà tegbòtigaga tí kò lè ṣeé ṣe yóò mú kí ìyípadà tegbòtigaga oníwà ipá má ṣeé ṣe.”
Mark Weisbrot jẹ oludari-alakoso ti Ile-iṣẹ fun Iwadi Iṣowo ati Afihan (www.cepr.net), ni Washington, DC.