Ka lekhetlo la pele historing, ho khetholla tšimoloho ea lekholo la bo21 la lilemo, k'hamphani e kholo ka ho fetisisa lefatšeng e ne e se taba ea oli kapa moetsi oa likoloi, empa Wal-Mart, ketane ea mabenkele. Boleng ba tšoantšetso ba 'nete ena bo lekana le litlamorao tsa eona tse sithabetsang: ke "tlhōlo" ea batho ba sa tsejoeng, ho nkela sebaka sa mokhoa oa setso oa ho fumana seo re se hlokang ho iphepa, ho hlokomela matlo a rona, lisebelisoa esita le meriana, ka tlwaelo e kenyeletsang dikamano pakeng tsa batho, bakeng sa e ntjha e tlwaelehileng, “mercantilized”, le moo re ntseng re tseba hanyane ka hanyane mabapi le hore na seo re se rekang se hlahiswa mang, kae, jwang kapa tlasa maemo afe. Hona joale, ka khopolo re ka reka ntho e 'ngoe le e' ngoe tlas'a marulelo a le mong, 'me le hoja thepa e bonahala e le theko e tlaase, eo ha e le hantle e leng leshano, paradigm eohle e ka qetella e theko e boima haholo. Ho reka kajeno ho Wal-Mart ho ka bolela ho lahleheloa ke mosebetsi kapa ho kenya letsoho tahlehelong ea motho e mong lelapeng la hau kapa sechabeng ka nako e 'ngoe.
Leano la Wal-Mart la litheko tse tlase lea bolokoa ha ho ntse ho e-na le libaka tse ling tsa ho reka sebakeng se le seng. Ha mabenkele a mang a theoha, a sa khone ho qothisana lehlokoa, ha ho letho le thibelang Wal-Mart ho nyolla litheko tsa bona, tseo k'hamphani e qetellang e li etsa. Wal-Mart e bile le tšusumetso e mpe metseng eo e ileng ea iponahatsa ho eona, 'me ho latela Wal-Mart Watch, mokhatlo oa baahi ba anngoeng ke maano a khampani, bakeng sa mesebetsi e meng le e meng e 'meli e hlahisoang ha e fallela sechabeng, e meraro lahlehileng.
Wal-Mart ke ea bo19 har'a linaha tse 100 tse matla ka ho fetisisa lefatšeng – tse 49 feela tsa tsona e se e le linaha. Mohlolohali oa Sam Walton le bara ba bona ba bane ba laola karolo ea 38 lekholong ea likarolo tsa eona. Ka 2004 ba ne ba le boemong ba botšelela har’a batho ba ruileng ka ho fetisisa lefatšeng, ba e-na le lidolara tse ka bang limilione tse likete tse 20 motho ka mong. Haeba Sam Walton a ne a phela a ka be a ruile habeli ho feta Bill Gates, eo e leng oa pele lethathamong le nang le limilione tse likete tse 46. Ka bobeli ke pontšo e hlakileng ea megamonopoly ea sejoale-joale le taolo eo ba e sebelisang ho bareki. Li-monopoli tsena ehlile li ikemiselitse ho eketsa taolo ea tsona. Ho ka 'na ha buuoa ka Wal-Mart, e na le tšusumetso e kholo ka ho fetisisa, kaha e rekisa mefuta e mengata ea lihlahisoa 'me e sebelisa matla a maholo holim'a barekisi – le bo-ralipolotiki.
Ke ketane e kholo ea thekiso e tobileng ho moreki Amerika Leboea. Naheng ea Amerika e na le mabenkele a Wal-Mart a fetang likete tse tharo le liaparo tsa 550 Sam's Club. Mexico e se e ntse e na le liperesente tse 54 tsa 'maraka, e nang le mabenkele a 687 metseng e 71, ho kenyeletsoa Wal-Mart, Sam's Club, Bodegas Aurrera, Superama le Suburbia, ntle le liketane tsa lireschorente tsa Vips, El Porton le Ragazzi. E se e ntse e laola likarolo tse kholo haholo tsa 'maraka Canada, Great Britain, Brazil, Jeremane le Puerto Rico,' me tšusumetso ea eona e ntse e eketseha ho tse ling tse ngata, Japane, mohlala.
Ke mohiri e moholo oa poraefete United States le Mexico. Lilemong tse mashome a seng makae esale e le teng e bokelletse nalane e makatsang ea ho qosoa ka mabaka a mangata, ho kenyelletsa le ho thibela ka molao ho kopanngoa ha basebetsi ba eona, le hoo e batlang e le tlōlo e 'ngoe le e 'ngoe e ka nahanoang ea litokelo tsa basebetsi: khethollo khahlanong le bokooa, khethollo ea thobalano. , ho sebelisoa ha bana ka thata, khaello ea litšebeletso tsa bophelo bo botle le nako e eketsehileng e sa lefshoeng. Naheng ea Amerika karolo ea 38 lekholong ea basebetsi ba eona ha e na tlhokomelo ea bophelo bo botle, 'me meputso eo e e lefang, ka karolelano, e ka tlase ho karolo ea 26 lekholong ho feta tloaelo ea indasteri. Ka December 2003 ho ne ho e-na le linyeoe tse 39 maloa tse ntseng li emetse k'hamphani e linaheng tse 30 tse fapaneng tsa US bakeng sa tlōlo ea molao oa nako e eketsehileng. Ka nako eo ka Mphalane, 2003, 'muso o ileng oa fumana basebetsi ba tsoang kantle ho naha ba 250 ba se nang litokomane, bao ehlileng ba neng ba sebetsa maemong a mabe le ho feta. Ka Phuptjane 2004 Wal-Mart e ile ea lahleheloa ke nyeoe e kholo ka ho fetesisa nalaneng, moo basali ba 1,600,000 ba ileng ba paka hore ba na le khethollo ea bong e le basebetsi ba k'hamphani ho tloha 1998.
Empa litheko tse tlase tsa k'hamphani ha lia thehoa feela tlhekefetsong ea basebetsi ba eona linaheng tseo e sebetsang ho tsona ka kotloloho. Litheko ke phello e tobileng ea tšebeliso e hlophisitsoeng ea "maquiladoras" maemong a tlhekefetso e feteletseng. Mosebeletsi ho e 'ngoe ea tsena, e Bangladesh, o ile a bolella Los Angeles Times ka 2003 hore letsatsi la hae le tloaelehileng la ho sebetsa e ne e le ho tloha ka 8 hoseng ho isa ho 3 hoseng, matsatsi a 10 kapa a 15 ka tatellano. Sena ke sona se neng se hlokahala hore a tsebe ho phela ka lebaka la moputso oo a neng a o fumana. Empa sehloohong se tšoanang, mookameli oa setsi o ile a tletleba ka hore ba tlameha ho sebetsa hantle le ho feta, kaha Wal-Mart e ne e sokela ho fetisetsa tlhahiso ho Chaena, moo e ka fumanang litheko tse tlaase.
Leha e le ntho e mpe haholo, tlhekefetso ea basebetsi ha se eona feela phello ea "Wal-Mart". Ho na le tse ling tse ngata, ho kenyelletsa le ts'ebeliso ea mahlale a macha a ho sala morao lintho tseo batho ba li rekileng le ka mor'a hore ba tlohe lebenkeleng. Taolo e bonahala e le lebitso la papali "Walmartization" ea lefats'e.
Ho fepa Moholwane.
Mabenkele a maholo ke karolo ea ketane ea lijo e tsamaisang chelete e ngata haholo. Ho ea ka bahlahlobisisi ba itseng tšusumetso ea bona e phahame haholo 'me e ka harola lehokelo le leng le le leng le fetileng la ketane, joalo ka bahlahisi ba lijo le lino, baphatlalatsi, le barekisi ba temo.le bahlahisi. Hore na ba qetella ba kenelletse likarolong tsena tsa ketane ho tla itšetleha ka moruo oa papali, e le hore haeba ho le theko e tlaase ho lumella lik'hamphani tse ling ho qothisana lehlokoa le tsona, li se ke tsa kenella. Phello, leha ho le joalo, e tšoana: khatello ea taolo le matla matsohong a fokolang le a fokolang. Sena ha se felle feela ho Wal-Mart empa se kenyelletsa le linatla tse ling tse kang Carrefour, Ahold, Costco kapa Tesco.
Empa Wal-Mart e hlahella haholo hobane, ntle le ho ba k'hamphani e kholo ka ho fetisisa lefatšeng, chelete ea eona e mena habeli ea tlholisano ea eona e kholo, 'me e kholo ho feta tse nne tse latelang li kopantsoe. Hobane ke morekisi e moholo ka ho fetisisa oa lihlahisoa tsa lijo lefatšeng ka bophara, e na le tšusumetso e kholo mabapi le hore na lijo li hlahisoa joang le hore na li hlahisoa joang. E se e ntse e ts'oara, mohlala, temong ka konteraka ka kotloloho le bahlahisi ba temo. Hape ke ea boraro ka thekiso ea meriana.
Joalokaha eka ho ne ho sa lekana ho ba matla a joalo a moruo, haholo-holo ka lebaka la ho hōla ha eona monopoly, Wal-Mart e qala, joalokaha ho boletsoe pejana, ho sebelisa theknoloji e ncha ho fumana boitsebiso ka mekhoa ea batho ea ho reka. E se e ntse e etsa liteko, metseng e meraro ea Amerika, ho kenya li-bar code bakeng sa lits'ebetso tsa boitsebahatso ka maqhubu a seea-le-moea. Ena ke sistimi ea "labeling" e sebelisang chip ea elektroniki, e seng kholo ho feta thollo ea raese mme mohlomong e nyane haholo, e nang le tlhaiso-leseling e mabapi le sehlahisoa, e fetisetsoang komporong ntle le waelese. Chip ena e khona ho boloka tlhahisoleseling e ngata ho feta khoutu ea bar. Bothata ke hore letšoao la eona le latela moreki ka ntle ho mamati a supermarket. Ho ea ka Wal-Mart, moreki o ne a tla ba le khetho ea ho botsa ha ho lefshoa hore chip e tima, ntle le hore ha e na merero ea ho phatlalatsa monyetla ona.
E se e lekile ho sebelisa lihlahisoa tsa Gillete le Procter & Gamble, le tse ling tse kang Coca Cola, Kodak, Nestle le tse ling tse ngata.
Qalong ea 2004 Wal-Mart o ile a bolella bafani ba eona ba ka sehloohong ba 100 hore ba tla tlameha ho itokisetsa ho fana ka theknoloji ena ka January, 2005,
Sistimi e ne e tla qala, qalong, e le mokhoa feela oa ho lata thomello e kholo, ke hore, eseng hakaalo-kaalo e amanang le sephutheloana seo moreki a se isang hae. Ka Pulungoana e phatlalalitse hore boholo ba barekisi, hammoho le ba eketsehileng ba 37 ba kentsoeng lethathamong la mantlha ba tla be ba lokile. Hona joale ke taba ea nako feela ho fihlela litšenyehelo tsa lichifi li theoha ka ho lekaneng pele li kenyelletsoa ho tsohle tseo moreki a li rekang.
Ha e le hantle, sena se bolela, ka mohlala, hore bareki ba ngolisang likarete tsa bona tsa mokitlane ha ba kena ka lebenkeleng ba ka lefa seo ba se rekileng ntle le hore ba kene ho cashier, kaha lihlahisoa li tla ingolisa ka bo eona ha li tsoa. Empa Wal-Mart le ba bang ba sebelisang thekenoloji ba ne ba tla ba le tlhahisoleseding e nepahetseng mabapi le hore na ke mang, eng, neng, bokae le hore na lihlahisoa li sebelisoa hokae.
Leha Wal-Mart e se eona feela e lekang thekenoloji – ho na le Tesco e Great Britain, le Metro, Carrefour le Home Depot libakeng tse ling, ke eona tšusumetso e kholo ka ho fetesisa ea nts'etsopele ea eona. Ke habohlokoa ho tseba hore theknoloji e qalile ho ntlafatsoa le ho sebelisoa ke Lefapha la Tšireletso la US.
Orwell o tlameha a ntse a bilika lebitleng la hae. Litsamaiso tsena tse nyane tsa taolo, "barab'eso ba banyenyane", haeba u ka rata, li tla ea hole haholo ho feta Moena e Moholo eo a neng a e nahanne.
Paradigm ea Walmartization e lebisang "lefatšeng le thabileng" le phahamisoang ke lik'hamphani tsa machaba e hloka ho hloka tsebo le ho iphapanyetsa ho sa tsotelleng hore re atlehe. Ho makatsang ke hore, ba setseng ba se na monyetla oa ho fumana likarete tsa mokoloto kapa tsa banka – ka mantsoe a mang, bongata ba baahi ba lefatše – ba tla lula ba le moo tsamaiso ena ea taolo e sa fihlelleheng. Ka matla ohle a eona, Wal-Mart le machaba ba hloka hore re phele. Ha re li hloke.
Silvia Ribeiro ke mofuputsi ea nang le Sehlopha sa ETC.
E fetoletsoe ho tsoa ho Sepanishe ke Daniel Morduchowicz
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate