Ka lebaka la khalefo e hlabang, mmuso oa U.S. o habile ka la 25 Pherekhong khahlano le sephetho sa likhetho tsa morao-rao tsa mopresidente Nicaragua. E le ho utloisisa moelelo oa litšokelo tsa U.S., ke ile ka buisana le Felipe Stuart Cournoyer, moahi oa Nicaragua le setho sa Sandinista National Liberation Front (FSLN).1
Riddell: Mongoli oa Naha oa United States, Hillary Clinton, o ile a bolela hore likhetho tsa Nicaragua tsa la 6 November, 2011, “li ile tsa tšoaea ho khina demokrasi Nicaragua ’me tsa thefula matla a batho ba Nicaragua ba ho etsa hore ’muso oa bona o ikarabelle,” empa ha aa ka a fana ka lintlha tse qaqileng. Ke eng e tsositseng khalefo ea Washington?
Stuart: Ho bonolo haholo. Mokhethoa oa Sandinista, Daniel Ortega, o hapile ka 62.66% ea likhetho, e leng palo e fetang habeli ea mokhethoa oa Independent Liberal Party (PLI) ea ratoang ke boemeli ba U.S. Washington ha e thabe ha linaha tse nyane, tse futsanehileng li hanana le thato ea tsona.
Riddell: Empa Clinton o re matšoenyeho a US a ipapisitse le tlaleho ea bashebelli ba Organisation of American States (OAS).2
Stuart: Tlaleho ea OAS e hlokomela hore liphetho tsa molao li ne li tšoana le lipalo tsa likhetho tsa pele ho likhetho, le likhethong tsa bona tsa ho tsoa ka letsatsi la likhetho. Bobeli ba OAS le European Union ba shebelletse mathata a itseng le mathata a tekheniki, empa ba sa nahane hore ba belaella tlholo ea FSLN. Tletlebo e kholo ea mekha ea bohanyetsi ea lepheo le letona e ne e le hore Ortega o ne a sa lokela ho fuoa tumello ea ho emela likhetho hape. Ka sebele bakhethi ba fane ka qeto e hlakileng tabeng eo.3
Riddell: Clinton o re US e tla arabela ka "tlhahlobo ea thuso ea rona" le "hlahlobisiso e matla" ea likalimo tsa mekhatlo ea machaba ho Nicaragua. Seo se utloahala eka ke likotlo. Sena se bua ka eng? Na merero ea lithuso e fosahetse?
Melemo ea moruo le ea sechaba
Stuart: Ho fapana le hoo, merero ea lithuso tlasa bopresidente ba Ortega e atlehile haholo. E-re ke qotse ea bohlokoa ka ho fetisisa. Ho se tsebe ho bala le ho ngola e ne e le 30% ha ho khethoa FSLN ka 2006. Ka lebaka la letšolo la ho bala le ho ngola le entsoeng ka thuso ea Cuba le Venezuela, Machaba a Kopaneng ha joale a phatlalalitse Nicaragua hore ha e na tsebo ea ho bala le ho ngola.
Riddell: Ke ne ke nahana hore bothata ba ho se tsebe ho bala le ho ngola bo ile ba rarolloa tlas’a ’muso oa pele oa Sandinista oa lilemong tsa bo-1980.
Stuart: Ka sebele ho bile joalo, ho sa tsotellehe ntoa e tšehelitsoeng ke U.S. Pele ho phetohelo ea 1979, palo ea batho ba sa tsebeng ho bala e ne e le 52%; re e theoletse ho 12%. Empa tlasa mebuso ya neo-liberal ya dilemo tsa bo 1990 ho se tsebe ho bala le ho ngola ho ile ha boela ha hola ho fihla ho 30%.
Empa khutlela ho thusa: merero ea morao-rao e thusoang ke Venezuela le linaha tse ling tsa ALBA li bile le phello e kholo. Hape ho bile le merero ea bohlokoa ea Banka ea Lefatše, 'me Banka e re e "tšepa" ka ts'ebetso ea Nicaragua.4
Ha e le hantle, moruo oa Nicaragua o eketsehile haholo lilemong tsa morao tjena, haholo-holo mahaeng. Ho sa tsotellehe ho se thabe ha US le ho putlama ha lefatše, thepa e romelloang kantle ho naha e imenne habeli ho tloha ka 2006, 'me sekhahla sa matsete a tsoang kantle ho naha se eketsehile ka karolo ea bobeli ho tse tharo. Har'a merero e meholohali: setsi sa ho hloekisa oli, se ntseng se hahuoa ka thuso ea Venezuela (US$4 bilione), merero ea ho eketsa matla a ho fehla motlakase habeli (liranta tse libilione tse 2.6—haholo-holo tse nchafalitsoeng), hammoho le merero e tsoelang pele ea ho tlisa motlakase malapeng a mashome a likete a mahaeng; le setsi se seholo sa tlhahiso bakeng sa k'hamphani ea Chaena (liranta tse limilione tse likete tse 3). Inflation e tlase; katoloso ea moruo ka 2010 le 2011 e bile eona e phahameng ka ho fetisisa Amerika Bohareng.5
Riddell: Keketseho ee e amme batho ba sebetsang joang?
Stuart: Khiro e eketsehile ka hoo e ka bang 35% ho tloha ka 2006 makaleng a hlophisitsoeng le a seng molaong. Bofuma bo feteletseng bo khaotsoe ka halofo: ho ea ho 9% ho tloha ho 17%. Phokotso ea Nicaragua ea ho se lekane ha meputso e maemong a bobeli sebakeng seo, kamora Venezuela.
Ho bokella batho sechabeng
Riddell: Ho bile le liphetoho life boemong ba sechaba?
Stuart: E sebelisa lithuso tsa bonngoe tse tsoang Venezuela le linaha tsa ALBA, 'muso oa Sandinista o ile oa tsetela lisebelisoa tse ngata mananeong a ho thusa batho ba sebetsang: thuso ho likhoebo tse nyenyane, likoloto le thuso ho lihoai tsa basali le mabenkele a manyenyane, ho fana ka zinki bakeng sa marulelo, joalo-joalo. Katleho ea mananeo a joalo a itšetlehile ka ho fetela ka nģ'ane ho tsamaiso ea 'muso le ho theha mehaho e mecha, e tsamaisoang ke batho ba bacha - mohloli oa ho kenya letsoho le mosebetsi o tummeng.
Sena se ile sa ’makatsa. Morao koana ka 2006, ke ile ka bolela esale pele hore ’muso oa Sandinista o ne o tla atleha hafeela o ka ntšetsoa pele ka boipelaetso bo bongata. Sena se hlile se etsahetse, empa eseng ka tsela eo ke neng ke e lebeletse. E, ho bile le lipontšo, e le 'ngoe ho halofo ea milione naheng ena ea limilione tse tšeletseng. Hape, ho qala ka 2008, ho ile ha thehoa makhotla a boahelani. Empa ka holim'a tsohle e bile mananeo a 'muso a ileng a bokella batho - ke eona feela tsela eo mehato ena e ka atlehang ka eona.
Nka mohlala oa phutuho ea ho bala le ho ngola. FSLN e ile ea e qala morao koana lilemong tsa bo-1990; ka 2007, 'muso oa FSLN o ile oa nka boikarabelo ba eona. Ha e le hantle, ho hlophisa phutuho e joalo, e nang le batho ba fetang milione ba tla rutoa, ke mosebetsi o boima. Baithuti ba ka bang teng ba tlameha ho tsejoa, ba kholisehe ho nka karolo, 'me ba ingolise. Mehaho e tlameha ho theoa bakeng sa matichere le batsamaisi bohle ba baithaopi. Ka mor'a hore tsebo ea ho bala le ho ngola e finyelloe, ho na le mananeo a ho latela, a tsoelang pele kajeno. Ha se ntho e ka tlase ho motsamao oa bongata. 'Me phello ke ho kenyelletsa batho sechabeng, ho phahamisa tsebo ea bona ea lipolotiki, le ho ba nolofalletsa ho kenya letsoho lits'ebetsong tsa sechaba.
Riddell: Mananeo ana a ama haholo-holo mahaeng, na ha ho joalo?
Stuart: E, ho bile le tsoseletso ea moruo mono. Mananeo a 'muso mahaeng a na le phello e ngata. Ba hlahisa tlhokahalo ea bareki, e thusang likhoebo tse nyane. Mananeo a litsela a thusa ho bapatsa lihlahisoa hammoho le ho theha mesebetsi. Naha e qetella e kentsoe motlakase. Sena se na le tsela e telele e lokelang ho etsoa, empa tsoelo-pele e ntse e hlokomeloa.
Ho ntse ho hlokahala tokiso ea mobu, ho etsolla katoloso ea litša tse kholo lilemong tsa bo-1990. Seo ha se reretsoe ho sebetsa hona joale. Morero oa mmuso o ikemiselitse haholo ho ts'ehetsa lihoai tse nyane, ho kenyeletsoa ka ho khothaletsa mekhatlo ea lihoai tse nyane le likoporasi tsa thekiso ea mapolasi.
Likamano tsa matsoalloa
Riddell: Likamano tsa ’muso li joang le batho ba matsoalloa a Nicaragua?
Stuart: Ena ke phihlello ea bohlokoa ea mmuso. Tlas'a 'muso oa pele oa FSLN, lilemong tsa bo-1980, molaotheo o kenyelelitse mehato ea boipuso ba matsoalloa, ho kenyelletsa le ho tiisetsa batho bana karolo ea lekeno la mehloli ea tlhaho. Ka mor'a hore FSLN e hlōloe ka 1990, mebuso e mecha e ile ea hana ho fetisa melao e lumellang. Joale seo se entsoe. Libaka tsa matsoalloa a matsoalloa a moo li fumane tlhokomelo. FSLN e na le selekane sa leano le Yatama, mokha o ka sehloohong oa matsoalloa a moo, o laolang Lebatooa le ikemetseng la Atlantic Leboea (RAAN). Baemeli ba matsoalloa le bona ba emetsoe 'musong oa Naha.
Riddell: Liphetoho li etsahala joang tikolohong ea heno ea Managua?
Stuart: Phetoho e kholo e bile thutong le tlhokomelong ea bophelo bo botle, tseo ka bobeli li seng li lokolohile. Operación milagro - e nang le basebetsi ba bangata ke lingaka tsa Cuba - e fana ka liopereishene ho ba nang le mahlo a fokolang, 'me e bile katleho e kholo. Ho na le matšolo a mangata a bophelo bo botle a qaliloeng ke Lekala la Bophelo a etsoang ka ho kenya letsoho ha sechaba sechabeng. Hape, lingaka tsa Sandinista li na le mokhatlo, 'me li qeta nako ea tsona ea phomolo le mafelo-beke li fana ka litšebeletso tsa bongaka libakeng tse ka thōko moo tsamaiso ea bophelo bo botle ea sechaba e leng bobebe. Ke lenaneo eseng la naha empa la FSLN joalo ka mokha.
Khatelo-pele e lebisang ho socialism?
Riddell: Na u ka re ts'ebetso ee ke socialist ka tsela ea eona?
Stuart: Lenaneo la nalane la FSLN e ne e le la phetoho e lebisang phetohelong ea bososhiale, bakeng sa ho bokella batho ho felisa bokhaphithaliste. E ne e kenyelletsa boipiletso ba hore libanka le lifeme tse kholo ka ho fetisisa tsa indasteri li kenngoe sechabeng. Mehato e meng ntlheng eo e ile ea nkuoa ka bo-1980.
Lenaneo lena ha le e-so ka la hanoa, empa ha se seo FSLN e se etsang hona joale kapa seo litho tse ngata tsa eona li nahanang hore se ka khoneha. Kajeno FSLN e re ke "socialist - ka bonngoe - Bokreste." Seo se hlalosoa e le "khetho bakeng sa mafutsana": ho fokotseha ha bofuma, mosebetsi o mongata, mananeo a sechaba, le tlala e se nang letho.
Li-Socialists li phephetsoa ho kenya letsoho ts'ebetsong ena le ho phahamisa maikutlo mabapi le liketsahalo tsa sebele. Taba ea bohlokoa e ka pele ho FSLN kajeno ke ho khafisa meputso ea barui, bao boholo ba bona ba sa khafisoeng lekhetho. E 'ngoe ke ho phephetsa sekoloto se seholo sa bomenemene se ileng sa hlohlelletsoa 'muso ha libanka tse peli tse khōlō li ne li hlōleha lilemong tse itseng tse fetileng. Ke nahana hore mmuso o lokela ho nka karolo e kholoanyane ea puseletso ho tsoa liindasteri tsa mehala ea thekeng le likhokahano tsa dijithale, le lits'ebeletso tsa lichelete, ho kenyeletsoa - ha ho hlokahala - ho etsa naha.
Riddell: Liphetoho tsee kaofela li amme pono ea bacha joang?
Stuart: Ho bile le bonkakarolo bo botle ba bacha likhethong, 'me boholo ba ba ileng ba vouta ba ile ba tšehetsa FSLN. Ho na le ts'ehetso e pharalletseng bakeng sa mohopolo oa bonngoe ba sechaba le kutloisiso ea mantlha e khahlanong le bo-imperialist. Empa sena ha se bolele anti-capitalism. Pejana ho ne ho e-na le ngongoreho ea hore 'muso oa FSLN o tla lebisa ntoeng e ncha le ho ngolisa sesoleng, empa tšabo ena e fokotsehile.
Riddell: Na khatello ea ho falla e fokotsehile?
Stuart: Hanyane, empa e ntse e le ntle haholo. Ho na le menyetla e mengata ea moruo mahaeng hona joale. Baithuti ba kolecheng ba na le monyetla o eketsehileng oa ho fumana mosebetsi naheng eo, empa ba bangata haholo ba ikutloa ba tlameha ho tsamaea. Halofo ea milione ea batho ba Nicaragua ba sebetsa ka linako tsa selemo Costa Rica.
U se ke ua lebala hore na Nicaragua e futsanehile hakae - naha ea bobeli e futsanehileng ka ho fetisisa lefatšeng. Ka 2006, sekhahla sa tlhokeho ea mesebetsi se ne se le 50%. Seo se ntlafetse, empa se na le tsela e telele e lokelang ho etsoa. Naha e futsanehileng joalo e ke ke ea iphetola ka lilemo tse hlano.
Na U.S. e tla baka mathata?
Riddell: Na ho ka etsahala hore litšokelo tse ncha tsa US li ka baka pherekano ea batho ba lokileng Nicaragua?
Stuart: Ha lintho li ntse li eme, ha ho na lets'olo la ho sitisoa ka mafolofolo ke ba Right, joalo ka seo ba se entseng ka 2008-09. Ho bile le litšitiso tse nyane likhethong, 'me ho na le lipuo tse sa hlakang tsa sehlopha se hlometseng ka leboea. Empa hajoale, matla a holileng ho feta a Le letona ha a thahaselle seo. Katoloso ea moruo ea Nicaragua e fana ka menyetla bakeng sa bo-capitalist hammoho le basebetsi.
Ha e le hantle, haeba US e fetola mocheso Nicaragua, lepheo le letona le ka 'na la itšoara ka tsela e fapaneng. Empa seo re se utloang ho Clinton e kanna ea ba boikhethelo feela.
The Right e hlotsoe haholo - e fokotsoe ho tloha ho 62% ho isa ho 37% ea bakhethi nakong ea nako ea pele ea Ortega. Ba hloka nako ea ho kopanya hape. Likhethong, ha baa ka ba fana ka mokhoa o mong oa mananeo a mmuso - ba bile ba ts'episa ho tsoela pele ka ona. Ba ile ba etsa letšolo la hore Sandinistas e theha "bompoli" - empa ho ne ho se na bopaki ba seo 'me ha ea ka ea fela.
Riddell: Karolo ea likoporasi tsa bo-imperiya Nicaragua ke efe?
Stuart: Ba matla indastering ea merafo le lekaleng la maquila.6 Khauta ke thepa ea boraro ea bohlokoa ka ho fetesisa ea Nicaragua (kamora nama ea khomo le kofi), e nang le merafo e meholohali e nang le motse-moholo oa Canada. Merafo ea khauta e tla le litaba tsa tikoloho le tsa mosebetsi, ehlile - ho bile joalo kamehla.
Empa lintho tse ling li fapane le maemo a linaheng tse haufi. Likhamphani ha li khone ho sebelisa mabotho a ikemetseng ho leleka balemi kapa matsoalloa naheng. Haeba ho na le likhohlano le basebetsi kapa baahisani ba boahelani, lik'hamphani li ke ke tsa itšetleha ka thuso ea mapolesa kapa sesole. Seo e ne e tla ba ntho e sa utloahaleng. Ka kopo hopola hore mapolesa le sesole li thehiloe ke phetohelo ea 1979, 'me tšusumetso ea eona e teng har'a bona.
Lekala la maquila le ntse le hola ka litšenyehelo tsa Honduras haholo hobane lifeme li batla ts'ireletso e kholo ea matsete le botsitso sechabeng Nicaragua.
Riddell: Likamano tsa Nicaragua le baahisani ba eona li joang?
Stuart: Ho lokile, ntle le mekhelo e 'meli.
Taba ea pele, ho na le qabang le Costa Rica mabapi le sebaka se senyenyane sa sebaka seo hona joale se leng ka pel'a lekhotla la lefatše. Kaho ea 'mila oa Costa Rica lehlakoreng la bona la nōka ea San Juan, e moeling oa Nicaragua, e hlahisitse matšoenyeho a tikoloho. Mmuso oa Costa Rica o na le lehlakore le letona, 'me o lumelletse sesole sa US ho kena naheng ea ona, ts'okelo e ka bang teng e so kang ea baka mathata ho fihlela joale.
Ea bobeli, ho na le Honduras. Nicaragua e ile ea etella pele letšolo la machaba khahlano le phetolo ea mapheo a le letona la June 2009 Honduras. Khetho e ileng ea latela ea Porfirio Lobo ea Bopresidente ha ea ka ea etsa letho ho fetola mofuta oa puso ea bofetoheli le boiteko ba ho khutlisetsa demokrasi ea Honduras ha e so atlehe. Ho sa le joalo, Nicaragua e kotsing e kholo khohlanong le Honduras - 60% ea thepa e romelloang kantle ho Nicaragua e feta boema-kepeng ba Honduran Cortés.
Selemong se fetileng ho ile ha tekenoa tumellano ea Cartagena ka boiteko ba ho etsa hore boemo bo be bo tloaelehileng. Ka bomalimabe, Honduras, khatello ea lepheo le letona le lipolao li ntse li tsoela pele. Empa Nicaragua e sebelisitse tumellano ho tiisa likamano tsa eona le Honduras.7
Tokoloho ea basali
Riddell: Na u ka bua ka boemo ba basali ba Nicaragua?
Stuart: Ho bile le keketseho e kholo ea ho kenya letsoho ha basali lipolotiking. Ho batlatsi ba palamente ba Sandinista ba 62, ba 34 ke basali - ba fetang halofo. Liphesente tse mashome a supileng tsa bakhethoa ba Sandinista likhethong tse tlang tsa 2012 tsa masepala e tla ba basali. Basali ba phetha karolo ea bohlokoa sechabeng. Boetapele ba FSLN, ho kenyeletswa le Ofisi ya Mopresidente, bo entse hore bonkakarolo ba basadi pusong le dipolotiking e be ntho ya bohlokwa ya naha.
Khatello e tsoang ho mokhatlo oa basali e ile ea tiisa hore ho fanoe ka molao o mocha oa ho loantša tlhekefetso khahlanong le basali, haholo-holo ka malapeng.
Potso ea ho ntša mpa e ntse e koetsoe. Ke khale ho ntša mpa ho sa lumelloe ke molao, haholo-holo ka lebaka la mekhoa e matla ea Mak’hatholike ea baahi. Ka 2006 'muso o tsoelang pele oa Liberal, ka tšehetso ea FSLN, o ile oa atolosa thibelo ea ho ntša mpa ka phekolo. Leha ho le joalo, ho sa tsotellehe sena, liketsahalo tsa lefu la bakhachane li fokotsehile.
Ka kakaretso, boemo ba basali bo molemo ka lebaka la ntlafatso ea mahaeng le bophelo bo botle ba sechaba. Thibela pelehi e teng haeba o khona ho e lefella.
Riddell: Le litokelo tsa basodoma?
Stuart: E amoheloa, le hoja e se ka tekanyo e lekanang le ea Canada. Pontšo ea lerato phatlalatsa, le hoja e se molaong, ka linako tse ling e hohela tlhokomelo ea mapolesa. Ho na le mokhatlo o sebetsang oa gay, o susumetsoang ke tsoelo-pele libakeng tse ling tsa hemisphere. Le hoja lenyalo la batho ba bong bo tšoanang le bona le emisitsoe U.S., hona joale le lumelloa ka molao Argentina le Mexico City 'me le bonahala le le haufi le ho nkeloa ka lapeng Cuba. Bacha ba susumetsoa ka ho khetheha ke mekhoa ena.
Riddell: Litebello tsa 2012 ke life?
Stuart: Re tla bona. Pele ho Pulungoana, FSLN e ile ea tobana le tšitiso e kholo: e ne e le sehlotšoana ka paramenteng mme mehato ea eona e ne e ka feta feela ka tšehetso ea mabotho ho le letona la eona. Hona joale FSLN e na le bongata maemong ohle mme e matlafalitsoe haholo. A re boneng hore na batho ba Nicaragua ba ka etsa’ng ka monyetla ona.
John Riddell ke moitseki ea thehiloeng Toronto, eo bongata ba lingoliloeng tsa hae e lenge fumanehang webosaeteng ea hae. Ke setho sa Toronto Bolivia Solidarity.
Felipe Stuart Cournoyer, rasososhiale ea hlahetseng Canada, ke moahi oa Nicaragua hape ke setho sa Sandinista National Liberation Front.
Related: Nicaragua Naha e ntseng e tsamaea - la juventud, motor del desar
Lingoliloeng tse amanang le Felipe Stuart Cournoyer:
- 'Muso oa Sandinista oa Nicaragua o sebelisana le Mabotho a Anti-Imperialist
- Ho hanyetsa Litlhaselo tse tsoang ho le letona, 'Muso oa FSLN o lula o le teng
Notes
- Maikutlo a Felipe Stuart a emela maikutlo a hae feela, eseng a FSLN kapa mmuso oa Nicaragua.
- Ka la 23 Pherekhong, Mokhatlo oa Linaha tsa Amerika o ile oa fana ka tlaleho ea ona ea ho qetela le e hlakileng ea Morero oa ona oa Bashebelli likhethong tsa naha tsa Nicaragua tsa la 6 Pulungoana 2012. Bona Litaba tsa Nicaragua Bulletin (Pherekhong 31, 2012) bakeng sa kakaretso e khuts'oane le qalelle ea maikutlo mabapi le tlaleho.
- Ho tseba haholoanyane ka likhetho, bona “Nicaragua: Lehlakore le Leng,” ea Fred Morris, e hatisitsoeng ke Lekhotla la Litaba tsa Lefatše. Sheba hape "Likhetho tsa Naha tsa Nicaragua tsa 2011,” ka Toni Solo.
- Sheba karabo ea Letona la Litaba tsa Kantle ho Nicaragua Samuel Santos ho polelo ea Clinton.
- Bakeng sa tlhahlobo e qaqileng ea moruo oa Nicaragua, bona puisano le Dr. Paul Oquist Kelly, Letona, Mongoli oa Poraefete oa Mopresidente Ortega bakeng sa Leano la Naha.
- Maquila ke ts'ebetso ea tlhahiso eo ho eona feme e rekang thepa le lisebelisoa kantle ho naha ntle le ho lefisoa lekhetho bakeng sa ho kopanya, ho sebetsa, kapa ho etsa tlhahiso, ebe e romela thepa hape e bokeletsoeng, e lokisitsoeng kapa e entsoeng.
- Bona Felipe Stuart Cournoyer le John Riddell, "Tumellano e saenetsoe bakeng sa Litokelo tsa Demokerasi ho la Honduras. "
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate