Pele hoa hlokahala ho tebisa kopano le batho ba lekanang le rona, linaha tsa Andes, ebe re atolosa kopano ho Amerika Boroa kaofela. Sena se se se ntse se tsoela pele 'me re bile re entse mabitso bakeng sa ho kenela Mercosur (Southern Common Market - Argentina, Brazil, Paraguay le Uruguay).'
-Mopresidente oa Ecuador Lucio Gutierrez(1)
Khokahano ea libaka e bonoa ke baetapele ba bangata ba Amerika Boroa e le ho hanyetsana le Tumellano ea Khoebo ea Mahala ea Amerika (FTAA). FTAA e ka etsa tlholisano e sa thabiseng lipakeng tsa linaha le linaha tse tsoelang pele, e leng se etsang hore kopanyo ea libaka tsa linaha tseo e bonahale e le mohopolo o motle. Empa na tsela e kholo ea trans-oceanic e kopanyang boema-kepe ba Ecuadorian Manta le toropo ea Brasilian Amazonia ea Manaus ke tsela e nepahetseng ea ho hokahana?
Amazon e hlokomolohuoe
Lilemong tse 40 tse fetileng, tlas'a mohatelli oa sesole oa Castelo Branco, morero oa ho tlisa sebaka sa Amazon Brasil ea morao-rao e ile ea khothalletsa ho thehoa ha motse-moholo oa Brasilia le ho atolosoa ha litsela sebakeng se neng se e-s'o sebelisoe molemong oa temo: moeli. ea Brasil. Litsela li ile tsa lula li sa ntlafatsoa ka lilemo tse mashome. Leha ho le joalo, lilemong tsa Fernando Cardoso, khopolo ea ntlafatso ea litsela Amazon e ile ea qala ho matlafala hape. Ka 2000, lenaneo la 'Avança Brasil' le ile la kopa ntlafatso ea litsela hammoho le kaho ea litsela tse ncha, haholo-holo lipakeng tsa Amazon 'ports' Manaus, Porto Velho, Humaita, le Santarem, molemong oa ho khothaletsa tlhahiso ea liindasteri tsa temo, ho ntlafatsa phaello. ka ho theola litšenyehelo tsa ho tsamaisa lijo-thollo, le ho theha phihlello bakeng sa mebaraka ea Amerika Boroa. Ena e ne e le mohato oa bohlokoa bakeng sa kopanyo ea libaka tsa sebaka seo, e qalileng tlas'a Mercosur.(2)
Hona joale, merero e 'meli ea kaho ea litsela e tlohang Manaus e nkoa e le mokhoa oa ho kopanya Brasil le moruo o monyenyane oa Amerika Boroa, haholo-holo Ecuador le Peru. Ecuador, ha 'mila o moholo oa Andes oa Trans-Oceanic o ne o tla bapa le tsela eo, e seha haufi le moeli oa Colombia-Brasil-Peru (hlokomela: sebaka sa Lefapha la Naha leo ho ka etsahalang hore se phahameng sa FARC le Al-Qaeda), le ho ea lebopong la Peru, mohlomong. haufi le Lima. Khokahano ea moruo ea moruo o sa tsitsang oa nalane ea Andes le Brasil- peo ea tšoantšetso bakeng sa ho kopanngoa ha CAN (Sechaba sa Lichaba tsa Andes) le Mercosur- e tla tsoela Amerika Boroa eohle molemo ha ho tobane le ho theoa ha FTAA, e reretsoeng la 3 Pherekhong. , 1.
Ka Mphalane, 2002, Phatlalatso ea Quito e ile ea hana ho etsoa ha privatization le ho nyenyefatsa bobusi ba naha boo FTAA e bo bolelang. ho pholletsa le linaha tsohle tsa Karolo e ka Bophirimela ea Lefatše (eseng Cuba). Ka mantsoe a mang, khoebo ea poraefete ke lebitso la papali, 'me linaha tse tsoelang pele li ne li tla lahleheloa ntle le ho qala ka ho kopanya moruo oa tsona. Ka likhetho tsa Lula Da Silva oa Brasil, Lucio Gutierrez oa Ecuador, 'khetho' ea Nestor Kirchner Argentina, le maqheka a ho pholoha a Hugo Chavez, kopanyo ea libaka tsa Amerika Boroa e bonahala e ke ke ea qojoa. Kapa, bonyane, ho bonahala ho utloahala ho sutumelletsa morao nako ea ho qetela ea ho kenya ts'ebetsong FTAA, e le ho fana ka monyetla oa ho kopanya.
Leha ho le joalo, ho lahleheloa ke ntoa ena pakeng tsa FTAA le ho kopanngoa ha libaka tsa Amerika Boroa ke liphello tse senyang ka ho feletseng ho Amazon tseo litsela tse 2 tsa trans-oceanic li ka li bōpang. E mong o ne a ka nahana, ka likhetho tsa bapresidente ba leqeleng Da Silva le Gutierrez, hore ha se kopano ea libaka feela e tla ba sehlohlolong sa lintho tse tlang pele leanong, empa le ts'ireletso ea tikoloho le matsoalloa.
Haeba lenaneo la Avança e le sesupo, ha ho joalo. Lenaneo la Avança le tla kenyelletsa ho lokisoa ha litsela tse fetang 6,245km, ho etsa hore 120,000km² ho isa ho 270,000km² ea meru ea mantlha e sengoe. Ka lebaka la ho rengoa ha meru, mekhoa e meraro ea maikutlo e ne e tla tingoa: mello e bakoang ke temo ea likhomo le temo ea ho iphelisa, mello e bakoang ke ho rema lifate le komello, le ho sitisoa ha pula, e boetse e eketsa ho cha ha meru. Ehlile, 192,000km² ea meru e se e nkuoa e ka tuka sebakeng sa 50km se sireletsehileng ho potoloha litsela tse reriloeng. ho pholletsa le libaka tse kholo tse ntseng li tla buloa ke mmuso oa Brasilian ho fihlela joale.
Amerika Boroa 'Frontier' le Nts'etsopele e qobelloang
Hangata Brasil e bapisoa le United States, kaha e qothisana lehlokoa le US ka boholo le bojaki, re sa bue ka khethollo ea morabe, 'me ke moruo oa bobeli o moholo ka mor'a US Karolong e ka Bophirimela ea Lefatše. Sebini sa Brasilia Caetano Veloso, bukeng ea bophelo ba hae Tropical Truth: A Story of Music and Revolution in Brazil, o bolela hore Brasil esale e le 'moriti' oa United States: morero o mong o moholo oa naha ea naha Karolong e ka Bophirimela ea Lefatše. Leha ho le joalo, o hlokomela hore morero oa sechaba oa Brasil, le hoja o tšoana ka boholo le oa United States, haesale e le oona o fapaneng le pono eo. O re, ke tlas'a moelelo ona, moo tlhokahalo ea Brasil e leng ho fetoha 'Bophirima ho ea bophirimela ho Bophirimela;' ka mantsoe a mang, haeba United States e ne e rerile ho ba sehlohlolong sa tsoelopele ea Bophirimela, ke boikarabelo ba Brasil ho phethahatsa tsamaiso eo: ho theha tsoelo-pele e hlileng e phelang ho ea ka lebitso.(6)
Leha ho le joalo, ho ke ke ha khoneha ho se bapise maikutlo a "moeli" oa tsoelo-pele ea United States le morero oa hajoale oa ho nts'etsapele Amazon le ho hokahanya Leoatle la Pacific le Atlantic. Haeba boikarabello ba nalane ba Brasil bo lebisitse ho nts'etsopele e phetseng hantle, ea demokrasi, joale ho aha litsela tse kholo tsa maoatle ho pholletsa le Amazon ha se mohato o tsoelang pele- ke mohato oa ho tsoa moriting oa US, le liaparong tsa eona.
Nts'etsopele ea United States joalo ka ha re e tseba kajeno e ne e ke ke ea khonahala ntle le phalliso e hlophisitsoeng le polao e sehlōhō ea Matsoalloa a Amerika. Bakeng sa baeta-pele ba khethollo ea morabe ba likolone, ho hapa le ho 'tsosolosa' Bophirimela e ne e le taelo e hlakileng e rometsoeng ho tsoa ho molimo oa bona, hammoho le lebaka le leholo la ho lokafatsa ho theha phihlello ea lisebelisoa. Leha Brasil esale e na le maikutlo a fapaneng mabapi le baahi ba eona ba matsoalloa, nts'etsopele efe kapa efe ea tsela e eang bophirima ba Amazon e ka bonoa e le mofuta o ts'oanang oa nts'etsopele: ho qobelloa. Ke nahana ka ntshetsopele e qobelloang e le mofuta ofe kapa ofe oa tsoelo-pele o senyang bophelo ba ba bang bakeng sa seo ho nkoang e le ntlafatso ea ba bang kaofela. Moo ho nang le litsela, ho na le likolone, 'me moo ho nang le likolone, ho senyeha bophelo ba matsoalloa. Ho ea ka histori, lichaba tsa matsoalloa a lefatše lohle ha ho mohla li kileng tsa rua molemo mererong ea 'ntlafatso,' ebang ke tsa Amerika Leboea, Bohareng kapa Boroa.
Litlamorao tsa litsela tse kholo tse tšelang maoatle maphelong a matsoalloa a moo li tla ba kholo haholo. Ho ea ka Woods Hole, sebakeng sa moeli oa 50km oa litsela tsa Avança feela, linaha tse 31 tse fapaneng tsa matsoalloa a Brasilia li tla ameha, kapa 27.2% ea linaha tsohle tse molaong tsa matsoalloa a Amazonia. Sebakeng seo sehlahisoa sa ka hare se nyolohileng ho $25 bilione ho tloha 1970 ho isa 1996 empa 60% ea baahi ba eona ba ne ba sa fumane moputso o tlase ka 1991'”(7) naheng eo 67.5% ea leruo e leng ho 20% feela ea baahi bohle'”(8) na ho bonahala eka Amazonia e tla rua molemo litseleng tse ncha, le batho bao e seng matsoalloa a likolone? Ecuador le Peru, lihlopha tse ling tse ngata tsa matsoalloa a moo li lula Amazonia; mme bongata bo kgahlano le tshenyeho ya masimo a bona. Luis Macas, Letona la Temo la Ecuador, o fana ka maikutlo a hore tsoelo-pele linaheng tsa matsoalloa a moo kapa haufi le eona e etsa hore lichaba tsa matsoalloa a moo li kopane. baleha. Ba ne ba tla qobelloa ho kena 'mehleng ea kajeno' ea 'maraka oa Amerika Boroa. Ho na le ketsahalo e hlahang filiming ea 9 Jim Jarmusch 'Motho ea Shoeleng' moo Crispin Glover a buang ka batho ba moeling ba thunya linare ho tloha tereneng e lebang California: 'Muso o re, o bolaile ba limilione selemong se fetileng feela.' Na ke ntho e ke keng ea qojoa historing ea naha hore tsoelo-pele e senya mekhoa ea matsoalloa a bophelo?
Kopano ea Libaka, Kapa Liberalization ea Libaka?
Ho senngoa ha sebaka sa Amazon hase eona feela kotsi e hlahisoang ke ho thehoa ha litsela tse khōlō tse tšelang maoatle. Ho latela CORPEI, (Corporation to Promote Export and Import), tsela e hokahanyang Ecuador le Brazil ka kotloloho e ne e tla hlahisa menyetla e metle ea khoebo lipakeng tsa linaha.(10) Leha ho le joalo, lenaneo la litaba la bosiu mona Quito le bitsoang 'La Noticia' haufinyane (5/13 ) a fana ka tlhahiso ea hore litsela tse kholo tse tšelang maoatle li tla nka sebaka sa Panama Canal e le eona tsela e ka sehloohong ea khoebo ea Amerika Boroa.
Seo se bolela’ng bakeng sa lefatše lohle? A re hopoleng hore United States e ile ea loana le Panama Canal, eo ka nako eo e neng e le tsela e potlakileng ea khoebo linaheng tsa Amerika le ho li potoloha. Na ho thehoa ha litsela tse kholo tse bapileng tse kopanyang mabōpo a Ecuador le Peru le lebōpo la Brasil e ne e tla ba moputso o mocha? Ha e le hantle, litsela tsee li ne li tla sebeletsa mang? Theho ea litsela ha e fane ka tiiso ea ho kopanya moruo oa Amerika Boroa; ke tsela eo litsela li sebelisoang ka eona, 'me ka ho khetheha ke bo-mang, e leng ntho ea bohlokoa.
'La Noticia' e buisane ka litsela tse 'ne tse ka bang teng bakeng sa tsela e kholo ea Ecuador, ka thuso ea litsebi tsa 'mapa le lintlha tse totobatsang. Mmila, o tlamehang ho leba bophirima ho tloha Manaus haufi le Noka ea Maraón (e kenang Nokeng ea Amazon), e ka ba:
hokela leboea-bophirima haufi le Noka ea Napo, litoropong tse fetileng tsa oli Lago Agrio le Coca, ho latela tsela ea projeke ea OCP (Oleoduct of Heavy Crude) le ho tšoloha ha oli haufinyane Papallacta e fapaneng ea tikoloho, ho feta libaka tsa polokelo ho potoloha Mindo, tseleng e eang koung. oa Esmeraldas;
seha ka ho toba ka bophirimela ho tloha Marañon ho ea Nōkeng ea Morona, ho e fa tsela e bonolo ea ho feta lithabeng tse tlaase haufi le Cuenca, le ho fetela koung e khōlō ea boema-kepe/lepheo le letona la Guayaquil;
ho tloha Guayaquil ho ea likoung tse nyenyane tsa Machala le Manta;
kapa, boemo bo kotsi ka ho fetisisa le bo sa lebelloang, ho tloha Marañon ho nyolosa Noka ea Pastaza, mekhatlo e hlophisitsoeng ea nakong e fetileng ea Maindia a Amazonian Quichua, Shuar, le Achuar, e ile ea kheloha le ho feta profinseng ea Tungurahua le balekane ba Sierran ba hlophisitsoeng haholo. Quichua, qetellong a emisa Manta.
Tsela ena ea ho qetela, leha e le kotsi, e ka 'na ea e-ba eona e hohelang 'muso oa Ecuadorian,' me e kotsi ka ho fetisisa bakeng sa menyetla ea ho kopanya libaka. Mathoasong a Mots'eanong, mokhatlo oa mmuso oa Petroecuador o ile oa tšoara mokoloko oa ona oa borobong oa boipelaetso: fantisi e se nang masapo ea litene tsa oli ho batseteli ba ikemetseng. Mokhahlelo oa borobong o kopile matsete haholo tikolohong e ka leboea ea Amazonia, e shebaneng le Lago Agrio le Coca, moo meaho e teng lilemong tse 30 tse fetileng e tsamaisitseng moruo oa oli oa Ecuador. Ke mokhahlelo oa leshome o tla bula sebaka se ka boroa se neng se sa tsejoe pele, hantle moo metseng ea Quichua, Shuar le Achuar e leng teng. Liphuputso tsa Agip ho Block 10 le tšebetso ea Burlington Block 24 li se li ntse li kena sebakeng seo.(11) Na Mmila o Moholo oa Trans-Amazonian o ka fana ka tsela e potlakileng bakeng sa petroleum ea transnational?
The Militarization of Trade in Amazonian Countries
E 'ngoe ea lipheletsong tsa tsela ke Manta. Ke bile moo, hang feela. Manta, ntle le ho ba kou ea bohlokoa (e seng ea bohlokoa joalo ka Esmeraldas kapa Guayaquil), e boetse e na le mabopo a leoatle a nang le makhasi a nang le setsi sa sesole sa United States. Ka lebaka leo, baahi ba moo ba na le letlalo le khanyang le ba mahlo a hloekileng. Hona joale Base ea Manta e sebelisoa tlas'a boikaketsi ba ho loantša sephethephethe sa lithethefatsi, leha ho le joalo e ka boela ea sebetsa e le setsi sa ho qala sesole sa US bakeng sa ntoa e ka bang teng Colombia. lekala la lipolotiki le ileng la mo thusa hore a khethoe) le ile la kopa hore mabotho a US a tsoe Manta. Pitso ena e bile e sa sebetseng ho fihlela mona, e suthisitseng sehlopha sa matsoalloa ho tsoa mmusong.
Ho ba teng ha sesole sa US qetellong ea tsela e kholo ea trans-oceanic ho pholletsa le Amerika Boroa ho beha mohopolo oa ho kopanya libaka maemong a kotsi. Ha ho ka etsahala hore ebe FTAA e fetela molaong, 'me litsela tse kholo tsa trans-oceanic li theha tsela e bulehileng ho ea mehloling ea Amazonia, linaha tsa Amerika Boroa li kanna tsa loana le linaha tse ling. Ho ba teng ha metheo ea sesole sa US ho hokahane ka mokhoa o ke keng oa lekanngoa le khoebo libakeng tse fapaneng lefatšeng ka bophara; ntoa ea litsela tsa khoebo e bile mokhoa oa histori oa US ho boloka taolo ea khoebo, ntoa ea morao tjena Iraq e le mohlala o le mong feela.(13)
Haeba re suthisa 'mapa le sekhanni ho ea ka bochabela hanyane, re fumana hore litsela tse peli tsa trans-oceanic li tla fana ka monyetla oa ho kena sebakeng seo e seng e ntse e le sesole ka lilemo. Plan Colombia e na le sebaka se ka boroa sa Amazonian sa Colombia se hlometseng ho tloha 1998, 'me ho ntse ho eketseha ho tloha ha "ntoa ea bokhukhuni" ea Alvaro Uribe e qalile selemong se fetileng. Ho kenella ha Ecuador le Venezuela ho hloka boteng ba sesole se eketsehileng ho tsoa linaheng tseo, 'me phetohelo ea naha ea morao-rao khahlanong le Chavez e bile le lets'oao la ho kenya letsoho ha US. Ho qala, lehlabuleng le fetileng lenaneo la SIVAM (Amazon Surveillance System) le kentsoeng tšebetsong ke Cardoso 'me le thehiloe Manaus, le na le sebaka sohle sa Amazonia sa Brazil tlas'a mahlo a sathelaete, ho fumana boitsebiso bo sebelisoang ke sesole le mapolesa.(14)
Ho hlophisoa ha sesole sebakeng seo ho ka nkoa e le mohato o hlokahalang bakeng sa ts'ireletso ea khoebo le merero ea ntlafatso ea sebaka seo. Ha ho makatse hore ebe karolo ea Peruvia ea tsela e kholo e latelang Noka ea Maraón e feta Leticia ha bonolo e le hore e fihle Lima, e leng kou e haufi le morero oa khase ea tlhaho oa Camisea. Haeba morero oa Camisea o bona khanya ea letsatsi, lisebelisoa tseo li ka ba kotsing e kholo ea ho leba leboea-bochabela ho ea Brasil, ho feta moo ho nahanoang hore ke sebaka sa likhukhuni.
fihlela qeto e
Joale, haeba re ka theosa (kapa holimo?) litseleng tse tšelang maoatle ho tloha Manaus ho leba lebopong la Ecuadorian le Peruvia, re ka hlouoa ke mmuso oa Brasilian, ra kopana le baahi ba bangata ba futsanehileng ba matsoalloa le mekhatlo ea bona ea litokelo. 4 x 4 ho pholletsa le libaka tsa polokelo ea lintho tse phelang tse fapa-fapaneng tse fapaneng, folisa FARC, paramilitary, mohlomong le litho tsa Al-Qaeda, mohlomong le ho oela selibeng sa oli kapa tse peli. Ho feta moo, mohlomong re tla tlameha ho lefa chelete e ngata tseleng.
Sebopeho sa litsela tse kholo tsa trans-oceanic tse hlahisoang ho eketsa kopanyo ea libaka ha se hloke feela ho nyatsuoa ha FTAA, empa le mohopolo oa nts'etsopele ka kakaretso. Ho kopanngoa ha libaka e tlameha ho ba ntho e tlang pele ho mebuso ea Amerika Boroa, joalo ka ha ho tlameha ho ba ho qhaqhoa ha FTAA ke mekhatlo ea sechaba ho pholletsa le lefats'e lohle (ho fihla Miami ka November!). Leha ho le joalo, kopanyo ea libaka e boetse e fana ka monyetla oa hore linaha tsa Amerika Boroa li hole joalo ka ha United States e so ka e khona: ka netefatso ea bophelo, eseng ka ts'ebeliso ea eona. Joalokaha Caetano Veloso a ile a fana ka tlhahiso, Brasil, 'me ha e le hantle Amerika Boroa kaofela, e na le monyetla o ikhethang oa ho ba' Bophirima-bophirimela ho Bophirimela.' Ho thehoa ha litsela tse kholo tsa Amazonian le Andes Trans-Oceanic e ka ba kotsi tseleng eo.
Zachary Hurwitz moitseki oa Quito, Ecuador ea etsang lipatlisiso ka FTAA
Notes
(1) 'Mopresidente e Mocha oa ho Batla Thuso ea Mokoloto, Kopanyo, Tekano.' Kintto Lucas, IPS. La 14 Pherekhong, 2003.
(2) 'Bokamoso ba Amazonia.' Woods Hole Research Center, 2003. http://www.whrc.org/science/tropfor/research/setroadsen.htm
(3) Bakeng sa boitsebiso bo eketsehileng mabapi le tšepo ea ho kopanya ha Peru, bona 'Peru E Batla Maqhama le Mercosur, Brazil's Eyes on Pacific Ports,' Mario Osava, IPS, April 14, 2003, kapa 'Ho Batla Litsela Tsa Khoebo tsa Linaha Tse Ling,' Abraham Lama. , IPS, December 30, 2002.
(4) Instituto de Estudios Ecologistas del Tercer Mundo, mohlophisi, ALCA: Area de Libre Comercio de Las Ameicas, Impactos Economicos y Ecologicos (FTAA: Free Trade Agreement of the Americas, Economic and Ecologic Impacts), leq. 153. Abya Yala, 2002.
(5) 'Bokamoso ba Amazonia.' Woods Hole Research Center, 2003. http://www.whrc.org/science/tropfor/research/setroadsen.htm
(6) Veloso, Caetano, 'Nete ea Tropical: Pale ea' Mino le Phetohelo Brazil, leq. 323. Knopf, New York, 2002.
(7) 'Bokamoso ba Amazonia.' Woods Hole Research Center, 2003. http://www.whrc.org/science/tropfor/research/setroadsen.htm
(8) Veloso, Caetano, 'Nete ea Tropical: Pale ea' Mino le Phetohelo Brazil, leq. 4. Knopf, New York, 2002.
(9) Instituto de Estudios Ecologistas del Tercer Mundo, mohlophisi, ALCA: Area de Libre Comercio de Las Ameicas, Impactos Economicos y Ecologicos (FTAA: Free Trade Agreement of the Americas, Economic and Ecologic Impacts), leq. 126. Abya Yala, 2002.
(10) 'Oportunidades Comerciales Para Ecuador en Brasil.' CORPEI, Phato 2001. http://www.ecuadorexporta.org/download/oportunidades_brasil.pdf
(11) Wray, Natalia, Pueblos Indigenas Amazonicos y Actividad Petrolera en el Ecuador: Conflictos, Estrategias, e Impactos (Mehaho ea Matsoalloa a Amazonia le Mosebetsi oa Oli naheng ea Ecuador: Likhohlano, Maano, le Litšusumetso), leq. 19. OXFAM, Quito, 2000.
(12) 'Washington e tsitlella ho Fetola Likhohlano tsa Colombia,' Kintto Lucas, IPS. La 21 Hlakubele 2003.
(13) Bona Harris, Scott le Renner, Michael, 'Maruo a Oli a Iraq a ka 'na a Lebisoa ho Boipheliso.' Znet Marang-rang, www.zmag.org/znet.htm, May 13, 2003.
(14) 'Litsebi tsa Tikoloho li na le Lipelaelo ka Sistimi e Ncha ea Radar ea Amazon,' Mario Osava, IPS, Phupu 25, 2002.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate