Ho tloha ka la 11 Loetse 2001, 'me "ntoa ea bokhukhuni" e ileng ea hlahisa, boleng ba liketsahalo tsa sechaba - lijo-thollo tsa bona, mokhoa oa bona, mokhoa oa bona, haeba u rata - li bonahala li senyeha ho itseng, joalo ka ha eka ke ho tloha ka letsatsi leo. histori ea pele e ne e ngoloa ke sengoli sa boemo ba boraro ho e-na le setsebi, kapa e ne e qobelloa, leha e ne e etela mahlomola a ntseng a eketseha ho batho ba sebele, ho latela morero oa buka e mpe ea metlae. Eseng boemeli ba liketsahalo empa liketsahalo tsa sebele, eseng liphetolelo tsa baphetwa ba amehang empa baphetwa bao ka bobona, e seng ho phetwa ha pale empa pale ka boyona—tsohle di bonahala di se di fetohile tse maswe, tse mahwashe, tse lohilweng ka masela a mahwashe.
Mohlomong molumo o ne o thehiloe ke ponahalo ea tšohanyetso ea Osama bin Laden, 'molai oa batho ba bangata ea ileng a kopana ka nako e le' ngoe le buka ea li-comic-caricature - monna eo ho neng ho ke ke ha khoneha ho mo nka ka botebo haeba a ne a sa bolaea ba bangata hakaale. batho. Leano leo a le tlisitseng katlehong ka la 11 Loetse le ile la phahamisoa ka botlalo ho tsoa ho palo efe kapa efe ea metlae ea liketsahalo, lipapali tsa video, kapa lifilimi tsa likoluoa , tseo boholo ba tsona li qetellang ka meaho e ntse e phatloha, le ho feta. (Mohlala, filiming ea morao-rao ea Terminator, Ho phahama ha Mechini, e nang le ’musisi oa hona joale oa California, hoo e batlang e le sebopeho leha e le sefe se emeng se bontšitsoeng k’hamerang se tsoela pele ho phela ka nako e fetang metsotso e seng mekae, ’me filimi e fella ka koluoa ea nyutlelie.)
Khetho ea Bin Laden ea sebono ho hlakile hore e ne e etselitsoe ho ts'oana le sebaka sena sa stock. O ne a haelloa ke matla leha e le afe a ho theola matla a sesole sa United States hanyane, kahoo o ile a isa kotlo ea hae kelellong ea naha. Ke mokhoa ofe o molemo ho feta ho fetola menahano ea eona e tloaelehileng bophelong bo tšosang? O ile a thusoa sepheong sa hae ka phoso. Litora li ne li etselitsoe ho mamella likotsi tsa lifofane. Mohlomong ke ka lebaka leo, hang ka mor’a tlhaselo eo, ba boholong New York ba ileng ba hlōleha ho fana ka temoso e nakong ea hore litora li ka ’na tsa oa. Leha ho le joalo ba ile ba theoha, 'me ha ba etsa joalo matla a maikutlo a tlokotsi a ile a eketseha ka makhetlo a lekholo. Litlhaselo feela e ne e tla ba ketsahalo ea taelo ea pele; empa e ne e le ho oa ha litora tse nyelisang tumelo, tse otlang pelo tse ileng tsa felisa histori. (Lefatše le ka be le le joang ha joale haeba maqhama a tšoereng meaho a ne a khonne ho mamella mollo? Na ho ka be ho bile le Camp X-ray Guantanamo, ntoa e Iraq, "ntoa ea tšabo" lefatšeng ka bophara?
Joalo ka ha ho ne ho le joalo, ho putlama ha litora ho ile ha eketsa karolo ea boselamose ho litoro tse entsoeng ke bin Laden. Leha ho le joalo, leha tekanyo ea tlōlo ea molao e ne e le ncha, leano la hae e ne e se la pele. Ke khale likhukhuni li lefella bofokoli ba tsona ba sesole ka ho etsa sebonoang ka ho fetisisa ka liketso tsa bona tse tšollang mali. Ba sebetsa sebakeng sa tšoantšetso. Timetso ea sebele le lefu la sebele ke mokhoa feela oa ho finyella liphello tsa bona tsa kelello. Ke leano le ke keng la atleha ntle le tšebelisano ea de facto ea mecha ea litaba, e leng bahlaseli ba tloaelehileng bakeng sa merero ea khoebo ea mefuta eohle ea pefo le timetso, ho tloha polaong ea sebakeng seo kapa mollong oa polokelo ho ea ho leholiotsoana la morao-rao. (Ke hangata hakae seboka sa ba buisanang, kapa lekhotla la motse kapa paramente se etellang litaba pele?) Mekhoa ea bona e tiisitse hore likhukhuni li fumana litaba tsohle tseo li li tšepileng.
Mecha ea litaba ho phaella moo e 'nile ea tšoareha lilemong tsa morao tjena, e qhekella 'nete le litoro bakeng sa merero ea boithabiso. Sebaka sa metsi e ne e le sekoahelo sa ho lelekisa koloi moo mapolesa a Los Angeles a neng a lelekisa Bronco e tšoeu e jereng O.J. Simpson, ea balehang ho tšoaroa ka lebaka la molato oa polao ea mosali oa hae. Joalo ka litlhaselo tsa la 11 Loetse, ketsahalo ea Simpson e ile ea boela ea etsa mofuta oa boemo lefatšeng la 'nete - ketsahalong ena, ho lelekisa koloi - ho neng ho bonoa ka ho sa feleng lifiliming le thelevisheneng. Se neng se khahla ketsahalong ena e ne e se tšoantšiso leha e le efe ea tlhaho (seo u neng u ka se bona e ne e le likoloi tse 'maloa tse tsamaeang tseleng e kholo) empa ke taba ea hore ketsahalo ea khale ea tšōmo e ne e phetoa ke batho ba sebele. Linyeoe tsa botlokotsebe tsa Ghoulish, tse lulang li tumme, haufinyane e ile ea e-ba khoebo e ka sehloohong ea litaba tsa thelevishene - infotainment. Haufinyane ho ile ha tla thelevishene ea "sebele", e ileng ea fetola mokhoa oa ho lelekisa Simpson. Haeba infotainment e qadile ka diketsahalo tsa nnete mme ya di fetola dipapadi tsa disepa, thelebishene ya nnete e ile ya qala ka dipapadi tsa disepa mme ya di nosa ka ho eketsa dintho tsa “sebele” (tseo boholo ba tsona di neng di rahilwe mananeong).
Ha ho pelaelo hore tšenyo ea lifilimi le thelevishene ea sebele ha li na boitšoaro bo tšoanang le September 11. Leha ho le joalo, likamano tsa nako e telele tsa mecha ea litaba le linokoane tse mabifi hammoho le tšoaetso ea bona ea 'nete ka litoro li fane ka mehlala ea ketso ea bin Laden hammoho le sethala sa lefats'e seo ho sona. e ne e tla hlaha 'me e tiisetsoe ho fana ka tšireletso e sa lekanyetsoang. Bin Laden o ile a loanela ho ba le phello e phahameng ka tlōlo ea molao ea hae, 'me o ile ae fuoa. Ka nako eo, ho ne ho bonahala eka e mong le e mong o ne a re kapa a ngola, “Ntho e ’ngoe le e ’ngoe e fetohile.” (Ke boetse ke e ngotse, kholeng hang ka mor'a tlhaselo.) Empa karabelong ena, e neng e utloahala e le ho nyelisa bin Laden, ho ne ho se na mofuta oa ho inehela - eseng, ho netefatsa, hantle ho eena, empa ho ea nyelisehang ha hae. mokhoa oa ho nahana, kutloisiso ea hae ea kamoo lefatše le sebetsang kateng? Se senyehileng e ne e se feela boleng ba lipuisano tsa lipolotiki le ho etsa liqeto empa ntho e ka ’nang ea bitsoa seriti sa ’nete.
Ehlile karabelo ea rona e ne e tšoanela bin Laden hantle. O ne a se na matla a ho “fetola ntho e ’ngoe le e ’ngoe” ntle leha ’muso oa United States o lumela. Ka mor'a moo, lintho tsohle li tsamaea ka khonang fetola.
’Muso oa United States o ile oa lumela. 'Me lintho tse ngata - haeba e se tsohle - li ile tsa fetoha. Mopresidente Bush o ne a bonahala a amohela memo ea Bin Laden ea ho kena lefatšeng la buka ea metlae ea apocalyptic. Le kajeno, ho ka ba thata ho nahana ka karabelo efe kapa efe ho la 11 Loetse e fetelletseng. Ho ne ho entsoe bokhopo bo boholo. Ho ne ho hlokahala karabelo e kholo. Empa na ho ne ho hlokahala kapa ho le bohlale ho arola motho e mong le e mong le ’muso lefatšeng ka lihlopha tse peli—ba lokileng, ba ratang tokoloho, ba “nang le rōna,” le “baetsi ba bobe” ba hloileng ba molemo ka lebaka la molemo oa bona; le “ke bo-mang ba khahlanong le rōna”? — joalokaha eka ha ho bobe bo bong kapa lintho tse nyarosang tse teng lefatšeng tse qobellang tlhokomelo ea batho?
Karolo ea buka ea metlae e ile ea totobala le ho feta ha Mopresidente a iphetola motho ea etsang lintho tsa 'nete bophelong, a apara sutu ea mofofisi 'me a lula mokatong oa sefofane. USS Abraham Lincoln ho phatlalatsa katleho ntoeng ea Iraq (le hoja a le tšebeletsong ea hae ea Balebeli ba Sechaba, eo a neng a koetlisetsoa ho ba mofofisi oa lifofane, o ne a thehiloe ka lebaka la ho hlōleha ho itlhahisa bakeng sa 'mele). Empa temoho e felletseng ea lefatše la litoro le ahiloeng motheong oa la 11 Loetse e bile kopano ea Rephabliki, moo pokello ea balotsana kantle ho naha e ileng ea hlaka ho ba letšoele le le leng la baetsi ba bobe bao le bona ba neng ba ferekanngoa le John Kerry, ea hlalosoang e le motlatsi oa bona oa lapeng. Iraq, ha e le hantle, e ile ea fetoha moferefere, e ile ea hlahisoa e le mohlala o khothatsang oa demokrasi bakeng sa Middle East eohle. E patiloe ka mor'a lipono tsa bokamoso bo khanyang - nako eo u e ratang ka ho fetisisa ea demagogue - e ile ea phahamisa qubu ea litopo, Iraqi le Amerika. E ne e le pontšo e 'ngoe e makatsang ea matla a thetso eo bin Laden ka boeena a ileng a thella ka menoana ea tsamaiso, joalo ka ha eka molotsana oa sebele oa la 11 Loetse o ne a felisitsoe mohopolong oa ketso ea hae e qalileng.
Naha e 'ngoe le e 'ngoe e oelang litorong tse tšosang - ekaba Jeremane tlasa Hitler, Soviet Union tlasa Bolsheviks, Chile tlasa Pinochet, kapa, ka taba eo, Iraq tlasa Saddam Hussein - e ea moo ka tsela ea eona. Sistimi ea lipolotiki ea Amerika - e ipapisitseng le likhetho tse lokolohileng, litokelo tsa baahi, le molao oa molao - leha e le tlas'a khatello e matla, e ntse e fumaneha bakeng sa tšebeliso. Haeba e lahlehile, 'me toro e tšosang ea Amerika e theoha, ho tla ba le lisosa tse ngata. Li tla kenyelletsa sesole sa leano la kantle ho naha, litabatabelo tsa moemphera oa lefats'e, ho lahleheloa ke tekano lipakeng tsa makala a mmuso, khoholeho ea tokoloho ea sechaba, le tšusumetso e kholo ea chelete ea khoebo le matla holim'a bophelo ba lipolotiki - tsohle tse neng li le teng pele Osama bin Laden a etsa hae. ponahalo. Empa mohatong o mong le o mong oa tsela eo li-skids li tla tlotsoa ka matla a naha, a fanoeng ke boralitaba le ho sebelisoa hampe ke bo-ralipolotiki, ho hlahisa le ho senya thetso, eo, leha e se motho ea ikemetseng oa Amerika, e ka bang mofuta o ikhethileng oa bobolu bo kotsi haholo ho. Demokrasi ea Amerika.
Ka nako e ’ngoe, bashebelli ba ne ba nahana hore re kena mehleng ea boitsebiso, empa ba ne ba fositse. Ke nako ea litaba tse fosahetseng. Mechini e makatsang ea mecha ea litaba ea sejoale-joale e fihlile bophelong bohle ba Amerika. Lits'oants'o tsa eona li behiloe lelapeng le leng le le leng, joalo ka sesole se emeng. Liphatlalatso tse sa fetoheng, tse bonolo tsa papatso ke khale li tletse ka tlung ka lihora tse ngata letsatsi le leng le le leng, kelello e lekanang le mahlaseli a tlaase. Hona joale sechaba se ntse se jeoa ke lintho tse mpe ho feta. Sesole se emeng se fuoe litaelo tse ntseng li tsitlella tsa ho gwanta tsa lipolotiki. Stalin le Mao, haholo-holo liea-le-moea le li-megaphone, ba ne ba ka lora feela ka ho kenella ho joalo bophelong ba letsatsi le letsatsi ka lisebelisoa tsa bona tsa leshano.
Ho kenngoa ha litoro ho ea sebele ho khopisa maikutlo a botle, empa theko ea 'nete e lefshoa ka mali - tlhokofatsong ea batšoaruoa, ha ho qhoma lintoa. Haeba kutloisiso ea 'nete le mokhoa oa molao oa motheo oa ho sebetsa holim'a eona li lula li sa fetohe, bothata bo bong le bo bong bo ka rarolloa. Empa haeba tsena li lahlehile, bokhoni ba ho hlaphoheloa bo lahleha le bona, 'me papali e felile.
Copyright C2004 Jonathan Schell
E sebelisitsoeng ka tumello ea Khatiso ea ho qetela, Buka ea I, che. 1 (khatiso ea ho qetela), Hoetla 2004.
Jonathan Schell ke Harold Willens Peace Fellow Setsing sa Sechaba. Haufinyane tjena ke mongoli oa Lefatshe le sa Fenngweng (Libuka tsa Metropolitan) le Sekoti Lefatšeng (Libuka tsa Naha), pokello ea litšiea tsa hae tsa "Mangolo a Tsoang ho Ground Zero" bakeng sa Makasine ea Sechaba. Sengoliloeng sena se hlaha se hatisitsoe makasineng e ncha Khatiso ea ho qetela, e hlophisitsoeng ke Wallace Shawn le ho ajoa ke Seven Stories Press. Sengoliloeng sena se qalile ho hlaha inthaneteng ho Tomdispatch.com, websaete ea websaete ea Sechaba Institute, e fanang ka phallo e tsitsitseng ea mehloli e meng, litaba le maikutlo a tsoang ho Tom Engelhardt, mohlophisi oa nako e telele oa khatiso le mongoli oa Qetello ea Tloaelo ea Tlhōlo 'me Matsatsi a ho Qetela a Phatlalatso.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate