Boholo, haeba e se kaofela, tšenyo e ne e ka qojoa. Nakoana ka mor'a hore George W. Bush a kene setulong, o ile a etsa tlhahlobo e pharaletseng ea leano la US la matla le reretsoeng ho atolosa phepelo ea naha ea libeso tsa bohlokoa. "'Nete ke hore sechaba se na le bothata ba sebele ha ho tluoa tabeng ea matla," o ile a phatlalatsa ka la 14 March, 2001. "Re hloka mehloli e mengata ea matla." Ka nako eo mathata a mangata a bonahalang kajeno a ne a se a ntse a bonahala. Tlhokahalo ea matla linaheng tse seng li hōlile liindasteri e ne e ntse e tsoela pele ho hola ha matla a moruo a ntseng a eketseha a Asia, haholo China, a ne a qala ho ba le tšusumetso. Ka 2002 Lefapha la Matla le ne le bolela esale pele hore haufinyane Chaena e tla hapa Japane, e be naha ea bobeli e khōlō ka ho fetisisa lefatšeng e sebelisang peterole, le hore Asia e ntseng e hōla ka kakaretso e ne e tla ikarabella hoo e ka bang karolo e le ’ngoe ho tse ’nè ea tšebeliso ea lefatše ka 2020. Ho boetse ho totobetse hore ho ne ho fokotseha ho sa utloahaleng. kholo ea tlhahiso ea lefats'e, lets'oao le hlakileng la "tlhōrō" e haufi ea tlhahiso ea lefats'e [bona Klare, "Beyond Age of Petroleum," November 12, 2007].
Ho nahanoa ka mekhoa ena, litsebi tse ngata tsa matla li khothalelitse White House ho fokotsa ts'epo ea nako e tlang ho oli, ho hatisa paballo le ho nts'etsapele mekhoa e meng e lumellanang le boemo ba leholimo, haholo e nchafalitsoeng joalo ka moea, letsatsi, mocheso oa mocheso oa mocheso le biofuel. Empa Dick Cheney, ea neng a okametse tlhahlobo ea matla, o ne a ke ke a ba le sena. "Paballo e ka 'na ea e-ba pontšo ea bokhabane ba botho," Motlatsi oa Mopresidente o ile a phatlalatsa ka thabo ka April 2001, "empa ha se motheo o lekaneng.bakeng sa leano le utloahalang, le pharaletseng la matla." Ka mor'a likhoeli tse tharo tsa ho kopana ka sekhukhu le batsamaisi ba phahameng ba lik'hamphani tsa matla tsa US tse etellang pele, o ile a lokolla morero ka May 17 hore, ha e le hantle, o ne a batla ho boloka tsamaiso e teng ea matla, ka ho itšetleha haholo ka oli, mashala le khase ea tlhaho.
Hobane ho tsoela pele ho itšetleha ka oli ho ne ho tla bolela ho itšetleha ho eketsehileng ka petroleum e tsoang linaheng tse ling, haholo-holo ho tloha Bochabela bo Hare, Bush o ile a leka ho khelosa matšoenyeho a sechaba ka ho kopa ho cheka Arctic National Wildlife Refuge le libakeng tse ling tse sirelelitsoeng. Ka lebaka leo, lipuo tse ngata tsa phatlalatsa mabapi le morero oa Bush / Cheney li ne li shebane le ho cheka ho ANWR, 'me ha ho tlhokomelo e ileng ea lefshoa liphellong tsa ho itšetleha ka oli e tsoang linaheng tse ling - le hoja oli e tsoang ho ANWR, boemong bo nang le tšepo ka ho fetisisa, e ka fokotsa tlhoko ea US. bakeng sa thepa e tsoang linaheng tse ling (hona joale e ka ba karolo ea 60 lekholong) ka karolo ea 4 lekholong feela.
Empa sena se ile sa hlahisa bothata bo bong bakeng sa Bush: ho itšetleha ho eketsehileng ka thepa e tsoang linaheng tse ling ho ne ho bolela ho ba kotsing e eketsehileng ea tšitiso ea phano ka lebaka la lintoa le merusu ea lipolotiki. E le ho rarolla kotsi ena, Tsamaiso e ile ea qala ho rera ho eketsa ho kenya letsoho sesoleng libakeng tse kholo tsa oli mose ho maoatle, haholo-holo Koung ea Persia. Sena se ile sa totobala, mohlala, ha Mongoli oa mehleng oa Tšireletso Donald Rumsfeld a ne a etelletsa pele ntlafatso ea "khakanyo ea matla" ea Amerika libakeng tse sa tsitsang linaheng tse tsoelang pele. Joale ho ile ha tla 9/11 le "ntoa ea bokhukhuni" - ho fa White House monyetla o phethahetseng oa ho potlakisa katoloso ea sesole le ho phehella merero e meng ea bohlokoa. Ntho e ka sehloohong lethathamong e ne e le ho felisoa ha Saddam Hussein, eo e leng khale a nkoa e le mohanyetsi ea matla ka ho fetisisa pusong ea US ea Koung le phepelo ea eona ea bohlokoa ea matla.
Empa tlhaselo ea Iraq - e reretsoeng ho netefatsa taolo ea US ea Kou ea Kou le tikoloho e tsitsitseng bakeng sa tlhahiso e atolositsoeng le kantle ho naha ea oli ea eona - e bile le phello e fapaneng hantle. Leha ho na le libilione tse ngata tse sebelisitsoeng ts'ireletso ea litšebeletso tsa oli le ho lahleheloa ke maphelo a likete, tlhahiso ea Iraq ha e phahame kajeno ho feta pele ho tlhaselo. Iraq e boetse e fetohile sebaka sa koetliso se matla bakeng sa batho ba chesehelang maikutlo ho pholletsa le sebaka seo, bao ba bang ba bona ba seng ba falletse mebusong ea oli e Koung e ka tlaase 'me ba qala ho hlasela meaho ea moo - ba hlahisa tse ling tsa litheko tsa morao-rao.
Joale ho na le qaka e hlahisitsoeng ke Iran. Ha Saddam a le sieo setšoantšong, puso ea Boislamo ea Tehran e nkoa e le Washington e le tšokelo e kholo ka ho fetisisa ho US ea ho laola Kou. Tšokelo ena e itšetlehile haholo ka bokhoni ba Iran ba ho hlasela likepe tsa oli Koung ea Gulf le ho tsosa merusu har'a lihlopha tsa masole a Shiite ho pholletsa le sebaka seo, empa ho lelekisa ha eona libetsa tsa nyutlelie ho ekelitse kotsi e kholo haholo. Ho thibela litabatabelo tsa nyutlelie tsa Tehran, Washington e behile likotlo tsa moruo ho Iran mme ea qobella balekane ba bohlokoa ba US ho lahla merero ea ho nts'etsapele libaka tse ncha tsa oli moo. Ka lebaka leo Iran, e nang le mehloli ea bobeli e kholo ka ho fetisisa lefatšeng ka mor'a Saudi Arabia, e hlahisa hoo e ka bang halofo ea oli eo e ka e khonang - lebaka le leng la tšitiso ea phepelo lefatšeng ka bophara.
Empa tlatsetso e kholo ka ho fetisisa ea Tsamaiso ho nyolloeng ha theko ea oli ke leqhubu la eona le tsitsitseng la litšokelo ho hlasela Iran haeba e sa tlohele taba ea nyutlelie. Batho ba Irani ba hlakisitse hore ba tla iphetetsa ka ho leka ho thibela ho phalla ha oli ea Gulf mme ho seng joalo ba baka moferefere 'marakeng oa matla. Ka hona, bahlahlobisisi ba bangata ba nahana hore ho kopana ho tla hlahisa khaello ea oli lefatšeng ka bophara le litheko tse fetang $200 ka barele. Kahoo, ha ho makatse hore ebe tšoso e 'ngoe le e 'ngoe ea Bush / Cheney (kapa balekane ba bona ba Iseraele) e bakile ho phahama ho hoholo ha litheko. Mona ke moo bahanyetsi ba kenang setšoantšong. Ka ho lumela hore likhohlano tsa US-Iranian li ka etsahala bonyane liperesente tse 50, batseteli ba bang ba reka bokamoso ka oli ka $140, $150 kapa ho feta ka barrel, ba nahana hore ba tla bolaea haeba ho na le tlhaselo le litheko li atometsa ho feta $200.
Ka hona, ho latela hore, le hoja ho phahama ha litheko ho bakoa haholo ke tlhokahalo e ntseng e eketseha e lelekisang phepelo e sa lekaneng, maano a matla a Tsamaiso ea Bush a ekelitse bothata haholo. Ka ho batla ho boloka sistimi ea rona ea matla e thehiloeng ho oli ka litšenyehelo life kapa life, le ka ho kenyelletsa "ntho ea ts'abo" likhakanyong tsa machabeng ka tlhaselo ea eona e matla ea Iraq le polelo ea bellicose ho Iran, e mpefalitse bothata bo bobe le ho feta.
Ke’ng se ka etsoang ho felisa bothata boo? Ha ho na tšepo ea sebele ea ho eketsa phepelo ea oli - ho cheka metsing a maoatle a US, joalo ka ha ho ratoa ke Mopresidente Bush le Senator John McCain, ho ke ke ha khutlisa phokotseho ea nako e telele ea tlhahiso ea US - ka hona ke ka ho fokotsa tlhoko ea mantlha. matla a 'maraka a ka rarolloa. Sena se etsoa hantle ka ho sebelisa lenaneo le akaretsang la paballo ea matla, ho atolosa lipalangoang tsa sechaba le ho potlakisa nts'etsopele ea mekhoa e meng ea matla. Ho tla nka nako hore a mang a matsapa ana a be le tšusumetso ho litheko; tse ling, joalo ka ho fokotsa lebelo le ho eketsa litsela tsa libese, li tla ba le phello e potlakileng haholoanyane. 'Me haeba Tsamaiso ena e hlile e batla ho qenehela Maamerika bohloko bo bong ho pompo, ho na le ntho e le' ngoe eo e ka e etsang e ka bang le phello hang-hang: phatlalatsa hore sesole ha se khetho e amohelehang ntoeng le Iran. Phatlalatso e joalo e ne e tla tlosa moea ho liseile tsa bo-ramahlale ’me e behe tsela ea ho theoha ha litheko.
Michael T. Klare, moqolotsi oa litaba oa tšireletso ea Sechaba, ke moprofesa oa thuto ea khotso le tšireletso ea lefatše Kolecheng ea Hampshire. Buka ea hae ea morao-rao ke Rising Powers, Shrinking Planet: The New Geopolitics of Energy.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate