פרײטיק , 31 טן מאי , האב ן מי ר דערהער ט א ז צה ל אי ז ארײ ן אי ן בלאטא ע פליטים־לאגע ר נעב ן שכם . א חבר פון אונז האט אונז גערופן צו זאגן אז די סאלדאטן האבן באפוילן אז יעדער מענטש צווישן 15 און 50 יאר זאל ארויסקומען פון זיין הויז. ד י װא ם זײנע ן ארויסגעקומע ן זײנע ן פארהאלט ן געװארן . ד י װא ם האב ן זי ך אפגעזאגט , הא ט מע ן געמאכ ט זײער ע הײזער . עס זענען געווען 16 פון אונדז אינטערנאציאנאלע אַקטיוויסטן אלנגעזאמלט אין מזרח ירושלים צו אַרבעטן אין סאָלידאַרישקייט מיט די פּאַלעסטיניאַן מענטשן, און מיר האָבן געמאכט אַ שנעל באַשלוס צו גיין צו די באַלאַטאַ פליטים לאַגער און צו טאָן וואָס איז אין אונדזער מאַכט צו האַלטן אָדער פאַרמינערן די מענטשנרעכט זידלען קעגן די איינוואוינער פונעם לאגער.
מי ר זײנע ן אי ן פריע ר אװנ ט ארײנגעגאנגע ן אי ן שטאט . זינט צה"ל האָט אינוואדירט די שטאָט ווי אויך אין די פּליטים-לאַגער, איז די שטאָט אַליין געווען אונטער אַ ויסבייג. אבע ר דאר ט זענע ן מי ר געגאנגע ן דור ך ד י גאסן , נאכגעגאנגע ן ד י פריש ע שפור ן פו ן טאנקן . אַ וואָרט פֿון אונדזער אָנוועזנהייט אין שטאָט איז אונדז פֿאָרגעקומען און פֿאַמיליעס האָבן זיך צונױפֿגעקליבן בײַ זײערע פענצטער אָדער אױף זײערע דעכער, צו היטן אונדז דורכגײן און שרײַען „מרהבֿה“, „השלום“, „אַהלן“, „ברוכים הבאים“. מיר האבן צוריק געשריגן און איך האב געוואונטשן אז איך זאל האבן א וועג זיי צו דערקלערן פארוואס איך גיי דורך זייערע גאסן. מיר האָבן עטלעכע מאָל געמוזט האַלטן און פרעגן פֿאַר אינסטרוקציעס צו די באַלאַטאַ פליטים לאַגער און יעדער מאָל מיר געבעטן אין פֿאַר טיי אָדער קאַווע. די ברייטהאַרציקייט פון די פּאַלעסטיניאַן מענטשן סטאַונד מיר נאָך.
אי ן דע ר אלטע ר שטאט , װ ו ד י טאנק ן קענע ן ניש ט ארײנפאס ן דור ך ד י שמאָל ע גאס ן אי ז געװע ן מע ר טעטיקײט . קינדער זענען אלנגעזאמלט מיט ראַקס אין זייער הענט, נאָר ווארטן צו וואַרפן זיי אין אַ אַפּראָוטשינג טאַנק און דאַן קאַטשקע צוריק אין די אַלייווייז. פון דער ווייַטער בלאָק מיר קען הערן די יקסייטאַד יעללס פון קינדער און דעמאָלט טאַנק פייַער. איך האָב מיט גרויל איינגעזען אַז דער שפּריץ פון ראַקס פון די קידס איז געווען אומגעקערט מיט אַ שפּריץ פון בולאַץ.
ע ס אי ז געװע ן נאענ ט פינצטער , װע ן מי ר האב ן זי ך ענדלע ך געמאכ ט אי ן דע ר אנטקע ר פונע ם לאגער . מי ר האב ן זי ך דערנענטער ט צ ו א ן ארײנגאנג , װא ס אי ז געװע ן באװאכ ט מי ט צװ ײ טאנק ן מי ט ד י הענ ט ארויפ ט אי ן דע ר לופט . הינטער אונדז איז אויך דערנענטערט געוואָרן אַן אַמבולאַנס. מיטאמא ל הא ט אײנע ר פו ן ד י טאנק ן געשאסן , או ן מי ר זײנע ן געלאפן . דער אַמבולאַנס האָט זיך געשלאָגן און זיך גיך צוריקגעצויגן. ערשט נאכדעם וואס די שיסעריי האט זיך אויפגעהערט האב איך איינגעזען אז א טאנק האט טאקע נישט געשאסן אויף אונז. זיי זענען בלויז ווארענונג שאַץ. מי ר האב ן גענומע ן א ן אנצוהערעניש , פו ן דע ר אמבולאנס , װעלכע ר הא ט זי ך ארומגעדרײ ט או ן באשלאס ן צ ו פרוב ן אנדער ע װעג ן אי ן לאגער . בײ ם אנדער ן ארײנגאנ ג האב ן מי ר געקענ ט גײ ן פארבײ ן דע ם טאנק . זינט עס איז געווען טונקל, מיר באַשלאָסן צו אָננעמען ינוואַדיישאַנז פון מענטשן צו שלאָפן אין זייער האָמעס. איך בין אַרײַנגעפֿאַלן אין אַ גוטן שלאָף צום קלאַנג פֿון טאַנגקס, וואָס האָבן זיך אַרומגערינגלט אויף די גאַסן.
האָלעס אין די ווענט
אינדערפרי זענען די ישראל זעלנער אריין אין מענטשן אין שטוב און מיר האבן געהערט פון אינעווייניג הילכיקע קלאפן. א פרוי איז ארויס פון א הויז און האט געבעטן אז מיר זאלן אריינקומען צו זען וואס די סאלדאטן טוען. אין איר הויז זענען נאָך נישט געווען קיין סאָלדאַטן, אָבער דאָס קלאַנג פֿון די נעקסטע זעלנער האָט אָנגעפילט דאָס הויז. עס איז געווען אַזוי הויך! ס׳אי ז באל ד דערזע ן פארװאם . אין די לעבעדיק צימער פון איר הויז מיר קען זען אַ קליין לאָך, ווו די זעלנער אין די הויז ווייַטער טיר האָבן אנגעהויבן צו ברעכן דורך די וואַנט. ווען איך טראַכטן צוריק אויף דעם דערפאַרונג, איך פאַרשטיין ווי שרעקלעך עס מוזן האָבן געווען פֿאַר די וועמענס האָמעס זענען ינוויידיד אין דעם וועג. ימאַדזשאַן זיצן אין דיין לעבעדיק צימער ווארטן פֿאַר מענטשן מיט גאַנז צו קומען טירינג דורך דיין וואַנט.
אין דער מאמענט האבן מיר נישט געהאט קיין צייט פאר מורא. מי ר האב ן דורכגעמאכ ט ד י סאלדאטן . "סטאָפּ! וואָס טוט איר? קענען מיר רעדן מיט איר וועגן דעם ביטע?" ד י אנשטרענגונ ג דורכצוברעכ ן ד י מויער , הא ט זי ך ניש ט אויפגעהערט , אבע ר עטלעכ ע זעלנע ר זײנע ן געקומע ן צ ו דע ר טי ר פו ן דע ם הויז , אי ן װעלכ ן מי ר זענע ן געװע ן אונדז . מי ר האב ן זי ך געפרװו ט פארשטײ ן מי ט זײ . ז ײ האב ן געדרײט , א ז ז ײ דארפ ן דורכברעכ ן ד י װענט ן פו ן הויז , כד י אי ם דורכצוזוכן . — פארװאם קומסטו נישט דורך דער טיר? האָבן מיר געפרעגט. האב ן ז ײ געענטפערט , װײ ל ס׳אי ז ניש ט זיכער . עס איז קיין ריזאַנינג מיט זיי. מע ן הא ט ז ײ ניש ט געענטפערט , א ז ז ײ זײנע ן פונק ט אריבערגעגאנגע ן ד י שװע ל פו ן יענע ם הויז , א ן שאדן , הא ט דא ם ניש ט געהא ט קײ ן זינ ס דורכצוברעכן . אין דעם מאָמענט, די זעלנער באַשלאָסן אַז זיי האָבן גענוג פון אונדז און זיי באפוילן אונדז צו פאַרלאָזן די הויז. מי ר האב ן זי ך אפגעזאג ט או ן פארבונד ן געװער . א פּאָר פון זיי האָבן זיך צוגעלאַכט אויף אונדז און געפּרוּווט אַרויסציען פון צימער, אָבער מיר האָבן זיך אַנטקעגנגעשטעלט און זיי האָבן זיך שיין לייכט אָפּגעגעבן. איבער אַלע דעם, די קלאַנגינג אויף די אנדערע זייַט פון די וואַנט קיינמאָל מיסט אַ שלאָגן. דאס מערסטע וואס מיר האבן געקענט ארויסברענגען פון זיי איז געווען א אפמאך צו אריבערפירן די פאמיליע'ס זאקן פון דער וואנט וואס זיי האבן דורכגעבראכן. שפעטע ר הא ב אי ך װידע ר באזוכ ט יענע ם טײ ל פו ן לאגע ר או ן זי ך געזעס ן מי ט א פאמילי ע אי ן זײע ר שטוב . פו ן בײד ע זײט ן פו ן אונד ז זײנע ן ד י מויער ן דורכגעבראכ ן געװארן , כד י צ ו שאפ ן א לאנג ן דורכגאנג . ד י זעלנע ר האב ן געשפרײ ט פײל ן אוי ף ד י פינקלענדיק ע װײס ע קאכלע ר פו ן ד י קיך־װענט , רויט ע װײז ט אוי ף ד י לעכער ן אי ן ד י װענט , שװארצ ע װײז ט אוי ף דע ר אמתע ר טיר . װע ן אי ך הא ב שפעטע ר געפרעג ט עטלעכ ע זעלנע ר װעג ן דעם , האב ן ז ײ מי ר דערקלער ט א ז דע ר צװע ק פו ן דע ר דאזיקע ר פארניכטונ ג אי ז געװע ן צ ו באשיצ ן סאלדאטן , אי ן פאל ן פו ן א ביקס ן קאמ ף אי ן לאגער . דער געדאַנק איז געווען אַז די זעלנער קענען מאַך פון הויז צו הויז אַנשטאָט פון לויפן דורך די ענג געס פון דעם לאַגער ווו זיי זענען לכאורה מער שפּירעוודיק. אין אנדערע ווערטער, זיי האָבן יפעקטיוולי פארוואנדלען מענטשן ס הייזער אין אַ צוקונפֿט שלאַכט.
דער קליניק
מייַן שוטעף, מעליססאַ, און איך פארבראכט אַ גרויס טייל פון אונדזער צייט אין די באַלאַטאַ פּליטים לאַגער ארבעטן מיט די יו.ען. קליניק. זינט עס איז געווען אַ ויסבייג אויף דעם לאַגער, מענטשן זענען נישט ערלויבט צו זיין אויס פון זייער הייזער. פֿאַרשטייט זיך, אַז דאָס האָט נישט געמיינט, אַז דאָס לעבן האָט זיך פֿאַר זיי אָפּגעשטעלט. מענטשן נאָך דארף געזונט זאָרגן, אָדער ווייַל פון ימערדזשאַנסיז אָדער פֿאַר רעגולער געזונט נעסעססיטיעס. אונדזער אַרבעט איז געווען צו פאַרזיכערן זיכער דורכפאָר פֿאַר פּאַטיענץ און געזונט זאָרגן פּראַוויידערז צווישן דער קליניק און מענטשן ס הייזער. מי ר האב ן דא ס געקענ ט טאן , דור ך צושטעל ן באשיצנדיק ע באגלייטונג . דאָס איז עפּעס וואָס אינטערנאציאנאלע סאָלידאַרישקייט אַקטיוויסטן פאָרשלאָגן די פּאַלעסטיניאַנס פֿאַר אַ בשעת. דער געדאַנק הינטער עס איז אַז כאָטש די ישראל זעלנער זאלן נישט קווענקלען צו זידלען אָדער טייטן פּאַלעסטיניאַנס, זיי וועלן טראַכטן צוויי מאָל וועגן אַביוזינג אָדער מאָרד ינטערנאַטיאָנאַלס אָדער פּאַלעסטיניאַנס אין דעם בייַזייַן פון ינטערנאַטיאָנאַלס.
אזו י האב ן מי ר א גרויס ן טײ ל פו ן אונדזע ר צײ ט פארבראכט , אדורכגעפאר ן מי ט ד י הענ ט אויפ ן לאגער , רעד ן ענגליש , באגלײ ט פרויע ן או ן קינדער . בעשאַס אונדזער אַרבעט מיט דער קליניק, מיר געזען אַ פּלאַץ פון דעם לאַגער און מיר געזען פילע פון די ינדזשעריז סוסטאַינעד פון די ינוואַזיע. דער ערשטער ינדזשערד מענטש מיר גענומען צו דער קליניק איז געווען אַ קינד וועגן 10 יאר אַלט וויגעלעד אין זיין ברודער ס געווער. ער האט געהאט בלוט אויפן קאפ און האט פארלוירן דעם באוואוסטזיין. ער איז געווען דערשראָקן פון אַ זייער נאָענט יקספּלאָוזשאַן און איז געפאלן און שלאָגן זיין קאָפּ. דע ר צװײטע ר פאציענט , אי ז געװע ן א ן אנדע ר קינד , דא ס אי ן ארו ם 2 יא ר אלט , װא ס אי ז געפאל ן אוי ך דערשראק ן פו ן א נאענט ן אויפרייס , או ן געקלאפ ט אי ן דע ר נאז . נאך א פאציענט, וואס מיר האבן באגלייט, איז געווען א 12-יעריגער, וואס האט כמעט אראפגעברענגט זיין אויער פון א באמבע וואס די זעלנער האבן גענוצט צו עפענען א טיר אין זיין הויז. שפּעטער אין דעם טאָג איז געווען אַן אַלט מענטש מיט כייפּערטענשאַן, וואָס מיר האָבן צו שטופּן אין אַ רעדער שטול צווישן די צעוואָרפן דעבריס פון מאַשין טיילן און צעבראכן מעטאַל פון טירן וואָס זענען אויפגעבלאָזן. מי ר האב ן אוי ך באגלײ ט ד י שװעסטער ס אי ן ד י הײזע ר אי ן לאגע ר ז ײ זאל ן ז ײ זא ל זא ל זא ל זא ל זא ל זאנע ן זא ל זא ל זאנע ן ז ײ לײב ן אינסולין , אנטי־ביאטיק ן או ן אנדער ע מעדיצינען .
זונטיק, דעם 2טן יוני, זענען מיר אָנגעקומען אין דער קליניק בערך 11:00 אין דער דערוואַרטונג צו אָנהייבן אונדזער אַרבעט ווידער. װע ן מי ר האב ן זי ך דערנענטער ט צ ו דע ר קליניק , אי ז אײנע ר פו ן ד י שװעםטע ר ארויסגעלאפן . זי געקוקט טאַקע דערשראָקן און מיר געפרעגט איר וואָס איז פאַלש. "זיי זענען אין דער קליניק! די זעלנער זענען אין דער קליניק!" זי האט געשריגן. מי ר זײנע ן פאמעלע ך צוגעקומע ן מי ט ד י הענ ט ארויף , או ן געקלאפ ט אי ן דע ר טי ר פו ן דע ר קליניק . א זעלנער האט זיך אויפגעהויבן איבער דער וואנט, און צו אונדז געשריגן אז דער קליניק איז פארמאכט. מי ר האב ן געפרעג ט צ י מי ר קענע ן ארײנגײ ן או ן ע ר הא ט געזאג ט ״ניין״ . אַזוי מיר ווארטן אַרויס דער קליניק פֿאַר כּמעט אַ האַלב שעה, צוגעהערט צו די סאָונדס פון די זעלנער פאָרסינג טירן עפענען מיט ריזיק האַמערס און שרייַען צו אַלעמען ין. ווי נאר זיי זענען אוועק, האט א דאקטאר אונז אריינגעלאזט אין דער קליניק, און מיר האבן געזען דעם רעש וואס די זעלנער האבן איבערגעלאזט. פילע פון די טירן אין דער קליניק זענען געצווונגען עפענען און פּערמאַנאַנטלי דאַמידזשד. איינע פון די שוועסטערייען האט מיר דערקלערט, אז די זעלנער האבן זיך אפגעזאגט זיי צו געבן גענוג צייט צו זוכן די שליסלען און האבן צעבראכן די שלעסן אויף אלץ וואס מען האט נישט געעפענט תיכף ומיד. אי ן יעד ן צימע ר פו ן דע ר קליניק ן אי ז געװע ן באװײז ן װעג ן ד י סאלדאטן־זוכן . מע ן הא ט געעפנ ט ד י קאבינעט ע טירן ן או ן שופלאָדן , או ן דע ר אינהאל ט פלעג ט מע ן אפטמא ל אומזים ט ארויסװארפ ן אויפ ן שטאק . אין די ציינדאָקטער צימער, עטלעכע פון די שווער ויסריכט זענען ארלנגעווארפן אויף די שטאָק און עס האט אויסגעזען צעבראכן. אי ן דע ר אפטײ ק הא ט מע ן ארויסגעװארפ ן גאנצ ע שאכטע ן מי ט מעדיצינען . אי ן שטא ר זײנע ן געװע ן אויסגעגאס ן עמער ס פארב .
די קליניק אין די באַלאַטאַ פּליטים לאַגער איז אַ קלאר אנגעצייכנט פֿאַראייניקטע פֿעלקער קליניק. עס איז לעגאַמרע ומלעגאַל אונטער אינטערנאַציאָנאַלע געזעץ פֿאַר די זעלנער צו אַרייַן און ויספאָרשן די קליניק. מיר פארבראכט די ערשטער פּאָר פון שעה נאָך די זעלנער לינקס דאַקיומענטינג די שעדיקן אין דער קליניק און דאַן העלפּינג צו רייניקן עס. איך געמאכט צוויי ווידעא טייפּס, איינער פֿאַר זיך און איינער פֿאַר די קליניק צו שיקן צו די יו.ען.
ברענען און רויב
אומעטו ם אי ן לאגע ר זענע ן זעלנע ר געגאנגע ן פו ן שטוב . װע ן מע ן זא ל ז ײ ניש ט גלײ ך ארײנלאז ן אי ן א שטוב , פלעג ן ז ײ אדע ר צעבראכ ן דע ם שלאס , אדע ר בלאז ן ד י טיר ן מי ט א קלײנע ר באמבע . אַמאָל אינעווייניק, זיי וואָלט סטאַדע די משפּחה מיטגלידער אין איין צימער און אָנהייבן זייער זוכן פון די הויז. עטלעכע הויז זוכן זענען מער טיף ווי אנדערע. איך מיין, אז דאס האט אפהענגט סיי פון דער פערזענליכקייט פון דער באזונדערער זעלנער סקוואד וואס פירט די זוך, און אויך פון דעם אינטעליגענץ וואס די זעלנער האבן געהאט וועגן דער פאמיליע וועמענס הויז זיי האבן געזוכט. טײלמאל פלעגן ארײן די זעלנער, זיך ארומקוקן א פאר מינוט און דערנאך אװעק. אנדערע מאל, האבן די זעלנער אויסגעבראכן דאס הויז, ארויסגעווארפן קליידער און אנדערע פערזענליכע זאכן פון קלאזעטן און קאבינעטן, צעבראכן גלאז און קיילים, צורייסן די שטאָק טיילז און געשלאגן עלעקטראָניק ווי קאָמפּאַקטדיסק שפּילער און טעלעוויזיע סעץ.
ד י זעלנע ר זײנע ן אוי ך ארײ ן אי ן לאגע ר געשעפט ן ערטער . זינט עס איז געווען אַ ויסבייג און מען איז נישט ערלויבט אויס פון זייער הייזער, עס איז געווען קיין ווער עס יז צו לאָזן די זעלנער אין די סטאָרז צו זוכן. אַזוי די זעלנער געניצט באָמבס צו עפענען די טירן. ז ײ זײנע ן דא ן ארײ ן או ן אפטמא ל האב ן אויסגעבראכ ן דא ם ארט , צעבראכ ן סחורו ת או ן טײלמא ל אינעװײניק ן אנגעשטעל ט פײער .
צו ם דריט ן טא ג האב ן ד י סאלדאטן , כמע ט אל ץ אי ן לאגער , געלאז ט זײע ר צײכן . כּמעט אַלע סטאָרפראַנץ האָבן שוין בלאָון אָפֿן, אָפּפאַל און דעבריס האָבן לאָודיד די גאַס, פילע פון די וואַסער שורות זענען שנייַדן און וואַסער איז פליסנדיק אויס אין די גאַס פאָרמינג פּאַדאַלז און קליין טייכן אומעטום. די אויטאָס פון דער איינוואוינער אויף דער גאס האבן אויך געהאט אסאך שאדנס. פילע פון זיי זענען רידד מיט קויל האָלעס אָדער סמאַשט דורך טאַנגקס.
עס איז אויך די געשיכטע פון די משפחות וועמענס הייזער זענען געניצט דורך די זעלנער ווי באַסעס פון אָפּעראַציע. אי ן ד י פאל ן הא ט מע ן ד י משפחו ת אדע ר ארויסגעטריב ן פו ן זײער ע הײזער , אדע ר געהאלט ן פארשפאר ט טע ג אי ן אײנע ם אדע ר צװ ײ צימערן . ד י זעלנע ר האב ן דא ן גענוצ ט אל ץ אי ן זײער ע הײזער , פא ר זײע ר אײגענע ם באקוועמליכקײט . ז ײ זײנע ן געשלאפ ן אי ן ד י בעט ן , גענוצ ט זײער ע קיילים , געגעס ן זײער ע עסן . פֿאַר וואָס עס איז ווערט, דאָס איז אויך אַ הילעל פון אינטערנאַציאָנאַלע געזעץ. עס איז פארבאטן צו וואוינען אין די היימען פון די אקופירטע כוחות.
פֿאַר מיר, שטוב איז מיין זיכער פּלאַץ. עס איז דער אָרט ווו מיין משפּחה מיטגלידער נעררן יעדער אנדערער, עס איז דער אָרט ווו איך שלאָפן פרידלעך, עס איז דער אָרט ווו איך האַלטן מיין מערסט באליבטע בילאָנגינגז. די געשיכטע פון די באַלאַטאַ ינוואַזיע איז אַ געשיכטע פון הילעל פון האָמעס. ס׳רובֿ פֿון די טעטיקײט פֿון די זעלנער האָט זיך קאָנצענטרירט אויף גוואַלדיק אַרײַנטרעטן אין די פּערזענלעכע אָרטן פֿון מענטשן. XNUMX שוידערליכע טעג זענען צה”ל זעלנער געגאנגען פון הויז צו הויז, געטענהט צו זוכן ביקסן, באמבעס און סיי וועלכע אנדערע באווייזן. דאָס איז די טערעץ וואָס זיי געוויינט ווען זיי זענען געפרעגט וואָס זיי זענען טאן וואָס זיי זענען טאן. אבע ר נא ך אל ץ װא ס אי ך הא ב געזע ן אי ן מײנ ע צײט ן אי ן לאגער , קא ן אי ך בלוי ז אויספיר , א ז דע ר זוכ ן הײזע ר אי ז געװע ן אײנע ר פו ן זײער ע צילן , אי ז דא ם ניש ט געװע ן זײע ר אײנציקע ר אָביעקטיוו .
ד י צה״ל־זעלנע ר זײנע ן געגאנגע ן אוי ף דע ם שרעקלעכםט ן װעג . עס איז געווען ווי זיי וואָלטן מיט ציל באַשטראָפן די איינוואוינער פונעם לאגער פארן וואוינען אין אן ארט פון וואו עס זענען געקומען עטליכע זעלבסטמארד באמבארדירערס. ד י אנטשרעקונגע ן או ן פארמעגנס , װא ס אי ך הא ב געזע ן אי ן לאגע ר הא ט מע ן שוי ן געקענ ט באשרײב ן אל ס א פאר ם פו ן טעראר ם או ן קאלעקטיוו ע שטראף . עס איז געווען סיסטעמאַטיש צעשטערונג פון די גשמיות און עמאָציאָנעל זיכערקייַט פון די רעזידאַנץ פון די באַלאַטאַ פליטים לאַגער.
די לעצטע נאַכט
אי ן מײנ ע צײט ן אי ן בלאטא ע פליטים־לאגע ר בי ן אי ך געבליב ן ב ײ א װאונדערלעכ ע פאמיליע . נו, למעשה איז עס געווען בלויז א טייל פון א פאמיליע ווייל די ישראל זעלנער האבן אוועקגענומען די מענער אין הויז פאר איך בין אהין געקומען. אזו י זײנע ן ד י איבעריק ע מיטגלידע ר געװע ן פרויע ן או ן קינדער . זיי האָבן באהאנדלט מעליססאַ און איך מיט אַנבאַליוואַבאַל ברייטהאַרציקייט, ספּעציעל ווייַל פון די צושטאנדן פון אונדזער באַזוכן.
איך מיין אז עס איז אויך וויכטיג צו דערמאנען, אז די פאמיליע האט גוט געוואוסט אז איך און מעליססה זענען ביידע אידישע. אי ך הא ב זי ך ניש ט געקענ ט צ ו דערצײל ן דא ס אי ן ד י אקופירט ע געביטן , בי ן אי ך צו ם ערשט ן נערװע ז געװע ן צ ו דערצײל ן דע ר פאמיליע . איך האב מורא געהאט, אז די דריקונג און די פחד איז אין יענעם מאמענט צו נאענט צו שטוב, אז זיי זאלן קענען רעאגירן ראציאנאל. אָבער מיר האָבן גאָרנישט צו מורא. װע ן מי ר האב ן ז ײ דערצײל ט אי ן דע ר ערשטע ר נאכט , הא ט חנינא , ד י מאטריאר ק פו ן שטוב , גלײ ך געשמײכל ט או ן געזאג ט אוי ף דע ר אײנציקע ר ענגלישע ר װא ם ז י הא ט מי ט אונד ז אמאל גערעדט : ״שײנ !
זונטיק , ד י צװײט ע נאכ ט מי ר זענע ן געבליב ן ב ײ דע ר פאמיליע , זײנע ן ד י זעלנע ר געקומע ן צו ם הוי ז פו ן אונדזע ר באלעבאטי ש אי ן ד י דר ײ טעג . אויבן האבן זיי דורכגעפירט זייער געוויינלעכע רוטין פון ארויסציען זאכן פון קלאדער און שופלאָדן. אונטן האָבן זיי איבערגעקערט אַ ריזיקן פּאָליצע, אַזוי אַז אַלץ האָט זיך דערפון אַרויסגעגאָסן. זיי האבן עס געלאזט פאלן, און עס האט זיך אראפגעקראכט אויפן דיל און צעבראכן די קאמפיוטער פון דער פאמיליע. אויפ ן מיט ן שטאק , הא ט מע ן אונד ז אל ע געהאלט ן אי ן אײ ן צימער , בשע ת ד י זעלנע ר האב ן אפגעריס ן ד י הילצערנ ע פאנעל ן פו ן ד י װענט , צעבראכ ן ד י קלײנ ע פארצעלן־שטיקלעך , װא ס חנינא , הא ט שוי ן פריע ר יענע ם טא ג געװאשן , או ן ז ײ זי ך צוריקגעשטעל ט אוי ף זײער ע פאליצעס . אין שלאף־צימער האט מען אראפגענומען דאס בעט און דאן האבן זיך דערויף געכאפט אלע זאכען פון שאַפע.
דע ר מאן , װעלכע ר אי ך הא ב קײנמא ל ני ט באגעגנט , אי ז געװע ן א פאליציאנט , ב ײ דע ר פאלעסטינער אויטאריטעט . דערפאר האבן די זעלנער געגלויבט, אז זיי וועלן עפעס טרעפן אין זיין הויז. זיי האבן געטענהט אז זיי האבן סייכל וואס זאגט אזוי. אויבן האבן זיי געפונען דעם מאן'ס צוויי פּיסטאלן, פארשטעמפּלט מיט דער אפיציעלער פּלאָמבע פון דער פּאַלעסטינער אויטאָריטעט. דאָס האָט זיי קוים געקאָנט זײַן אַ חידוש, ווײַל יעדער פּאָליציאַנט טראָגט אַ ביקס.
אפנים איז דאס נישט געווען גענוג פאר זיי ווייל די נאכט מאנטאג נאכט זענען זיי נאכאמאל צוריק געווען. װידע ר זײנע ן ז ײ ארויפגעגאנגע ן או ן ארײנגעריס ן ד י פאמיליע ס חפצים . אויפ ן מיטעל ן שטאק , װא ו מע ן הא ט אונד ז װידע ר געהאלט ן , הא ט מע ן װידע ר אנגעהויב ן רײס ן ד י װענט . פא ר ד י פרויע ן או ן קינדע ר װא ם האב ן שוי ן דורכגעמאכ ט אזו י פי ל אי ז דא ס פונק ט געװע ן צופיל . אפיל ו אי ך הא ב ניש ט געקענ ט צוריקהאלט ן מײנ ע טרערן , או ן אי ך הא ב מי ט ז ײ געװײנט . איך לעסאָף גאַט זיך צוזאַמען און שטעלן צו דיסטראַקטינג די קידס. מעליססאַ און איך האָבן זיך פאַרכאַפּט אין שטעלן צוזאַמען אַ קינדערעגג צאַצקע מיט אַבוד, די פיר-יאָר-אַלט קינד פון די הויז, נישט אַן גרינג אַרבעט ספּעציעל אונטער די פאַס פון אַ אַטאַקע ביקס.
מיט א מאל האט סמאר, א לעבעדיג מײדל נאר א ביסל יינגער פון מיר, ארויסגעגעבן א דערשראקן גיך. איך האָב אַ קוק געטאָן צו זען, אַז חנינא איז אַראָפּגעלאָפֿן אין איר שטול, דאָס פּנים אַש. חנינא איז צװײ און צװאנציק און זי איז שוואגער. זי איז איינער פון די מערסט לאַווינג מענטשן איך האָבן אלץ באגעגנט. דרײ טעג האט זי אונדז אנגערופן אירע טײערע און אונדז געקושט אויף בײדע באקן. און דאָרט איז זי געווען, קוים באַוווסטזיניק, ריספּאַנדינג צו אונדזער קולות און רירט, אָבער סטראַגאַלינג ימענסלי צו עפענען איר אויגן.
ביי אונדז איז דעמאלט געווען איין זעלנער אין צימער, א מאן בערך 22 יאר אלט מיט ליכטיקע אויגן הינטער די ברילן. מי ר האב ן צ ו אי ם גערופ ן צ ו באקומע ן א דאקטאר , או ן ע ר הא ט זי ך אפגעזאגט . ע ר הא ט אונד ז דערצײלט , א ז ע ר אי ז געװע ן א געבילדעטע ר פאראמדיק , או ן ע ר קא ן אי ר אלײן . אָבער, זינט ער איז געווען אַ מענטש, לויט חנינא'ס גלויבן, עס איז נישט גוט פֿאַר אים צו אָנרירן איר. ע ר הא ט שטענדי ק געלייקנט , אונדזע ר תחנו ת צ ו שיק ן זײנ ע סאלדאטן , כד י צ ו באקומע ן א דאקטאר .
איך האב געפילט פאר חנינא'ס דופק און אים געמאלדן אז איר דופק איז פעסט און שטארק. איך האב נישט געהאט קיין זייגער, אבער עס האט מיר נישט געפילט שרעקליך שנעל. איך האָב געבעטן מעליססאַ צו העלפן מיר כאַפּן חנינא'ס פיס איבער די אָרעם פון דער קאַנאַפּע. דערנאָך בין איך צוריק געגאַנגען צו פּרוּוון איבערצייגן דעם זעלנער צו באַקומען איר אַ דאָקטער. מיט דריי מינוט שפּעטער האָב איך ווידער פּעלץ איר דויפעק. דאָס מאָל, איר הענט זענען קאַלט און קלאַמיק און איר דויפעק פּעלץ שנעל און שוואַך צו מיר. דער איינציקער מענטש אין צימער מיט אַ זייגער איז געווען דער זעלנער און ער האָט ענדלעך מסכים געווען צו אַנטלייַען עס אונדז צו רעכענען וויפיל שלעפּן פּער מינוט. אין 30 סעקונדעס זי האט 60 ביץ! דאָס האָב איך אים איבערגעגעבן און אים אונטערגעשטראָכן, אַז חנינא איז שוואנגערן, אַז זי האָט איבערגעלעבט פּסיכאָגעניקן שאָק, און אַז זי דאַרף מעדיצינישע אויפמערקזאַמקייט.
ווייַל ער איז געווען אַ פּאַראַמעדיק, ער געוואוסט אַז מיר זענען רעכט. אבער ער האט נאך אלץ נישט געװאלט טאן דערפון. ע ר הא ט אונד ז פארזיכערט , א ז ד י זעלנע ר װעל ן פארטיק ן װער ן אי ן ד י קומענד ע פופצן ־ מינוט ן או ן נא ך ז ײ זײנע ן אװעק , װעל ן מי ר פרײע ר פארלאז ן דא ם שטוב , כד י צ ו באקומע ן א דאקטאר . "אבער בשעת די זעלנער זענען דא, קען קיינער נישט אוועקגיין," האט ער מיט עקשנות געזאגט. מעליססאַ האָט גערעדט הויך איבער די קלאַנגן פון די זעלנער, וואָס האָבן געכאַפּט אין דער וואַנט אַרויס פון צימער. זי האָט אים געזאָגט, אַז אויב עפּעס וועט פּאַסירן מיט חנינא אָדער איר בעיבי, וועט ער זיין פאַראַנטוואָרטלעכקייט. ער האט ערשט געגלויבט, אז זי האט אים אזוי געדריקט, אבער דאן האט ער זיך געטראכט. איך האב פרובירט צו אפעלירן צו אים, "זע, איך ווייס אז דו ביסט באמת א קלוגער און אינטעליגענטער בחור, און איך ווייס אז דו קענסט אויסרעכענען ווי אזוי צו מאכן דעם פרוי א דאקטאר, עס קען טאקע נישט זיין אזא שווערע אויפגאבע פאר דיין סקוואַד."
איך קען זאָגן ער איז געווען דערשראָקן. ער ענדלעך מסכים צו לאָזן מעליססאַ און איך לאָזן די הויז און לויפן צו דער קליניק. אינדרויסן פון לאגער איז געווען פינצטער און מיר האבן געוווסט, אז ביינאכט באוועגן זיך דורך דעם לאגער איז ריזיקאליש ווייל די סנייפער וועלן נישט קענען זאגן ווער מיר זענען. מיר האבן אבער אזוי געשראקן פאר חנינא, אז מיר האבן נישט געהאט קײן צײט צו טראכטן װעגן דערשראקן פאר זיך. מי ר זײנע ן געלאפ ן דור ך דע ם לאגער , געהאלט ן ד י הענ ט או ן געשריג ן אי ן ענגליש , כד י ד י זעלנע ר זאל ן אונד ז דערצײל ן דור ך ד י קולות .
ווען מיר זענען געקומען צו דער קליניק, מיר געשווינד דערקלערט די סיטואַציע און צוויי ניאַניע מסכים צו גיין צוריק צו די הויז מיט אונדז. מי ר האב ן ז ײ צוריקגעפיר ט דור ך דע ם לאגער , װידע ר געמאכ ט װ י מעגלע ך אי ן ענגליש . װע ן מי ר זײנע ן צוריקגעקומע ן אי ן הויז , האב ן ד י זעלנע ר זי ך פונק ט געגרײ ט צ ו פארן . די שאדן וואס זיי האבן געמאכט איז געווען אומגלויבליך. זיי האָבן פּולד כּמעט יעדער שטיק פון האָלץ אַוועק פון די ווענט און דעמאָלט געמאכט האָלעס אין די אַנדערלייינג באַטאָנען. דאס גאנצע האלץ, וואס זיי האבן אראפגערוקט פון די ווענט, האט באדעקט די דיל, און צו גיין האבן מיר געמוזט באלאנסירן דערויף. נאָך אַ שנעל אַסעסמאַנט פון די פּאַציענט, די נורסעס דערציילט אונדז אַז זיי דאַרפֿן צו אַריבערפירן איר צו דער קליניק. מעליססאַ און איך באַגלייטן די גאנצע משפּחה, קינדער, באָבע און אַלע צוריק דורך דעם לאַגער, אַמאָל ווידער שרייַען ענגליש צו ידענטיפיצירן זיך, בשעת די ניאַניע געשטיצט חנינאַ, איינער פון יעדער זייַט פון איר.
אַמאָל צוריק אין דער קליניק, האָבן די דאָקטוירים רעקאמענדירט חנינא צו ברענגען צום שפּיטאָל אין אָסקאַר לאַגער, אַ שכנותדיקן פּליטים לאגער מיט בעסערע איינריכטונגען. עס איז אויך דער לאַגער ווו חנינא 'ס משפּחה לעבן אַזוי זי וואָלט זיין מיט איר משפּחה בשעת זי ריקאַווערד. רובֿ ימפּאָרטאַנטלי, זי וואָלט זיין אַוועק פון דעם דרוק פון דעם לאַגער.
דער בלויז פּראָבלעם מיט דעם איז אַז אין די פאַרנומען טעראַטאָריז, אַמבולאַנסעס האָבן קיין באַוועגונג פרייהייט. רובֿ אָפט, אין וואָס מיינט ווי אַ צה"ל פּאָליטיק, אַן אַמבולאַנס מוזן זיין געזוכט דורך זעלנער צו רירן (ווידער אַ הילעל פון אינטערנאַציאָנאַלע געזעץ). אָפט, זעלנער האַלטן אַרויף אַמבולאַנס פֿאַר שעה דורך אָפּזאָגן צו זוכן זיי מיד. אזו י כד י ארויסצונעמע ן דע ם אמבולאנ ץ פו ן לאגע ר האב ן מי ר געמוז ט איבערצייג ן ד י סאלדאטן , ז ײ זאל ן לאזן . מי ר זײנע ן געגאנגע ן אי ן דע ם טאנ ק נאענ ט צ ו דע ר קליניק , או ן ד י זעלנע ר דאר ט דערקלער ט ד י לאג ע או ן ז ײ בעט ן ז ײ זאל ן זי ך אײַלן . ז ײ האב ן זי ך גענומע ן צײט ן צ ו לאד ן זײער ע ביקס ן או ן דא ן זײנע ן ז ײ געגאנגע ן או ן געזוכ ט דע ם אמבולאנס . נאָך דעם האָבן מיר אַרײַנגעטאָן די משפּחה אין הינטערן ריג און זיי געשיקט אויפֿן וועג.
אָדער אַזוי מיר געדאַנק. אומגעפער 50 יאַרדס אראפ פון וועג, איז דער אמבולאנס אפגעשטעלט געווארן דורך נאך א גרופע סאלדאטן וועלכע האבן געוואלט נאכאמאל זוכן דעם אמבולאנס כאטש איך בין זיכער אז זיי האבן געזען אז מען האט שוין געזוכט דעם אמבולאנס. ווען איך האב געזען די זעלנער אפשטעלן דעם אמבולאנס און זיך עפענען דעם רוקן, בין איך געווארן אזוי בייז. מעליססאַ און איך געגאנגען שטורעם אַראָפּ צו דער אַמבולאַנס און געפרעגט די זעלנער וואָס זיי טאָן. ווען זיי האבן געענטפערט, אז זיי גייען זוכן דעם אמבולאנס, האבן מיר זיי געזאגט אז מען האט שוין געזוכט און זיי זאלן אויפשטיין אויף זייערע וואקי-טאקי און פרעגן. ז ײ האב ן זי ך אראפגעלאז ט או ן געלאז ט דע ם אמבולאנס .
די נאַכט, מעליססאַ און איך געגאנגען צוריק צו די משפּחה 'ס הויז נאָר אין פאַל די זעלנער באַשלאָסן צו האָבן ווידער גיין אין עס. חנינא'ס מוטער האט אונז געבעטן דאס צו טאן ווייל זי האט מורא געהאט אז די זעלנער וועלן פרובירן צו גנב'ענען זאכן אויב קיינער איז נישט דא. זיצנדי ק צװיש ן ד י צעבראכענ ע האלץ , גלעזע ר או ן אנדער ע פארמעגן , זענע ן מי ר געװע ן אויסגעמאטער ט או ן דערשלאגן . די זעלנער האבן אין סכנה געהאט א שוואגערע פרוי און איר פעטוס און פארניכטעט איר שטוב אן קיין סיבה. זיי האָבן קיינמאָל געפונען די יקספּלאָוסיווז אָדער אַנאָטערייזד וועפּאַנז וואָס זיי זענען סאַפּאָוזאַדלי געזוכט אין איר הויז.
איך בין נאָר געזעסן דאָרט און געפרעגט זיך ווער איז געגאנגען צו ריין עס אַלע אַרויף. ווער איז געגאנגען צו באצאלן פאר אלע שאדנס פאר אלע הייזער פון אומשולדיגע פאמיליעס וואס זענען צעריסן געווארן אומלעגאל און אן קיין סיבה. ווער איז געגאנגען צו פאַרריכטן אַלע די צעבראכן ווענט און טירן, און מעבל, און וואַסער רערן? מיט א קראנקן געפיל אין מאגן, האב איך געוואוסט אז עס וועט נישט זיין די מענטשן וואס האבן געמאכט די גאנצע שאדן. אז אנשטאט וועט די אחריות ליגן אויף די איינוואוינער פונעם לאגער, וואס זענען נאר דורכגעגאנגען פיר גיהנום טעג.
כוונות?
אי ך בי ן אי ן לאגע ר געװע ן אי ן לאגער , הא ב אי ך געהא ט א קאנטאק ט מי ט פי ל זעלנער , װעלכ ע האב ן געפיל ט א נויט , צ ו פרוב ן צ ו בארעכטיק ן מי ר זײער ע מעשים . זיי האָבן גערעדט וועגן די זעלבסטמאָרד באָמבאַרדירונגען אין ארץ ישראל און געזאָגט אַז זיי פּרוּווט נאָר באַשיצן זייערע פאַמיליעס דורך זיינען אין לאַגער. ז ײ האב ן שוי ן געװע ן געגלויבט , א ז ז ײ האב ן טאק ע ניש ט געהא ט קײ ן אנדער ע אנדער ע ברירה , אבע ר זוכ ן יעד ן אינטשע ר פו ן לאגע ר נא ך געװער . זיי האָבן זיך באַרימערט ווי צה"ל איז אַן אַרמיי וואָס טוט איר בעסטער צו אָנערקענען דעם מענטשלעכן לעבן און צו מינימיזירן ציווילע אומגעקומענע, און זיי האָבן גערעדט ווי זיי וואָלטן טאַקע געגלויבט וואָס זיי זאָגן מיר. זייער טענות זענען קאַמפּעלינג און איך כּמעט געוואלט צו גלויבן זיי.
אָבער דעמאָלט איך וואָלט גיין דורך דעם לאַגער. איך וואלט געזען די פארבראכטע קליניק, די אויפגעבלאזענע טירן, די פארברענטע געביידעס. איך וואלט צוקוקן די פנימער פון דערשראקענע פרויען און קינדער ווי די זעלנער גייען איבער זייער ארבעט, אנווייזן זייערע ביקסן און סטראשען ווער עס יז אין דערזען. איך וואלט געהערט די קיינמאל אויפגעהערטע אויפרייס און שיסערייען, דאס ברום פון טאנקן און בולדאזערז און דאס קלאנג פון די סאלדאטן'ס האמערס. וועלכער זייער דערקלערט מיסיע אין לאַגער, איך גלויבן, די הויפּט ציל פון די זעלנער איז געווען צו באַשטראָפן און דערנידעריקן. וועלכער זייער כוונה, זיי זענען זיכער בלויז געראָטן צו פאַרשפּרייטן טעראָר און האַס. טראץ זייערע שיינע ווערטער וועגן רעספּעקטירן ציווילע, איז זייער אומרעכענונג פאר די רעכטן פון די פאלעסטינער אלס מענטשן געווען בולט. ע ס אי ז ארויסגעקומען , װ י ז ײ האב ן גערעד ט צ ו ד י אײנװוינע ר פו ן לאגער . ע ס הא ט זי ך באװיזן , װ י אמא ל נאכאמא ל הא ט מע ן שוי ן שוי ן שוי ן שוי ן שוי ן געװע ן אנגעװיזע ן ביקס ן אוי ף שוץלאז ע פרויע ן או ן קינדער . ע ס הא ט זי ך באוויז ן װע ן א זעלנע ר הא ט געשלאג ן דע ם פיר־יעריק ן ײנגל , אבוד , אי ן דע ר שטוב , װא ו אי ך בי ן געבליב ן . עס איז געווען קלאָר ווי דער טאָג פון די שמעקן פון פּישעכץ נאָך די זעלנער וואָלט ענדיקן זוכן אַ הויז און וועט פּישעכץ אויף די משפּחה 'ס חפצים.
ווען זעלנער באהאנדלען די פאלעסטינער ווי אונטער-מענטשן, קען דער איינציקער רעזולטאַט זיין פראַסטראציע און האַס. ווען צה"ל איז אַרײַן אין פּליטים־לאַגערן און באַשטראָפֿט די ציווילע, וואָס זענען שוין אָפּגעריסן געוואָרן פֿון זייער לאַנד דורך דער באַשאַפֿונג פֿון ישׂראל, פֿעדערט דאָס בלויז דעם גוואַלד־ציקל. ווען צה"ל מאכט קלאר פאר די פאלעסטינער אז מען טאר נישט רעספּעקטירן זייער לעבן און פערזענליכע פארמעגן, ווי אזוי קענען די מדינת ישראל בעטן שלום פון די פאלעסטינער? ס'איז צייט אז ישראל זאל אפשטעלן איר אייגענע טעראר קאמפיין און געבן די פאלעסטינער א מדינה און א צוקונפט וואס איז ווערט צו לעבן.
פֿאַר מער גענעראַל אינפֿאָרמאַציע וועגן די באַלאַטאַ רעפוגעע לאַגער זיך זען: http://www.un.org/unrwa/refugees/wb/balata.html
ZNetwork איז פאַנדאַד בלויז דורך די ברייטהאַרציקייט פון זיין לייענער.
שענקען