Mohloli: Moqoqo
Likhetho tsa federal li bone ngongoreho e ntseng e hola ea bakhethi mabapi le karabelo e bohlasoa ea Australia ho phetoho ea maemo a leholimo e ile ea qetella e rarollotsoe, ha batho ba ikemetseng ba bokella litulo sebakeng sa Liberal heartland le ho rekota likhetho bakeng sa bonkgetheng ba Greens.
Empa ke eng e bakileng phetoho ee ea litšisinyeho tsa lefatše tikolohong ea lipolotiki ea Australia? Mme hobaneng jwale? Re lumela hore kholo e potlakileng le mefuta e fapaneng ea mokhatlo oa tikoloho ea Australia ho tloha 2015 e phethile karolo ea bohlokoa.
Ka mohlala, hoo e ka bang milione wa Australia o ithaopetse ho thusa tikolohong ka 2019, ebang ke ka ho lema lifate, ho hlophisa liforamu tsa bakhethoa kapa ho kenela seteraeke sa boemo ba leholimo.
Motsamao oa tikoloho le ona o ntse o tsoela pele ho tšela ka moetlo libaka tse baballang, ka ho hlaha ha lihlopha tse kang tsa Coalition for Conservation 'me Lihoai bakeng sa Ketso ea Boemo ba Leholimo, e kopaneng Lihoai tse 7,000 le batšehetsi ba indasteri ea temo ba 1,200.
Boholo ba mosebetsi ona o lula o sa bonahale 'me o nka nako, ho sa tsotellehe ho hlophisoa ke merusu e bonahalang haholo. 'Me ka mor'a lilemo tse ngata, e ka' na ea qetella e potlakile ho fela lintoa tsa boemo ba leholimo.
Li-stereotypes tse phephetsang
Maaustralia a mangata a tla be a se a ntse a tloaelane le matšolo a ikhethileng a tikoloho joalo ka Franklin Blockade Tasmania mathoasong a lilemo tsa bo-1980, e neng e le eona ntho ea bohlokoa phetohong ea mokhatlo oa tikoloho oa Australia.
Morao tjena, e Phetohelo e Felletseng 'me Sekolo Strike 4 Tlelaemete boipelaetso bo fumane bongata tlhokomelo ea sechaba Australia.
Ka morao ho boipelaetso bona bo tsebahalang ke a tse fapa-fapaneng le ho hola ka potlako motsamao wa tikoloho. Lilemong tsa morao tjena, ho hlahile lihlopha tse ncha tse makholo, 'me tse ngata li ntse li phephetsa stereotype ya baitseki e khetholloang ka mabitso a kang mahipi, batho ba chesehang ka ho feteletseng, kapa ba chesehang.
Lihlopha tse kang Lichaba tsa Pele tse Hloekileng Matla Network, Baetapele ba Tšohanyetso bakeng sa Ketso ea Boemo ba Leholimo, Le Sehlopha sa Batseteli mabapi le Phetoho ea Tlelaemete ba na le mehala e tloaelehileng bakeng sa ts'ebetso ea boemo ba leholimo makaleng a macha a indasteri, le ho pholletsa le libaka le libaka tse hole.
Bongata ba lihlopha tsena bo sebelisa mekhoa e mecha ho tlisa phetoho. Mabotho a Marakeng, mohlala, e sebelisa mekhoa ea lichelete ho phephetsa tšehetso ea lik'hamphani bakeng sa indasteri ea mafura.
Wangan le Jagalingou Traditional Beng na e thehile kampo ea bobusi ka hare ho khiriso ea merafo ea mashala ea Adani ka mor'a bona Litokelo tsa mabitso a matsoalloa li ile tsa tima.
Le Next Economy metseng ea libaka, ho fumana takatso e matla ea merero ea phetoho e hlakileng le e nang le lisebelisoa tse ntle bakeng sa moruo o se nang mesi.
Ho sa le joalo, mekhatlo ea liphallelo e ho etelletsa pele lichelete ka ho eketsehileng bakeng sa ts'ebetso ea boemo ba leholimo. Mekhatlo e meng e fana ka litšebeletso tsa lipatlisiso, lisebelisoa, koetliso le likamano bakeng sa batho ba batlang phetoho ea sechaba le tikoloho.
Ho aha tumellano mabapi le ts'ebetso ea boemo ba leholimo
Maqheka ao re boneng baitseki ba a sebelisa batla ts'ebetso ea boemo ba leholimo kenyeletsa thibelo ea literata ea 2019, literaeke le literaeke tse ngata tsa Extinction Rebellion le School Strike 4 Climate.
Liketso tsena li beha phetoho ea boemo ba leholimo lenaneong la sechaba ka ho hlahisa tlhokomelo e atileng ea mecha ea litaba. Empa li emela karoloana feela ea mesebetsi ea mokhatlo oa tikoloho.
Boholo ba ts'ebetso ea ts'ebetso ea tikoloho e batla ho theha tumellano mabapi le phetoho ea maemo a leholimo le ba arolelanang litekanyetso tse fapaneng le maikutlo a lefats'e.
Our tlhahlobo e pharaletseng ea matla e hatisitsoeng selemong se fetileng e fumanoeng pakeng tsa 2010 le 2019, lihlopha tsa tikoloho li phatlalalitse liketsahalo tse fetang 24,000 ho Facebook feela, tse kang ho shebella lifilimi, lithupelo le ho hloekisa.
Maaustralia a mangata joale a utloile litlamorao tsa koluoa ea boemo ba leholimo. Mello ea lihlahla ea 2019-2020 e amme 80% ea baahi ba Australia ebang ke ka kotloloho kapa ka tsela e sa tobang. Batho ba mashome a likete ba ile ba falla ka lebaka la likhohola tsa morao tjena New South Wales le Queensland.
Ka ho arolelana litlaleho tse utloisang bohloko tsa kotsi e amanang le phetoho ea maemo a leholimo, lihlopha tse kang Baphonyohi ba Mollo oa Lihlahla Bakeng sa Ketso ea Boemo ba Leholimo ba khona susumetsa maikutlo le litumelo tsa batho mabapi le phetoho ea maemo a leholimo .
Ho fapanyetsana ha lihlopha ho boetse ho ekelitse mehoo ea khato ea boemo ba leholimo ho tloha mantsoe a baballang, tse hokahaneng haufi-ufi ho belaella boemo ba leholimo Australia.
Empa lipatlisiso tse tsoang ho 2021 li bonts'a hore na ho phahamisa mantsoe ana ka har'a mokhatlo oa tikoloho ho ka thusa joang tloaeleha ketso ea boemo ba leholimo ka har'a mohopolo o tsitsitseng. Li-Conservatives le tsona li joalo monyetla oa ho tšehetsa melaetsa e fanoang ke li-conservatives tse ling.
Re ka bona lits'ebetso tsena li bapala ka lihlopha tse kang Farmers for Climate Action. Lihoai, ka tloaelo li emeloa ke bo-ralipolotiki ba khomaretseng mekhoa e metle e tummeng ka ho botsa mahlale a boemo ba leholimo, ba fetohile ho tsieleha ho eketseha mabapi le ho se sebetse ha boemo ba leholimo.
Ka ho buella menyetla ea moruo le melemo ea polokeho ea lijo e tlisoang ke leano le matla la boemo ba leholimo, Farmers for Climate Action e thusitse ho hokahanya boitsebiso ba lihoai ho hlokomela tikoloho, ha u ntse u boloka litekanyetso le maikutlo a tsitsitseng.
Lipheo tse fetang bonngoe
Bakeng sa lihlopha tse ngata, likhetho ke mokhoa o le mong feela oa ho theha phetoho ho sebetsana ka nepo le phetoho ea maemo a leholimo Australia. Ba tsoela pele ho nka khato ka litsela tse fapaneng.
Ba bang, joalo ka Batsoali ba Australia bakeng sa Ketso ea Boemo ba Leholimo, ba haha lihlopha tsa sechaba tse sebetsanang le litaba tsa sebaka seo. Sena se kenyeletsa ho kenya lisebelisoa tsa letsatsi le libeteri likolong le litsing tsa bana ba banyenyane.
Matla a Pele, mokhatlo oa Maaborijene o shebaneng le sechaba, o batla ho iketsetsa qeto le ho hlokomela hore litokelo tsa matsoalloa a teng li tsamaisana le tharollo ea mathata a leholimo.
le Bokamoso bo Molemo e theha selekane sa baetapele ba mekhatlo ea sechaba le ea poraefete ho bonts'a ts'ebetso ea boemo ba leholimo ka bomong le e kopanetsoeng ho pholletsa le makala a indasteri le sechaba.
Lihlopha tse kang tsena lia hlophisa makholo a matšolo a macha selemo se seng le se seng ho tloha boemong ba lehae ho isa boemong ba naha, tse ngata tsa tsona li ho finyella lipakane tsa bona.
See se bolela’ng ho ’muso o mocha?
Lithahasello tse metseng ka metso ho batla ho boloka indasteri ea mafura le ho hana boemo ba leholimo ho tšehetsoeng ke mecha ea litaba na e khothalelitse ho se sebetse ha lipolotiki ka phetoho ea maemo a leholimo, le ho ntšetsa pele lintoa tse sa khaotseng tsa boemo ba leholimo Australia ka mashome a lilemo.
Le ha mmuso oa Albanese o behile sepheo se matla sa ho fokotsa likhase mme o ts'episa ho kenya lisebelisoa tse nchafalitsoeng marang-rang, o tsitlallela ho tsoelapele ho ts'ehetsa tlhahiso e matla. indasteri ea khase.
Likhetho tsa selemo sena li fana ka monyetla oa hore 'muso oa koporasi o hlophise tsela e ncha ea ho ea pele. Hore na bo-ralipolotiki ba sebelisa monyetla ona ho tla bonahala kapa che.
Na mmuso o tla mamela mohoo oa hore bakhethi ba lebelle ts'ebetso e kholo ea boemo ba leholimo? Na Labor e tla theha tsela e fetang libeso tsa khale, e sa sieeng libaka tsa mashala le khase morao? Mme Greens le batho ba ikemetseng ba tla sutumelletsa Labor ho fihlela phephetso ho fihlela kae?
Mokhatlo oa tikoloho o se o kenelletse har'a sechaba ho pholletsa le Australia mme litlhoko tsa ona li hlakile. E fihletse tšusumetso e bonts'ang 'me e na le matla a mangata a ho ama phetoho. Bo-ralipolotiki ba iphapanyetsa eona kotsing ea bona.
ke Mosebetsi oa Boithuto ba Postdoctoral, Univesithi ea Queensland
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate