Haeba lichankana li sa sebetse, re etsa betere joang? Ka batho ba limilione tse 2.3 ba koaletsoeng United States, ke potso eo bohle ba lokelang ho e botsa.
Ha literonko li ntse li tsoela pele ho ripitla sechaba - haholo-holo sechaba se nang le meputso e tlase - le ho senya likhakanyo tsa mmuso, ho bile le phetoho ho tloha maikutlong a "matla a botlokotsebe" a lilemo tsa bo-1980 ho ipotsa hore na batho ba bangata hakana ba hloka ho koalloa. Botumo bo ntseng bo tsoela pele ba "The New Jim Crow" ea Michelle Alexander, lipale tsa litaba tsa letsatsi le letsatsi tse mabapi le liketso tse mpe tsa chankana, le ho phahama ha toka e hlophisitsoeng lichankaneng le lichankaneng tse kantle ho bonts'a hore batho ba ntse ba eketseha - ho kenyeletsoa le bao pele ba neng ba buella likahlolo tse boima tsa chankana. - ba belaella tlhokahalo ea ho koalloa ka bongata.
Lipuisano tse mabapi le ho felisa ho koalloa ha batho ba bangata hangata li bua ka batho ba kentsoeng chankaneng ka lebaka la litlōlo tsa molao tse sa sebeliseng pefo. Empa ho thoe’ng ka ba bang kaofela? Re sebetsana joang le kotsi eo ba e bakileng ntle le ho itšetleha ka ho li koalla ka har'a masaka?
Maya Schenwar, mohlophisi-hlooho oa sebaka sa litaba sa letsatsi le letsatsi Ha e le hantle, o qala ho araba potso ena bukeng ea hae e ncha "E Koaletsoe, e Koaletsoe Kantle: Kamoo Lichankana li sa Sebeleng Kateng le Kamoo re ka Etsang Betere.” Ke karolo ea tlaleho ea botho, e latelang ho kenngoa chankaneng ha khaitseli ea hae le liphello tsa eona lelapeng la hae. Empa Schenwar o ntšetsa pele lipatlisiso tsa hae, a bua le batho ba bang ba koaletsoeng lichankaneng, litho tsa malapa, basebeletsi ba sechaba, baeletsi, bahlophisi ba toka ea chankana le ba felisang litaba naheng ka bophara ho fana ka setšoantšo se hlakileng sa tšenyo eo ho koalloa teronkong ho bileng le eona le mekhoa eo letsatsi le letsatsi. batho ba ntse ba itoanela.
Ho fapana le libuka tse ling tse mabapi le tšenyo e bakiloeng ke lichankana, Schenwar ha e hlalose mathata feela ebe e fana ka litlhahiso tsa leano la ho fokotsa palo ea batho ba isoa lichankaneng le lichankaneng. Ho e-na le hoo, o sebelisa halofo ea buka ea hae ho hlahloba mananeo a seng a ntse a le teng a lekang ho sebetsana le pefo le mefuta e meng ea kotsi ntle le ho itšetleha ka lichankana kapa mekhoa e meng e kang ea chankana, a kopanya mekhoa ena ha a hlalosa kotsi le pefo tse bakoang ke lichankana.
Pakeng tsa ho tsamaisa thupelo ea 101 bakeng sa batho ba indasteri ea libuka le liketsahalo tse fapaneng tsa ho qalisoa ha libuka, Maya Schenwar o ile a lula fatše ho araba lipotso tse 'maloa.
Ke eng e ileng ea u qobella ho ngola buka ee qalong? Na tšusumetso eo e ile ea fetoha ha nako e ntse e ea?
Sepheo sa ka sa pele sa ho ngola buka e ne e hlakile: Hobane ntho eo ke neng ke bua le eona ke le moqolotsi oa litaba le eona e ne e ntse e tla ho 'na lilemong tse robong tse fetileng. Pale eo ke neng ke batla ho e bua e ne e le ka batho ka bomong le litsamaiso, 'me e ne e le ea botho, haholo, haholo, e kholo ho feta lelapa leso. Ke ne ke sitoa ho etsa joalo sehloohong se le seng. Ntho e 'ngoe ka maleng a ka e itse ke tlameha ho e etsa buka. Le hoja mala a ka a atisa ho bua lintho tse booatla, ke ile ka etsa qeto ea ho tsoela pele ka morero ona.
Khothatso eo ea mantlha e ntse e le teng, empa e ile ea atoloha hang ha ke qala ho ngola: Nakong eohle ea lipuisano tsa ka le batho ba teronkong, malapa a bona le metsoalle, baitseki le bahlophisi, e mong le e mong o ne a e-na le pale ea bohlokoa eo a lokelang ho e bua e neng e sa utloe litsebeng tse lekaneng. Sepheo sa ka e ile ea e-ba ho hōlisa lipale tsa bona. Taba ha se hore batho ha ba “faoe lentsoe”; batho ba bangata ba teronkong ba hlile ba buela holimo haholo. Ha ho na mecha ea litaba e lekaneng - 'me ha ho na libuka tse lekaneng - tse thahasellang ho totobatsa seo ba se buang.
U boetse u sheba ka hloko litsela tseo ka tsona taolo ea sechaba le boitelo bo hahiloeng lichankaneng bo kenellang ho seo ho thoeng ke mekhoa e meng.
Taba ke hore, tse ngata tsa "mefuta e meng" ena li utloahala li le ntle haholo. Ho na le ntho e ‘ngoe e lumellanang ka har’a naha ka mona ea hore ho na le batho ba bangata chankaneng, ‘me joale taba ke hore, ha re feng ba bang ba bona ho e-na le kotlo. Empa "thuso" ena e ngata e hlile e shebahala joaloka chankana: E ntse e thehiloe motheong oa ho itšehla thajana le karohano. Litharollo tsena tse bitsoang li ntse li kenyelletsa ho koalla le ho laola le ho beha leihlo le ho laola batho, haholo-holo batho ba mebala. Ba ntse ba itšetlehile ka khethollo ea morabe, khahlanong le botšo, bokhoni, transphobia, classism, heterosexism. 'Me ba ntse ba etsa ntho ena moo ba khethang se molemo kapa se hlokahalang bakeng sa batho le 'mele ea bona, leha seo se bolela ho ba khaola metseng ea bona, malapa le bophelo boo ba batlang ho bo phela.
Ke nahana hore mananeo a bo-’m’e le masea a etsoang ka har’a literonko ke mohlala o motle oa taba ena, hobane ke lintlafatso tse bolokang bo-’m’e chankaneng ha ba qeta ho beleha. Ba fumana ho ba le masea a bona, e leng ho qobang e ’ngoe ea litlokotsi tse tšabehang tseo hangata ho koalloa chankaneng ho li bakang, empa ho sa tsotellehe hore na ba fumana tšehetso e kae ea botsoali kapa hore na bana ba bona ba fuoa lipapali tse kae, ba ntse ba koaletsoe. Ba ke ke ba tsamaea! Ba boholong le mmuso ba ntse ba etsa qeto ea se etsahalang ka 'mele ea bona le 'mele ea bana ba bona ba banyenyane. Ba ntse ba khaotsoe ho motho e mong le e mong bophelong ba bona ka ntle. Boitsebiso ba bona bo ntse bo nkoa e le palo ho feta lebitso. E ntse e le teronkong.
Tokiso e ncha California - ho tlosa batho teronkong ea mmuso ho ea taolong ea setereke - le eona e bone tse ling tsa seo. Ka linako tse ling batho ba qetella ba le lichankaneng tsa setereke tse mpe ka litsela tse ngata ho feta chankaneng. Empa hape, ba ntse ba rala merero ea seo ho thoeng ke litsi tsa basali le lichankana tsa bophelo bo botle ba kelello. Nako le nako ha u e-na le mantsoe "bophelo bo botle" le "teronko" haufi le tse ling, u lokela ho tseba hore ho na le ntho e makatsang.
Ho notlella batho rehab ea lithethefatsi, haeba ba sa ikhethele ho ba moo, ke pherekano e tšoanang. E hlahisa maikutlo a chankana: lihlopha tse laolang - hangata 'mele e ntšo le e sootho - e le ho "lokisa" mathata a sechaba kapa mathata a sechaba. Batho ba bangata ba lokolohileng ba bua ka hore na re lokela ho beha motho e mong le e mong ea tšoeroeng ka litlolo tsa molao tsa lithethefatsi joang kalafong. Bongata ba batho bao ha ba na bokhoba ba tahi. Ho sa le joalo, batho ba bangata ba etsa joalo ba lemaletse ba ke ke ba fumana kalafo haeba ba batla eona. Na ba lokela ho etsa tlolo ea molao hore ba koalloe kalafo?
Hape, ho bolella motho hore a “ntlafatse” le ho mo notlella ha ho sebetse; o ka se qobelle seo. Empa ho leka ho qobella liphetoho, hangata ka mabifi, ke mofuta oa sechaba sa chankana.
Buka ea hau ha e shebe feela hore na ke hobane'ng ha lichankana li sa sebetse, empa hape e botsa hore na re ka etsa betere joang le ho hlahloba mananeo a sebetsanang le kotsi ntle le ho itšetleha ka mapolesa le lichankana. Ho ’na, eo e ne e le karolo e thabisang ka ho fetisisa. A na u ka etsa mohlala?
Ke lula ke le leqe ho fana ka mohlala oa e le 'ngoe feela, hobane joale batho ba nahana, "Oh, ke seo re tlamehang ho se etsa sebakeng sa chankana," ua tseba? Ke buile nakoana e fetileng mme ke tsepamisitse maikutlo ho mohlala oa kabo ea toka oo ke ratile 'me monahano o ne o hlile o le bohlokoa, empa ka mor’a moo e mong le e mong ka phaposing o ne a ntse a pota-pota a re, “Ho lokile, seo re tlamehang ho se etsa ho e-na le chankana ke toka e tsosolosang!” 'Me ke ile ka re, "Che, ho na le maemo a mangata ao ho ona toka ea tsosoloso e seng ntho e molemohali e ka etsoang ebile e ka ba mpe."
Seo ke lekileng ho se etsa bukeng ea ka e ne e kenyelletsa mehlala e mengata e fapaneng ea lintho tseo batho ba li lekang e le ho sebetsana le kotsi ntle le chankana, le ho khothaletsa pholiso. Mohlala, ke sheba salon ea moriri e Chicago moo batho ba kutang moriri ba sebelisang mekhoa ea toka e khutlisetsang ho sebetsa maemong a pefo le pefo e ka bang teng ho bareki ba bona. Maikutlo ke hore bakuti ba se ba ntse ba sebetsa e le li-confidantes, 'me libaka tsa ho kuta moriri le salons e se e le libaka tse loketseng moqoqo o tebileng le maikutlo a tšireletseho, ka hona ke libaka tsa tlhaho tsa tšebelisano ea mofuta ona (ho fapana le, mohlala, lefapha la mapolesa. ). Ke sheba morero o bitsoang Sireletsehile Kantle ho Tsamaiso Brooklyn, e shebaneng haholo le pefo e khahlano le batho ba mebala-bala le ba sa lumellaneng le bong. Morero - e leng karolo ea Morero oa Audre Lorde - e sebeletsa ho theha seo ba se bitsang "libaka tse sireletsehileng" libakeng tse fapaneng tsa sechaba, 'me libaka tsena li fana ka setšabelo ho batho ba balehang pefo, hape li sebeletsa ho hlaolela moea oa tšireletseho le pholiso.
Ke boetse ke hlahloba kamoo likolo li kenyelletsang mekhoa ea toka e thehiloeng likamanong e le ntho eo li e etsang ho e-na le ho letsetsa mapolesa ka bo eona, kapa ho emisa bana le ho ba beha kotsing e kholo ea ho tšoaroa. Sebakeng sa ho kenya tšebetsong phaephe ea sekolo ho ea teronkong - ho emisa, ho leleka, ho ts'oara le ho koalla bacha ba batsho le ba sootho - ba rarolla mathata ka ho bua ka botebo ka maemo a ikhethileng a etsahalang, maemo a itseng a batho ba amehang.
Ke sheba lenaneo la mahaeng la Montana le hlophisang mekoloko ea khotso - haeba bohle ba lumela, hoo ho bohlokoa - le bahlaseluoa le bacha ba bakileng kotsi sechabeng. Ts'ebetso ea selikalikoe, e etsoang ka matla ha nako e ntse e feta, hangata e fella ka likamano tse haufi, tse nang le moelelo pakeng tsa bacha le batho bao ba ba utsoitseng. Maemong a mang, batho bao e se e le baeletsi ho bacha.
Ke boetse ke totobatsa le Morero oa ho pheta lipale le ho hlophisa Oakland, Calif., e bokellang lipale tsa batho ba ileng ba sebetsana le maemo a thata le a mabifi hangata ka litsela tse neng li sa akarelletse mapolesa kapa ho koalloa chankaneng.
Ha ho etsoa mosebetsi oa toka lichankaneng, ho buella maemo a betere ho beha kotsi ea ho kopanngoa chelete e ngata le lisebelisoa tse ngata bakeng sa lichankana (joalo ka ho aha lihlopha tse arohaneng bakeng sa baimana kapa batho ba tsofetseng). Ka nako e ts'oanang, kaha ho na le batho ba fetang limilione tse 2.3 ba koaletsoeng teronkong, re ke ke ra iphapanyetsa maemo a bona a mabe le ka linako tse ling a behang bophelo kotsing. Ke litsela life tse ling tseo babuelli le lihlopha ba li kopantseng ho sutumelletsa phetoho hang-hang chankaneng ha ba ntse ba sebeletsa ho felisa?
Ee, ke ntlha ea bohlokoa joalo. Likōpo tsa ho felisoa le "ho tlosoa" setsing sa liindasteri tsa chankana le ka mohla ha lia lokela ho lahla batho ba teronkong, ba phelang bophelo ba bona ba 'nete hona joale. Leqheka le leng la bohlokoa ke ho ela hloko batho ba hlileng ba koaletsoeng, ho e-na le ho re, “Sena ke seo re se hlokang ho etsa hore chankana e be le botho!” ho tsoa kantle.
Ka mohlala, sehlopha sa ba felisang chankana Black and Pink, e buellang le ho tšehetsa batho ba LGBTQ ba koaletsoeng chankaneng, e boloka likamano tse haufi-ufi le batšoaruoa, 'me ka linako tse ling e nka khato e eketsehileng, ho feta ho ngola mangolo, e leng ntho ea bohlokoa ka boeona. Ketso eo e ipapisitse le seo batho ba se kopang. Ka mohlala, ka nako e 'ngoe, ba ile ba khona ho tšehetsa motšoaruoa e mong ea neng a haneloa lihomone tsa hae - ba ile ba etsa matšolo a maholo a ho ngola mangolo 'me qetellong a fuoa monyetla oa ho fumana li-hormone. 'Me ke nahana kamoo Illinois, re neng re buella hore bo-'mè ba bacha chankaneng ba khone ho anyesa masea a bona nakong ea maeto, le ho sebelisa lipompo tsa matsoele, e le hore ba ka khona ho anyesa ha ba tsoa. Re ne re sa bitse “lepheo le lecha le nyantšang” la chankana - re ne re ba kopa ho lumelle ho fana ka lipompo le ho fa bo-'m'e bana litokelo tsa mantlha tsa botho.
California, ha ba tlala e etsahetse Pelican Bay le ho pholletsa le naha - joalo ka ha u ngotse ka matla - lihlopha tsa baitseki ka ntle joalo ka Californians United bakeng sa Budget e nang le Boikarabello, Malapa a California a ho Felisa Botlamuoa a le Mong le Khanyetso ea Critical ba ile ba nka malebela ho batho ba ka hare mabapi le seo ba se hlokang ho phela bophelo ba bona. ho ka phelisoa ka teng. Ebang seo e ne e le lijo tse molemo, ho kopana haholoanyane le lefatše la ka ntle, nako e eketsehileng ka ntle, tšebelisano e eketsehileng.
Mohlophisi ea khahlanong le chankana Mariame Kaba o ngola hore teko ea hore na re lokela ho tšehetsa phetoho kapa che ke ho lekola hore na e “matlafatsa chankana kapa hore na e thusa ho e qhala qetellong.” Ke teko e ntle ka ho fetisisa eo nkileng ka e utlwa. Kahoo haeba u haha chankana e ncha kapa u theha mohaho o mocha o kang oa chankana o tsamaeang ka lebitso le fapaneng, mohlomong ke letšoao le lebe.
Batho ba ka kenyelletsa tse ling tsa litloaelo tsee joang bophelong ba bona ba letsatsi le letsatsi?
Ho na le projeke e ntle ea bonono ea lipolotiki le blog e bitsoang Ho felisoa ha Letsatsi le Letsatsi, le baqapi ba eona, Chanelle Gallant le Lisa Marie Alatorre, ba re re lokela ho “ntša mapolesa lipelong le likelellong tsa rōna.” Boemong bo bong, seo se bolela ho nahana ka ho toba ka mekhoa e meng ea ho letsetsa mapolesa. Seo ha se bolele hore ha ua lokela ho letsetsa mapolesa haeba u ikutloa u le kotsing hang-hang 'me u ikutloa u se na khetho e 'ngoe. Empa karolo ea pheliso e bonahala e nahana ka kakaretso ka mokhoa oa ho rarolla mathata ntle le ho letsetsa matla a mmuso. Hobane matla ao hangata a mpefatsa kotsi kapa a baka kotsi, haholo-holo ha a tobisitsoe ho batho ba mebala.
Hape, ikamahanye le sechaba sa chankana, ka tsela efe kapa efe eo u ikutloang hore e nepahetse, ebang ke ho hlophisa chankana e haufi le uena; ho sebetsa letsholong la tokoloho, ho phatlalatsa tlhokomeliso ka boholo ba lichelete tsa chankana, ho kenella mananeong a bacha, ho sebetsa ka bonngoe le batho ba koaletsoeng ba le bang, kapa ho tšehetsa le ho buella bahlaseluoa ba pefo ea mapolesa.
Ntho e 'ngoe: Kopana le motsoalle' me u ngollane le motsoalle ea ngotseng chankaneng. Ketso ena e bonolo feela ea ho aha likhokahanyo ke mohato o monyane oa ho heletsa marako.
Le ho ngola - ho ngola, ho nka lifoto, ho etsa livideo, ho etsa bonono - le hona ho bohlokoa haholo. Mokhoa oa ka o ka sehloohong oa ho sebetsa khahlanong le tsamaiso ena e bile mosebetsi oa khatiso le ho ngola o pepesang bohloko bo bakoang ke chankana le ho totobatsa mosebetsi o etsoang khahlanong le eona. Ho na le mosebetsi o babatsehang o ntseng o tsoela pele lefapheng lena la litokomane - empa kamehla ho na le tlhokahalo e eketsehileng.
Qetellong, ho buella tlhokomelo ea bophelo bo botle, thuto, bolulo le lisebelisoa tse ling bakeng sa lichaba tsohle, haholo-holo tse qheletsoeng ka thōko, ke karolo ea bohlokoa ea ho felisa. Tšireletseho ea sebele le toka ea sebele li ka khoneha haeba e mong le e mong a e-na le seo a se hlokang ho phela le ho atleha.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate