Ho sa tsotellehe lipolao, seea-le-moea sa sechaba se hasana hohle karolong e ka boroa ea naha
"Batho ba bang ba nahana hore re sa le banyenyane haholo hore re ka tsebisoa, empa seo ba lokelang ho se tseba ke hore re sa le banyenyane haholo hore re ka shoa."
Ana e ne e le mantsoe a mahlonoko a Felicitas Martinez Sanchez le Teresa Bautista Merino, baphatlalatsi ba babeli ba matsoalloa a Triqui ba ileng ba bolaoa ka boroa.
Banana bana ba babeli, ba lilemo li 20 le 24, ba ne ba sebeletsa Radio Triqui e sa tsoa khakoloa, "Voice that Breaks the Silence", ho Triqui e ikemetseng.
San Juan Copala e phatlalalitse boipuso ho tsoa mmusong oa naha ka Pherekhong ea 2007, e kopanyang halofo ea matsoalloa a Triqui a fetang 24,000 ho ba masepala o le mong, mme e tobane le litšitiso tse ngata-hangata e le mabifi - ha e batla ho itaola.
Sechaba se busoa ke meetlo le litloaelo, mofuta oa 'muso oa setso o thehiloeng ho pota-potiloe ke batho ba bangata, 'me o lahlile mekhatlo eohle e bolileng ea lipolotiki e neng e ntse e arola le ho hlomella sechaba.
E le karolo ea ts'ebetso ea sechaba ea ho qala seea-le-moea-se ileng sa qala ho hasana ka Pherekhong—
Komisi ea Naha ea Litokelo tsa Botho (CNDH, ka litlhaku tse qalang tsa Sepanishe) le Ofisi ea Mokomishinara e Moholo oa Litokelo Tsa Botho oa Machaba a Kopaneng haufinyane li ile tsa nyatsa lipolao tsa bona ’me tsa kōpa hore ho etsoe lipatlisiso tse tebileng mabapi le lefu la bona.
Leha ho le joalo, Ofisi ea Attorney General (PGJ) ea
Ka bobeli Vasquez le litho tsa lelapa la banana bana ba babeli ba fumane litšoso tsa lefu le litemoso tsa hore ba se ke ba bua le boralitaba, 'me ha ho na monyetla oa hore bo-ralithunya bao Vasquez a ba amohetseng e le Triquis-'moho le bona - ba tla ahloloa.
Empa ho sa tsotellehe litšokelo le lipolao tsa banana, Radio Triqui e ikana ho tsoela pele ka mosebetsi oa eona oa ho tsebisa le ho hlophisa baahi ba San Juan Copala.
Litaba tsena li fane ka leseli le hlokahalang la machaba ka mahlomola a baqolotsi ba litaba ka
Ho tloha ka merusu e tummeng e ileng ea sisinya naha ka 2006, ha liteishene tsa seea-le-moea tsa khoebo tse 14 le marang-rang a le mong oa TV li ne li nkoa ke Seboka se tummeng sa Peoples of Oaxaca (APPO), seea-le-moea se nkile karolo ea bohlokoa tlhophisong ea sechaba.
Leha mmuso oa naha le litlokotsebe tse hlometseng li ile tsa khutlisa liteishene tsa seea-le-moea tse neng li hapiloe ka mabifi, tsa felisa seo batho ba bang ba mahlale ba neng ba se bitsitse "Oaxaca Commune" le "phetohelo ea pele ea lekholo la bo21 la lilemo", baahi ba matsoalloa a moo.
Diego Lopez ke Momixe ea lilemo li 26 ea thusitseng ho hlophisa liteishene tse 17 tsa seea-le-moea sechabeng.
"Sea-le-moea se fa sechaba monyetla oa ho tseba haholoanyane, hore batho ba fumane litokelo tsa bona," o boletse joalo. "E fana ka monyetla oa hore ba iketsetse libaka tsa bona, e leng se lebisang sechaba ho ipusa."
"Ke kentse letsoho ho thehoeng ha liea-le-moea tse ngata, 'me liphello e bile tsa sebele, tse hlakileng haholo," a phaella ka ho re. "U bona kamoo seea-le-moea se amang le ho loanela toka sechabeng
Maria Rivera Aguilar, moamoheli ea lilemo li 17 oa Radio Tezoatlan, "Liberating the Word", sebakeng sa Mixteca, o thusitse ho ruta banana ba babeli ba Triqui ho sebelisa lisebelisoa tsa seea-le-moea. O lumela hore liea-le-moea tsa sechaba li na le seabo se seholo ho hlophiseng metse ea matsoalloa ka ho tsebisa baahi ka litokelo tsa bona.
"Sea-le-moea ke mokhoa oa hore re tšehetse sechaba sa habo rona, hore ba tsebe litokelo tsa bona, 'me ba fane ka sebaka seo ba ka itlhalosang ka bolokolohi," a rialo.
"Re batla hore lintho li fetohe, li be betere", a eketsa Rivera. "Re batla ho thusa baahi ho bona lintho kamoo ba hlileng ba leng kateng."
Bongata ba liea-le-moea tsa sechaba tse qalileng Oaxaca—tse seng kae li na le nako e fetang selemo moeeng—li phatlalatsoa haholo-holo ka lipuo tsa matsoalloa, li na le lisebelisoa tse bonolo haholo le manaka a fokolang, ’me li sebelisoa ke bacha ba sechaba—haholo-holo basali ba bacha. .
Machismo e metse ka metso metseng e mengata, 'me basali ba bacha ba seea-le-moea ba lekile ho matlafatsa basali ba bang metseng ea bona ka ho memela lingaka seea-le-moeeng ho tla bua ka bophelo bo botle ba thobalano le thobalano.
Liea-le-moea tsa sechaba le tsona li tsepamisitse maikutlo ho tsosoloseng le ho boloka setso sa matsoalloa, ka ho hasa litaba tsa meetlo ea sechaba le ka ho bapala 'mino oa matsoalloa. Ba boetse ba thehile liphatlalatso tsa marang-rang e le hore bajaki ba U.S.—Oaxaca e na le bajaki ba bangata ba U.S. ho feta naha leha e le efe e 'ngoe ea Mexico-ba ka mamela le ho tsoela pele ka se etsahalang metseng ea bona.
Leha ho le joalo, Lopez o lumela hore tlatsetso ea bohlokoahali ea seea-le-moea sa sechaba ke bokhoni ba sona ba ho kenya lipolotiki lipolotiking pueblos.
"Ke nahana hore molemo oa bohlokoa ka ho fetisisa ke phello ea lipolotiki ea seea-le-moea. E ka arola 'me e ka kopanya ka nako e le' ngoe, "o ile a re. “Empa seea-le-moea ha se ketso, ha re re ‘eang ho nka lithunya le qale phetohelo. litaba tsa 'nete."
Leha ho le joalo, ho theha seteishene sa seea-le-moea sa sechaba ke mosebetsi o boima 'me hangata o kotsi.
"Ke amohetse litšoso tse fapaneng, ke hlekefelitsoe le ho hlorisoa," ho boletse Lopez. Ka mohlala, ha re qala ho hasa litaba Copala, batho ba ile ba letsetsa seea-le-moea ba re bolella hore re ‘khule,’ ba re tšose. e tla bontšoa."
Mecha ea litaba ea lehae le ea naha, hammoho le mmuso, ba hlasetse liea-le-moea tsa sechaba ka boiteko ba ho li hlahisa e le liketso tsa botlokotsebe. Ke ’nete hore liea-le-moea tsa sechaba ha li na mangolo a tumello a molao a ho sebetsa, a theko e boima haholo ’me ho le thata ho li fumana, empa li fumane likheo melaong e li lumellang ho sebetsa.
"Ntho ea rona ke ntoa khahlanong le tsamaiso. Haeba re lekile ho etsa ntho e 'ngoe le e' ngoe ka molao, ke ts'ebetso e thata haholo. 'Muso o' nile oa khothalletsa molao, hammoho le lik'hamphani tse kholo tsa puisano tse kang TV Azteca le Televisa, tse bolelang hore lichaba tsa matsoalloa ha li etse joalo. ba na le tokelo ea ho sebelisa liea-le-moea tsa bona. Ba re re li-radio tsa masholu, empa ha re joalo. Ba re ha re molaong, empa ha re sebetse ka mokhoa o seng molaong, "ho boletse Lopez.
Ha e le hantle, nakong ea merusu e tummeng Oaxaca, ha APPO e ne e laola boholo ba liea-le-moea motse-moholo oa naha, mmuso oa naha o ile oa theha seteishene sa seea-le-moea se seng molaong se bitsoang "Citizen Radio" se neng se phatlalatsa mabitso le liaterese tsa APPO litho le ho hlohlelletsa batho ho tsoa ho ea ba bolaea.
Ho shoa ha morao tjena ha Martinez le Bautista, leha ho le joalo, ho thehile bonngoe bo eketsehileng har'a liea-le-moea tsa sechaba tsa Oaxaca, 'me ba amehang ba ikanne ho sebetsa ka thata bakeng sa toka ea sechaba.
Rivera o itse: "Lefu la bona le etsa hore ke ikutloe ke tšohile. "Empa joale ke tla etsa boiteko bo eketsehileng e le hore sena se se ke sa etsahala hape. Ho tlameha ho be le toka."
"Mmuso o batla ho re tšosa, empa re tla sebetsa ka thata," ho boletse Lopez.
O ile a eketsa a re: "Ha sechaba se etsa qeto ea ho theha seea-le-moea, mona Mexico, se etsa hore ba be kotsing e kholo ea pefo ea mmuso." "Empa ha ke nahane hore baahi ba tla khutlela morao. Hang ha ba se ba qalile mokhoa oa ho theha boipuso, kapele kapa hamorao ba tla o qeta."
Tlhokomeliso: Mabitso a lithuto a fetotsoe ho sireletsa boitsebiso ba bona.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate