Jihan Kazerooni va men Budaiya shossesida ko'plab qurolli politsiyachilarni haydab o'tdik, chunki uning iPhone telefoni tinimsiz jiringlab turardi: telefon qo'ng'iroqlari, Skype qo'ng'iroqlari va tinimsiz Twitter. โTwitter inqilobiโ iborasi 2009-yilda Eron va 2011-yilda Misr bilan bogสปliq holda qoสปllanilganini eshitib, aslida nimani anglatishini oสปylab qoldim. Mana, kichik koสปrfaz qirolligidagi Bahraynda men bu tushunchani tushuna boshlagandim.
Men bu mamlakatda Guvoh Bahrayn tashabbusining bir qismi sifatida uch hafta davomida rejim tomonidan namoyishchilar va faollarga nisbatan sodir etilgan inson huquqlari buzilishini hujjatlashtirish va fosh qilishga intilayotgan bir guruh xalqaro miqyosda boโldim. Qisqa yoritilishdan tashqari, Bahrayndagi inqiroz AQSh ommaviy axborot vositalari tomonidan e'tiborga olinmagan.
Balki, asosan shialarning borgan sari repressiv bo'lgan sunniy monarxiyaga qarshi qo'zg'olonining yoritilmaganligi qisman shu bilan izohlanishi mumkin: Vashington bu monarxiyani o'zining yaqin ittifoqchisi deb biladi; Bahrayn harbiy-dengiz kuchlarining 5-flotining vatani va AQSh qurol-yarogโ savdosidan foyda oluvchi hisoblanadi. Ehtimol, bu AQSh va Saudiya Arabistoni do'stligi va AQSh va Eron o'rtasidagi keskinlikning kuchayishi bilan bog'liqdir. Bahrayn qo'shni Saudiya Arabistoni (monarxiya tarafdori) va yaqin atrofdagi ko'pchilik shia Eron o'rtasidagi ta'sir uchun kurash maydoni sifatida tasvirlangan.
U yerda kechayotgan inqilobni, uning erkinlik va demokratiya talablarini e'tiborsiz qoldirish xavfli. Agar faollar asosan tinch namoyishlardan zo'ravonlik ishlatishga o'tsa, Bahrayn Fors ko'rfazini alanga qo'yishi mumkin bo'lgan kukun bochkasini isbotlashi mumkin. Jihan kabi tinch faollar hozirda hukmronlik qilmoqda, ammo men guvoh bo'lgan shafqatsizlikni hisobga olsak, Bahrayn inqilobi qancha vaqt zo'ravonliksiz qolishi noma'lum.
Jihan meni oโz qanoti ostiga olib, rejimning demokratiya tarafdori qoโzgโolonni bostirishidan bevosita taโsirlangan oโnlab bahraynliklar bilan tanishtirdi. Ularni topish qiyin emas edi. Deyarli har bir shia oilasida, jumladan Jihan ham bor edi, ular ishdan bo'shatilgan, hibsga olingan, yaralangan yoki o'ldirilgan. Sunniy muxolifat faollari (garchi soni kamroq bo'lsa ham) qattiq nishonga olingan edi.
Yo'lni urish
Jihan, sochlarini jigarrang shoyi ro'mol ostiga qo'ygan va zamonaviy ko'zoynak taqqan, biz muxolifat partiyalari koalitsiyasi tomonidan chaqirilgan marshga borishga harakat qilganimizda, telefonida dastur ochdi.
"Men Budaiya yo'lida ekanligimni tvitterda yozaman va bu hududda nazorat punktlari yo'q, lekin politsiya juda ko'p." Jihan oโz tvitini yozib tugatmaguncha yangi tvit keldi. U mashinasini aylana boโylab mohirona boshqarayotganda uni tezda koโzdan kechirdi. "Xop. Hujum boshlandiโ, dedi u. โBu keyingi aylanada. Biz buni mashinadan ko'rishimiz mumkin." Jihan derazani pastga aylantirdi. "Ko'zdan yosh oqizuvchi gazni hidlay olasizmi?" โ deb soโradi u yoโtala boshladi va darrov oynasini yana burab qoโydi.
Yoโlimizni davom ettirar ekanmiz, koโzdan yosh oqizuvchi gazning kulrang bulutlari qishloqma-qishloqqa koโtarildi, Jihan oโzining Twitter sahifasini tinmay tekshirar va hozirda hujum qilinayotgan hududlarning nomlarini chayqalardi: โDairda va Toshanda ham namoyishga hujum qilindi. A'ali ham xuddi shunday. Endi ular Bilod shimolidagi ayollarga hujum qilmoqdalarโ.
Yangi tvitlar shovqin qildi. โKo'p jarohatlar bor, aslida bir ayol yaralangan, rasmini ko'rsataman...โ U telefonini menga qaratib, qonli a'zoning suratini ko'rishimga imkon berdi. "Bu uning qo'li", dedi Jihan menga jarohatni "ovoz bombasi yoki ko'zdan yosh oqizuvchi gaz ballonidan" deb gumon qilganini aytdi.
Faolning evolyutsiyasi
Jihan o'z faoliyatini faol sifatida boshlamagan edi. U investitsiya bankirida ishlagan, Bahraynning yuqori darajadagi savdo markazlarida xarid qilgan va do'stlari bilan muloqot qilgan. 300-yil 14-fevralda poytaxt Manamada marvaridni koโtarib turgan oltita arkdan iborat 2011 futlik yodgorligi boโlgan Pearl Roundaboutda namoyishlar boshlandi va qurbonlar va qurbonlar soni kundan-kunga oshib bordi. Shunga qaramay, u ishtirok etmadi.
U namoyishchilarning shikoyatlaridan deyarli bexabar edi: o'sha bosh vazir 42 yil boshqargan; ko'pchilik shia jamoasi hukmron sunniylar tomonidan kamsitishlarga duch keldi, buni eng yaqqol ko'rsatib turibdiki, ular mamlakat armiyasi yoki politsiyasiga qo'shila olmagan. Buning o'rniga hukumat xavfsizlik xizmatlari saflarini to'ldirish uchun Pokiston, Yaman, Iordaniya va Suriyadan boshqa davlatlar qatorida chet elliklarni olib kirdi va ko'pincha ularga Bahrayn fuqaroligini taklif qilardi (bu sunniy-shia demografiyasini o'zgartirish bilan tahdid qilgan). Qirol oilasi davlat erlarining katta qismini shaxsiy manfaat uchun egallab olgan edi.
Jihan buning o'rniga davlat nazoratidagi televideniyeda qo'zg'olon versiyasi taqdim etilishiga ishondi. Bu rivoyatda namoyishchilar tinch emas, balki qurollangan va xavfli edi. Hukumatning ta'kidlashicha, ular kasalxonadan qon qoplarini o'g'irlab ketishgan va ommaviy axborot vositalariga yarador bo'lish uchun o'zlariga qon quyishgan. Rejim kamdan-kam hollarda va faqat namoyishchilarni tarqatib yuborish kerak bo'lganda kuch ishlatar edi. Hukumat soโzlovchilarining aytishicha, Salmaniya kasalxonasidagi shia shifokorlari bemorlar va hamkasblarini garovga olgan.
13-mart kuni ertalab Jihan ofisiga ketayotib, hukumat kuchlari hujum qilayotgani uchun odamlarni Pearl aylanma chorrahasida hozir boสปlishini soสปrab, bir nechta SMS-xabar oldi. U borib, nima bo'layotganini o'zi ko'rishga qaror qildi.
U koโrgan narsasi uni tuban larzaga soldi: qurolsiz namoyishchilar, ular orasida ayollar va bolalar demokratiya, erkinlik va tenglik uchun ashula aytishdi, chunki politsiya toโgโridan-toโgโri olomonga oโqlar, qushlar va koโzdan yosh oqizuvchi gazlarni otdi. Atrofdagi ayollar yig'lab, Qur'ondan ovoz chiqarib o'qiyotganda Jihan yig'lab yon tomonda turdi.
Keyin uzoqda u jasadlarni mashinalarga ortib ketayotganini payqadi. U ularning oโlganini yoki yaradorligini ayta olmadi, lekin mashinalar toโlib-toshgan va har biri Salmaniya kasalxonasi tomon yoโl olgani uchun u ham koโzini yuma olmadi.
Jihan o'sha erda mashinani boshqarib bordi va mavjud to'shaklardan ko'ra ko'proq yaralangan bemorlarni topdi. Qushlarning otishidan yaralangan yoki ko'zdan yosh oqizuvchi gaz ta'siriga uchragan namoyishchilar to'xtash joyi bo'ylab yoyilgan oq choyshablarda yotib, og'ir yuk bo'lgan shifokor va hamshiralardan davolanishni kutayotgan edi.
Ertasi kuni 1,000 nafar Saudiya askari rejim talabi bilan Birlashgan Arab Amirliklarining 500 nafar politsiyasi qoโllab-quvvatlagan holda Bahraynga kirdi. Harbiylar namoyishchilarni Inju aylanasidan haydab chiqarishdi, ramziy marvarid yodgorligini vayron qilishdi va Bahrayn qiroli Hamad favqulodda holat e'lon qildi.
Ko'p o'tmay, ommaviy hibsga olishga olib keladigan uy reydlari boshlandi. Muxolifat yetakchilarining aksariyati minglab namoyishchilar bilan birga qamoqqa tashlangan. Jurnalistlar, o'qituvchilar, sog'liqni saqlash sohasi mutaxassislari va bahraynlik yulduz sportchilar nishonga olingan. Yuzlab qiynoqlar (ba'zilari o'limgacha) haqida xabar berilgan va minglab odamlar namoyish o'tkazgani uchun yoki ko'p hollarda shia bo'lganliklari uchun davlat ishlaridan haydalgan.
Jihan avvalgi hayotini davom ettirishni aqlga sig'dirib bo'lmasligini tushundi. U inson huquqlari boโyicha Bahrayn markazi asoschisi Nabil Rajabning oldiga borib, qanday yordam berishini soโradi. Uning oldiga kelish qanchalik qiyin bo'lgan bo'lsa ham, Jihan Nabilga aytdi, u endi jim va bir chetda qola olmadi.
Nabilning hamkasbi Jihanga inson huquqlari buzilishini hujjatlashtirish bo'yicha o'rgatdi. Ko'p o'tmay, u yaralangan namoyishchilarni davolash va ular ko'rgan jarohatlar haqida gapirgani uchun rejim tomonidan qamoqqa olingan va qiynoqqa solingan tibbiyot mutaxassislari bilan bog'liq ishlarda buni boshladi.
Men Jihan bilan uchrashganimda u Bahrayn Inson huquqlari markazining tajribali faoli va qiynoq qurbonlarini davolash va reabilitatsiya qilishda yordam berishga intiluvchi Bahraynni reabilitatsiya qilish va zoโravonlikka qarshi tashkilot (BRAVO) asoschisi vitse-prezidenti edi. .
Bahrayn kelajagi uchun jang
Bir kuni kechki payt biz er osti klinikasidan chiqib ketganimizda, Jihan juda tajribali edi. U yerda hamshiralar 13 yoshli โHusaynโning boshi ochilgan yarasini yashirincha tikib qoโyishgan edi, ular koโzdan yosh oqizuvchi gaz ballonlari bilan oโqqa tutilgan edi, bu marshda istehzo bilan koโzdan yosh oqizuvchi gazning haddan tashqari koโp ishlatilishiga norozilik bildirilgan edi.
Jihan va men norozilik namoyishida boโlgan edik va yakunda qoโlida Molotov kokteyli koโtargan, yuzlari futbolkalarga oโralgan koโkragi ochiq yoshlar bilan gaplashdik. "Bu [Molotov] zo'ravonlik emas", deb turib oldi ulardan biri. โZo'ravonlik nima, ular bizga qarshi ishlatadigan narsa, tirik o'qlar. Biz o'zimizni himoya qilamiz. Biz hujum qilmayapmiz. Agar bizga hujum qilsalar, javob beramizโ.
Uning og'zidan bu so'z zo'rg'a chiqmasdi, janjal politsiyasi ketyapti, degan hayqiriq ko'tarildi. Jihan bilan men dugonamning jipiga oโtirdik, orqa derazadan koโzdan yosh oqizuvchi gaz qutilari va yonayotgan molotovlarning yorugโlik yoylari tungi osmonda yoritilganiga qaradik.
Biz ko'zdan yosh oqizuvchi gaz qutisi qochib ketayotgan bolaning boshiga tegib ketganini ko'rdik, deb o'ylagandik va Jihanning jarohati haqida ko'p o'tmay telefon qo'ng'irog'ini olgach, biz er osti klinikasiga shoshildik.
Ertasi kuni ertalab Jihan menga: "Kecha uxlay olmadim", dedi. "Biz ko'rgan o'n uch yoshli bola mening ko'z o'ngimda edi."
U bir necha urinishdan soโng Husaynning akasi bilan telefon orqali bogโlandi. Uning xabar berishicha, Husayn qusgan, ovqat yemagan, boshi ogโrigan. Jihan odatdagidek harakatga tushdi va maslahat uchun bir nechta shifokor va tibbiyot mutaxassislariga murojaat qildi. Mutaxassisning aytishicha, jiddiy muammo bo'lishi mumkin, uni faqat kompyuter tomografiyasi aniqlay oladi. Jihanning xavotiri yanada chuqurlashdi.
โXususiy klinikalari bo'lgan shifokorlarda kompyuter tomografiyasi yoki rentgen apparati yo'q, shuning uchun biz unga kasalxona tashkil qilishimiz kerak, bu juda xavfli. [Husaynning oilasi] uni kasalxonaga olib borishni qabul qilmaydi. Ular uning hibsga olinishidan qo'rqishadi, shuning uchun men nima qilishni bilmayman, - dedi u menga iPhone-ni peshonasiga bosib. "Bu juda katta qaror, uni kasalxonaga olib borish."
Ularning hammasida bolaning hibsga olinishidan qo'rqishlariga jiddiy sabab bor edi. Bir necha kun oldin Jihan bilan men balog'atga etmaganlar qamoqxonasidan deyarli bir oy o'tib, endigina ozod etilgan 11 yoshli Ali Hasanni ko'rgan edik. U tashqarida futbol o'ynayotgan edi, dedi Ali bizga qurolli politsiyachilar yaqinlashganda. Uning do'stlari qochishga muvaffaq bo'lishdi, lekin qo'rquvdan muzlab qoldi, u hibsga olindi va namoyish oldidan yo'lni to'sib qo'yganlikda ayblandi. Qamoqda oโtirganida u nimani koโproq sogโindi? Ali hech ikkilanmasdan javob berdi: uning ikkita singlisi va kichkina akasi.
Biz Alining aka-ukalari bilan dovdirab yurganini, ular bilan mushtlashib, qitiqlaganini ko'rdik. Onasiz qamalib qoโrqib ketgani haqida gapirganda, yuzini kesib oโtgan soyani sogโinish oson boโlardi.
Shikastlanish haqidagi dalillarni faqat bu bola ko'tara olmadi.
Men buni bir erkak tibbiyot xodimi Salmaniya kasalxonasida Pearl aylanma yoโlidagi bosqin paytida guvohi boโlgan voqeani aytib berarkan, yigโlab yuborganida koโrdim.
Men buni rejim tomonidan hibsga olingan va qiynoqqa solingan shifokorlardan biri doktor Nabil Hamidning ovozidan eshitdim, chunki u ozodlikka chiqqanidan beri ruhiy tushkunlik, g'azab va sarosimaga tushib qolganini tasvirlab berdi va buni doktor Zahra Alsammakning tekis ta'sirida aniqladi. u shifokor bo'lgan eri boshdan kechirgan qiynoqlarni tasvirlashdan bosh tortdi.
Men buni qurolli politsiyachilar, tanklar, panjara ortidagi tayoqchalar va zambildagi jasadlar bilan to'lib-toshgan mahbuslar va "shahid" namoyishchilarning bolalari chizgan rangli qalam rasmlarida tanidim.
Men buni Ali Javod Al-Shayxning onasi, 14 yoshli Ali oโldirilganidan beri har kecha qilganidek, oโgโlining futbolkalari toโplamiga yuzini koโmib, ularning hididan nafas olarkan, his qildim.
"Ko'p zarar va jarohatlar bo'ldi, odamlar buni tezda unutmaydi", dedi Jihan menga. "Ertaga ozodlikka erishgan bo'lsak ham, odamlarga davolanish uchun vaqt kerak."
Agar rejim "haqiqiy islohotlar" o'tkazmasa va tez orada - men buni ko'rmadim - Jihan hukumat tez orada yanada tajovuzkor avlodga duch kelishini bashorat qildi. "Biz buni xohlamaymiz", dedi u kuch bilan. โBiz tinch yo'l bilan boshladik va tinch qolishni istaymiz... Biz [yoshlarga] bu molotov kokteylini ichmaslikni maslahat berishga qo'limizdan kelganicha harakat qilamiz. Ammo, oxir-oqibat, agar [ularga qarshi] zo'ravonlik kuchaysa, ularni nazorat qilish juda qiyin bo'ladi, deb o'ylayman.
Jarohatning ta'siri faollarni chetlab o'tmaydi. Jihan norozilik namoyishini suratga olayotgan 22 yoshli fuqaro-jurnalist Ahmad Ismoil Hasanning qorinning pastki qismidan oโq bilan otib oโldirilganini tasvirlab berdi. Jihan hech qachon bunchalik qon ko'rmagan edi. Ikki kun burun teshigidagi qon hidi ovqat eyishga toโsqinlik qildi, ikki kecha koโzini yuma olmadi.
โHar kuni biz ushbu qoidabuzarliklarni hujjatlashtiramiz va ko'ramiz, shuning uchun biz katta bosim ostidamiz. Oxir oqibat, biz insonmiz. Biz ta'sirlanamiz, zarar ko'ramiz. Rahbarlar va huquq himoyachilari, biz odamlarga ichimizdan ta'sirlanganimizni va singanimizni ko'rsata olmaymiz. Xalq ichimizdan yiqilganimizni koโrsa, bizdan qanday kuch oladi? Ba'zan ichimdan buzilib ketaman, bir necha kunga yo'qolib ketaman, lekin ruhiy tushkunlik bilan kurashish uchun qo'limdan kelgancha harakat qilaman. Men band bo'lishga harakat qilaman va bu haqda o'ylamayman."
Chorrahada joylashgan mamlakat
Men Jihandan o'zini hibsga olish ehtimoli haqida so'radim.
"O'ylaymanki, ular meni tezda nishonga olishadi", dedi u. "Istalgan vaqtda ular uyimga bostirib kirib, meni hibsga olishlari mumkin." U qiynoqlar ehtimolidan qo'rqadi. U nimaga chidashga majbur bo'lishi mumkinligini bilish uchun yetarlicha holatlarni hujjatlashtirgan. Ammo u qo'shimcha qiladi: โMen kelajak avlod uchun erkinlik va demokratiyani olish juda muhim va mamlakatda sodir bo'layotgan qonunbuzarliklarni ta'kidlash juda muhim deb hisoblayman. Erkinlikka erishish oson narsa emas - biz buning uchun to'lashimiz va qurbon qilishimiz kerak. Hibsga olish qo'rquvi insonparvarlik ishimni bajarishimga to'sqinlik qilmaydi. Men taslim boโlmaymanโ.
Jihanning bahraynlik faollari ham taslim boโlishmayapti. Ular tuzumning qattiq repressiyalariga va dunyoning aksariyat qismining jimjimadorligiga qaramay, kecha-kunduz ko'chalarga chiqishda davom etmoqdalar. Shunga qaramay, Bahrayn qo'zg'oloni qayoqqa ketayotgani haqida tashvishlanishga asos bor. Doktor Nabil Hamid aytganidek, โVaziyat chuqurlashib bormoqda, turg'unlashib bormoqda. Hech kim yechimni ko'rmaydi va bu umidni yo'qotadi. Va insonni qo'yishingiz mumkin bo'lgan eng xavfli pozitsiyalardan biri bu umidni yo'qotishdir. Chunki kimdir umidini yo'qotsa, u hamma narsaga qodir bo'ladi."
Umidsizlik bilan yonma-yon, ammo chidamlilik - yoki sumud (qat'iylik) - bu men qaragan hamma joyda ko'rinardi. Qon to'kilish tasvirlari orasida g'alaba belgisi uchun "V" harfi bilan ko'tarilgan qo'llarni qat'iyat bilan tasvirlagan bolalar rasmlarida edi. Bu Bahrayn bo'ylab devorlarda marvarid yodgorligi tasvirlangan graffiti ichida "Biz qaytamiz" degan trafaret yozuvi bor edi. Aynan yoshlikda biz ularning qishloqlarida yarim tundan keyin avtobus bekatlarini va Bahrayn bayrog'i ranglari tushirilgan yorug'lik ustunlarini bo'yashni yashirincha suratga oldik.
Bu 13 yoshli Husaynda aks ettirilgan edi, u Jihanni behushliksiz tikilganidan ikki kun o'tib chaqirib, uning qusish to'xtagani va ishtahasi qaytib kelgani haqida xabar berish uchun katta yengillik ko'rsatdi.
Husayn Jihanga yordami uchun minnatdorchilik bildirmoqchi bo'ldi, lekin u ruxsat bermadi. "Rahmat aytishga hojat yo'q, er [AZIZIM]. Men faqat oโz vazifamni bajaramanโ.
Jen Marlou - muallif, hujjatli film muallifi va inson huquqlari faoli. Uning so'nggi kitobi (Sami Al Jundi bilan yozilgan). Quyosh nuri soati: bir falastinlikning mahbusdan tinchlikparvargacha bo'lgan sayohati va uning eng so'nggi filmi G'azoda bitta oila. ning asoschisi eshak egar loyihalari. Siz uni Twitter-da kuzatib borishingiz mumkin @donkeysaddleorg.
Ushbu maqola birinchi bo'lib TomDispatch.com saytida paydo bo'ldi, u Nation Institute veb-log'ida doimiy ravishda muqobil manbalar, yangiliklar va fikrlarni taqdim etadi, Tom Engelxardt, nashriyotda uzoq vaqt muharrir, Amerika imperiyasi loyihasi asoschisi, muallif G'alaba madaniyatining oxiri, "Nashriyotning so'nggi kunlari" romani bo'yicha. Uning so'nggi kitobi "Amerika urushi usuli: Bushning urushlari Obamanikiga qanday aylandi" (Haymarket kitoblari).
ZNetwork faqat o'z o'quvchilarining saxiyligi orqali moliyalashtiriladi.
hadya etmoq