Qetellong ea July, Alberto guevaraLetona la Lichelete la Nicaragua, le sa tsoa tsoa kopanong e atlehileng le IMF Washington, o itse, "... joale, nakong eo ka eona re seng re qala ho ba le katleho e itseng mananeong a rona a macroeconomic, re se re qala ho angoa ke mabaka a kantle li siea linaha tsa rona li se na matla a lichelete. Empa ha se eona feela bothata. Bothata ke khaello ea karabelo efe kapa efe ea 'nete e hokahaneng ho tsoa mekhatlong ea machaba ea lichelete e sebetsang le rona ho boloka botsitso ba moruo o moholo ka litšenyehelo life kapa life."
Guevara o ne a bua ka moelelo oa puisano ea phello ea theko e phahameng ea lijo le oli Amerika Bohareng le kamoo litheko tseo li amang theko ea lichelete sebakeng seo. Ho hloka botsitso ha oli, thepa le limmaraka tsa phapanyetsano ea kantle ho naha ho bonts'itse hore hajoale, ho na le kamano e matla lipakeng tsa theko ea oli le US$-Euro. Haeba theko ea US$-Euro e theolela sente holimo kapa tlase joale theko ea oli e potoloha lidolara tse peli kapa tse tharo ka lehlakoreng le le leng. Le hoja phetoho ea hona joale e tlisa phomolo ea nakoana ho linaha tse tlokotsing tse kang tsa Amerika Bohareng, ho tsoela pele ho feto-fetoha ha litheko tsa matla ho etsa hore moralo oa ntlafatso e be lotho bakeng sa mebuso ea linaha tseo.
Moralo oa phetoho ea dollar
Lintlha tse fapaneng li bonahala li bakile phetoho e matla ea theko ea dollar. Lipontšo ke hore Europe e kanna ea angoa haholo joalo ka US ke ho putlama ha moruo. Mmaraka oa Borithane oa matlo o kanna oa qetella o le maemong a mabe ho feta US ka litlamorao tsohle tse mpe tse amang tšebeliso ea chelete ea bareki. Sebakeng sa Euro-zone, Spain le Ireland li tobane le pono e lerootho e tšoanang.
Lebaka le leng e bile boikemisetso ba Chaena ba ho boloka boleng ba chelete ea eona bo le tlaase ha bo bapisoa le lichelete tse ling. Peter Morici "Ka 2007, 'muso oa Chaena o ile oa reka liranta tse limilione tse likete tse 462 ho US le lichelete tse ling tsa kantle ho naha le matšeliso,' me ka 2008 e mocheng oa ho reka chelete e ka bang $ 640 limilione tse likete ka lichelete tsa kantle ho naha. Sena se fihla ho karolo ea 17 lekholong ea GDP ea Chaena le tse ka bang 43. Libekeng tse sa tsoa feta, China e qalile ho theola boleng ba yuan, 'me haeba sena se tsoela pele, sena se ka ba le litlamorao tse kholo khoebong ea lefats'e le botsitso ba lichelete likhoeling tse tlang. (1)
Sena se amana le James Turk"Ka la 16 Phupu, 2008 (letsatsi le haufi la litlaleho tsa beke le beke ho isa ho la 15 Phupu e tlase ho Index ea Dollar), Federal Reserve e tlaleha hore e tšoere $ 2,349 limilione tse likete tsa pampiri ea mmuso oa US litlamong bakeng sa libanka tse bohareng. Tlalehong ea eona e lokollotsoeng. kajeno, chelete ena e ne e hōlile ka libeke tse tharo tse fetileng ho $2,401 limilione tse likete tse, e 38.4% selemo le selemo lebelo la kgolo ..... libanka bohareng ba ne ba bokella liranta ka libeke tse tharo tse fetileng ka lebelo ho feta seo motho a ka se lebella ka lebaka la US. khoebo deficit. Qeto e utloahalang ke hore ba ne ba kenella limmarakeng tsa lichelete."
Phatlalatso ea boralitaba ka la 30 Phupu ho tsoa Bankang e Bohareng ea Europe le liphatlalatso tse hokahaneng tse tšoanang ho tsoa ho Federal Reserve le Banka ea Naha ea Switzerland e kanna ea ba le karolo ea ho theha maikutlo a 'maraka. Ho fihlela joale, hammoho le mekhoa e meng ea ho etsa hore libanka li alimanane hape, Federal Reserve e alimile chelete e fetang $900bn ka Litsi tsa eona tsa Nako ea Fantisi ka matsatsi a 28. Phatlalatso ea boralitaba e boletse hore Federal Reserve, European Central Bank le Swiss National Bank kaofela li tla etsa hore lidolara li fumanehe ka lipotoloho ho latela matsatsi a 84.
Empa menyetla ke hore libanka tse ruang molemo ha li alimane ka chelete eo. Ho e-na le hoo, ho bonahala ba leba libakeng tseo ba li ratang haholo tsa ho becha Wall Street, Toropong ea London le libakeng tse ling tsa Europe tsa ho rekisa thepa le limmarakeng tsa lichelete tsa linaha tse ling le tsa thepa. Hona joale ba tla ba le likhoeli tse tharo tsa ho bapala ka chelete e qabolang e tsoang kantle ho moea pele ba tlameha ho e khutlisa, ho fapana le khoeli e le 'ngoe feela.
Phatlalatso ea ECB ea July 30 e felile, "E reretsoe ho tsoela pele ho fana ka lichelete tsa USD ka nako e telele ha Lekhotla le Busang le nka hore lea hlokahala ho latela maemo a teng a 'maraka." Ka mantsoe a hlakileng, hoo ho bonahala ho bolela hore ECB le Switzerland ba tla tšehetsa dollar ha feela ho hlokahala. Ha se lebaka le lebe la nako e khuts'oane la ho reka lidolara.
Ka dollar e theko e tlaase ka nako e telele, mohlomong e ne e rekoa haholo ke linaha le mekhatlo e batlang ho tiisa likonteraka tsa oli bakeng sa mariha a leboea. Batho ba bangata ba ka 'na ba becha ka potlako ho feta kamoo ho neng ho lebeletsoe ho nyoloha ha sekgahla sa tsoala sa US hammoho le ho fokotseha hofeta ho neng ho lebelletsoe Europe. Mohlomong bofokoli ba Euro bo bohlokoa ho feta bophelo bo botle ba dollar. Chelete ea Russia, ruble, esale e fetoha ka botlalo ho tloha ka 2006, e eketsa khoebo ea phapanyetsano ea kantle ho naha khetho ea chelete e tšehelitsoeng ke mehloli e mengata ea oli le khase ea Russia.
Euro e ka boela ea fokola ha e bapisoa le dollar ka mor'a likhohlano tsa morao-rao tsa Caucasus, tse ka qetellang li ama litšenyehelo tsa matla a Europe. Liphetoho li bokellana, li etsa hore lipalo tse tšepahalang li se ke tsa khoneha. Leha ho le joalo, Orwell o ne a nepile ha a re 'nete e tsoela pele ho ba teng, joalokaha eka ke, ka mor'a mokokotlo oa motho. Hoo e ka bang ha ho letho le fetohileng bakeng sa moruo oa US. Khaello ea tekanyetso ea US e mpe ho feta neng kapa neng. Le ha lipalo tsa morao-rao tsa khaello ea khoeli le khoeli ea khoebo li bonts'a hore e fokotsehile ka hoo e ka bang 4%. Ho sa tsotellehe melemo leha e le efe eo dollar e fokolang e faneng ka eona ho tsoa linaheng tse ling ho bonahala eka e fokolitsoe ke litheko tse phahameng tsa oli.
Ha ho na pontšo ea hore leano la 'muso oa US le tla etsa hore ho be le liphetoho tse hlokahalang ho sireletsa lithahasello tsa batho ba tloaelehileng ba United States ka nako e khutšoanyane kapa e bohareng, ho sa tsotellehe hore na ke mang ea hlōlang likhetho ka November. Pholoso ea morao-rao ea Wall Street-ea boiketlo ke Congress of Fannie Mae le Freddy Mac ba totobalitse seo. Kahoo phetoho ea morao-rao e sa fetoheng ha e na monyetla oa ho tšoaea phetoho ea nakoana - mohlomong libeke, mohlomong likhoeli - ka nako e telele ea ho theoha ha dollar khahlano le lichelete tse ling, ka hona, ho nyoloha ha nako e telele ha litheko tsa oli.
Amerika Bohareng le Caribbean
Boemo bo pharalletseng ba ho putlama ha moruo oa linaha tse ruileng le ho se tsitse ha mebaraka ha bo na matšeliso a fokolang kapa khothatso bakeng sa moruo o fokolang joalo ka oa Amerika Bohareng le Caribbean, o itšetlehile haholo ka lijo le lijo tse tsoang kantle ho naha tse kang kofi, libanana le litholoana tse ling, nama ea khomo le shrimp, ka liminerale. le mapolanka le bohahlauling. Moruo oa linaha tseo o sotleha habeli. Ba lahleheloa ke meputso ea kantle ho naha ha tlhoko ea bareki ba linaha tse ruileng bakeng sa thepa le lits'ebeletso tsa bona e ntse e theoha. Ba boetse ba lahleheloa ke chelete ea lichelete tsa kantle ho naha e tsoang licheleteng tsa malapa tse rometsoeng hae ke batho ba naha ea habo bona ba sebetsang mose ho maoatle ba thatafalloang le ho feta ho lula mosebetsing o atlehang Amerika Leboea le Europe.
Taba eo e boetse e totobatsa boikaketsi bo totobetseng bo hlollang ba linaha tse ruileng mabapi le tšebelisano-'moho ea nts'etsopele le likoloto. Setsi sa Federal Reserve Term Auction Facility se ntša chelete e ka bang $1 trillion ea chelete e qabolang e bonts'a hore na thuso ea ntlafatso ea naha e soabisang le e soabisang hakae. Sheba European Central Bank, e alima US $ 50bn mesebetsing ea bona ea fantisi ea beke le beke.
Joalokaha Ralph Gonsalves, Tonakholo ea St. Vincent le Grenadines a boletse morao ka May sebokeng sa Food For Life Managua "Ha ke na tšepo ea hore linaha, ntle le rona le ba lutseng ho pota tafole ena, li ka sebetsana le bothata bona ka ho feletseng. .Ha ke bone Ma-Amerika a re thusa, kapa ha ke bone Makhooa a re thusa ’me ka ‘nete hangata ha ba tlisa mananeo a mefuta-futa, a tlhahiso ea temo le tse ling, ba etsa bomenemene bathong, ba phahamisa litebello. mme ho na le tse ngata, bakeng sa menehelo e menyenyane eo ba e etsang.
Qetellong ea Phupu, Letona la Lichelete la Nicaragua, Alberto Guevara, o ile a bua ka inflation ea Amerika Bohareng, "...ho phahama ha theko ea oli ke sesosa sa bohlokoa haholo. Ke tlokotsi bakeng sa linaha tsa rona. Ho u fa palo eo ke nahanang hore e ka thusa ho hlaba matsoalo a lefats'e mabapi le tlokotsi eo re phelang ho eona, 70% ea thepa ea rona e tsoang linaheng tse ling e ea lefa sekoloto sa oli. Mona ha ho letho le setseng ho tsetela mananeong a sechaba kapa ntlafatsong ea moruo kapa ea sechaba. Oli e ja moruo oa rona."
Guevara o ile a phaella ka ho re, "Ke nahana hore haeba ho ne ho e-na le tumellano pakeng tsa motho e mong le e mong mabapi le hore na 'nete ea oli ke efe, joale oli e ne e ke ke ea e-ba tlas'a maemo a fokolang a lichelete. E ne e ke ke ea itšetleha ka litheko tsa nakong e tlang. E ne e ke ke ea laoloa ke linaha. ' maano a motho ka mong hobane oli e amana le bophelo ba polanete. 'Nete eo ea tikoloho le tumellano e hlahisitsoeng mabapi le ho nahana joalo ka Guevara e hlalosa hore na ke hobane'ng ha lilekane tsohle tsa setso tsa United States Amerika Bohareng, ntle le tse ntseng li loana-Ntoa ea Cold-War El Salvador, li saenetse lenaneo la phepelo ea matla a tumello ea Petrocaribe le hokahantsoeng ke Venezuela.
ALBA - mohlala bakeng sa batho
Linaha tse 2009 tse kenyeletsang Jamaica, Dominican Republic, Guatemala, Honduras, Nicaragua le Belize ke linaha tseo e leng litho tsa Petrocaribe. Costa Rica e kentse kopo ea ho kenela mme e lokela ho ingolisa ka Loetse. Hona joale Honduras le Nicaragua ka bobeli ke litho tsa ALBA. Ha mokhethoa oa FMLN, Mauricio Funes a ka hlola likhetho tsa mopresidente El Salvador ka Hlakubele XNUMX, El Salvador e tla ikopanya le Petrocaribe le ALBA nakoana kamora moo. Ho tloha ha e kenela ALBA, Nicaragua e natefeloa ke keketseho e itekanetseng ea thomello ea thepa ntle le ho thusoa ke tumellano ea khoebo ea mahala ea CAFTA le United States e ntseng e le 'maraka o le mong oa bohlokoahali Amerika Bohareng.
Joalo ka ha Ofisi ea Moemeli oa Khoebo oa US e boletse ho "CAFTA - AGRICULTURE Overview Fact Sheet" ea la 6 Hlakola 2004, "Ho feta 99% ea lihlahisoa tsa temo tsa Amerika Bohareng (ka lebaka la boima ba khoebo) li kena United States ntle ho tefo e seng e ntse e le tlas'a MFN. United States e ile ea reka kantle ho naha e fetang $2 bilione ho tsoa Amerika Bohareng ka 2002. Bongata ba thepa ena e tsoang kantle ke lijalo tse se nang tlholisano, joalo ka kofi le litholoana tsa tropike." Bakeng sa moruo o thehiloeng ho temo joalo ka Nicaragua, CAFTA e ruile US molemo ho feta Nicaragua.
Ka lehlakoreng le leng, bakeng sa Nicaragua, ho ba litho tsa Petrocaribe le ALBA ho nolofalitse mathata a phallo ea chelete a bakoang ke bili ea oli ka lipehelo tsa tumello tse jalang litefo ka lilemo tse 25. Nicaragua e reka libarele tsa oli tse ka bang limilione tse 11 ka selemo. Ka 2008, hoo e ka bang limilione tse 7 tsa seo li tla rekoa ka Petrocaribe. Ka theko e tloaelehileng ea ho re US$125 barrel ho theosa le selemo, bili ea tumello ea oli ea ALBA ea Nicaragua e tla ba US$875m. 50% ea eona e tsetelitsoe mananeong a ntlafatso ea sechaba le moruo pele e qetella e lefshoa k'hamphaning ea oli ea Venezuela ea PDVSA State. Kahoo ka 2008, chelete e fetang US$430 milione e tla lokolloa ho tšehetsa matsete a sechaba le moruo.
Ke ka lebaka leo baetapele ba Amerika Bohareng ba nang le maikutlo a fapaneng joalo ka Oscar Arias, Manuel Zelaya, Alvaro Colom le Daniel Ortega ba nkile qeto ea ho kenela Petrocaribe, e leng eona karolo ea bohlokoa ea moralo o pharaletseng oa ALBA. Joalo ka Ralph Gonsalves, ba sheba mebuso ea US le European Union 'me ba e bona e lopolla litlokotsebe tse meharo tse ruileng haholo tse sentseng tsoelopele ea moruo oa linaha tseo lilemong tse 'maloa tse tlang.
Ba bona mebuso eo e eka batho ba eona ha e ntse e pholosa libanka le mekhatlo ea lichelete e qhekellang ka chelete ea balekhetho ba libilione tse makholo. Ho na le tšepo efe ea tšebelisano-’moho ea sebele ea tsoelo-pele le ho lokoloha likolotong ho likenke tse joalo? Ka nako e tšoanang mebuso eo ea linaha tse ruileng e kenella limmarakeng tsa eona tsa mahala tsa lijo tsa motšeare-haeba u ruile hoo e ka bang lidolara tse libilione tse makholo, e re e ka etsa ho fokolang ho thusa linaha tse futsanehileng ho sebetsana ka katleho le oli le lijo. litheko tsa theko.
Mohlala oa Venezuela le Cuba o bontša seo baetapele ba linaha tse ruileng ba hlileng ba leng sona. Venezuela le Cuba li thusa linaha tse ka bang 20 ho tsitsisa le ho ts'ehetsa nts'etsopele ea moruo le sechaba ka moralo oa Petrocaribe-ALBA. Empa mmuso oa US o ntse o tsoela pele ho qosa Venezuela ka ho senya sebaka seo. Le ha mmuso oa Amerika ka bo ona o tšehetsa ka lichelete mekhatlo ea bohanyetsi ba demokrasi e mabifi ho Latin America.
Linaha tsa ALBA li fana ka mohlala oa botho oa tšebelisano-'moho e thehiloeng bonngoeng ho thusa ho rarolla mathata a sebaka sa bona a moruo, a sechaba le a tikoloho. Ka lehlakoreng le leng le nyahamisang, United States le lilekane tsa eona li fana ka bobolu ba batho ba phahameng ka ho fetesisa, ho hlohlelletsa ntoa ea khethollo ea morabe le bokhukhuni ba Naha bo soabisang, tsohle lefatšeng ka bophara. Ho hlakile hore ba tšaba hore maemo a bophelo a tla ntlafala bakeng sa batho ba bangata ba futsanehileng ba lefatše hobane joale ba tla tlameha ho hlōlisana ka ho lekana bakeng sa mehloli e setseng ea lefatše. Ke ka lebaka leo ALBA e leng phetoho e matla hakana.
toni solo e ngolla www.tortillaconsal.com
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate